\id LUK Angave NT [aak] -Papua New Guinea 1990 (DBL -2014) \h Ruko \toc1 Xwɨyɨ́á yayɨ́ neainarɨŋɨ́ Ruko eaŋɨ́pɨrɨnɨ \toc2 Ruko \toc3 Ruk \mt1 Xwɨyɨ́á yayɨ́ neainarɨŋɨ́ Ruko eaŋɨ́pɨrɨnɨ. \ip Rɨ́wamɨŋɨ́ rɨpɨ “Xwɨyɨ́á yayɨ́ neainɨpaxɨ́ Ruko eaŋɨ́pɨyɨ” rɨnɨŋɨ́pɨrɨnɨ. O Jisaso wiepɨsagɨ́yɨ́ womanɨ. Judayɨ́ enɨ womanɨ. Émáyɨ́ dokɨtá worɨnɨ. O Poro tɨ́nɨ Sairaso tɨ́nɨ émáyɨ́ aŋɨ́yo wáɨ́ nurɨmerɨ́ná wirɨmeárogɨ́íorɨnɨ. O gɨ́ ámáyɨ́ enɨ amɨpí Jisaso uréwapɨyirɨ erɨ eŋɨ́pɨ nánɨ píránɨŋɨ́ nɨjɨ́á nimónɨro dɨŋɨ́ wɨkwɨ́róɨ́rɨxɨnɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ rɨpɨ eaŋɨ́rɨnɨ. Xewanɨŋo Jisaso emearɨ́ná sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨŋo eŋagɨ nánɨ wiepɨsiŋowamɨ yarɨŋɨ́ wirɨ bɨkwɨ́ Jisaso eŋɨ́pɨ ŋwɨrárɨnɨŋɨ́yo ɨ́á rorɨ nemáná eaŋɨ́rɨnɨ. Rɨ́wamɨŋɨ́ ámɨ bɨ “Wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa egɨ́árɨnɨ.” rɨnɨŋɨ́pɨ enɨ nɨrɨrɨ eaŋɨ́rɨnɨ. \c 1 \p \v 1-2 Ámá obaxɨ́ amɨpí Jisaso xɨnáí xɨrɨŋe dánɨ nene tɨ́ŋɨ́ e imónɨŋɨ́pɨ nánɨ “Rɨ́wamɨŋɨ́ oeaaneyɨ.” nɨyaiwiro ámá iwamɨ́ó dánɨ Jisasomɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨro arɨ́á wiro egɨ́áyɨ́ wáɨ́ nemerɨ́ná “Jisaso e eŋɨ́rɨnɨ. E eŋɨ́rɨnɨ.” nura úɨ́ápɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eáagɨ́a aiwɨ \v 3 nionɨ enɨ “‘Gɨ́ ámɨnáoxɨ Tiopirasoxɨ xɨxenɨ nɨjɨ́á imónɨrɨ nánɨ rɨ́wamɨŋɨ́ awa xámɨ eagɨ́ápɨ nionɨ ɨ́á nɨrorɨ sɨŋwɨ́ wɨnagɨ́áyo yarɨŋɨ́ nɨwia nurɨ e nemáná píránɨŋɨ́ dɨŋɨ́ neŋwɨperɨ rɨ́wamɨŋɨ́ nearɨ joxɨ nánɨ wiowárénapɨmɨ́ɨnɨ.’ E nerɨ́ná naŋɨ́rɨnɨ.” nimónarɨnɨ. \v 4 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ yarɨŋɨnɨ. Joxɨ ɨ́á nɨrorɨ amɨpí rɨréwapɨyigɨ́ápɨ aga xɨxenɨ nɨjɨ́á imónɨrɨ́a nánɨ yarɨŋɨnɨ. \s1 Aŋɨ́najɨ́ wo “Irisabetí Jonoyɨ rɨnɨŋo xɨrɨnɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 5 Eŋíná Judayɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Xerotoyɨ rɨnɨŋo meŋweaŋáná ámá apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á wo, Sekaraiaoyɨ rɨnɨŋo ŋweaŋɨ́rɨnɨ. O xegɨ́ ámáyɨ́ Abaijaoyárɨnɨ. O xegɨ́ ámáyɨ́ eŋíná dánɨ Gorɨxoyá apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ. Sekaraiao xegɨ́ apɨxí yoɨ́ Irisabetírɨnɨ. Í xegɨ́ ámáyɨ́ arɨ́o Eronoyáyɨ́rɨnɨ. Í xegɨ́ ámáyɨ́ enɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ. \v 6 Ayaú Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ wé rónɨŋɨ́ eri Gorɨxo ŋwɨ́ ikaxɨ́ rɨrɨ sekaxɨ́ rɨrɨ eŋɨ́yo mɨwiaíkí eri neri aí \v 7 Irisabetí rɨ́paíwɨ́ eŋí eŋagɨ nánɨ niaíwɨ́ mayɨ́yaú e néra nuri rɨxa xweyaŋɨ́ apiaŋɨ́ imónɨgɨ́írɨnɨ. \v 8 O xegɨ́ ámáyɨ́ Abaijaɨ rɨnɨgɨ́áyɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ rɨdɨyowá nero wigɨ́ yarɨgɨ́ápa yarɨ́ná xɨ́o tɨ́nɨ enɨ nawínɨ nero \v 9 wigɨ́ nerɨ́ná yarɨgɨ́ápa “None gɨ́mɨnɨ go ‘Ŋwɨ́áxɨnɨ.’ rɨnɨŋɨ́wámɨ páwinɨrɨ́enɨŋoɨ?” nɨyaiwiro yarɨgɨ́ápa e nero Sekaraiao Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ awawá Gorɨxoyá tɨ́ŋɨ́ e “Ŋwɨ́áxɨnɨ.” rɨnɨŋe nɨpáwirɨ rɨ́á awɨ́í dɨŋɨ́ eaarɨŋɨ́pɨ nánɨ oikeanɨrɨ rɨ́peááná \v 10 oxɨ́ apɨxɨ́ bɨ́anɨrɨwámɨnɨ rówapɨgɨ́áyɨ́ Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ urarɨ́ná o awawá Gorɨxoyá tɨ́ŋɨ́ e nɨpáwirɨ Gorɨxo nánɨ rɨ́á awɨ́í dɨŋɨ́ earɨŋɨ́pɨ nikearɨ́ná \v 11 wenɨŋɨ́ éɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Aŋɨ́najɨ́ wo rɨ́á sɨŋwɨrɨ́á wé náúmɨnɨ peyarɨŋɨ́mɨ dánɨ sɨŋwɨ́ nanɨrɨ yarɨŋe aí gínánɨŋɨ́ nɨbɨrɨ rónapɨŋagɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ \v 12 óɨ́ nerɨ wáyɨ́ ikárɨnarɨ́ná \v 13 aŋɨ́najo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Sekaraiaoxɨnɨ, wáyɨ́ mikárɨnɨpanɨ. Dɨxɨ́ niaíwɨ́ nánɨ yarɨŋɨ́ wíɨ́pɨ Gorɨxo rɨxa arɨ́á sinɨ. Dɨxɨ́ apɨxí niaíwɨ́ oxɨ́ wo rɨxɨrɨyíáná joxɨ yoɨ́ Jonoyɨ wɨ́rɨ́ɨrɨxɨnɨ. \v 14 Omɨ nɨxɨráná joxɨ seáyɨ e nimónɨrɨ yayɨ́ yarɨ́ná oxɨ́ apɨxɨ́ obaxɨ́ enɨ yayɨ́ epɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 15 O Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ ámá ámɨná eŋɨ́ eánɨŋónɨŋɨ́ imónɨnɨ́árɨnɨ. O iniɨgɨ́ wainɨ́ mɨnɨpa erɨ papɨkɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ mɨnɨpa erɨ enɨ́árɨnɨ. O sɨnɨ xegɨ́ xɨnáíyá agwɨ́yo eŋáná Gorɨxoyá kwíyɨ́ ukɨkayonɨ́árɨnɨ. \v 16 O segɨ́ ámá Isɨrerɨyo uráná obaxɨ́ arɨ́á nɨwiro ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro Gorɨxo wigɨ́ Ámɨnáomɨ ámɨ xɨ́dɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 17 Dɨxɨ́ íwo kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ xegɨ́ wɨ́á rókiamoagɨ́ Iraijaomɨ ukɨkayoŋáná eŋɨ́ neánɨrɨ yagɨ́pɨ́nɨŋɨ́ Jono axɨ́pɨ́nɨŋɨ́ e erɨ rɨrɨ enɨ́árɨnɨ. Xewaxowa tɨ́nɨ xanowa tɨ́nɨ pɨyɨ́á wɨ́rɨnɨro ámá uyɨ́niɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro wé rónɨŋɨ́ imónɨro éɨ́rɨxɨnɨrɨ Jono Gorɨxoyá Ámɨnáomɨ xámɨ umeanɨ́árɨnɨ. Dɨxɨ́ Isɨrerɨyɨ́ e ero Gorɨxoyá Ámɨnáomɨ yeáyɨ́ wurɨ́nɨro epɨ́rɨ nánɨ oimónɨrɨ xámɨ umeanɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 18 Sekaraiao aŋɨ́najomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Arɨge nerɨ nionɨ nɨjɨ́á imónɨmɨ nɨrarɨŋɨnɨ? Nionɨ rɨxa xweyaŋonɨrɨnɨ. Gɨ́ apɨxí enɨ rɨxa apiaŋírɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 19 aŋɨ́najo ámɨ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ yoɨ́ Gebɨrieronɨrɨnɨ. Gorɨxoyá sɨ́mɨmaŋɨ́ e roarɨŋáonɨrɨnɨ. Gorɨxo nionɨ xwɨyɨ́á yayɨ́ seainɨpaxɨ́ apɨ áwaŋɨ́ urɨnɨrɨ nɨrowárénapɨŋoɨ. \v 20 Amɨpí nionɨ xámɨ rɨrɨ́áyɨ́ nimónɨríná nimónɨnɨ́árɨnɨ. E nerɨ aiwɨ xwɨyɨ́á nionɨ rɨrɨ́áyɨ́ joxɨ ‘Neparɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ dɨŋɨ́ mɨkwɨ́roarɨŋagɨ nánɨ joxɨ ámɨ xwɨyɨ́á bɨ mɨrɨpa imónɨrɨ maŋɨ́ pɨ́rónɨrɨ erɨ eɨ. Xámɨ nionɨ rɨrɨ́áyɨ́ nimónɨríná íná ámɨ xwɨyɨ́á rɨrɨ́a nánɨyɨ.” nurɨrɨ sɨnɨ e nura warɨ́ná \v 21 oxɨ́ apɨxɨ́ Sekaraiao nánɨ wenɨŋɨ́ nero wáɨ́ e rogɨ́áyɨ́ ayá wí sɨ́á órɨnɨŋagɨ nánɨ ududɨ́ nero “Sekaraiao pí rɨ́a yarɨnɨ?” nɨyaiwiro \v 22 o nɨpeyeááná xwɨyɨ́á murɨpaxɨ́ imónɨŋagɨ nɨwɨnɨro “Gorɨxoyá awawá tɨ́ŋɨ́ e nerɨ́ná orɨŋá bɨ rɨ́a wɨnɨgoɨ?” yaiwiarɨ́ná o “Xwɨyɨ́á arɨge rɨmɨ́ɨnɨ?” nɨyaiwirɨ xegɨ́ maŋɨ́ nɨpɨ́rónɨrɨ nánɨ wé árɨxá néra uŋɨnigɨnɨ. \v 23 Sekaraiao aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ xegɨ́ omɨŋɨ́ yarɨŋɨ́pɨ yoparɨ́pɨ nemɨ xegɨ́ aŋɨ́ e nánɨ yoaŋɨnigɨnɨ. \p \v 24 O aŋɨ́ e nánɨ nɨyoarɨ xiepímɨ nɨwímearɨ nɨŋweagɨ́isáná re eŋɨnigɨnɨ. Irisabetí niaíwɨ́ agwɨ́ nerɨ aŋɨ́yo ínɨmɨ pɨ́nɨ ŋweaŋáná emá wé wú múróáná \v 25 í re rɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxo ayá nɨnɨrɨmɨxɨrɨ dɨŋɨ́ nɨkɨkayoŋagɨ nánɨ niínɨ agwɨ́ eŋárɨnɨ. Niínɨ ámáyá sɨŋwɨ́yo dánɨ ayá ninarɨŋɨ́pɨ Gorɨxo yokwarɨmɨ́ niŋɨ́rɨnɨ.” rɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Mariaímɨ “Jisasoyɨ rɨnɨŋo xɨrɨrɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 26-27 Gorɨxo, Irisabetí niaíwɨ́ agwɨ́ nerɨ emá wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ wo rɨxa eŋáná o aŋɨ́najɨ́ xegɨ́ yoɨ́ Gebɨrieromɨ apɨxɨ́ wí ŋweaŋe nánɨ —Í xegɨ́ yoɨ́ Mariaíyɨ rɨnɨŋírɨnɨ. Gariri pɨropenɨsɨ́yo aŋɨ́ yoɨ́ Nasaretɨyo ŋweaŋírɨnɨ. Í ŋweaŋe nánɨ urowárɨŋɨnigɨnɨ. Í apɨxɨ́ apɨyáí sɨnɨ oxɨ́ tɨ́nɨ memearɨŋírɨnɨ. Í ámá wo xegɨ́ yoɨ́ Josepoyɨ rɨnɨŋo —O mɨxɨ́ ináyɨ́ Depitoyá ɨ́wiárɨ́awé worɨnɨ. O xegɨ́ meámɨnɨrɨ nánɨ yarɨŋírɨnɨ. \v 28 Gorɨxo aŋɨ́najo í tɨ́ŋɨ́ e nánɨ urowáráná o nurɨ ímɨ re urémeaŋɨnigɨnɨ, “Apɨxɨ́ ríxɨ apánɨrɨnɨ. Gorɨxo dɨŋɨ́ sɨxɨ́ rɨyirɨ dɨŋɨ́ rɨkɨkayorɨ sinɨ.” urɨ́agɨ \v 29 Mariaí arɨ́á e nɨwirɨ ududɨ́ nikárɨnɨrɨ dɨŋɨ́ re nɨpɨkíga uŋɨnigɨnɨ, “O pí nánɨ rɨ́a nɨrarɨnɨ?” yaiwiarɨ́ná \v 30 aŋɨ́najo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Mariae, wáyɨ́ mepanɨ. Gorɨxo jíxɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ rɨyinɨ. \v 31 Arɨ́á eɨ. Jíxɨ niaíwɨ́ agwɨ́ nerɨ niaíwɨ́ oxɨ́ wo nɨxɨrɨrɨ́náyɨ́ yoɨ́ Jisasoyɨ wɨ́rɨrɨ́árɨnɨ. \v 32-33 O Ámɨnáo nimónɨrɨ ámá nɨyonɨ seáyɨ e múrónɨnɨ́árɨnɨ. Ayɨ́ o nánɨ re rɨpɨ́rɨ́árɨnɨ, ‘Niaíwɨ́ Gorɨxo aŋɨ́ seáyɨ émɨ ŋweaŋoyáorɨnɨ.’ rɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. Xiáwo Depito ámá Isɨrerɨyɨ́ nɨ́nɨ yeáyɨ́ urɨ́nayagɨ́ápa dɨxɨ́ niaíwo enɨ Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ e nimónɨrɨ ɨ́wiárɨ́awé Jekopoyáyo anɨŋɨ́ minɨ́ umeŋweanɨ́árɨnɨ. O mɨxɨ́ ináyo yapɨ nimónɨrɨ ámá xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ numeŋwearɨ́ná wí nɨpiéronɨ́ámanɨ. Anɨŋɨ́ umeŋweanɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 34 Mariaí aŋɨ́najomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Niínɨ sɨnɨ oxɨ́ womɨ mɨmeánɨŋáyo joxɨ nɨrɨ́ɨ́yɨ́ arɨre nerɨ emɨ́árɨ́anɨ?” urɨ́agɨ \v 35 aŋɨ́najo ámɨ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ jíxɨ tɨ́ámɨnɨ bɨrɨ eŋɨ́ eánɨŋɨ́ Gorɨxo seáyɨ émɨ ŋweaŋoyápɨ jíxɨ rɨkɨkayorɨ sinɨ́á eŋagɨ nánɨ niaíwɨ́ jíxɨ xɨrɨ́oyɨ́ nánɨ ‘Ŋwɨ́áorɨnɨ.’ rɨro ‘Niaíwɨ́ Gorɨxoyáorɨnɨ.’ rɨro epɨ́rɨ́árɨnɨ.” nurɨrɨ \v 36 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Arɨ́á eɨ. Dɨxɨ́ rɨrówáí Irisabetí rɨxa apiaŋí aí niaíwɨ́ oxɨ́ wo agwɨ́ enɨ. ‘Oxɨ́ roŋíxɨrɨnɨ.’ urarɨgɨ́í aiwɨ agwɨ rɨxa agwɨ́ tɨ́ŋí eŋáná emá wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ wo imónɨnɨ. \v 37 Amɨpí wí Gorɨxo mimɨxɨpa epaxɨ́ wí menɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 38 Mariaí re urɨŋɨnigɨnɨ, “Xewanɨŋínɨ Gorɨxoyá xɨnáínɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋáínɨ omɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rorɨ yarɨŋɨnɨ. Joxɨ nɨrɨ́ɨ́yɨ́ ananɨ nimɨxɨnɨgɨnɨ.” uráná aŋɨ́najo ímɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ uŋɨnigɨnɨ. \s1 Mariaí Gorɨxomɨ seáyɨ e umeŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 39 Mariaí, aŋɨ́najo e nurárɨmɨ úáná, í nɨwiápɨ́nɨmeámɨ aŋɨ́nɨ nɨyirɨ dɨ́wɨ́nɨ eŋe Judia pɨropenɨsɨ́yo aŋɨ́ bimɨ nánɨ nurɨ \v 40 nɨrémorɨ́ná Sekaraiaoyá aŋɨ́yo nɨpáwirɨ xɨrówáí Irisabetímɨ yayɨ́ wíáná \v 41 í arɨ́á nɨwirɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Niaíwɨ́ agwɨ́ eŋo xɨxoyɨ́mɨ́ wirɨ kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ xɨ́ímɨ ukɨkayorɨ wíagɨ \v 42 pɨ́né eŋɨ́ tɨ́nɨ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Apɨxɨ́ nɨyonɨ nánɨ Gorɨxo jíxɨnɨ píránɨŋɨ́ simɨxɨŋɨ́rɨnɨ. Dɨxɨ́ niaíwɨ́ agwɨ́ eŋomɨ enɨ píránɨŋɨ́ wimɨxɨrɨ eŋɨ́rɨnɨ.” nurɨrɨ \v 43 yayɨ́ numerɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ Ámɨnáomɨ xɨnáíxɨ imónɨríxɨ, arɨre nerɨ niínɨ tɨ́ámɨnɨ bɨ́ɨnɨ?” nurɨrɨ \v 44 áwaŋɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ai, jíxɨ yayɨ́ níáná arɨ́á nɨsirɨ́ná gɨ́ niaíwɨ́ agwɨ́yo ínɨŋo yayɨ́ nerɨ xɨxoyɨ́mɨ́ níagɨ nánɨ rɨrarɨŋɨnɨ. \v 45 Jíxɨ xwɨyɨ́á Gorɨxoyá rɨrɨŋɨ́pɨ dɨŋɨ́ nɨkwɨ́rorɨ ‘O nɨrɨ́ɨ́yɨ́ nepa nimónɨnɨ́árɨnɨ.’ yaiwirɨ éɨ́ eŋagɨ nánɨ xewanɨŋíxɨ yayɨ́ sinɨ́wɨnɨgɨnɨ.” uráná \v 46 Mariaí re rɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ xwioxɨ́yo dánɨ re yaiwiarɨŋɨnɨ, ‘Ámɨnáomɨ seáyɨ e oumemɨnɨ.’ yaiwiarɨŋɨnɨ. \v 47 Gorɨxo, niínɨ yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́o nánɨ aga yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ ninarɨnɨ. \v 48 Niínɨ o xegɨ́ xɨnáínɨ́nɨŋɨ́ nimónɨrɨ omɨŋɨ́ wiiarɨŋáínɨ aiwɨ o dɨŋɨ́ nɨkɨkayoŋo eŋagɨ nánɨ niínɨ yayɨ́ ninarɨnɨ. Ámá agwɨ ríná ŋweagɨ́áyɨ́ niínɨ seáyɨ e nɨmero rɨ́wɨ́yo ŋweapɨ́rɨ́áyɨ́ enɨ seáyɨ e nɨmero nerɨ́ná re rɨpɨ́rɨ́árɨnɨ, ‘Gorɨxo ímɨ píránɨŋɨ́ wimɨxɨŋɨ́rɨnɨ.’ rɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 49 Gorɨxo, eŋɨ́ sɨxɨ́ eánɨŋo saŋɨ́ onɨmiá mɨnɨrápɨŋorɨnɨ. Gorɨxo ŋwɨ́áo nerɨŋɨ́yo dánɨ wé rónɨŋorɨnɨ. \v 50 Ámá gínɨ gíná ŋweagɨ́áyɨ́ xɨ́omɨ wáyɨ́ nɨwiro sɨmaŋwɨ́yónɨŋɨ́ ínɨmɨ wurɨ́nɨ́áyo wá wianarɨŋorɨnɨ. \v 51 O eŋɨ́ neánɨrɨ wíyo arɨrá wiemerɨ wíyo xopɨrárɨ́ wiemerɨ nerɨ́ná ámá dɨŋɨ́ ɨ́wɨ́ nánɨ nɨkɨkayorɨ ero weyɨ́ menɨro yarɨgɨ́áyɨ́ dowiakínɨrɨ \v 52 mɨxɨ́ ináyɨ́ seáyɨ émɨ imónɨgɨ́áwamɨ mamówárɨrɨ ámá sɨpípiamɨ seáyɨ e wimɨxɨrɨ nerɨ \v 53 ámá agwɨ́nɨ yarɨgɨ́áyo aiwá naŋɨ́ nɨnɨro agwɨ́ ímɨ uyinɨ wimɨxɨyirɨ nerɨ ámá amɨpí múrónɨgɨ́áyo anɨpá urowárapɨrɨ eŋorɨnɨ. \v 54 Amɨpí nɨgɨ́ arɨ́owayá sɨ́mɨmaŋɨ́yo urɨŋɨ́yɨ́ dɨŋɨ́ yaíkiá mɨmó anɨŋɨ́ dɨŋɨ́ morɨ xegɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨŋwaéne Isɨrerene arɨrá neairɨ eŋorɨnɨ. \v 55 O arɨ́o Ebɨrɨ́amo nánɨ dɨŋɨ́ nɨmorɨ nánɨ omɨ tɨ́nɨ xegɨ́ ɨ́wiárɨ́awé nenenɨ tɨ́nɨ ayá anɨŋɨ́ nɨnearɨmɨxa unɨ́árɨnɨ.” Mariaí e nɨra uŋɨnigɨnɨ. \v 56 Irisabetí tɨ́nɨ nɨŋweaŋɨsáná rɨxa emá waú wo múróáná ámɨ xegɨ́ aŋɨ́ e nánɨ uŋɨnigɨnɨ. \s1 Jonomɨ xɨrɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 57 Irisabetí rɨxa niaíwɨ́ xɨrɨmɨnɨrɨ imónɨŋáná niaíwɨ́ sɨŋwɨ́ nɨwanɨrɨ oxɨ́ wo xɨrɨŋɨnigɨnɨ. \v 58 Oxɨ́ wo xɨráná í xegɨ́ úrɨxɨ́meá tɨ́nɨ ámá aŋɨ́ ayo dáŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ arɨ́á re wigɨ́awixɨnɨ, “Irisabetímɨ Gorɨxo ayá urɨmɨxɨ́agɨ nánɨ niaíwɨ́ wo xɨrɨŋoɨ.” Arɨ́á e nɨwiro í tɨ́nɨ yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ yarɨ́ná \v 59 rɨxa sɨ́á wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú wo imónáná ayɨ́ niaíwɨ́ iyɨ́ sɨ́mɨ́ sɨ́ó wákwianɨro nɨbɨro yoɨ́ axɨ́pɨ xano wɨ́rɨnɨŋɨ́pɨ Sekaraiaoyɨ wɨ́ranɨro nánɨ yarɨ́ná \v 60 xɨnáí “Oweoɨ!” nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nene ámɨ yoɨ́ axɨ́pɨ Sekaraiaoyɨ wɨ́rɨpaxɨ́ menɨnɨ. Jonoyɨ owɨ́raneyɨ.” urɨ́agɨ \v 61 ayɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Dɨxɨ́ oxoyá xoayowa aí wo yoɨ́ ‘Jonoyɨ́ rɨwɨ́rɨnɨnɨ? Oweoɨ.” nurɨro \v 62 xano arɨ́á enɨ pɨ́rónɨŋagɨ nánɨ wé árɨxá nɨwiro wé tɨ́nɨ yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ yoɨ́ gɨ́pɨ ‘Owɨ́rɨmɨnɨ.’ yaiwiarɨŋɨnɨ?” urɨ́agɨ́a \v 63 Sekaraiao pɨraiporɨ́á nánɨ árɨxá wíagɨ umeaíáná o rɨ́wamɨŋɨ́ re eaŋɨnigɨnɨ, “Xegɨ́ yoɨ́ Jonorɨnɨ.” e eáagɨ ayɨ́ ududɨ́ nero Jonoyɨ wɨ́rɨ́ɨ́yɨ́ “Pí nánɨ rɨ́a wɨ́rarɨnɨ?” yaiwiarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. \v 64 Ámɨ Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ maŋɨ́ nexoarɨ xwɨyɨ́á rɨpaxɨ́ nimónɨrɨ Gorɨxomɨ seáyɨ e numerɨ yarɨ́ná \v 65 ámá aŋɨ́ ayo dáŋɨ́yɨ́ ududɨ́ néra nuro aŋɨ́ nɨyonɨ Judia pɨropenɨsɨ́ dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́yo amɨ gɨmɨ ŋweagɨ́á pɨ́né “Irisabetí niaíwɨ́ xɨráná xano Sekaraiao maŋɨ́ pɨ́rónɨŋo maŋɨ́ exoaŋoɨ.” rɨ́agɨ́a arɨ́á nɨwiro \v 66 dɨŋɨ́ aumaúmɨ́ ninɨro Gorɨxo Jonomɨ dɨŋɨ́ ukɨkayoŋagɨ nɨwɨnɨro re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Niaíwɨ́ o rɨ́wéná pí pí ámá imónɨnɨ́árɨ́anɨ?” rɨnɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Sekaraiao wɨ́á rókiamoarɨŋɨ́ wo yapɨ rɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 67 Xano Sekaraiaomɨ kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ ukɨkayoŋáná o wɨ́á rókiamorɨgɨ́á wónɨŋɨ́ nimónɨrɨ Jisaso nánɨ re rɨŋɨnigɨnɨ, \v 68 “Isɨrereneyá Ámɨná Gorɨxomɨ seáyɨ e oumeaneyɨ. O xegɨ́ ámaéne arɨrá neairɨ yeáyɨ́ neayimɨxemearɨ nɨneairɨ́ná \v 69 nene yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ eŋɨ́ eánɨŋɨ́ wo iwiaroŋoɨ. O xɨ́oyá xɨnáínɨŋɨ́ nimónɨrɨ omɨŋɨ́ wiiagɨ́ Depitoyá ɨ́wiárɨ́awé worɨnɨ. \v 70 Eŋíná o nánɨ Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́áwa xwɨyɨ́á Gorɨxo rɨŋɨ́ nɨwurɨyirɨ́ná negɨ́ arɨ́owamɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, \v 71 ‘Ámá nene mɨxɨ́ neaiarɨgɨ́áyɨ́ nánɨ éɨ́ neamínɨrɨ wikɨ́ tɨ́nɨ neaiarɨgɨ́áyɨ́ nánɨ éɨ́ neamínɨrɨ enɨ́árɨnɨ.’ urɨgɨ́awixɨnɨ. \v 72 Gorɨxo negɨ́ arɨ́owamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Nionɨ wá nɨseawianɨrɨ xwɨyɨ́á sɨ́mɨmaŋɨ́yo dánɨ “Nemɨ́árɨnɨ.” nɨrɨrɨ réroárɨŋáyɨ́ sɨ́mɨ́ e nɨtɨnɨrɨ nɨseaiimɨ́árɨnɨ.’ nurɨrɨ \v 73-74 negɨ́ arɨ́o írɨŋo Ebɨrɨ́amomɨ sɨ́ŋá tɨ́ŋɨ́ e dánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Mɨxɨ́ seaianɨro yarɨgɨ́áyo aiwɨ éɨ́ seamínɨmɨ́árɨnɨ.’ urɨŋɨnigɨnɨ. Mɨxɨ́ neaianɨro yarɨgɨ́áyɨ́ emɨ neamamóáná nene ámɨ wáyɨ́ wí mé amɨpí o ŋwɨ́ ikaxɨ́ nearɨŋɨ́yɨ́ nɨxɨ́dɨrane nɨŋwearane \v 75 sɨnɨ sɨŋɨ́ nɨŋwearɨ́ná wé rónɨŋɨ́ imónɨrane sanɨŋɨ́ imónɨrane nerane píránɨŋɨ́ xɨ́danɨ́wárɨnɨ.” Sekaraiao e nɨrɨ́ɨsáná \v 76 xewaxo Jono sɨnɨ pɨ́omɨ re umearɨŋɨnigɨnɨ, “Niaíwoxɨnɨ, ayɨ́ re rɨrɨpɨ́rɨ́árɨnɨ, ‘Gorɨxo seáyɨ e ŋweaŋoyá wɨ́á rókiamoarɨŋoxɨrɨnɨ.’ rɨrɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. Joxɨ Ámɨnáomɨ óɨ́ nɨwimoirɨ xámɨ umearɨ́árɨnɨ. \v 77 Joxɨ óɨ́ nɨwimoirɨ́ná xegɨ́ ámáyo re urayirɨ́árɨnɨ, ‘Seyɨ́né ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro éáná Gorɨxo segɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ yokwarɨmɨ́ nɨseaiirɨ “Ananɨ eɨnɨ.” searɨnɨ́árɨnɨ.’ urayirɨ́árɨnɨ.” Sekaraiao e nɨrɨrɨ ámɨ \v 78-79 re rɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxo wá neaomɨxɨrɨ ayá neawianɨrɨ neaiarɨŋorɨnɨ. O nene nánɨ aŋɨ́namɨ dánɨ sogwɨ́ wɨ́á ókiarɨŋɨ́nɨŋɨ́ wɨ́á neaókiénapɨnɨ́árɨnɨ. O nene sɨ́á yinɨŋɨ́mɨ ŋweaŋwaéne ámá nɨpeanɨrɨ yarɨŋwaéne óɨ́ sanɨŋɨ́yimɨ neawárɨnɨ́a nánɨ nene nɨneaméra nɨneaurɨ wɨ́á neaómɨxɨyinɨ́árɨnɨ.” Sekaraiao e rɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 80 Niaíwɨ́ Jono xwé nerɨ́ná xegɨ́ dɨŋɨ́ enɨ rɨxa eŋɨ́ neánɨrɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ níga nurɨ́ná ámá dɨŋɨ́ meaŋɨ́ e nɨŋweaŋɨsáná xegɨ́ Isɨrerɨyo xewanɨŋo sɨŋánɨ wimónɨŋɨnigɨnɨ. \c 2 \s1 Jisasomɨ xɨrɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jonomɨ rɨxa nɨxɨrɨmáná eŋáná Romɨyɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Sisa Ogasɨtasoyɨ rɨnɨŋo oyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ bɨ re rɨŋɨ́rɨnɨ, “Ámá xwɨ́á nɨrímɨnɨ ŋweagɨ́áyɨ́ wigɨ́ xiáwo írɨŋowayá aŋɨ́ e nánɨ numiróná gɨ́ gapɨmanowamɨ yoɨ́ ŋwɨrárɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.” rɨŋɨ́rɨnɨ. \v 2 Yoɨ́ ŋwɨrárarɨgɨ́áyɨ́ e dánɨ iwamɨ́ó ŋwɨrárɨgɨ́árɨnɨ. Yoɨ́ iwamɨ́ó ŋwɨrárɨgɨ́íná gapɨmanɨ́ xegɨ́ yoɨ́ Sairiniaso ínaŋorɨnɨ. O Siria pɨropenɨsɨ́yo meŋweaŋorɨnɨ. \v 3 E rɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ ámá nɨ́nɨ gapɨmanowamɨ yoɨ́ ŋwɨrárɨpɨ́rɨ nánɨ wigɨ́ xiáwowayá aŋɨ́ e nánɨ numiróná \v 4-5 ámá wo, xegɨ́ yoɨ́ Josepoyɨ rɨnɨŋo —O mɨxɨ́ ináyɨ́ Depitoyá ɨ́wiárɨ́awé worɨnɨ. O xiepí sɨnɨ xɨ́omɨ mɨmeánɨŋí —Í xegɨ́ yoɨ́ Mariaírɨnɨ. Sɨnɨ mɨmeánɨŋí aiwɨ niaíwɨ́ agwɨ́ eŋírɨnɨ. Í tɨ́nɨ nawínɨ Gariri pɨropenɨsɨ́yo aŋɨ́ yoɨ́ Nasaretɨ ŋweagɨ́íe dánɨ nɨweri Judia pɨropenɨsɨ́yo o xegɨ́ xiáwo írɨŋoyá aŋɨ́ e Betɨrexemɨyɨ rɨnɨŋe nɨrémori \v 6 e nɨŋwearɨ́ná í niaíwɨ́ agwɨ́ rɨxa yóɨ́ nerɨ \v 7 niaíwɨ́ oxɨ́ xámɨ iwamɨ́ó xɨrɨŋo o xɨrɨŋɨnigɨnɨ. Nɨxɨrɨmáná rapɨrapɨ́ tɨ́nɨ xopɨxopɨ́ nɨrorɨ aŋɨ́ ámá mɨdánɨ nɨbɨro wéɨ́rɨxɨnɨrɨ mɨrɨnɨŋiwá rɨxa nɨréroŋagɨ́a nánɨ burɨmákaú aiwá narɨŋe bokisɨ́ wámɨ ínɨmɨ sá wɨ́rárɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 8 Aŋɨ́ apɨ tɨ́ŋɨ́ e ámá wa sipɨsipɨ́ awí mearoarɨgɨ́á wa árɨ́wɨyimɨ amɨ́yo wigɨ́ sipɨsipɨ́ ará wɨwákwínɨ́ yarɨŋe awí mearoŋáná re eŋɨnigɨnɨ. \v 9 Aŋɨ́najɨ́ Gorɨxoyá wo wigɨ́ sɨ́mɨmaŋɨ́ tɨ́ŋɨ́mɨ dánɨ sɨŋánɨ rónapáná awa rogɨ́e mɨdɨmɨdánɨ Gorɨxoyá wɨ́á ókímɨxáná awa óɨ́ nikárɨnɨro yarɨ́ná \v 10 aŋɨ́najo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Wáyɨ́ mepanɨ. Xwɨyɨ́á naŋɨ́ ámá nɨ́nɨ dɨŋɨ́ yayɨ́ winɨpaxɨ́ bɨ soyɨ́né tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨmeámɨ barɨŋɨnɨ. \v 11 Xwɨyɨ́á nionɨ nɨmeámɨ barɨŋápɨ rɨpɨrɨnɨ. Agwɨ ríná aŋɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Depito xwé iwiaroŋɨ́pimɨ apɨxɨ́ wí niaíwɨ́ seyɨ́né yeáyɨ́ seayimɨxemeanɨ́o xɨrɨŋoɨ. O Kiraisoyɨ rarɨgɨ́orɨnɨ. Yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨgɨ́orɨnɨ. Ámɨnáorɨnɨ. \v 12 Soyɨ́né nuro niaíwɨ́ xɨrɨ́o rapɨrapɨ́ nɨxopenɨmáná burɨmákaú aiwá narɨgɨ́ámɨ dánɨ bokisɨ́yo sá wɨ́rárɨnɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná ‘Orɨ́anɨ?’ yaiwíɨ́rɨxɨnɨ.” urɨ́ɨ́yɨ́ re eŋɨnigɨnɨ. \v 13 Aŋɨ́najɨ́ áwaŋɨ́ urɨ́o roŋe Gorɨxoyá sɨmɨŋɨ́ wínarɨgɨ́á obaxɨ́ aŋɨ́namɨ dáŋowa enɨ nɨrónapɨmáná Gorɨxomɨ seáyɨmɨ numero re rɨgɨ́awixɨnɨ, \v 14 “Ŋwɨ́á aŋɨ́namɨ seáyɨmɨ ŋweaŋomɨ seáyɨ e oumeaneyɨ. Ámá Gorɨxo nánɨ dɨŋɨ́ arɨ́á mikeamóagɨ́á —O ayɨ́ nánɨ wimónarɨŋɨ́rɨnɨ. Ayɨ́ Gorɨxoyá xewaxo rɨxa rémóáná dɨŋɨ́ wɨ́á wónáná awayinɨ nɨsanɨro ŋweáɨ́rɨxɨnɨ.” nɨrɨmowa \v 15 sipɨsipɨ́ awí mearoarɨgɨ́áwamɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ aŋɨ́namɨ nánɨ peyíáná awa re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Betɨrexemɨ niaíwɨ́ rémóe irɨ́niɨ́ nurane Gorɨxo áwaŋɨ́ nearɨ́ɨ́ nánɨ sɨŋwɨ́ owɨnaneyɨ.” nɨrɨnɨmowa \v 16-17 aŋɨ́nɨ nuro Josepo tɨ́nɨ Mariaí tɨ́nɨ rípaú ŋweaŋagɨ́i nɨwɨnɨro ámɨ wenɨŋɨ́ éɨ́áyɨ́ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. Niaíwo burɨmákaú aiwá narɨgɨ́e bokisɨ́yo riwo wɨ́rárɨnɨŋagɨ nɨwɨnɨro pɨ́né aŋɨ́najowa niaíwɨ́ o nánɨ urɨ́ɨ́pɨ nánɨ áwaŋɨ́ uráná \v 18 ámá pɨ́né sipɨsipɨ́ awí mearoarɨgɨ́áwa urɨ́ápɨ arɨ́á wiarɨgɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ dɨŋɨ́ ududɨ́ nero aí \v 19 Mariaí xwɨyɨ́á íwo nánɨpɨ dɨŋɨ́ aumaúmɨ́ ninɨrɨ dɨŋɨ́ nɨpɨkíga warɨ́ná \v 20 sipɨsipɨ́ awí mearoarɨgɨ́áwa ámɨ wigɨ́ sipɨsipɨ́ awí mearoarɨgɨ́e nánɨ nuróná aŋɨ́najo urɨ́ɨ́pɨ xɨxenɨ éɨ́ eŋagɨ wɨnɨro arɨ́á wiro nero nánɨ Gorɨxomɨ seáyɨmɨ umero yayɨ́ umero wigɨ́awixɨnɨ. \p \v 21 Niaíwo xɨnáí nɨxɨrɨmáná eŋáná rɨxa sɨ́á wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú wo óráná omɨ iyɨ́ sɨ́mɨ́ sɨ́ó wákwianɨróná yoɨ́ aŋɨ́najo eŋíná xɨnáí sɨnɨ agwɨ́ meŋáná “Yoɨ́ Jisasoyɨ wɨ́rɨ́ɨrɨxɨnɨ.” urɨŋɨ́pɨ wɨ́rɨgɨ́awixɨnɨ. \p \v 22 Sɨ́á Mariaí “Ŋwɨ́ ikaxɨ́ Moseso eŋíná nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eaŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ nerɨ igɨ́á oeánɨmɨnɨ.” yaiwiŋɨ́yi imónɨŋáná ayaú Jisaso Gorɨxoyá wo oimónɨrɨ mɨnɨ wianɨri nánɨ nɨmeámɨ Jerusaremɨ nánɨ nuri \v 23 —Ámɨnáoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ re nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ, “Niaíwɨ́ oxɨ́ xámɨ óɨ́ imóo Gorɨxomɨ mɨnɨ nɨwiro ‘Dɨxorɨnɨ.’ urɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.” nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ \v 24 í niaíwɨ́ xɨrɨ́ɨ́ nánɨ igɨ́á eánɨmɨnɨrɨ nánɨ Gorɨxoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ re rɨnɨŋɨ́pa “Nionɨ nánɨ xawiówɨ́ waúranɨ, agwɨrɨwɨ́ waúranɨ, rɨdɨyowá niíɨ́rɨxɨnɨ.” E rɨnɨŋɨ́pa ayaú naŋwɨ́ rɨdɨyowá yanɨri nánɨ nuri Jerusaremɨ nɨrémori aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ nɨpáwiri ŋwɨ́ ikaxɨ́ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pa yarɨ́ná \v 25 íná ámá Jerusaremɨyo ŋweagɨ́áyɨ́ wo —O xegɨ́ yoɨ́ Simionorɨnɨ. O ámá wé rónɨŋɨ́ imónɨrɨ Gorɨxomɨ píránɨŋɨ́ uxɨ́dɨrɨ yarɨŋorɨnɨ. Ámá arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ niwiarorɨ xegɨ́ Isɨrerɨyo yeáyɨ́ uyimɨxemeanɨ́o nánɨ xwayɨ́ nanɨrɨ ŋweaŋorɨnɨ. Kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ omɨ ukɨkayoŋorɨnɨ. \v 26 Gorɨxo Simionomɨ dɨŋɨ́ nukɨkayorɨ́ná kwíyɨ́ tɨ́nɨ wɨ́á re urókiamoŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ sɨnɨ mɨpepa eŋáná ámá Ámɨnáonɨyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ yeáyɨ́ seayimɨxemeanɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́omɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨrɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 27 Simiono Gorɨxoyá kwíyɨ́ ukɨkayoŋagɨ nánɨ aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ nɨpáwirɨ Jisasomɨ xanɨyaú ŋwɨ́ ikaxɨ́ Gorɨxo rɨŋɨ́pa wiianɨri nánɨ xɨ́omɨ nɨmeámɨ ɨ́wiaparɨŋagɨ́i nɨwɨnɨrɨ \v 28 íwomɨ nurápɨrɨ ɨ́á nɨmaxɨrɨmáná Gorɨxomɨ seáyɨmɨ numerɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, \v 29-30 “Ámɨnáoxɨnɨ, joxɨ nɨrɨŋɨ́pa ámá nene yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́omɨ rɨxa sɨŋwɨ́ tɨ́ tɨ́nɨ nɨwɨnɨrɨ nánɨ ayá sɨ́wɨ́ mɨnɨró ananɨ xe pémɨ́árɨnɨ. \v 31 Joxɨ rɨŋɨ́pa ámá nɨ́nɨyá sɨŋwɨ́yo dánɨ dɨxɨ́ yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́o rɨxa neaiapɨ́ɨ́rɨnɨ. \v 32 Ámá joxɨ neaiapɨ́o wɨ́ánɨŋɨ́ ókiarɨŋɨ́pa émáyo nuréwapɨyirɨ́ná wɨ́á wómɨxɨyinɨ́árɨnɨ. O negɨ́ Isɨrereneyá aŋɨ́ re dánɨ xɨrɨ́ɨ́ eŋagɨ nánɨ ámá nɨ́nɨ nene seáyɨmɨ neamepɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 33 íwomɨ xanɨyaú Simiono egɨ́ íwo nánɨ xwɨyɨ́á apɨ rarɨŋagɨ arɨ́á nɨwiri ududɨ́ neri mɨŋɨ́ sɨ́ŋá nɨweánɨri yarɨ́ná \v 34 Simiono ayaúmɨ “Gorɨxo naŋɨ́ oeaimɨxɨnɨ.” nurɨrɨ íwomɨ xɨnáí Mariaímɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Arɨ́á eɨ. Íwɨ́ romɨ Isɨrerɨyɨ́ nɨ́nɨ wí arɨ́á nɨwiro dɨŋɨ́ wɨkwɨ́róɨ́áyɨ́ seáyɨ e imónɨpɨrɨ́árɨnɨ. Wí arɨ́á mɨwí nero dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́ró éɨ́áyɨ́ anɨpá imónɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. Gorɨxo ‘Ámá nɨ́nɨ naŋɨ́ oimónɨ́poyɨ.’ wimónɨŋagɨ nánɨ íwɨ́ ro sɨ́mɨmajɨ́ónɨŋɨ́ yárɨnɨŋagɨ nánɨ ámá obaxɨ́ wikɨ́ nɨwónɨro ikayɨ́wɨ́ numearɨro yarɨ́ná ayɨ́ ínɨmɨ dánɨ dɨŋɨ́ wiawiarɨgɨ́áyɨ́ sɨŋánɨ imónɨnɨ́árɨnɨ. \v 35 Jíxɨ mɨŋɨ́ mɨxɨ́ yarɨgɨ́ápá tɨ́nɨ rɨróagɨ́ánɨŋɨ́ íwɨ́ ro nánɨ íkɨ́nɨŋɨ́ sɨpí e sinɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 36 Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoarɨgɨ́á wí —Í Panueromɨ xemiáí xegɨ́ yoɨ́ Anaírɨnɨ. Xiáwo írɨŋo Asao tɨ́nɨ gwɨ́ axɨ́rírɨnɨ. Í rɨxa apiaŋírɨnɨ. Oxɨ́ nɨmeánɨrɨ nɨŋwearɨ́ná xwiogwɨ́ wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú múróáná \v 37 xiagwo rɨxa nɨpéáná í apɨxɨ́ anɨ́ nimónɨrɨ nɨŋwearɨ xegɨ́ xwiogwɨ́ nɨ́nɨ rɨxa 84 imónɨŋírɨnɨ. Í aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ bɨ mɨpeyeá ikwáwɨyiranɨ, árɨ́wɨyiranɨ, aiwá ŋwɨ́á ŋwearɨ Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ wirɨ yarɨŋírɨnɨ. \v 38 Í enɨ aŋiwámɨ íwo ɨ́á nɨxɨrɨrɨ ŋweagɨ́íe axíná nɨrémorɨ íwomɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ́ná Gorɨxomɨ yayɨ́ nɨwimí nurɨ ámá “Gorɨxo gíná Jerusaremɨ ŋweaŋwaéne gwɨ́nɨŋɨ́ nearoayíronɨ́árɨ́anɨ?” yaiwiarɨgɨ́áyo íwɨ́ o nánɨ áwaŋɨ́ nura uŋɨnigɨnɨ. \p \v 39 Xanɨyaú Gorɨxo ŋwɨ́ ikaxɨ́ rɨŋɨ́pa rɨxa nɨpɨnɨ nɨyárɨmɨ Gariri pɨropenɨsɨ́yo egɨ́ aŋɨ́ Nasaretɨyɨ rɨnɨŋe nánɨ íwomɨ nɨmeámɨ nɨyiri e ŋweaŋáná \v 40 íwo xwé niwiarorɨ Gorɨxo omɨ ayá nurɨmɨxɨrɨ dɨŋɨ́ ukɨkayoŋagɨ nánɨ eŋɨ́ eánɨrɨ amɨpí nánɨ dɨŋɨ́ eŋwɨperɨ eŋɨnigɨnɨ. \s1 Xanɨyaú Jisaso nánɨ pɨ́á egɨ́í nánɨrɨnɨ. \p \v 41 Xanɨyaú xwiogwɨ́ o omɨ aiwá Gorɨxoyá aŋɨ́najo xiáwowa Isipɨyɨ́ aŋɨ́yo ŋweaŋáná mɨpɨkí múroŋɨ́yimɨ —Sɨ́á ayimɨ aiwá Pasopayɨ rɨnɨŋɨ́ imɨxarɨgɨ́árɨnɨ. Sɨ́á ayi nánɨ dɨŋɨ́ winɨnɨ nánɨ Jerusaremɨ nánɨ nuayiri yayarɨ́ná \v 42 Jisaso xwiogwɨ́ rɨxa wé wúkaú sɨkwɨ́ waú eŋáná sɨ́á Gorɨxo múroŋɨ́yi rɨxa aŋwɨ ayo imónɨŋáná xanɨyaú yarɨgɨ́ípa nánɨ Jisaso xɨ́o tɨ́nɨ Jerusaremɨ nánɨ nɨyiro \v 43 sɨ́á aiwá apɨ nanɨro nánɨ nɨŋweagɨ́asáná ámɨ aŋɨ́ e nánɨ nurɨ́ná Jisaso sɨnɨ Jerusaremɨ ŋweaŋáná xanɨyaú majɨ́á nimónɨri \v 44 re yaiwigɨ́isixɨnɨ, “Jisaso ámá negɨ́ wí tɨ́nɨ rɨxa púɨnigɨnɨ.” nɨyaiwiri warɨ́ná sɨ́á wɨyi órɨ́agɨ ayaú egɨ́ ámáyo tɨ́nɨ ámá egɨ́ imoarɨgɨ́íyo tɨ́nɨ pɨ́á imɨmɨ́ neri \v 45 pɨ́á yopa nɨmegɨnárɨri ámɨ Jerusaremɨ nánɨ nɨyiri pɨ́á néra núɨ́isáná \v 46 rɨxa sɨ́á wɨyaú wɨyi óráná wenɨŋɨ́ éɨ́íyɨ́ wɨnɨgɨ́isixɨnɨ. Aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ ínɨmɨ riwo ŋweaŋagɨ nɨwɨnɨri o Gorɨxoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ uréwapɨyarɨgɨ́á wamɨ áwɨnɨ e nɨŋweámáná yarɨŋɨ́ wirɨ arɨ́á wirɨ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨri \v 47 ámá Jisaso pɨ́né ráná arɨ́á nɨwiro ŋweagɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ aga ududɨ́ nero re yaiwigɨ́awixɨnɨ, “O arɨre nerɨ nɨjɨ́á nimónɨrɨ rɨ́a rarɨnɨ?” yaiwiarɨ́ná \v 48 xanɨyaú omɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨri ududɨ́ nɨwiri xɨnáí re urɨŋɨnigɨnɨ, “Íwe, pí nánɨ e yeaíwapɨyarɨŋɨnɨ? Yaípawi ayá sɨ́wɨ́ yearoarɨŋagɨ nánɨ joxɨ nánɨ pɨ́á yarɨŋwiɨ.” urɨ́agɨ́i \v 49 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Pí nánɨ aípagwí nionɨ nánɨ amɨ amɨ pɨ́á emearɨŋiɨ? ‘Xanoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ xɨ́oyá aŋɨ́ riwámɨ ínɨmɨ ŋweanɨ.’ mɨyaiwiarɨŋɨ́ reŋiɨ?” urɨ́agɨ aí \v 50 xwɨyɨ́á xɨ́o urɨ́ɨ́pɨ nánɨ xanɨyaú nɨpɨkwɨnɨ nɨjɨ́á mimónɨpa neri \v 51 xɨ́o tɨ́nɨ nawínɨ nuro wigɨ́ aŋɨ́ Nasaretɨ nɨrémoro Jisaso xanɨyaúmɨ arɨ́á yɨ́mɨgɨ́ nɨwirɨ ŋweaŋáná xɨnáí amɨpí nɨ́nɨ o éɨ́ nánɨ dɨŋɨ́ aumaúmɨ́ inarɨ́ná \v 52 Jisaso sɨnɨ xwé nimóga nurɨ́ná dɨŋɨ́ eŋwɨperɨ xwé imónɨrɨ néra warɨ́ná Gorɨxo tɨ́nɨ ámá nɨ́nɨ tɨ́nɨ enɨ o nánɨ “Ámá naŋorɨnɨ.” nɨyaiwia wagɨ́árɨnɨ. \c 3 \s1 Jono xwɨyɨ́á wáɨ́ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Taibiriasɨ Sisao mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ xwiogwɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ wú ámá Romɨyo nɨmeŋweámáná eŋáná Podiasɨ Pairato Judia pɨropenɨsɨ́yo gapɨmanɨ́ nɨyonɨ nánɨ xɨráónɨŋɨ́ nimónɨrɨ meŋweaŋáná Adipasɨ Xeroto Gariri pɨropenɨsɨ́yo gapɨmanɨ́ ámɨnáo nimónɨrɨ meŋweaŋáná xexɨrɨ́meáo Piripo Ituria pɨropenɨsɨ́yo tɨ́nɨ Rɨrakonaitisɨ pɨropenɨsɨ́yo tɨ́nɨ gapɨmanɨ́ ámɨnáo nimónɨrɨ meŋweaŋáná Raiseniaso gapɨmanɨ́ ámɨnáo nimónɨrɨ Abirini pɨropenɨsɨ́yo meŋweaŋáná \v 2 Anaso tɨ́nɨ xɨneagwo Kaiapaso tɨ́nɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́íwaú seáyɨ e nimónɨri meŋweaŋáná Jono —O xegɨ́ xano Sekaraiaorɨnɨ. O ámá dɨŋɨ́ meaŋe ŋweaŋáná Gorɨxo nɨrɨ́pearɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨyá xwɨyɨ́á rɨpɨ Isɨrerɨyo wáɨ́ urɨméɨrɨxɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 3 o iniɨgɨ́ Jodanɨ rapá tɨ́ŋɨ́ e wáɨ́ nemerɨ re urɨmeŋɨnigɨnɨ, “Ámáyɨ́né ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro nɨsanɨro yarɨ́náyɨ́ nionɨ wayɨ́ seameairɨ Gorɨxo ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ yokwarɨmɨ́ seaiirɨ enɨ́árɨnɨ.” nurɨmerɨ \v 4 eŋɨ́pa Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́á wo xegɨ́ yoɨ́ Aisaiaoyɨ rɨnɨŋo eŋíná Jono sɨnɨ meŋáná o nánɨ nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ re eaŋɨnigɨnɨ, “Ámá dɨŋɨ́ meaŋɨ́mɨ dánɨ ámá wo rɨ́aiwá re rɨnɨ́árɨnɨ, ‘Ámɨnáo rɨ́wɨ́yo bɨnɨ́o nánɨ segɨ́ dɨŋɨ́ óɨ́ naŋɨ́nɨŋɨ́ wimoiro óɨ́ píránɨŋɨ́ imoarɨgɨ́ápánɨŋɨ́ wimoiro neróná \v 5 sɨ́kwioxɨ́ imónɨŋɨ́yɨ́ xwɨ́á xewiároro dɨ́wɨ́ xwéranɨ, onɨmiáranɨ, yɨpároro óɨ́ nɨrɨ́rɨworɨ inɨŋɨ́yo naŋɨ́ imɨxárɨro óɨ́ sɨ́ŋá nɨŋwearɨ xɨxoarɨ́wɨ́ néra uŋɨ́yɨ́ píránɨŋɨ́ imɨxárɨro éɨ́rɨxɨnɨ. \v 6 E nerɨ́ná ámá nɨ́nɨ Gorɨxo yeáyɨ́ neayimɨxemeámɨnɨrɨ yarɨŋagɨ wɨnɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.’ Ámá wo rɨ́aiwá e rɨnɨ́árɨnɨ.” Aisaiao eŋíná Jono nánɨ e nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eaŋɨnigɨnɨ. \p \v 7 Jono Gorɨxo urɨŋɨ́pa wáɨ́ urɨmearɨ́ná oxɨ́ apɨxɨ́ obaxɨ́ Jono wayɨ́ neameainɨŋoɨnɨrɨ o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ barɨ́ná o ayɨ́ nɨsanɨro mé wayɨ́nɨ meaanɨro yarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ re urayiŋɨnigɨnɨ, “Sidɨrɨ́ miaéyɨ́né, ‘Rɨ́wéná Gorɨxo xeanɨŋɨ́ seaikárɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ éɨ́ úpoyɨ.’ go searɨ́agɨ seyɨ́né wáyɨ́ nero Gorɨxo e neaikárɨnɨgɨnɨrɨ nionɨ tɨ́ámɨnɨ éɨ́ barɨŋoɨ?” nurɨrɨ \v 8 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ nepa rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamorɨ́náyɨ́ píránɨŋɨ́ nero íkɨ́á sogwɨ́ naŋɨ́ nɨwerɨ́ná yarɨŋɨ́pa imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. Seyɨ́né re mɨrɨnɨpa époyɨ, ‘Negɨ́ arɨ́o Ebɨrɨ́amoyaéne imónɨŋagwɨ nánɨ Gorɨxo wí xeanɨŋɨ́ neaikárɨnɨ́á menɨnɨ.’ mɨrɨnɨpa époyɨ. ‘Gorɨxo Ebɨrɨ́amoyá ɨ́wiárɨ́awé nánɨ “Nionɨ ayo xeanɨŋɨ́ nɨwirɨ́ná arɨge xwé obaxɨ́ imónɨnɨ́árɨnɨ?” nɨyaiwirɨ ududɨ́ winarɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ? Oweoɨ, Gorɨxo dɨŋɨ́ e yaiwipaxɨ́ menɨnɨ. Ananɨ sɨ́ŋá tɨ́yo dánɨ Ebɨrɨ́amo nánɨ ɨ́wiárɨ́awé wimɨxɨyipaxɨ́rɨnɨ. \v 9 Gorɨxo rɨxa rapɨwé íkɨ́á mɨ́kɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ ɨ́á xɨrɨnɨ. Íkɨ́á gɨnɨ gɨna sogwɨ́ naŋɨ́ mɨwéagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná nɨdɨkárɨrɨ rɨ́á ikeaárɨnɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 10 ámá o tɨ́ŋɨ́ e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ yarɨŋɨ́ nɨwiayiro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Nene nɨsanɨrɨ nɨŋwearanéná pí yanɨ́wárɨnɨ?” urayíagɨ́a \v 11 Jono re urayiŋɨnigɨnɨ, “Ámá iyɨ́á wúkaú tɨ́ŋo wú ámá iyɨ́á mayomɨ mɨnɨ wíwɨnɨgɨnɨ. Ámá aiwá tɨ́ŋo enɨ mayomɨ mɨnɨ wíwɨnɨgɨnɨ.” nurɨrɨ yarɨ́ná \v 12 takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ uráparɨgɨ́á wa wayɨ́ meaanɨro nɨbɨróná yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, none nɨsanɨrɨ nɨŋwearanéná pí yanɨ́wárɨnɨ?” urɨ́agɨ́a \v 13 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nɨgwɨ́ takisɨ́ nánɨ nɨnearápɨmerɨ́ná nɨgwɨ́ gapɨmanowa ‘Urápɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.’ searɨgɨ́ápɨ wiárɨ́ nɨmúroro seáyɨ e mɨnearápɨpanɨ.” nurɨrɨ yarɨ́ná \v 14 Porisɨ́ wa enɨ nɨbɨro yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “None enɨ nɨsanɨrane nɨŋwearanéná pí yanɨ́wárɨnɨ?” urɨ́agɨ́a o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né ámáyá nɨgwɨ́ urápanɨro nánɨ iwaŋɨ́ eamero xwɨrɨxɨ́ mero yapɨ́ uxekwɨ́moro mepa éɨ́rɨxɨnɨ. Segɨ́ nɨgwɨ́ omɨŋɨ́ nero meáɨ́ápɨnɨ nɨmearɨ́ná ‘Ayɨ́ apánɨrɨnɨ.’ yaiwíɨ́rɨxɨnɨ. Ámá wayá nánɨ ayá sɨ́wɨ́ mɨsearopanɨ.” nurɨrɨ yarɨ́ná \v 15 oxɨ́ apɨxɨ́ nɨ́nɨ “Ámá Gorɨxoyá dɨŋɨ́yo dánɨ nene yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́o gíná imónɨnɨ́árɨ́anɨ?” nɨyaiwiróná xwɨyɨ́á Jono wáɨ́ urɨmearɨŋɨ́pɨ arɨ́á nɨwiro nánɨ dɨŋɨ́ re nɨpɨkíga ugɨ́awixɨnɨ, “Ámá Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáo ámá ro menɨranɨ?” yaiwiarɨ́ná \v 16 Jono áwaŋɨ́ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ sa iniɨgɨ́ tɨ́nɨ wayɨ́ seameaiarɨŋɨnɨ. Nionɨ eŋɨ́ neánɨrɨ aiwɨ rɨ́wɨ́yo bɨnɨ́o nionɨ nɨmúrónɨnɨ. Nionɨ ámá naŋonɨ aiwɨ o nionɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ mimónɨŋagɨ nánɨ ámá omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áyɨ́ bosoyá sɨkwɨ́ sú gwɨ́ wíkweaiarɨgɨ́ápa nionɨ oyá wikweaipaxɨ́manɨ. O wayɨ́ nɨseameairɨ́ná iniɨgɨ́ tɨ́nɨ seameainɨ́ámanɨ. Gorɨxoyá kwíyɨ́ tɨ́nɨ seameairɨ rɨ́á tɨ́nɨ seameairɨ enɨ́árɨnɨ.” nurɨrɨ \v 17 Gorɨxo ámá naŋɨ́yo yeáyɨ́ nuyimɨxemearɨ sɨpíyo anɨpá imɨxɨrɨ enɨ́á eŋagɨ nánɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá pokɨ́ tɨ́nɨ witɨ́ aiwá eyeyírómɨ́ ero aiwá ná aŋɨ́yo tɨro mamɨwɨ́ tɨ́nɨ sɨyikɨ́ tɨ́nɨ rɨ́á ikeaárɨro yarɨgɨ́ápa Gorɨxo enɨ axɨ́pɨ e emɨ́ánɨrɨ witɨ́ mamɨwɨ́ tɨ́nɨ ná tɨ́nɨ eyeyírómɨ́ inɨŋe aiwá náyɨ́ aŋɨ́yo tɨrɨ mamɨwɨ́ tɨ́nɨ sɨyikɨ́ tɨ́nɨ rɨ́á ikeaárɨrɨ emɨnɨrɨ nánɨ xegɨ́ pokɨ́ ɨ́á nɨxɨrɨrɨ ronɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 18 E nurɨrɨ ámá dɨŋɨ́ oyaiwípoyɨnɨrɨ xwɨyɨ́á wí wí enɨ obaxɨ́ urɨrɨ xwɨyɨ́á yayɨ́ winɨpaxɨ́pɨ rɨ́wɨ́yo Gorɨxo urowárénapɨnɨ́o nánɨ urɨrɨ nerɨ \v 19 gapɨmanɨ́ Xeroto ɨ́wɨ́ erɨ xexɨrɨ́meáoyá apɨxɨ́ Xerodiasíyɨ rɨnɨŋí urápɨrɨ yarɨŋagɨ Jono mɨxɨ́ nurɨrɨ “Ɨ́wɨ́ nɨ́nɨ joxɨ yarɨŋɨ́pɨ naŋɨ́manɨ. Dɨxɨ́ rɨrɨxɨ́meáoyá apɨxí nurápɨrɨ́ná ‘Naŋɨ́ yarɨŋɨnɨ.’ rɨsimónarɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 20 Xeroto ɨ́wɨ́ nɨ́nɨ apɨ neŋagɨ aí ámɨ wínɨ nerɨ Jonomɨ gwɨ́ nɨyirɨ kɨrapusɨ́ aŋɨ́yo ŋwɨrárɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Jisasomɨ wayɨ́ umeaiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 21 Jisaso, Jono sɨnɨ gwɨ́ mɨŋwɨrárɨnɨ́ eŋáná ámáyo wayɨ́ numeairɨ yarɨ́ná, Jisaso enɨ nɨbɨrɨ Jono omɨ wayɨ́ umeaíáná Jisaso éɨ́ nɨrorɨ xano Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ urarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Aŋɨ́namɨ dánɨ óɨ́ inɨrɨ \v 22 kwíyɨ́ Gorɨxoyá xawiówɨ́nɨŋɨ́ nimónɨrɨ o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ weapɨrɨ aŋɨ́namɨ dánɨ xwɨyɨ́á wí re rɨnénapɨrɨ “Gɨ́ íwɨ́ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ rɨyiŋáoxɨnɨ, joxɨ nánɨ aga yayɨ́ ninarɨnɨ.” rɨnénapɨrɨ eŋɨnigɨnɨ. \s1 Jisasomɨ xiáwo írɨŋowa nánɨrɨnɨ. \p \v 23 Jisaso ámáyo iwamɨ́ó nuréwapɨyemerɨ́ná xegɨ́ xwiogwɨ́ 30 imónɨŋɨnigɨnɨ. Oxɨ́ apɨxɨ́ o nánɨ dɨŋɨ́ re yaiwiagɨ́árɨnɨ, “Josepomɨ xewaxorɨnɨ.” yaiwiagɨ́árɨnɨ. Josepomɨ xano Xiraiorɨnɨ. \v 24 Omɨ xano Matatorɨnɨ. Omɨ xano Ripaiorɨnɨ. Omɨ xano Merɨkaiorɨnɨ. Omɨ xano Janaiorɨnɨ. Omɨ xano Joseporɨnɨ. \v 25 Omɨ xano Matataiasorɨnɨ. Omɨ xano Emosorɨnɨ. Omɨ xano Neamorɨnɨ. Omɨ xano Esɨraiorɨnɨ. Omɨ xano Nagaiorɨnɨ. \v 26 Omɨ xano Meatorɨnɨ. Omɨ xano Matataiasorɨnɨ. Omɨ xano Semenorɨnɨ. Omɨ xano Josekorɨnɨ. Omɨ xano Jodaorɨnɨ. \v 27 Omɨ xano Joananorɨnɨ. Omɨ xano Resaorɨnɨ. Omɨ xano Serababerorɨnɨ. Omɨ xano Siarɨtierorɨnɨ. Omɨ xano Neraiorɨnɨ. \v 28 Omɨ xano Merɨkaiorɨnɨ. Omɨ xano Edaiorɨnɨ. Omɨ xano Kosamorɨnɨ. Omɨ xano Erɨmedamorɨnɨ. Omɨ xano Erorɨnɨ. \v 29 Omɨ xano Josuaorɨnɨ. Omɨ xano Eriesaorɨnɨ. Omɨ xano Jorimorɨnɨ. Omɨ xano Matatorɨnɨ. Omɨ xano Ripaiorɨnɨ. \v 30 Omɨ xano Simionorɨnɨ. Omɨ xano Judaorɨnɨ. Omɨ xano Joseporɨnɨ. Omɨ xano Jonamorɨnɨ. Omɨ xano Eraiakimorɨnɨ. \v 31 Omɨ xano Meriaorɨnɨ. Omɨ xano Menaorɨnɨ. Omɨ xano Matataorɨnɨ. Omɨ xano Netanorɨnɨ. Omɨ xano Depitorɨnɨ. \v 32 Omɨ xano Jesiorɨnɨ. Omɨ xano Obetorɨnɨ. Omɨ xano Bowasorɨnɨ. Omɨ xano Sarɨmonorɨnɨ. Omɨ xano Nasonorɨnɨ. \v 33 Omɨ xano Aminadaporɨnɨ. Omɨ xano Atɨminorɨnɨ. Omɨ xano Anaiorɨnɨ. Omɨ xano Xesɨronorɨnɨ. Omɨ xano Peresorɨnɨ. Omɨ xano Judaorɨnɨ. \v 34 Omɨ xano Jekoporɨnɨ. Omɨ xano Aisakorɨnɨ. Omɨ xano Ebɨrɨ́amorɨnɨ. Omɨ xano Tiraorɨnɨ. Omɨ xano Nexorɨnɨ. \v 35 Omɨ xano Serakorɨnɨ. Omɨ xano Reuorɨnɨ. Omɨ xano Perekorɨnɨ. Omɨ xano Ebeorɨnɨ. Omɨ xano Seraorɨnɨ. \v 36 Omɨ xano Kenanorɨnɨ. Omɨ xano Apakɨsatorɨnɨ. Omɨ xano Siemorɨnɨ. Omɨ xano Nowaorɨnɨ. Omɨ xano Remekorɨnɨ. \v 37 Omɨ xano Metusaraorɨnɨ. Omɨ xano Inokorɨnɨ. Omɨ xano Jaretorɨnɨ. Omɨ xano Maxararerorɨnɨ. Omɨ xano Kenanorɨnɨ. \v 38 Omɨ xano Inosorɨnɨ. Omɨ xano Setorɨnɨ. Omɨ xano Adamorɨnɨ. Omɨ xano Gorɨxorɨnɨ. \c 4 \s1 Obo iwamɨ́ó wíwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ omɨ nɨwímearɨ ukɨkayoŋáná iniɨgɨ́ Jodanɨ rapáyo dánɨ peyarɨ́ná kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ ámá dɨŋɨ́ meaŋe nɨméra warɨ́ná \v 2 sɨ́á 40 órarɨ́ná Obo “O eŋɨ́ neánɨrɨ xano wimónarɨŋɨ́pɨnɨ xɨ́dɨnɨrɨ́enɨŋoɨ?” nɨyaiwirɨ omɨ iwamɨ́ó nɨwíwapɨyayirɨ yarɨ́ná sɨ́á ayo aiwá mɨnɨ́ néra núɨsáná sɨ́á 40 imónáná rɨxa agwɨ́ wiarɨ́ná \v 3 Obo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ nepa niaíwɨ́ Gorɨxoyáoxɨ eŋánáyɨ́ aiwá nɨrɨ nánɨ sɨ́ŋá tɨyɨ́, ‘Bisɨ́kerɨ́á imóneɨ.’ ureɨ.” urɨ́agɨ \v 4 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Oweoɨ, wí e emɨméɨnɨ. Gorɨxoyá Bɨkwɨ́yo dánɨ re nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ, ‘Ámá aiwá nɨpɨ́rɨ nánɨnɨ dɨŋɨ́ nɨmorɨ́náyɨ́, wí dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ meapaxɨ́ menɨnɨ.’ rɨnɨŋagɨ nánɨ joxɨ nɨrɨ́ɨ́pɨ wí emɨméɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 5 Obo Jisaomɨ seáyɨ émɨ nɨmeáa nɨpeyirɨ aŋɨ́ nɨ́nɨ xwɨ́á rɨrí nɨrímɨnɨ nánɨ imónɨŋɨ́yo aŋɨ́nɨ axíná sɨwá nɨwirɨ \v 6-7 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Aŋɨ́ nɨ́nɨ xwɨ́á rɨrí nɨrímɨnɨ nánɨ imónɨŋɨ́yo joxɨ sɨwá siarɨŋápɨ ayɨ́ nionɨyárɨnɨ. Nɨ́nɨ rɨxa nɨgɨ́nɨ imónɨnɨ. ‘Ámá womɨ mɨnɨ owimɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ́ná ananɨ mɨnɨ wipaxɨ́rɨnɨ. Joxɨ nionɨ nánɨ mɨŋɨ́ xwɨ́áyo nɨkwɨ́rorɨ nionɨ seáyɨ e nɨméánáyɨ́ ayɨ́ nɨ́nɨ weyɨ́ meararɨgɨ́ápɨ apɨ tɨ́nɨ dɨxɨ́ siapɨmɨ́ɨnɨ.” urɨ́agɨ aí \v 8 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Bɨkwɨ́ Gorɨxoyáyo re nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ, ‘Dɨxɨ́ Ámɨná Gorɨxomɨnɨ mɨŋɨ́ xwɨ́áyo ɨkwɨ́rorɨ seáyɨ e umerɨ erɨ́ɨnɨ.’ rɨnɨŋagɨ nánɨ joxɨ nɨrarɨŋɨ́pɨ wí e emɨméɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 9 Obo “Jisaso xegɨ́ xano Gorɨxo eŋɨ́ eánɨŋorɨ́anɨrɨ iwamɨ́ó owíwapɨyinɨrɨ yapɨ́ owíwapɨyimɨnɨ.” nɨyaiwirɨ omɨ aŋɨ́ Jerusaremɨyo nánɨ nɨmeáa nurɨ aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ xegɨ́ rɨkwɨ́yo nɨŋwɨrárɨmáná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ nepa niaíwɨ́ Gorɨxoyáoxɨ eŋánáyɨ́, xwɨ́ámɨ nánɨ nɨmawirɨ xeamoɨ. \v 10 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ rɨrarɨŋɨnɨ. Gorɨxoyá Bɨkwɨ́yo xwɨyɨ́á rɨpɨ enɨ nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ, ‘Gorɨxo xegɨ́ aŋɨ́najɨ́ joxɨ nánɨ píránɨŋɨ́ awí ŋweapɨ́rɨ nánɨ re urɨnɨŋoɨ, “Omɨ awí mearópoyɨ.” urɨnɨŋoɨ.’ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋagɨ nánɨ nɨmawirɨ xeamoɨ.” nurɨrɨ \v 11 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Rɨpɨ enɨ nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ, ‘Joxɨ sɨkwɨ́ sɨ́ŋáyo pɨ́rɨ́ uyɨkieámɨ́ inɨrɨxɨnɨrɨ ayɨ́ ɨ́á rɨxɨrɨpɨ́rɨ wé awiá sipɨ́ráoɨ.’ enɨ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋagɨ nánɨ ananɨ nɨmawirɨ xeamóáná ‘Gorɨxomɨ xewaxorɨ́anɨ?’ siaiwimɨ́ɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 12 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ re dánɨ nɨpiérorɨ́náyɨ́, joxɨ nɨrarɨŋɨ́pa Gorɨxo aŋɨ́najɨ́ nionɨ ɨ́á nɨxɨrɨpɨ́rɨ nurowárénapɨpaxɨ́ aí rɨpɨ enɨ nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ, ‘Dɨxɨ́ Ámɨná Gorɨxoyá eŋɨ́ eánɨŋɨ́pimɨ iwamɨ́ó mɨwíwapɨyipanɨ.’ eánɨŋagɨ nánɨ wí nɨmawirɨ xeamómɨméɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 13 E uráná obo iwamɨ́ó nɨ́nɨ e nɨwíwapɨyíɨsáná omɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ idáná ámɨ wíwapɨyipaxɨ́ imónáná nánɨ wenɨŋɨ́ nerɨ ŋweaŋɨnigɨnɨ. \s1 Jisaso iwamɨ́ó nemerɨ uréwapɨyemeŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 14 Jisaso kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ ukɨkayoŋagɨ ámá dɨŋɨ́ meaŋe pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ ámɨ Gariri pɨropenɨsɨ́yo nemerɨ pɨ́né o nánɨ pɨropenɨsɨ́ ayo amɨ amɨ yanɨ́ iwénɨmearɨ́ná \v 15 o aŋɨ́ apɨ apimɨ nemerɨ wigɨ́ rotú aŋɨ́yo uréwapɨyemearɨ́ná oxɨ́ apɨxɨ́ nɨ́nɨ xɨ́omɨ seáyɨ e umeaagɨ́árɨnɨ. \s1 Nasaretɨ ŋweáyɨ́ Jisasomɨ rɨ́wɨ́ umogɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 16 Jisaso Nasaretɨyo nánɨ nurɨ —Aŋɨ́ ayo xɨ́o sɨnɨ onɨmiá íná nɨŋwearɨ xwé iwiaroŋɨ́yo nánɨ nurɨ xegɨ́ íníná yarɨŋɨ́pa Sabarɨ́áyo rotú aŋɨ́yo nɨpáwirɨ Bɨkwɨ́ Gorɨxoyá ɨ́á rómɨnɨrɨ nánɨ éɨ́ nɨrorɨ \v 17 rɨxa Bɨkwɨ́ Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́ Aisaiaoyɨ rɨnɨŋo eaŋɨ́pɨ umeaíáná o nɨparɨrɨ xwɨyɨ́á rɨpɨ rɨnɨŋe nánɨ pɨ́á nerɨ nɨwɨnɨrɨ́ná ɨ́á re roŋɨnigɨnɨ, \v 18 “Kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ nionɨ nɨkɨkayonɨ. Nionɨ ámá uyípeayɨ́yo xwɨyɨ́á yayɨ́ winɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ urɨmɨ́a nánɨ nɨrɨ́pearɨ ámá ɨ́á xeŋwɨrárɨnɨŋɨ́yo ‘Sɨnɨ seyɨ́né ɨ́á mɨseaxeŋwɨrárɨnɨ. Ananɨ úpoyɨ.’ urɨmɨ́a nánɨ nɨrowárénapɨrɨ ámá sɨŋwɨ́ supárɨgɨ́áyo ‘Ananɨ sɨŋwɨ́ noxoarɨ anɨ́poyɨ.’ urɨmɨ́a nánɨ nɨrowárénapɨrɨ ámá iwaŋɨ́ mépero xopɨrárɨ́ wiro egɨ́áyo yeáyɨ́ imɨxɨmɨ́a nánɨ nɨrowárénapɨrɨ \v 19 ‘Gorɨxo xegɨ́ ámá éɨ́ uminɨnɨyɨ́ aŋwɨ ayorɨnɨ.’ urɨmɨ́a nánɨ nɨrowárénapɨrɨ eŋɨ́rɨnɨ.” Jisaso ɨ́á e nɨroárɨmɨ \v 20 Bɨkwɨ́ ámɨ nɨxopemɨxárɨmáná rotú aŋɨ́ mearɨŋɨ́ womɨ mɨnɨ nɨwimáná éɨ́ nɨŋwearɨ ámá rotú aŋɨ́yo ŋwɨxapɨgɨ́áyɨ́ omɨnɨ sɨŋwɨ́ agwɨ́ nɨwɨga warɨ́ná \v 21 o “Xɨ́o nánɨ rɨ́a rarɨnɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ iwamɨ́ó nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Agwɨnɨ rɨ́wamɨŋɨ́ nionɨ ɨ́á róápɨ seyɨ́né arɨ́á nɨwirɨ́ná rɨxa xɨxenɨ imónɨgoɨ.” uráná \v 22 nɨ́nɨ o nánɨ naŋɨ́nɨ nɨra uro xwɨyɨ́á awɨ́ínɨŋɨ́ yarɨŋɨ́ xɨ́o rɨ́ɨ́ jɨ́apɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨpɨkíga uro nero aí re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámá royɨ́ sa aŋɨ́ re dáŋɨ́ Josepomɨ xewaxorɨnɨ. Arɨge nerɨ nɨjɨ́á xwé apɨ imónɨŋɨ́rɨ́anɨ?” rɨnarɨ́ná \v 23 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ nɨnɨrɨpɨ́ráoɨ, ‘Joxɨ nepa xwɨroxɨ eŋánáyɨ́, jɨwanɨŋoxɨ píránɨŋɨ́ imɨxɨneɨ.’ nɨrɨpɨ́ráoɨ. E nɨnɨrɨróná re nɨrɨpɨ́ráoɨ, ‘ “Emɨmɨ́ amɨpí aŋɨ́ Kapaneamɨyo eŋoɨ.” rarɨŋagɨ́a arɨ́á wiŋwápɨ ámɨ dɨxɨ́ aŋɨ́ re enɨ emɨmɨ́ neaiɨ.’ nɨrɨpɨ́ráoɨ.” nurɨrɨ \v 24 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nepa seararɨŋɨnɨ. Wɨ́á rókiamoarɨŋɨ́ wo o xegɨ́ aŋɨ́yo nánɨ nurɨ Gorɨxoyá xwɨyɨ́á uráná xegɨ́ ámá e ŋweagɨ́áyɨ́ omɨ mímɨnarɨgɨ́ámanɨ. \v 25 E nerɨ aiwɨ nionɨ nepa seararɨŋagɨ píránɨŋɨ́ arɨ́á nípoyɨ. Eŋíná wɨ́á rókiamoagɨ́ Iraijao emearɨ́ná agwɨ́ aŋɨ́ pɨrɨ́nɨ erɨ iniá meapa erɨ ámá nɨ́nɨ aiwá nánɨ dɨ́wɨ́ ikeamónɨro eŋáná Isɨrerɨyɨ́ apɨxɨ́ anɨ́ obaxɨ́ ŋweaŋagɨ́a aiwɨ \v 26 Gorɨxo Iraijao íwamɨ wímɨ arɨrá wíwɨnɨgɨnɨrɨ murowárɨ́ émáyɨ́ apɨxɨ́ wímɨnɨ —Í Saidonɨ tɨ́ŋɨ́ e aŋɨ́ onɨmiá Seraparɨ rɨnɨŋɨ́ bimɨ dáŋírɨnɨ. Ímɨnɨ arɨrá wíwɨnɨgɨnɨrɨ wárɨŋɨnigɨnɨ.” nurɨrɨ \v 27 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Eŋíná wɨ́á rókiamoagɨ́ Iraisao nemerɨ́ná enɨ Isɨrerɨyɨ́ obaxɨ́ peyɨyɨ́ tɨ́gɨ́áyɨ́ egɨ́á aiwɨ Iraisao ayo womɨ naŋɨ́ wimɨxagɨ́manɨ. Émáyɨ́ womɨnɨ —O Siria dáŋɨ́ xegɨ́ yoɨ́ Nemenorɨnɨ. Omɨnɨ naŋɨ́ wimɨxɨŋɨ́rɨnɨ.” uráná \v 28 ámá nɨ́nɨ rotú aŋɨ́yo ŋweagɨ́á arɨ́á e nɨwiróná xwioxɨ́yo dánɨ rɨ́á ápiáwɨ́nɨŋɨ́ nɨwóróa nuro \v 29 nɨwiápɨ́nɨmearo omɨ ɨ́á nɨxɨrɨro wigɨ́ aŋɨ́yo dánɨ nɨxoyɨ́pióa nuro dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́ wigɨ́ aŋɨ́ mɨrɨnɨŋɨ́pimɨ dánɨ mamówáranɨro nánɨ xɨxoyɨ́piɨ́ nɨméra yarɨ́ná \v 30 o áwɨnɨmɨ nɨyékínɨmɨ xegɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ uŋɨnigɨnɨ. \s1 Imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋɨ́ womɨ mɨxɨ́ umáɨnɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 31 Jisaso Gariri pɨropenɨsɨ́yo nemerɨ́ná aŋɨ́ xegɨ́ yoɨ́ Kapaneamɨyo nɨrémorɨ Sabarɨ́áyo nuréwapɨyirɨ yarɨ́ná \v 32 ámá ayɨ́ arɨ́á nɨwiróná o xwɨyɨ́á apɨ xiáwónɨŋɨ́ rarɨŋagɨ nɨwɨnɨro mɨŋɨ́ sɨ́ŋá nɨweánɨro yarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. \v 33 Ámá rotú aŋɨ́yo ŋweagɨ́áyɨ́ wo —O imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋorɨnɨ. O nɨwiápɨ́nɨmearɨ makɨrɨ́wɨ́ nɨmorɨ \v 34 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ai! Nasaretɨ dáŋɨ́ Jisasoxɨnɨ, none pí neaimɨnɨrɨ barɨŋɨnɨ? Xwɨrɨ́á neaikɨxémɨnɨrɨ rɨbarɨŋɨnɨ? Joxɨ nánɨ nionɨ nɨjɨ́árɨnɨ. Gorɨxo xewaxoxɨ xɨ́o rɨrɨ́peáoxɨrɨnɨ.” uráná \v 35 Jisaso mɨxɨ́ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨ bɨ mɨrɨpa eɨ. Omɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ uɨ.” uráná re eŋɨnigɨnɨ. Imɨ́o ámá omɨ xwɨrɨ́á wí mikɨxé ámáyo áwɨnɨmɨ dánɨ meaŋɨ́nɨ neaárɨmɨ uŋɨnigɨnɨ. \v 36 Meaŋɨ́nɨ neaárɨmɨ úáná ámá nɨ́nɨ óɨ́ nikárɨnɨro re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Xwɨyɨ́á oyá eŋɨ́ sɨxɨ́ eánɨnɨ. O nénɨ́ tɨ́ŋónɨŋɨ́ nɨrɨrɨ́ná sekaxɨ́ uráná imɨ́ó aí arɨ́á nɨwiro éɨ́ warɨŋoɨ.” nɨrɨnɨro yarɨ́ná \v 37 xwɨyɨ́á o yarɨŋɨ́pɨ nánɨ pɨropenɨsɨ́ ayo amɨ amɨ yanɨ́ iwénɨmeŋɨnigɨnɨ. \s1 Saimonomɨ xɨneagwímɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 38 Jisaso nɨwiápɨ́nɨmeámɨ rotú aŋɨ́yo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nɨpeyearɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́ wo Saimonoyɨ rɨnɨŋoyá aŋɨ́yo nánɨ nurɨ nɨpáwirɨ omɨ xɨneagwí rɨ́á pɨrɨ́ wiarɨŋagɨ nánɨ ímɨ naŋɨ́ owimɨxɨnɨrɨ yarɨŋɨ́ wíagɨ́a \v 39 o í sá weŋe nánɨ nurɨ nɨrómáná rɨ́á pɨrɨ́yo mɨxɨ́ uráná re eŋɨnigɨnɨ. Sɨmɨxɨ́pɨ ímɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ úáná í rɨxa aŋɨ́nɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ aiwá pɨrɨ́ nɨmearɨ nɨwia uŋɨnigɨnɨ. \s1 Sɨmɨxɨ́ obaxɨ́yɨ́ naŋɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ eŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 40 Ámá aŋɨ́ apimɨ dáŋɨ́yɨ́ sogwɨ́ rɨxa nipɨ́meááná wigɨ́ ámá sɨmɨxɨ́ xɨxegɨ́nɨ yarɨgɨ́áyɨ́ nɨmeámɨ Jisaso tɨ́ŋɨ́ e nánɨ báná o ámá ayɨ́ ayo wé seáyɨ e ikwɨkwiárɨmɨ́ erɨ naŋɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ erɨ yarɨ́ná \v 41 imɨ́ó ámá ayo wíyo obaxɨ́ xɨxéroarɨŋɨ́yɨ́ ámá ayo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nuróná makɨrɨ́wɨ́ nɨmoayiro re urayigɨ́awixɨnɨ, “Niaíwɨ́ Gorɨxoyáoxɨrɨnɨ.” urayarɨŋagɨ́a o imɨ́owa xɨ́o arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨgɨ́o eŋagɨ nánɨ nɨjɨ́á imónɨŋagɨ́a nánɨ o mɨxɨ́ nurɨrɨ “Ámɨ bɨ mɨrɨpa époyɨ.” ururɨmɨ́ nerɨ e néɨsáná \v 42 sá weŋo wɨ́á mónɨŋɨ́mɨ nɨwiápɨ́nɨmeámɨ ámá mayɨ́ e nánɨ nurɨ ŋweaŋáná ámá oxɨ́ apɨxɨ́ nɨ́nɨ o nánɨ pɨ́á nemero omɨ nɨwímearóná “Nene pɨ́nɨ nɨneawiárɨmɨ mupanɨ.” uranɨro yarɨŋagɨ́a aiwɨ \v 43 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxo re nɨrowárénapɨŋɨ́rɨnɨ, ‘Aŋɨ́ ayɨ́ ayo re urɨméɨrɨxɨnɨ, “Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ seameŋweanɨ́a nánɨ seyɨ́né nɨsanɨro ŋweáɨ́rɨxɨnɨ.” urɨméɨrɨxɨnɨ.’ nɨrowárɨ́ɨ́ eŋagɨ nánɨ aŋɨ́ wíyo xwɨyɨ́á yayɨ́ winɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́ apɨ urɨmɨnɨrɨ enɨ xe oumɨnɨ.” nurɨmɨ nurɨ \v 44 Judayɨ́yá aŋɨ́ apɨ apimɨ rotú aŋɨ́ mɨrɨnɨŋɨ́yo dánɨ nuréwapɨya uŋɨnigɨnɨ. \c 5 \s1 Jisasoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ peyɨ́ obaxɨ́ ubenɨ́yo mɨnɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso ipí xegɨ́ yoɨ́ Genesaretɨpámɨ éɨ́ nɨrómáná xwɨyɨ́á Gorɨxoyá urarɨ́ná ámá obaxɨ́ arɨ́á wianɨro nánɨ xɨmɨxɨmɨ́ ninɨro Jisasomɨ ɨkwɨkwierɨ́ winarɨ́ná \v 2 ewé bɨ́xaú, yánɨpámɨ tɨ́á bɨ́xaú weŋagɨ nɨwɨnɨrɨ peyɨ́ ápearɨgɨ́áwa ewé apɨ́xaúmɨ dánɨ nayoámáná wigɨ́ ubenɨ́ igɨ́á eaarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨmɨ nurɨ \v 3 ewé bɨ́bá Saimonoyápámɨ nɨpɨxemoánɨrɨ yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Inɨkí tɨ́ŋɨ́ re pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ ná jɨ́e onɨmiápɨ ananɨ nɨwanɨréwiɨ?” nurɨrɨ éɨ́ nɨŋweámáná ewé apámɨ dánɨ oxɨ́ apɨxɨ́ ipí maŋɨ́pá tɨ́ŋɨ́ e rówapɨgɨ́áyo nuréwapɨyirɨ \v 4 rɨxa nɨpɨnɨ nurárɨmáná Saimonomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ipí ná mɨ́mɨ eŋe nánɨ nɨmeámɨ nuri peyɨ́ ɨ́áyo mɨnɨnɨ nánɨ ubenɨ́ mamówárɨ́piyɨ.” urɨ́agɨ \v 5 Saimono re urɨŋɨnigɨnɨ, “Negɨ́ neamemearɨŋoxɨnɨ, sɨ́á rɨyimɨ árɨ́wɨyimɨ peyɨ́ ɨ́á wí nɨmɨnɨrɨ́enɨŋoɨnɨrɨ anɨŋɨ́ minɨ́ mépearɨŋáná wɨ́á neaógoɨ. E nerɨ aiwɨ joxɨ e yearɨ́agɨ nánɨ ye iwamɨ́ó mamówáranɨ́wiɨ.” nurɨrɨ \v 6 mamówáráná re eŋɨnigɨnɨ. Ubenɨ́ ú peyɨ́ obaxɨ́yo nɨmudɨ́morɨ rɨxa arɨ́kínɨmɨnɨrɨ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨri \v 7 wigɨ́ wɨ́waúmɨ ewé bɨ́bámɨ ŋweagɨ́íwaú saŋɨ́ oyearápɨ́piyɨnɨrɨ wápiá nɨwiri awaú nɨbɨri ubenɨ́ nɨmɨxearo ewépɨ́xaúmɨ ikwiáráná ewépɨ́xaú rɨxa ná ínɨmɨnɨrɨ yarɨŋagɨ \v 8 Saimonɨ Pitao sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨrɨ nánɨ Jisasoyá sɨkwɨ́ tɨ́ŋɨ́ e mɨŋɨ́ xwɨ́áyo nɨkwɨ́rorɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, nionɨ ɨ́wɨ́ yarɨŋáonɨ eŋagɨ nánɨ pɨ́nɨ nɨnɨwiárɨmɨ uɨ.” nurɨrɨ \v 9 peyɨ́ aga xwé nɨmearo nánɨ o tɨ́nɨ xegɨ́ ámá nɨkumɨxɨnɨrɨ peyɨ́ nánɨ yarɨgɨ́áwa tɨ́nɨ ududɨ́ nikárɨnɨro \v 10 Sebediomɨ xewaxowaú Jemiso tɨ́nɨ xogwáo Jono tɨ́nɨ awaú Saimonomɨ nɨkumɨxɨnɨri peyɨ́ nánɨ yarɨgɨ́íwaú enɨ ududɨ́ ikárɨnarɨ́ná Jisaso Saimonomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ wáyɨ́ mikárɨnɨpanɨ. Agwɨ re dánɨ peyɨ́ nánɨ yarɨŋɨ́pánɨŋɨ́ ámá nánɨ enɨ e néra urɨ́árɨnɨ. Ámá nionɨ nɨxɨ́dɨpɨ́rɨ́a nánɨ wirɨmearɨ́árɨnɨ.” nurɨmáná eŋáná \v 11 awa ewé nɨmeámɨ nɨbɨro yánɨ e dánɨ nayoaro ewé peyɨ́ amɨpí e nɨtɨmɨ omɨ nɨxɨ́da ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Ámá peyɨyɨ́ tɨ́ŋɨ́ womɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 12 Jisaso aŋɨ́ wíyo nemerɨ aŋɨ́ bimɨ ŋweaŋáná ámá wo —O peyɨyɨ́ pɨpɨ́rɨmɨ́ó yárɨŋorɨnɨ. O Jisasomɨ nɨwɨnɨrɨ́ná oyá sɨkwɨ́ tɨ́ŋɨ́ e sɨ́mɨmaŋɨ́ xwɨ́áyo nɨkwɨ́rorɨ waunɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, joxɨ naŋɨ́ nimɨxɨmɨnɨrɨ́náyɨ́ ananɨ naŋɨ́ nimɨxɨpaxɨ́rɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 13 Jisaso wé nɨmoaurɨ omɨ seáyɨ e nikwiárɨmáná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ ‘Joxɨ naŋɨ́ oimónɨnɨ.’ nimónarɨnɨ. Rɨxa naŋɨ́ imóneɨ.” uráná re eŋɨnigɨnɨ. Peyɨyɨ́ apɨ rɨxa naŋɨ́ imónáná \v 14 Jisaso “Ámá wíyo nionɨ simɨxɨ́áyɨ́ nánɨ áwaŋɨ́ murɨpa eɨ.” nurɨrɨ ámá o Moseso eŋíná ŋwɨ́ ikaxɨ́ ragɨ́pɨ mé ámáyo xewanɨŋo áwaŋɨ́ nura emenɨgɨnɨrɨ e nurɨrɨ ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Amíná apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áwa tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nurɨ womɨ sɨwá nɨwinɨrɨ naŋwɨ́ rɨdɨyowá nánɨ negɨ́ arɨ́o Moseso eŋíná sekaxɨ́ nearagɨ́yɨ́ bɨ rɨdɨyowá siárirɨ joxɨ naŋɨ́ imónɨ́ɨ́yɨ́ nánɨ áwaŋɨ́ rɨrɨ enɨ mɨnɨ wíɨrɨxɨnɨ.” Jisaso sekaxɨ́ e urɨ́agɨ aí \v 15 xwɨyɨ́á emɨmɨ́ amɨpí Jisaso yayiŋɨ́yɨ́ nánɨ yanɨ́ rɨxa ná jɨ́amɨ niwéa nemerɨ yarɨ́ná oxɨ́ apɨxɨ́ obaxɨ́ omɨ arɨ́á wianɨro nánɨ bɨro sɨmɨxɨ́ wiarɨŋɨ́yɨ́ naŋɨ́ oneaimɨxɨnɨrɨ bɨro nero o tɨ́ŋɨ́ e nɨpɨ́nɨro nɨŋwearo e yayarɨ́ná \v 16 o íníná ámá dɨŋɨ́ meaŋe nánɨ nɨwayirɨ Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ wiagɨ́rɨnɨ. \s1 Eŋɨ́ nɨ́nɨ sɨwímɨ́ eŋɨ́ womɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 17 O sɨ́á wɨyimɨ ámáyo uréwapɨyarɨ́ná ámá wa Parisiyɨ rɨnɨŋɨ́yɨ́ wa tɨ́nɨ Gorɨxoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ uréwapɨyarɨgɨ́áyɨ́ wa tɨ́nɨ —Awa Gariri pɨropenɨsɨ́yo aŋɨ́ ayɨ́ ayo dánɨ bɨmiro Judia pɨropenɨsɨ́yo aŋɨ́ ayɨ́ ayo dánɨ bɨmiro Isɨrerɨyɨ́ aŋɨ́ xwé Jerusaremɨ dánɨ enɨ bɨro egɨ́áwarɨnɨ. Awa Jisaso uréwapɨyarɨŋe éɨ́ nɨŋwearo arɨ́á wiarɨ́ná Jisaso ámá sɨmɨxɨ́ wiarɨŋɨ́yo naŋɨ́ owimɨxɨmɨnɨrɨ nánɨ eŋɨ́ sɨxɨ́ eánɨŋɨ́ Gorɨxoyápɨ ukɨkayoŋáná re eŋɨnigɨnɨ. \v 18 Ámá wa wigɨ́ ámá womɨ —O eŋɨ́ nɨ́nɨ sɨwímɨ́ yárɨŋorɨnɨ. Omɨ íkwiaŋwɨ́yo nɨtɨro Jisaso naŋɨ́ owimɨxɨnɨrɨ nɨmeámɨ nɨbɨro “Nɨmeámɨ nɨpáwirane Jisasoyá sɨ́mɨmaŋɨ́mɨnɨ aŋwɨ e owɨ́ráraneyɨ.” nɨrɨro éɨ́áyɨ́ \v 19 ámá obaxɨ́ aŋɨ́ ɨ́wí e pɨ́kwɨpɨ́kwɨ́ inɨŋagɨ́a óɨ́ nánɨ pɨ́á nɨmegɨnɨro aŋiwámɨ nɨmeámɨ nɨxéga nɨpeyiro aŋɨ́ sɨ́á tɨnɨŋɨ́yɨ́ wí nɨpɨneaayiro dae nɨtɨmáná íkwiaŋwɨ́na tɨ́nɨ gwɨ́ nɨyiro ámá aŋɨ́yo ínɨmɨ epɨ́royɨ́ egɨ́áyo áwɨnɨmɨ gwɨ́rí e e nɨmamówára nɨwepɨ́nɨro Jisaso sɨ́mɨmaŋɨ́ tɨ́ŋɨ́mɨnɨ táná \v 20 Jisaso eŋɨ́ nɨ́nɨ sɨwímɨ́ eŋoyá ámá nɨ́nɨ xɨ́o nánɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roro “Jisaso ananɨ naŋɨ́ imɨxɨpaxɨ́rɨnɨ.” wiaiwiro yarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámáoxɨnɨ, dɨxɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨŋɨ́pɨ rɨxa yokwarɨmɨ́ siíɨnɨ.” uráná \v 21 Gorɨxoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ Parisiowa tɨ́nɨ ikeagɨgwɨ́ re nɨrɨga ugɨ́awixɨnɨ, “Ámá royɨ́ gorɨ́anɨ? Gorɨxomɨ rɨperɨrɨ́ numearɨrɨ yarɨŋɨ́ royoɨ? Ámá ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ yokwarɨmɨ́ yarɨŋɨ́ royɨ́ gorɨ́anɨ? E yarɨŋɨ́yɨ́ sa Gorɨxorɨnɨ.” rɨnarɨŋagɨ́a \v 22 Jisaso xegɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ adadɨ́ nɨwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ nánɨ segɨ́ xwioxɨ́yo dánɨ pí nánɨ dɨŋɨ́ e moarɨŋoɨ?” nurɨrɨ \v 23 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wo ɨ́wɨ́ ikárɨnɨŋɨ́ nionɨ yokwarɨmɨ́ wiíánáyɨ́, ínɨmɨ imónɨŋagɨ nánɨ ámá woxɨ sɨŋwɨ́ tɨ́nɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨpaxɨ́ menɨnɨ. E nerɨ aiwɨ nionɨ ámá eŋɨ́ nɨ́nɨ sɨwímɨ́ eŋɨ́ womɨ ‘Rɨxa nɨwiápɨ́nɨmearɨ dɨxɨ́ íkwiaŋwɨ́ nɨmeámɨ uɨ.’ uránáyɨ́, o naŋɨ́ imónɨ́agɨ ámá nɨyɨ́nénɨ sɨŋwɨ́ tɨ́nɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨpaxɨ́rɨnɨ.” nurɨrɨ \v 24 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nɨyɨ́nénɨ nionɨ nánɨ re niaiwipɨ́rɨ, ‘Ámá imónɨŋo ananɨ ámá xwɨ́á tɨ́yo dáŋɨ́yɨ́ ɨ́wɨ́ ikárɨnɨ́ápɨ enɨ ananɨ yokwarɨmɨ́ wiipaxorɨ́anɨ?’ niaiwipɨ́rɨ nánɨ píránɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ nanɨ́poyɨ.” nurɨrɨ eŋɨ́ sɨwímɨ́ eŋomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ re rɨrarɨŋɨnɨ, ‘Joxɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ dɨxɨ́ íkwiaŋwɨ́ nɨmeámɨ aŋɨ́ e nánɨ uɨ.’ rɨrarɨŋɨnɨ.” uráná re eŋɨnigɨnɨ. \v 25 O ámá nɨ́nɨ sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ rɨxa naŋɨ́ nimónɨrɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ xegɨ́ íkwiaŋwɨ́ sá weŋɨ́na nɨmearɨ xwaŋwɨ́ níkwónɨmɨ nɨpeyearɨ Gorɨxomɨ seáyɨ e numéra xegɨ́ aŋɨ́ e nánɨ úáná \v 26 oxɨ́ apɨxɨ́ nɨ́nɨ óɨ́ nikárɨnɨro Gorɨxomɨ seáyɨ e numero wigɨ́ xwioxɨ́yo dánɨ sɨrɨ́ nɨpɨkínɨro re nɨrɨga ugɨ́awixɨnɨ, “Agwɨ xegɨ́ bɨ éagɨ ríyɨ́ wɨnɨ́wɨnɨ.” rɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Ripaiomɨ “Nɨxɨ́deɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 27 Jisaso e dánɨ nɨpeyearɨ nurɨ́ná ámá nɨgwɨ́ takisɨ́ nánɨ uráparɨŋɨ́ wo —O xegɨ́ yoɨ́ Ripaiorɨnɨ. Xegɨ́ yoɨ́ ámɨ bɨ Matɨyuorɨnɨ. O xegɨ́ opisɨ́ aŋɨ́yo éɨ́ ŋweaŋagɨ Jisaso sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ nɨxɨ́deɨ.” uráná \v 28 o nɨwiápɨ́nɨmearɨ xegɨ́ amɨpí nɨ́nɨ e pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ Jisasomɨ uxɨ́dɨŋɨnigɨnɨ. \v 29 Jisaso nánɨ xegɨ́ aŋɨ́yo aiwá xwé bɨ rɨyamɨ́ nerɨ ŋweaŋáná takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ uráparɨgɨ́á wa tɨ́nɨ ámá wínɨyɨ́ tɨ́nɨ nɨbɨro nawínɨ awaú tɨ́nɨ nɨŋweámáná aiwá nɨnɨro yarɨ́ná \v 30 Parisi wa tɨ́nɨ Gorɨxoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́á wo tɨ́nɨ Jisaso nánɨ wiepɨsarɨŋowamɨ anɨŋúmɨ́ ikaxɨ́ nurɨro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Soyɨ́né takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ uráparɨgɨ́á awa tɨ́nɨ ámá ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́á wínɨyɨ́ tɨ́nɨ pí nánɨ iniɨgɨ́ nɨro aiwá nɨro yarɨŋoɨ?” urɨ́agɨ́a \v 31 Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá naŋɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ naŋɨ́ oneaimɨxɨnɨrɨ xwɨrɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ warɨgɨ́áranɨ? Oweoɨ! Sɨmɨxɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́nɨ xwɨrɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ warɨgɨ́árɨnɨ.” Ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ nurɨrɨ \v 32 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ ámá wé rónɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ wigɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ rɨ́wɨ́mɨnɨ mamoro sanɨŋɨ́ imónɨro oépoyɨnɨrɨ bɨŋámanɨ. Ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ rɨ́wɨ́mɨnɨ mamoro sanɨŋɨ́ imónɨro oépoyɨnɨrɨ bɨŋárɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Wiepɨsarɨŋowa pí nánɨ aiwá ŋwɨ́á mɨŋwɨrárɨnɨ́ yarɨŋoɨ?” urɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 33 Ámá wa Jisasomɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Jono wiepɨsarɨŋowa íníná aiwá ŋwɨ́á ŋwɨrárɨnɨro Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ urɨro yayarɨgɨ́árɨnɨ. Parisiowayá wiepɨsarɨŋowa enɨ axɨ́pɨ yarɨgɨ́árɨnɨ. E nero aiwɨ joxɨ wiepɨsarɨŋɨ́yɨ́ aiwá ŋwɨ́á bɨ mɨŋwɨrárɨnɨ́ íníná aiwá nɨro iniɨgɨ́ nɨro yarɨgɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 34 Jisaso “Nionɨ gɨ́ wiepɨsarɨŋáowa tɨ́nɨ ŋweaŋáná awa aiwá ŋwɨ́á ŋweapaxɨ́manɨ.” urɨmɨnɨrɨ nánɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wo apɨxɨ́ meámɨnɨrɨ aiwá imɨxɨ́ɨ́yɨ́ ámá aiwá apɨ nɨpɨ́rɨ nánɨ bɨ́áyɨ́ apɨxɨ́ meáo sɨnɨ ayɨ́ tɨ́nɨ ŋweaŋáná aiwá ŋwɨ́á ŋwɨrárɨnarɨgɨ́áranɨ? Oweoɨ! \v 35 E nerɨ aiwɨ apɨxɨ́ meáo sɨ́á obaxɨ́ wí nórɨmáná eŋáná ámá wí omɨ wanɨ́nɨmɨxáná íná ámá ayɨ́ dɨŋɨ́ sɨpí wiarɨŋagɨ nánɨ aiwá ŋwɨ́á ŋwɨrárɨnɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 36 Xɨ́o rapɨrapɨ́ sɨŋúnɨŋɨ́ imónɨŋagɨ nánɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á ámɨ rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wo xegɨ́ rapɨrapɨ́ urú axenɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná pɨ́rómɨnɨrɨ nánɨ xegɨ́ sɨŋú nɨmearɨ naxerɨ pɨ́roarɨŋɨ́ranɨ? Oweoɨ! Sɨŋú naxerɨ́ná xwɨrɨ́á ikɨxenɨŋoɨ. Sɨŋú enɨ naxerɨ pɨ́róánáyɨ́ urú yapɨ xɨxenɨ axɨ́pɨ imónɨnɨmenɨŋoɨ.” nurɨrɨ awa wigɨ́ eŋíná dánɨ “Nene e nerɨ́ná wé rónɨŋɨ́ nimónɨrane nɨperɨ́náyɨ́ ananɨ Gorɨxo tɨ́ŋɨ́ e nánɨ peyanɨ́wárɨnɨ.” nɨra wagɨ́ápɨ sɨnɨ yarɨgɨ́ápɨ tɨ́nɨ xwɨyɨ́á sɨŋɨ́ tɨ́nɨ nawínɨ ɨkwieropɨ́rɨxɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á e urɨŋɨnigɨnɨ. \v 37 Ámɨ axɨ́ rɨpɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wo re yarɨŋɨ́manɨ. Memé wará sɨxɨ́ urɨ́yo iniɨgɨ́ wainɨ́ sɨŋɨ́ iwajɨ́á yarɨŋɨ́manɨ. E nerɨ́náyɨ́, memé wará sɨxɨ́ awá núpɨyinɨrɨ wainɨ́ apɨ purɨ memé wará sɨxɨ́wá xwɨrɨ́á ikɨxénɨrɨ enɨŋoɨ. \v 38 Iniɨgɨ́ wainɨ́ sɨŋɨ́yɨ́ memé wará sɨxɨ́ sɨŋɨ́yo iwajɨ́á yarɨgɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 39 Xɨ́o yarɨŋɨ́pɨ nánɨ ámɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá gɨyɨ́ iniɨgɨ́ wainɨ́ pɨrɨ́yɨ́ nɨnɨmáná sɨnɨ sɨŋɨ́yɨ́ nánɨ wimónarɨŋɨ́rɨnɨ? Oweoɨ, sɨnɨ sɨŋɨ́yɨ́ nánɨ mɨwimónɨ́ ‘Pɨrɨ́yɨ́ apánɨrɨnɨ.’ rarɨgɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 6 \s1 Sabarɨ́áyo “Ŋwɨ́árɨnɨ.” rɨnɨŋɨ́pɨ yarɨŋɨ́ wigɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ Sabarɨ́á wɨyimɨ witɨ́ omɨŋɨ́yo áwɨnɨmɨ óɨ́yo nuróná witɨ́ siyɨ́ yánɨŋɨ́ sɨŋɨ́ yɨyírɨmɨ́ nemáná mamɨwɨ́ nánɨ wé tɨ́nɨ xwɨyɨxwɨyɨ́ nɨroro nɨgápaŋɨ́ warɨ́ná \v 2 Parisi wa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Soyɨ́né sabarɨ́áyo ‘Ŋwɨ́árɨnɨ.’ rɨnɨŋɨ́yo pí nánɨ aiwá nɨmiaga warɨŋoɨ?” urɨ́agɨ́a \v 3 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Mɨxɨ́ ináyɨ́ Depito eŋíná eŋɨ́yɨ́ sɨnɨ ɨ́á mɨroarɨŋɨ́ reŋoɨ? Oweoɨ, ɨ́á nɨroro aiwɨ sɨnɨ nɨjɨ́á mimónɨŋoɨ. O tɨ́nɨ ámá xɨ́o tɨ́nɨ emearɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ agwɨ́ nɨwirɨ́ná \v 4 senɨ́á aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ peaxɨ́ tayarɨgɨ́iwámɨ o nɨpáwirɨ ‘Ŋwɨ́árɨnɨ.’ rɨnɨŋɨ́yɨ́, bisɨ́kerɨ́á Gorɨxo nánɨ peaxɨ́ tayarɨgɨ́áyɨ́ nɨmearɨ nɨnɨrɨ xegɨ́ ámá nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨgɨ́áyo mɨnɨ wiŋɨnigɨnɨ. Bisɨ́kerɨ́á peaxɨ́ tayarɨgɨ́á apɨ sa apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áwanɨ ananɨ nɨpaxɨ́rɨnɨ.” nurɨrɨ “Depito e yarɨ́ná Gorɨxo mɨxɨ́ wí murɨpa eŋɨ́ eŋagɨ nánɨ gɨ́ wiepɨsarɨŋáowamɨ pí nánɨ mɨxɨ́ urarɨŋoɨ?” urɨmɨnɨrɨ nánɨ e nurɨrɨ \v 5 “ ‘Sabarɨ́áyo ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ rɨpaxorɨ́anɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá imónɨŋáonɨ Sabarɨ́áyo xiáwonɨrɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Wé kɨrɨŋɨ́ eŋɨ́ womɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 6 O Sabarɨ́á ámɨ wɨyimɨ rotú aŋɨ́yo nɨpáwirɨ uréwapɨyarɨ́ná ámá wo —O xegɨ́ wé náú kɨrɨŋɨ́ eŋorɨnɨ. O enɨ e ŋweaŋáná \v 7 Gorɨxoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́á wa tɨ́nɨ Isɨrerɨyɨ́yá Parisiyɨ rɨnɨŋɨ́yɨ́ wa tɨ́nɨ Jisaso ámá wé kɨrɨŋɨ́ eŋomɨ naŋɨ́ imɨxáná none xwɨyɨ́á oumeaaraneyɨnɨro omɨ xwayɨ́ nɨwɨnɨro ŋweaŋagɨ́a aí \v 8 Jisaso awa xɨ́omɨ “Xwɨyɨ́á oumeaaraneyɨ.” nɨyaiwiro ŋweaŋagɨ́a nánɨ dɨŋɨ́ adadɨ́ nɨwirɨ ámá wé kɨrɨŋɨ́ eŋomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nɨwiápɨ́nɨmeámɨ nɨbɨrɨ ámáyo áwɨnɨ e rónapeɨ.” urɨ́agɨ o nɨwiápɨ́nɨmeámɨ nɨbɨrɨ áwɨnɨ e róáná \v 9 Jisaso ámá e awí eánɨgɨ́áyo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ yarɨŋɨ́ bɨ oseaimɨnɨ. ‘Sabarɨ́áyo naŋɨ́ nɨwirɨ́náyɨ́, ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ? ‘Sɨpí nɨwirɨ́náyɨ́, ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ? ‘Sabarɨ́áyo ámá naŋɨ́ oimónɨ́poyɨnɨrɨ naŋɨ́ nimɨxɨrɨ́náyɨ́, ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ? ‘Ámáyo xwɨrɨ́á nikɨxerɨ́náyɨ́, ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ?” nurɨrɨ \v 10 ámá e éɨ́ ŋweagɨ́á nɨyonɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨmemáná wé kɨrɨŋɨ́ eŋomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Dɨxɨ́ wé irú pɨ́mɨxeɨ.” urɨ́agɨ o e éáná re eŋɨnigɨnɨ. Xegɨ́ wé naŋɨ́ imónɨŋɨnigɨnɨ. \v 11 Xegɨ́ wé naŋɨ́ imónɨ́agɨ Parisiowa sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨro wigɨ́ xwioxɨ́yo dánɨ rɨ́ánɨŋɨ́ nɨwóróa úagɨ nuro wigɨ́pɨ jɨ́amɨ dánɨ re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “None Jisasomɨ pí wipaxɨ́rɨnɨ?” rɨnɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Xɨ́o nánɨ wáɨ́ wurɨmeipɨ́rɨ́áwamɨ rɨ́peaŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 12 Íná Jisaso xano Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ wimɨnɨrɨ dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́yo nɨpeyirɨ sɨ́á ayimɨ Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á nura nurɨ \v 13 rɨxa wɨ́ánɨ wónáná “Wiepɨsarɨŋáyɨ́ obɨ́poyɨ.” nɨrɨrɨ ayo wé wúkaú sɨkwɨ́ waúmɨnɨ nɨrɨ́pearɨ “Nɨgɨ́ wáɨ́ nurɨmeipɨ́rɨ́oyɨ́nérɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. Ámá wé wúkaú sɨkwɨ́ waú rɨ́peaŋowa wigɨ́ yoɨ́ rowarɨnɨ. \v 14 Saimono, omɨ Jisaso yoɨ́ ámɨ bɨ Pitaoyɨ wɨ́rɨŋorɨnɨ. O tɨ́nɨ omɨ xogwáo Adɨruo tɨ́nɨ Jemiso tɨ́nɨ Jono tɨ́nɨ Piripo tɨ́nɨ Batoromuo tɨ́nɨ \v 15 Matɨyuo tɨ́nɨ Tomaso tɨ́nɨ Arɨpiasomɨ xewaxo Jemiso tɨ́nɨ Saimono tɨ́nɨ —O xegɨ́ yoɨ́ bɨ Seretoyɨ rɨnɨŋorɨnɨ. O tɨ́nɨ \v 16 Jemisomɨ xewaxo Judaso tɨ́nɨ Isɨkariotɨ dáŋɨ́ Judaso tɨ́nɨ —O Jisaso nánɨ mɨyɨ́ urɨŋorɨnɨ. O tɨ́nɨrɨnɨ. \s1 Ámáyo uréwapɨyirɨ naŋɨ́ imɨxɨrɨ eŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 17 Jisaso ámá xɨ́o rɨ́peáowa tɨ́nɨ dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́yo dánɨ nɨwero ayoxɨ́ naŋɨ́ e rówapáná oxɨ́ apɨxɨ́ obaxɨ́ íníná xɨ́omɨ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ ámá obaxɨ́ Judia pɨropenɨsɨ́yo dáŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ wigɨ́ aŋɨ́ xwé bɨ Jerusaremɨ dáŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ ámá émáyɨ́ aŋɨ́ biaú Taiayɨ rɨnɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ Saidonɨyɨ rɨnɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ —Aŋɨ́ apiaú rawɨrawá imaŋɨ́ tɨ́nɨ aŋwɨ e ikwɨ́rónɨŋɨ́piaúrɨnɨ. Aŋɨ́ apiaúmɨ dáŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ \v 18 ayɨ́ Jisasomɨ arɨ́á wianɨro bɨmiro negɨ́ sɨmɨxɨ́yɨ́ naŋɨ́ oneaimɨxɨnɨrɨ bɨmiro oxɨ́ apɨxɨ́ imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxérorɨ xɨxeanɨŋɨ́ wirɨ egɨ́áyɨ́ bɨmiro éáná o imɨ́ó mɨxɨ́ umáɨnɨrɨ ámá nɨyonɨ naŋɨ́ nimɨxa urɨ yarɨ́ná \v 19 oxɨ́ apɨxɨ́ nɨ́nɨ oyá eŋɨ́ sɨxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ ámá nɨyonɨ píránɨŋɨ́ imɨxarɨŋagɨ nɨwɨnɨro ayɨ́ enɨ nɨbɨro omɨ wé amáɨ́ rónanɨro egɨ́awixɨnɨ. \s1 “Yayɨ́ seainɨrɨ dɨŋɨ́ sɨpí seairɨ éwɨnɨgɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 20 Jisaso xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́yo sɨŋwɨ́ nɨwɨga nurɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né amɨpí nánɨ dɨ́wɨ́ ikeamónarɨgɨ́áyɨ́né Gorɨxo xɨ́o xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ seameŋweanɨ́e páwipɨ́rɨ́a nánɨ yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ oseainɨnɨ. \v 21 Aiwá nánɨ agwɨ ríná dɨ́wɨ́ ikeamónarɨgɨ́áyɨ́né ananɨ aiwá nɨro agwɨ́ ímɨ seayirɨ epɨ́rɨ́a nánɨ yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ oseainɨnɨ. Agwɨ seyɨ́né dɨŋɨ́ sɨpí nɨseairɨ ŋwɨ́ oeáɨ́rɨ aiwɨ rɨ́wéná Gorɨxo píránɨŋɨ́ seameŋweanɨ́e nɨpáwiro nɨŋwearɨ́náyɨ́ rɨpɨ́á rɨpɨ́rɨ́a nánɨ yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ oseainɨnɨ. \v 22 Seyɨ́né ámá imónɨŋáonɨ nɨxɨ́darɨgɨ́áyɨ́né eŋagɨ nánɨ ámá wa sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ seairɨ xegɨ́ wúmɨ nánɨ mɨxɨ́ seaxɨ́dowárɨro ikayɨ́wɨ́ nɨsearɨro segɨ́ yoɨ́ xwɨraimɨmɨ́ searɨro seaíáná xwɨrɨ́á mimónɨpanɨ. \v 23 Ámá wí sɨpí e seaikárarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ́náyɨ́, re yaiwíɨ́rɨxɨnɨ, ‘Nene sɨpí neaikárarɨgɨ́ápa wigɨ́ xiáwowa enɨ Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́áwamɨ sɨpí wikáragɨ́árɨ́anɨ?’ nɨyaiwiro seyɨ́né idáná aŋɨ́namɨ nɨpeyiróná Gorɨxo naŋɨ́ wí seaiapɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ nɨmawirɨ nɨxeamorɨ yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ néra úɨ́rɨxɨnɨ. \v 24 E nerɨ aiwɨ seyɨ́né amɨpí wí mɨmúrónɨpa egɨ́áyɨ́né anɨgwɨnɨ aweyɨ! Sɨ́á wɨyi seyɨ́né majɨ́á seaórɨnɨ́árɨnɨ. Agwɨ ríná amɨpí yayɨ́ seainɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ rɨxa nɨmearo sɨrɨ́ munɨ́ nɨŋwearo aiwɨ rɨ́wéná rɨ́nɨŋɨ́ meapɨ́rɨ́á eŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí seaíwɨnɨgɨnɨ. \v 25 Anɨgwɨ íníná aiwá nɨro agwɨ́ ímɨ seayirɨ yarɨgɨ́áyɨ́né, aweyɨ! Sɨ́á wɨyi seyɨ́né majɨ́á seaórɨnɨ́árɨnɨ. Rɨ́wéná Gorɨxoyá xwioxɨ́yo mɨpáwí agwɨ́ná epɨ́rɨ́a nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí seaíwɨnɨgɨnɨ. Anɨgwɨ yayɨ́ ero rɨpɨ́á rɨro yarɨgɨ́áyɨ́né, aweyɨ! Sɨ́á wɨyi seyɨ́né majɨ́á seaórɨnɨ́árɨnɨ. Rɨ́wéná Gorɨxo ámáyo píránɨŋɨ́ umeŋweanɨ́e mɨpáwipa nerɨ́ná dɨŋɨ́ sɨpí nɨseairɨ ŋwɨ́ eapɨ́rɨ́á eŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí seaíwɨnɨgɨnɨ. \v 26 Seyɨ́né ámá nɨ́nɨ seáyɨmɨ seameararɨgɨ́áyɨ́né, aweyɨ! Sɨ́á wɨyi seyɨ́né majɨ́á seaórɨnɨ́árɨnɨ. Eŋíná segɨ́ seáwowa mimónɨ́ wɨ́á rókiamoagɨ́áwamɨ seáyɨmɨ umearagɨ́ápa agwɨ seyɨ́né enɨ seáyɨmɨ seameararɨ́ná dɨŋɨ́ re nɨyaiwiro, ‘Nene enɨ ámá Gorɨxoyá mimónɨpa eŋagwɨ nánɨ oyá xwioxɨ́yo páwianɨ́wámanɨ.’ nɨyaiwiro dɨŋɨ́ sɨpí seaíwɨnɨgɨnɨ. \s1 “Sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ seaiarɨgɨ́áyɨ́ nánɨ wá oseaunɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 27 “E nɨrɨrɨ aiwɨ seyɨ́né arɨ́á niarɨgɨ́áyɨ́né re éɨ́rɨxɨnɨ. Ámá seyɨ́né wikɨ́ seaónɨgɨ́áyo nánɨ seaimónɨrɨ ámá sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ seaiarɨgɨ́áyo naŋɨ́ wimɨxɨro \v 28 ámá ikayɨ́wɨ́ tɨ́nɨ nɨramɨxɨrɨ seararɨgɨ́áyo Gorɨxo píránɨŋɨ́ owimɨxɨnɨrɨ ero ámá xwɨraimɨmɨ́ seararɨgɨ́áyɨ́ naŋɨ́ oimónɨ́poyɨnɨrɨ Gorɨxomɨ yarɨŋɨ́ wiro éɨ́rɨxɨnɨ. \v 29 Ámá wo marɨpɨŋwɨ́yo mɨdánɨ reááná ámɨ mɨdánɨ enɨ ananɨ xe reáwɨnɨgɨnɨ. Ámá wo dɨxɨ́ iyɨ́á nɨrɨrápɨrɨ́náyɨ́, xe onɨrápɨnɨrɨ dɨxɨ́ sorɨ́á enɨ ‘Xe onɨrápɨnɨ.’ yaiwíɨrɨxɨnɨ. \v 30 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ yarɨŋɨ́ síánáyɨ́, ananɨ mɨnɨ wirɨ gɨyɨ́ gɨyɨ́ rɨrápɨ́áyo ímɨ́ tɨ́nɨ ‘Ámɨ niapɨ́poyɨ.’ murɨpa erɨ éɨrɨxɨnɨ. \v 31 ‘Ámá e oniípoyɨ.’ yaiwiarɨŋɨ́pa joxɨ enɨ e wiíɨrɨxɨnɨ. \v 32 Joxɨ re nɨyaiwirɨ́náyɨ́, ‘Ámá nionɨ nánɨ wimónarɨŋɨ́yɨ́ nánɨnɨ nimónarɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ́náyɨ́, ámá gɨyɨ́ seáyɨmɨ rɨmepɨ́rɨ́árɨnɨ? Oweoɨ! Ámá ɨ́wɨ́ néra warɨgɨ́áyɨ́ aí ámá wiwanɨŋɨ́yɨ́ nánɨ wimónarɨŋɨ́yɨ́ nánɨ wimónarɨŋɨ́rɨnɨ. Ayɨnánɨ seyɨ́né nánɨ wimónarɨŋɨ́yɨ́ nánɨnɨ nɨseaimónɨrɨ́náyɨ́, weyɨ́ ámá wí seamearɨpɨ́rɨ́ámanɨ. \v 33 Seyɨ́né ámá naŋɨ́ seaimɨxarɨgɨ́áyonɨ naŋɨ́ nɨwimɨxɨrɨ́náyɨ́, weyɨ́yɨ́ ámá gɨyɨ́ seamearɨpɨ́rɨ́árɨnɨ? Oweoɨ! Ɨ́wɨ́ néra warɨgɨ́áyɨ́ aí ámá naŋɨ́ wiarɨgɨ́áyo xɨxenɨ naŋɨ́ wiarɨgɨ́árɨnɨ. Ayɨnánɨ ámá seyɨ́né naŋɨ́ seaimɨxarɨgɨ́áyonɨ naŋɨ́ nɨwimɨxɨrɨ́náyɨ́, weyɨ́yɨ́ ámá wí seamearɨpɨ́rɨ́ámanɨ. \v 34 Seyɨ́né woxɨ ‘O idáná ámɨ xɨxenɨ niapɨpaxɨ́rɨnɨ.’ yaiwiarɨŋɨ́yonɨ mɨnɨ nɨwirɨ́náyɨ́, weyɨ́yɨ́ ámá gɨyɨ́ seamearɨpɨ́rɨ́árɨnɨ? Oweoɨ! Ámá ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ aí wigɨ́ wɨ́amɨ ‘Idáná ámɨ xɨxenɨ neaiapɨpaxɨ́rɨnɨ.’ yaiwiarɨgɨ́áyo mɨnɨ wiarɨgɨ́árɨnɨ. Ayɨnánɨ woxɨ ‘O idáná ámɨ xɨxenɨ niapɨpaxɨ́rɨnɨ.’ yaiwiarɨŋɨ́yo mɨnɨ nɨwirɨ́náyɨ́, weyɨ́yɨ́ ámá seamearɨpɨ́rɨ́ámanɨ. \v 35 Ámá seyɨ́né sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ seaiarɨgɨ́áyɨ́ nánɨ seaimónɨrɨ naŋɨ́ wimɨxɨro amɨpí wí mɨnɨ nɨwirɨ́ná ‘Xɨ́oyá enɨ oniapɨnɨ.’ mɨyaiwipa éɨ́rɨxɨnɨ. E nerónáyɨ́, niaíwɨ́ Ŋwɨ́á seáyɨ émɨ ŋweaŋoyá nimónɨro oyá naŋɨ́ wí meapɨ́rɨ́árɨnɨ. Seyɨ́né xɨ́oyá niaíwɨ́ eŋagɨ nánɨ ámá xɨ́omɨ yayɨ́ mɨwíɨ́áyo tɨ́nɨ sɨpínɨ yarɨgɨ́áyo tɨ́nɨ wá wianarɨŋɨ́pa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 36 Segɨ́ ápo ámáyo ayá nurɨmɨxɨrɨ yarɨŋɨ́pa seyɨ́né ayá nurɨmɨxɨro éɨ́rɨxɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ sɨyikwɨ́ nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 37 “Joxɨ ámá wo yarɨŋagɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ́ná ‘O sɨpí yarɨnɨ.’ mɨrɨpanɨ. E nerɨ́náyɨ́, joxɨ nánɨ Gorɨxo ‘O sɨpí yarɨnɨ.’ rɨnɨ́ámanɨ. Joxɨ ámáyo xwɨyɨ́á mumearɨpanɨ. E nerɨ́náyɨ́, Gorɨxo xwɨyɨ́á rɨmearɨnɨ́ámanɨ. Joxɨ ámá wí ɨ́wɨ́ síɨ́ápɨ yokwarɨmɨ́ nɨwiirɨ́náyɨ́, Gorɨxo ananɨ joxɨyáyo yokwarɨmɨ́ siinɨ́árɨnɨ. \v 38 Joxɨ ámáyo mɨnɨ nɨwirɨ́ná sɨpɨ́í mɨwipa nerɨ yarɨŋɨ́pa Gorɨxo mɨnɨ siapɨnɨ́árɨnɨ. Ámáyo mɨnɨ nɨwirɨ́ná ‘Xwé owimɨnɨ.’ yaiwiro aiwá sɨxɨ́ ímímɨ́ neróná sɨxɨ́ úroro wé tɨ́nɨ kɨsɨkɨsɨ́ ero nemáná rɨxa nɨyurɨ́nowíáná mɨnɨ nɨwiróná xegɨ́ iyɨ́áyo wiároarɨgɨ́ápa Gorɨxo enɨ xɨxenɨ e mɨnɨ siapɨnɨ́árɨnɨ. Amɨpí xɨxenɨ joxɨ wiarɨŋɨ́pa Gorɨxo xɨxenɨ e siapɨnɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 39 Jisaso xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́yɨ́ nionɨ urarɨŋá jɨ́ayɨ́ arɨ́á nikeamoro ámá sɨŋwɨ́ supárɨŋɨ́ imónɨpɨ́rɨxɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né ‘Sɨŋwɨ́ supárɨŋɨ́ wo wɨ́omɨ ananɨ nipemeámɨ óɨ́yo unɨŋoɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ? Awaú nɨwaúnɨ xwárɨŋwɨ́yo eaínɨpɨsɨ́iɨ.” nurɨrɨ \v 40 xɨ́oyá wiepɨsarɨŋɨ́ seáyɨ e nimónɨro wigɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ ananɨ epɨ́rɨxɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Niaíwowa uréwapɨyarɨŋomɨ seáyɨ e múrónarɨgɨ́ámanɨ. Xámɨ nuréwapɨya numáná eŋáná uréwapɨyarɨŋo tɨ́nɨ xɨxenɨ imónarɨgɨ́árɨnɨ.” nurɨrɨ \v 41 xɨ́oyá wiepɨsarɨŋɨ́yɨ́ ɨ́wɨ́ ayɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ pɨ́nɨ mɨwiárɨpa nero ámá wí yarɨgɨ́áyɨ́ nánɨnɨ “Pɨ́nɨ wiárɨ́poyɨ.” urɨpɨ́rɨxɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á ámɨ bɨ rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Segɨ́ sɨŋwɨ́yo íkɨ́á xwé wánɨŋɨ́ ŋweaŋagɨ aí sɨŋwɨ́ mainenɨpa nero dɨxɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ womɨ sɨŋwɨ́ sɨyikwɨ́ onɨmiá bɨ ŋweaŋáná pí nánɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨmeaarɨgɨ́árɨnɨ? \v 42 Íkɨ́á xwé awá segɨ́ sɨŋwɨ́yo ŋweaŋagɨ sɨŋwɨ́ mainenɨpa nerɨ́ná arɨge nerɨ dɨxɨ́ imónɨgɨ́á omɨ ‘Sɨŋwɨ́ sɨyikwɨ́ onɨmiá ŋweaŋɨ́pɨ orɨmeámɨnɨ.’ urɨrɨ́árɨnɨ? Naŋɨ́ rɨrɨ sɨpí rɨrɨ yarɨŋoxɨnɨ, íkɨ́á xwé joxɨyá sɨŋwɨ́yo ŋweaŋɨ́wá emɨ nɨmamónɨmáná sɨŋwɨ́ píránɨŋɨ́ nanɨmáná dɨxɨ́ rɨrɨxɨ́meáoyá sɨŋwɨ́yo onɨmiá ŋweaŋɨ́pɨ ananɨ mearɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ íkɨ́á sogwɨ́ nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 43 Xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́yɨ́ píránɨŋɨ́ nero oŋweápoyɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á ámɨ bɨ rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Íkɨ́á siyɨwí rɨŋɨ́na sogwɨ́ naŋɨ́ wearɨŋɨ́manɨ. Íkɨ́á onagwá eŋɨ́na sogwɨ́ sɨpí wearɨŋɨ́manɨ. \v 44 Ámá íkɨ́á sogwɨ́ weŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́náyɨ́ dɨŋɨ́ ‘Íkɨ́á yoɨ́ ayo rɨnɨŋɨ́ iyɨ́ rɨwenɨ?’ yaiwiarɨgɨ́árɨnɨ. Íkɨ́á pikɨ́ sogwɨ́ nɨdɨrɨ́náyɨ́ eŋwɨxɨ́yo darɨgɨ́áranɨ? Wainɨ́ sogwɨ́ nɨdɨrɨ́náyɨ́ ará ekɨrɨkwɨ́yo darɨgɨ́áranɨ? Oweoɨ! \v 45 Ámá naŋɨ́yɨ́ wigɨ́ xwioxɨ́yo dánɨ dɨŋɨ́ naŋɨ́ moro píránɨŋɨ́ néra uro yarɨgɨ́árɨnɨ. Ámá sɨpíyɨ́ wigɨ́ xwioxɨ́yo dánɨ dɨŋɨ́ sɨpí moro ɨ́wɨ́ néra uro yarɨgɨ́árɨnɨ. Ámá xwɨyɨ́á nɨrɨrɨ́náyɨ́ xwioxɨ́yo dánɨ sɨpí nánɨnɨ dɨŋɨ́ nɨmorɨ́ná sɨpínɨ rarɨgɨ́árɨnɨ. Naŋɨ́ nánɨnɨ nɨmorɨ́ná naŋɨ́nɨ rarɨgɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ sɨ́ŋá aŋɨ́ mɨrarɨgɨ́íwaú nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 46 Ewayɨ́ xwɨyɨ́á ámɨ bɨ rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Pí nánɨ ‘Ámɨnáoxɨnɨ, Ámɨnáoxɨnɨ,’ nɨnɨrɨro aiwɨ nionɨ seararɨŋápɨ mepa yarɨŋoɨ? \v 47 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ nionɨ tɨ́ámɨnɨ nɨbɨro nionɨ searɨ́ápɨ arɨ́á nɨniro xɨxenɨ axɨ́pɨ yarɨgɨ́áyɨ́ ‘Ámá ónɨŋɨ́ rimónɨnɨ?’ oyaiwípoyɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á bɨ nɨrɨrɨ sɨwánɨŋɨ́ oseaimɨnɨ. \v 48 Ámá o sɨ́ŋá aŋɨ́ nɨmɨrɨrɨ́ná xámɨ sɨ́ŋá nɨta yapɨ́rɨ́e xwɨ́á sewiárɨ́ónɨŋɨ́ xapɨxapɨ́ nɨmirɨ eŋɨ́ tɨ́nɨ ínɨmɨ nɨmiga nɨwémáná sɨ́ŋá yapɨnɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨŋe dánɨ sɨ́ŋá piárá nɨkɨkíróa nɨyapɨrɨ aŋɨ́ mɨrarɨŋónɨŋɨ́ imónɨŋoɨ. Iniá xwé neáɨsáná iniɨgɨ́ waxɨ́ nɨwerɨ́ná aŋiwámɨ nɨmiákwirɨ pɨneámɨnɨrɨ éɨ́yɨ́ o píránɨŋɨ́ mɨrɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ wiŋwɨ́ wí mimeaŋɨnigɨnɨ. \v 49 E nerɨ aiwɨ ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ nionɨ searɨ́ápɨ arɨ́á nɨniro aí xɨxenɨ axɨ́pɨ mepa yarɨgɨ́áyɨ́ ámá rónɨŋɨ́ imónɨŋoɨ. O aŋɨ́ nɨmɨrɨrɨ́ná sɨ́ŋá piárá yapɨnɨŋe dánɨ sɨ́ŋá nɨkɨkíróa yapɨnɨ nánɨ xwɨ́á bɨ mɨmí úrapí xwɨ́áyonɨ seáyɨ e nɨta nɨpurɨ mɨrárɨ́ɨ́yɨ́ iniɨgɨ́ waxɨ́ nɨweapɨrɨ miákwíáná aŋɨ́nɨ iniɨgɨ́yo nɨpɨneamioarɨ anɨpá imónárɨŋɨnigɨnɨ.” nurɨrɨ “Nene enɨ Jisaso nearɨ́ɨ́pɨ nɨwiaíkirɨ́ná aŋiwá yapɨ Gorɨxo anɨpá neaimɨxɨnɨ́árɨ́anɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ nánɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ urɨŋɨnigɨnɨ. \c 7 \s1 Porisɨ́ woyá omɨŋɨ́ wiiarɨŋomɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso, oxɨ́ apɨxɨ́ arɨ́á wiarɨ́ná xwɨyɨ́á apɨ nɨpɨnɨ nurárɨmáná aŋɨ́ wíyo xegɨ́ yoɨ́ Kapaneamɨyo nánɨ nurɨ ŋweaŋáná \v 2 wauyɨ́ porisɨ́ ámɨná imónɨŋɨ́ woyá ámá xɨnáínɨŋɨ́ nimónɨrɨ omɨŋɨ́ wiiarɨŋo —O porisɨ́ ámɨná imónɨŋo dɨŋɨ́ sɨxɨ́ wiŋorɨnɨ. O sɨmɨxɨ́ nerɨ rɨxa nɨpémɨnɨrɨ yarɨ́ná \v 3 “Jisaso nɨbɨrɨ aŋɨ́ apimɨ ŋweanɨ.” rɨnarɨŋagɨ́a arɨ́á e nɨwirɨ Judayɨ́ ámɨná wa Jisasomɨ owirɨmeápoyɨnɨrɨ re urowárɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né nuro gɨ́ inókínɨŋɨ́ omɨŋɨ́ niiarɨŋɨ́ ro nánɨ yarɨŋɨ́ re nɨwiípoyɨ, ‘Joxɨ ananɨ nɨbɨrɨ oyá xɨnáínɨŋɨ́ nimónɨrɨ omɨŋɨ́ wiiarɨŋo rɨxa nɨpepaxɨ́ yarɨŋagɨ nánɨ píránɨŋɨ́ wimɨxɨréɨnɨ?’ yarɨŋɨ́ e nɨwiípoyɨ.” urowáráná \v 4 awa nuro Jisasomɨ nɨwímearo waunɨ́ rɨxɨŋɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “O émáyɨ́ wo eŋagɨ aiwɨ píránɨŋɨ́ neaiarɨŋo eŋagɨ nánɨ joxɨ nɨbɨrɨ oyá xɨnáínɨŋɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨŋomɨ píránɨŋɨ́ wimɨxɨyiɨ. \v 5 O Judayene dɨŋɨ́ nɨneaŋwɨrárɨrɨ negɨ́ rotú aŋɨ́ jɨ́ayɨ́ mɨranɨ nánɨ neaiapɨŋorɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 6 Jisaso awa tɨ́nɨ nuro porisɨ́ ámɨná imónɨŋoyá aŋɨ́ tɨ́ŋɨ́ e aŋwɨ e rémóáná porisɨ́ ámɨná imónɨŋo xegɨ́ ámá nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨgɨ́á wamɨ re urowárɨŋɨnigɨnɨ, “Jisasomɨ nɨwímearɨ Porisɨ́ ámɨná imónɨŋo re nearowárɨŋoɨ urɨ́poyɨ, ‘Ámɨnáoxɨnɨ, nionɨ sɨnɨ upupɨ́gɨ́ siarɨ́ná naŋɨ́manɨ. Nionɨ ámá naŋonɨ sɨŋagwɨnɨ. Joxɨ nionɨyá aŋɨ́yo wí ɨ́wiapɨpaxɨ́manɨ. \v 7 Xámɨ niɨwanɨŋonɨ “Ámá naŋonɨ menɨnɨ.” nɨyaiwinɨrɨ nánɨ joxɨ sirɨmeámɨnɨrɨ mɨbɨ́árɨnɨ. Ayɨnánɨ dɨxɨ́ roŋe dánɨ pɨ́né ráná gɨ́ omɨŋɨ́ niiarɨŋo ámɨ naŋɨ́ imónɨnɨŋoɨ. \v 8 Nionɨ ámá “Omɨŋɨ́ ayɨ́ ayɨ́ eɨ.” nɨrarɨgɨ́owamɨ ínɨmɨ wurɨ́nɨŋɨnɨ. Nionɨ enɨ porisɨ́ wa ínɨmɨ nurɨ́nɨŋoɨ. Gɨ́ porisɨ́ womɨ “Joxɨ aŋɨ́ uɨ.” uráná sa warɨŋɨ́rɨnɨ. Womɨ “Beɨ.” uráná sa xɨxenɨ barɨŋɨ́rɨnɨ. Gɨ́ inókínɨŋɨ́ omɨŋɨ́ niiarɨŋɨ́ womɨ “E eɨ.” uráná xɨxenɨ yarɨŋɨ́rɨnɨ.’ Jisasomɨ e urɨ́poyɨ.” urowáráná \v 9 awa nuro Jisaso tɨ́nɨ óɨ́ e órórɨ́ ninɨro e uráná Jisaso ududɨ́ nɨwirɨ nɨkɨnɨmónɨrɨ oxɨ́ apɨxɨ́ epɨ́royɨ́ nero númɨ uxɨ́dɨgɨ́áyo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Wauyɨ́ porisɨ́ ámɨná imónɨŋo dɨŋɨ́ nɨnɨkwɨ́rorɨ yarɨŋɨ́pa nɨgɨ́ Isɨrerɨyɨ́né aí woxɨ nionɨ dɨŋɨ́ xɨxenɨ mɨnɨkwɨ́roarɨŋɨnɨ.” uráná \v 10 xwɨyɨ́á urowárénapɨ́áwa ámɨ wigɨ́ aŋɨ́ e nánɨ nuro xegɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨŋo rɨxa ámɨ naŋɨ́ riwo ŋweaŋagɨ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Íwɨ́ sɨkɨŋɨ́ pɨyɨ́ womɨ “Wiápɨ́nɨmeaɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 11 Jisaso wauyɨ́ porisoyá omɨŋɨ́ wiiarɨŋomɨ píránɨŋɨ́ nimɨxɨrɨ rɨxa sɨ́á wí óráná o aŋɨ́ bimɨ yoɨ́ Nenɨyɨ rɨnɨŋɨ́yo nánɨ nurɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa enɨ o tɨ́nɨ nuro ámá oxɨ́ apɨxɨ́ obaxɨ́ nawínɨ nuro \v 12 aŋɨ́ apimɨ ákɨŋá ɨ́wí e rémoanɨro yarɨ́ná Jisaso wenɨŋɨ́ éɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Ámá pɨyɨ́ wo —O sɨnɨ íwɨ́ sɨkɨŋorɨnɨ. Xexɨrɨ́meáo wo mayorɨnɨ. Xɨnáí apɨxɨ́ anírɨnɨ. Omɨ xɨnáí tɨ́nɨ oxɨ́ apɨxɨ́ e dáŋɨ́ obaxɨ́ tɨ́nɨ xwɨ́á weyanɨro aŋɨ́ apimɨ dánɨ nɨmeámɨ ɨ́wiaparɨŋagɨ́a Jisaso sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨrɨ \v 13 pɨyomɨ xɨnáímɨ wá nɨwianɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ŋwɨ́ eaarɨŋɨ́yɨ́ pɨ́nɨ wiáreɨ.” nurɨrɨ \v 14 aŋwɨ e nɨbɨrɨ íkwiaŋwɨ́ pɨyo weŋɨ́namɨ ɨ́á nɨxɨrɨrɨ ámá nɨmeámɨ warɨgɨ́áyɨ́ sa e rówapɨŋáná o pɨyomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “ ‘Íwɨ́ sɨkɨŋɨ́ roxɨnɨ, rɨxa wiápɨ́nɨmeaɨ.’ rɨrarɨŋɨnɨ.” uráná re eŋɨnigɨnɨ. \v 15 Pɨyo nɨwiápɨ́nɨmearɨ éɨ́ nɨŋwearɨ iwamɨ́ó pɨ́né rarɨ́ná Jisaso ámɨ xɨnáí tɨ́ŋɨ́ e uwáriarɨ́ná \v 16 ámá nɨ́nɨ wáyɨ́ nikárɨnɨro Gorɨxomɨ seáyɨ e numeróná re rɨgɨ́awixɨnɨ, “Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoarɨŋɨ́ seáyɨ e imónɨŋɨ́ wo riwo rɨneaurowárénapɨyiŋoɨ? Gorɨxo Isɨrerene nánɨ dɨŋɨ́ nɨmorɨ arɨrá neainɨnɨ́a nánɨ riwo rɨneaurowárénapɨyiŋoɨ?” nɨrɨro e yarɨ́ná \v 17 Jisaso e éɨ́pɨ nánɨ xwɨyɨ́á Judayɨ́ aŋɨ́ nɨyonɨ yanɨ́ niwéa nurɨ mɨdɨmɨdánɨ enɨ rɨnɨmeŋɨnigɨnɨ. \s1 Jono xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa waúmɨ Jisaso tɨ́ŋɨ́ e nánɨ urowárɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 18 Jono xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa Jisaso éɨ́ apɨ nɨpɨnɨ nánɨ áwaŋɨ́ uráná \v 19 o xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́ waúmɨ “Eɨnɨ.” nurɨrɨ Ámɨná Jisaso tɨ́ŋɨ́ e nánɨ re urowárɨŋɨnigɨnɨ, “Nuri yarɨŋɨ́ re wípiyɨ, ‘Joxɨ nánɨ Jono “Nɨbɨnɨ́árɨnɨ.” neararɨŋoxɨranɨ? Wo ámɨ rɨ́wɨ́yo bɨnɨ́o nánɨ sɨnɨ xwayɨ́ nanɨrɨ ŋweanɨ́wáranɨ?’ Nuri yarɨŋɨ́ e wípiyɨ.” urowárɨ́agɨ \v 20 awaú nuri Jisasomɨ re urémeagɨ́isixɨnɨ, “Jono wayɨ́ nɨneameaia warɨŋo joxɨ tɨ́e nánɨ re yearowárɨŋoɨ, ‘Omɨ yarɨŋɨ́ re wípiyɨ, “Joxɨ Jono ‘Rɨ́wɨ́yo nɨbɨnɨ́árɨnɨ.’ neararɨŋoxɨranɨ? Wo rɨ́wɨ́yo bɨnɨ́o nánɨ sɨnɨ xwayɨ́ nanɨrɨ ŋweanɨ́wáranɨ?” yarɨŋɨ́ e wípiyɨ.’ yearowárɨŋoɨ.” uráná \v 21 axíná Jisaso ámá sɨmɨxɨ́ xɨxegɨ́nɨ yarɨgɨ́áyo naŋɨ́ imɨxɨrɨ sɨŋwɨ́ supárɨgɨ́á obaxɨ́yo sɨŋwɨ́ anɨpɨ́rɨ nánɨ wirɨ imɨ́ó ámáyo xɨxéroarɨŋɨ́yo mɨxɨ́ umáɨnɨrɨ nerɨ \v 22 awaúmɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Awagwí nuri amɨpí nɨ́nɨ nionɨ re yarɨ́ná sɨŋwɨ́ nanɨri arɨ́á niri éɨ́íyɨ́ nánɨ Jonomɨ áwaŋɨ́ urɨ́piyɨ, ‘Sɨŋwɨ́ supárɨgɨ́áyɨ́ ámɨ sɨŋwɨ́ anɨro sɨkwɨ́ ikɨ́ egɨ́áyɨ́ ámɨ aŋɨ́ ero peyɨyɨ́ tɨ́gɨ́áyɨ́ wigɨ́ wará naŋɨ́ inɨro arɨ́á pɨ́rónɨgɨ́áyɨ́ ámɨ arɨ́á ero ámá péɨ́áyɨ́ ámɨ wiápɨ́nɨmearo ámá sɨpíyo xwɨyɨ́á yayɨ́ winɨpaxɨ́pɨ arɨ́á wiro yarɨŋoɨ.’ urɨ́piyɨ.” nurɨrɨ \v 23 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Rɨpɨ enɨ urɨ́piyɨ, ‘Yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́o e enɨ́árɨnɨ. E enɨ́árɨnɨ.’ yaiwiarɨgɨ́ápɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ mepa yarɨŋagɨ sɨŋwɨ́ nɨnanɨrɨ aiwɨ nóreámioarɨ dɨŋɨ́ mɨnɨkwɨ́ropa nerɨ ‘Ayɨ́ omanɨ.’ mɨyaiwipanɨ. Ámá e yarɨgɨ́á gɨyɨ́ gɨyɨ́ Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ yayɨ́ winɨpaxɨ́yɨ́rɨnɨ. Jonomɨ e urɨ́piyɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Jisaso Jono nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 24 Jisaso, Jonoyá wiepɨsarɨŋowaú rɨxa úáná, o ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyo Jono nánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Xámɨ seyɨ́né Jonomɨ sɨŋwɨ́ wɨnanɨro nánɨ ámá dɨŋɨ́ meaŋe nánɨ nuróná pí ámá sɨŋwɨ́ wɨnarɨgɨ́awixɨnɨ? Ámá eŋɨ́ meánɨŋɨ́ imɨŋɨ́ yarɨ́ná wakwɨŋwɨ́ wiŋwɨ́ nimearɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ womɨ sɨŋwɨ́ wɨnanɨro rɨwarɨgɨ́awixɨnɨ? Oweoɨ! \v 25 Aga pí ámá sɨŋwɨ́ wɨnanɨro warɨgɨ́awixɨnɨ? Ámá rapɨrapɨ́ yarapayɨ́ eŋɨ́ wú yínɨŋɨ́ womɨ wɨnanɨro ámá dɨŋɨ́ meaŋe nánɨ rɨwarɨgɨ́awixɨnɨ? Oweoɨ! Ámá rapɨrapɨ́ yarapayɨ́ naŋɨ́nɨ nɨyínɨro ŋweagɨ́áyɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́yá aŋɨ́yo ŋweaarɨgɨ́árɨnɨ. Ámá dɨŋɨ́ meaŋe ŋweaarɨgɨ́ámanɨ. \v 26 Aga pí ámá sɨŋwɨ́ wɨnanɨro warɨgɨ́awixɨnɨ? Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoarɨŋɨ́ womɨ sɨŋwɨ́ wɨnanɨro rɨwarɨgɨ́awixɨnɨ? Oyɨ, wɨ́á rókiamoarɨŋɨ́ womɨ sɨŋwɨ́ wɨnanɨro ugɨ́á aiwɨ Jono ámá yeáyɨ́ seayimɨxemeanɨ́a nánɨ xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́o nánɨ wáɨ́ urɨmemɨnɨrɨ nánɨ urowárénapɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ o Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoarɨgɨ́á nɨyonɨ xɨxenɨ imónɨŋomanɨ. Seáyɨ e múroŋorɨnɨ. \v 27 Jono nánɨ Bɨkwɨ́ Gorɨxoyáyo rɨ́wamɨŋɨ́ re nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ, ‘Gorɨxo xegɨ́ xewaxomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ gɨ́ xwɨyɨ́á yaŋɨ́ wiowárɨmɨ́áo joxɨ xámɨ nɨrɨmearɨ ámá nɨsanɨrɨ epɨ́rɨ nánɨ óɨ́nɨŋɨ́ nɨsimoia unɨ́a nánɨ urowárɨmɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ.’ Rɨ́wamɨŋɨ́ e nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ.” nurɨrɨ \v 28 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ seararɨŋɨnɨ. Jono ámá yeáyɨ́ seayimɨxemeanɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́o nánɨ óɨ́nɨŋɨ́ imoŋo eŋagɨ nánɨ ámá nɨ́nɨ aiwɨ wo Jonomɨ seáyɨ e imónɨnɨ nánɨ xɨrɨgɨ́ámanɨ. E nerɨ aiwɨ ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ nionɨ nɨxɨ́dɨro Gorɨxoyá xwioxɨ́yo páwiro yarɨgɨ́áyɨ́ xwɨyɨ́á nionɨ nánɨ wáɨ́ nurɨmeipɨ́rɨ́pɨ xwɨyɨ́á Jono wáɨ́ rɨmeŋɨ́pimɨ seáyɨ e imónɨŋagɨ nánɨ ámá ayɨ́ onɨ́pɨ aiwɨ Jonomɨ enɨ seáyɨ e imónɨŋoɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 29 Ámá nɨ́nɨ tɨ́nɨ takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ nearáparɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ Jono wáɨ́ urɨmearɨŋagɨ arɨ́á nɨwiro nɨsanɨro Jono wayɨ́ umeaiarɨ́ná rɨpɨ urɨgɨ́ánɨŋɨ́ imónɨnɨ, “Gorɨxoxɨ wé rónɨŋoxɨ óɨ́ nene uyɨ́niɨ́nɨ yarɨŋwaéne nánɨ imóɨ́pɨ xɨxenɨ neamoíɨ́rɨnɨ.” urɨgɨ́ánɨŋɨ́ imónɨnɨ. \v 30 E nerɨ aiwɨ Parisiowa tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ Jono wayɨ́ oneameainɨrɨ sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨpa neróná amɨpí Gorɨxo ‘Awa oépoyɨ.’ yaiwíɨ́pimɨ rɨ́wɨ́ umogɨ́awixɨnɨ. \v 31 Jisaso ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ewayɨ́ xwɨyɨ́á pípɨ nɨrɨrɨ ámá agwɨ ríná ŋweagɨ́áyɨ́né ámá wo wo Gorɨxo seyɨ́né nánɨ urowárarɨŋagɨ aiwɨ seyɨ́né mɨseaimónarɨŋɨ́yɨ́né nánɨ ‘Ayɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ.’ rɨmɨ́ɨnɨ? Seyɨ́né pínɨŋɨ́ imónɨŋoɨ?” nurɨrɨ \v 32 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né niaíwɨ́ rɨpiánɨŋɨ́ imónɨŋoɨ. Niaíwɨ́ bia makerɨ́á tɨ́ŋɨ́ e niɨ́á neróná niaíwɨ́ bɨ́biamɨ rɨ́aiwá re urarɨŋoɨ, ‘Nepiane webɨ́í rarɨŋagwɨ aí sepiayɨ́né sɨmɨnɨŋɨ́ mɨyarɨŋoɨ. Nepiane ŋwapé rarɨŋagwɨ aí sepiayɨ́né ámɨxɨ́á bɨ mɨyarɨŋoɨ.’ rɨnarɨgɨ́ápiánɨŋɨ́ imónɨŋoɨ. \v 33 Seyɨ́né re egɨ́ápɨ nánɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ seararɨŋɨnɨ. Seyɨ́né Jono wayɨ́ nɨneameaia warɨŋo nɨbɨrɨ́ná aiwá naŋɨ́ mɨnɨpa erɨ iniɨgɨ́ wainɨ́ mɨnɨpa erɨ yarɨŋagɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨro nánɨ ‘Ámá royɨ́ imɨ́ó xɨxéroarɨŋorɨ́anɨ?’ rarɨgɨ́árɨnɨ. \v 34 Seyɨ́né ámá imónɨŋáonɨ enɨ nɨbɨrɨ́ná aiwá nɨrɨ iniɨgɨ́ nɨrɨ yarɨŋagɨ nɨnanɨro nánɨ re rarɨgɨ́árɨnɨ, ‘O aiwá eŋɨ́ nerɨ narɨŋorɨnɨ. Iniɨgɨ́ wainɨ́ enɨ narɨŋorɨnɨ. Ámá takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ nearáparɨgɨ́áwa tɨ́nɨ ámá ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́á wínɨyɨ́ tɨ́nɨ nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨŋorɨnɨ.’ rarɨgɨ́árɨnɨ. \v 35 E nerɨ aiwɨ oxɨ́ apɨxɨ́ wínɨ wínɨ dɨŋɨ́ píránɨŋɨ́ neŋwɨpero Jono tɨ́nɨ nionɨ tɨ́nɨ nánɨ ‘Awaú naŋɨ́ yarɨŋiɨ.’ yaiwiarɨgɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ɨ́wɨ́ inarɨŋɨ́ wímɨ yokwarɨmɨ́ wiiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 36 Ámá Parisi wo Jisasomɨ yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ ananɨ nionɨ tɨ́nɨ gɨ́ aŋɨ́yo aiwá nanɨréwiɨ?” urɨ́agɨ Jisaso oyá aŋɨ́yo nɨpáwirɨ aiwá nanɨri nánɨ wigɨ́ yarɨgɨ́ápa xwápɨyi nɨkɨ́rómáná nawínɨ aiwá narɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. \v 37 Apɨxɨ́ ɨ́wɨ́ inarɨŋɨ́ wí, aŋɨ́ apimɨ ŋweaŋí “Jisaso Parisioyá aŋɨ́yo nɨŋwearɨ aiwá narɨnɨ.” rɨnarɨŋagɨ arɨ́á e nɨwirɨ sɨ́ŋá tɨ́nɨ sɨxɨ́ imɨxɨnɨŋɨ́ wá iniɨgɨ́ dɨŋɨ́ naŋɨ́ eaarɨŋɨ́ bɨ ínɨŋɨ́wá nɨmeámɨ aŋɨ́ iwámɨ nɨpáwirɨ \v 38 Jisaso sɨkwɨ́ tɨ́ŋɨ́ e rɨ́wɨ́ rɨwámɨnɨ éɨ́ nɨrómáná ŋwɨ́ nearɨ́ná xegɨ́ sɨŋwɨrɨxɨ́ Jisasoyá sɨkwɨ́ sosɨ́áyo nɨyorɨ í xegɨ́ dɨ́á sepiá tɨ́nɨ kwɨkwɨ́rɨmɨ́ nerɨ sɨkwɨ́yo kíyɨ́ nɨmiaúnɨrɨ iniɨgɨ́ dɨŋɨ́ naŋɨ́ eaarɨŋɨ́pɨ niwayɨmómáná gɨ́niɨ́ nɨwirɨ e yarɨ́ná \v 39 Parisio, Jisasomɨ imánɨ́ ikaxɨ́ urɨ́o apɨxɨ́ í e wiarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ ínɨmɨ re rɨnɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá ro nepa Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoarɨŋo eŋánáyɨ́, apɨxɨ́ ɨ́á wiapɨyimɨxarɨŋí nánɨ xɨxenɨ nɨjɨ́á re imónɨpaxorɨnɨ, ‘Í apɨxɨ́ ɨ́wɨ́ inarɨŋɨ́ wírɨnɨ.’ yaiwipaxorɨnɨ.” Parisio ínɨmɨ dánɨ e yaiwinarɨ́ná \v 40 Jisaso o xwioxɨ́yo dánɨ e yaiwiarɨŋagɨ adadɨ́ nɨwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Saimone, xwɨyɨ́á bɨ orɨrɨmɨnɨ.” urɨ́agɨ o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, ananɨ nɨreɨ.” urɨ́agɨ \v 41 Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá womɨ ámá waú nɨbɨri nɨgwɨ́ urápɨgɨ́isixɨnɨ. Wɨ́o K500.00 urápɨrɨ wɨ́o K50.00 urápɨrɨ neri nɨŋweagɨ́isáná \v 42 awaú ámɨ xɨ́omɨ mɨwipa eŋáná o nɨwaúmɨnɨ ayá nurɨmɨxɨrɨ nɨgwɨ́ mɨnɨ wiŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ peá nɨmorɨ kikiɨ́á eŋɨnigɨnɨ. Ayɨnánɨ awaú go go nɨgwɨ́ mɨnɨ wiŋo nánɨ xwapɨ́ wimónɨnɨŋoɨ?” urɨ́agɨ \v 43 Saimono re urɨŋɨnigɨnɨ, “ ‘Nɨgwɨ́ K500.00 urápɨŋo, o xwapɨ́ wimónɨnɨŋoɨ.’ nimónarɨnɨ.” urɨ́agɨ Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ dɨŋɨ́ xɨxenɨ neŋwɨperɨ rarɨŋɨnɨ.” nurɨrɨ \v 44 apɨxí tɨ́ámɨnɨ nɨkɨnɨmónɨmáná Saimonomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Apɨxɨ́ rí nionɨ niarɨŋɨ́ rí sɨŋwɨ́ wɨneɨ. Nionɨ dɨxɨ́ aŋɨ́yo ɨ́wiapánáyɨ́ joxɨ negɨ́ yarɨŋwápa mɨnií iniɨgɨ́ bɨ sɨkwɨ́ sosɨ́á igɨ́á eánɨmɨnɨrɨ nánɨ mɨniapɨ́ɨnɨ. E nerɨ aiwɨ apɨxɨ́ ríyɨ́ gɨ́ sɨkwɨ́ sosɨ́áyo sɨŋwɨrɨxɨ́ tɨ́nɨ igɨ́á nɨnearɨ xegɨ́ dɨ́á sepiá eŋɨ́ tɨ́nɨ nɨkwɨ́rɨŋoɨ. \v 45 Joxɨ ámá xwɨyɨ́á báná negɨ́ yarɨŋwápɨ kíyɨ́ mɨnɨmiaúnɨ́ɨnɨ. E nerɨ aí í nionɨ nɨ́wiapɨrɨ ŋweááíná dánɨ sɨkwɨ́ sosɨ́áyo kíyɨ́ nɨnɨmiaúga warɨnɨ. \v 46 Joxɨ negɨ́ yarɨŋwápa yayɨ́ mɨnipa nerɨ ranɨ́ bɨ mɨŋɨ́yo mɨniwayɨmóɨnɨ. E nerɨ aiwɨ apɨxɨ́ ríyɨ́ sɨkwɨ́ sosɨ́áyo iniɨgɨ́ dɨŋɨ́ naŋɨ́ eaarɨŋɨ́ bɨ nɨniwayɨmómáná gɨ́niɨ́ niŋoɨ. \v 47 Ayɨnánɨ nionɨ re rarɨŋɨnɨ. Í ɨ́wɨ́ xwapɨ́ yagɨ́í aiwɨ nionɨ rɨxa yokwarɨmɨ́ wiíá eŋagɨ nánɨ í nionɨ nánɨ xwapɨ́ nɨwimónɨrɨ nánɨ naŋɨ́ e niarɨnɨ. Ámá ɨ́wɨ́ xwapɨ́ mé bɨ onɨmiápɨ yarɨgɨ́áyɨ́ nionɨ yokwarɨmɨ́ wiíáná ayɨ́ nionɨ nánɨ enɨ onɨmiápɨ wimónarɨŋɨ́rɨnɨ.” Saimonomɨ e nurɨrɨ \v 48 apɨxímɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ dɨxɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨŋɨ́yɨ́ rɨxa yokwarɨmɨ́ siíárɨnɨ.” uráná \v 49 ámá xɨ́o tɨ́nɨ nawínɨ nɨŋwearo aiwá narɨgɨ́áyɨ́ re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámá royɨ́ ‘Ɨ́wɨ́ yarɨŋɨ́yɨ́ yokwarɨmɨ́ wiipaxonɨrɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ rɨ́a rarɨnɨ?” nɨrɨnɨro e yarɨ́ná \v 50 Jisaso apɨxímɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Jíxɨ dɨŋɨ́ nɨkwɨ́roarɨŋagɨ nánɨ Gorɨxo yeáyɨ́ rɨyimɨxemeáɨ́rɨnɨ. Rɨxa kikiɨ́á néra uɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 8 \s1 Apɨxɨ́ Jisasomɨ míraŋɨ́ wigɨ́íwa nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso Saimono tɨ́nɨ aiwá nɨnɨrɨ nɨŋweaŋɨsáná rɨxa sɨ́á wí óráná o aŋɨ́ wíyɨ́ wíyo xwɨyɨ́á yayɨ́ winɨpaxɨ́ Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ píránɨŋɨ́ umeŋweanɨ́a nánɨ wáɨ́ nurɨmerɨ re urɨmeŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro nɨsanɨro ŋweáɨ́rɨxɨnɨ.” urɨmearɨ́ná xɨ́o xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú o tɨ́nɨ nawínɨ nemero \v 2 apɨxɨ́ wíwa enɨ o tɨ́nɨ nawínɨ nemero —Wíwa sɨmɨxɨ́ tɨ́gɨ́íwamɨ Jisaso naŋɨ́ imɨxɨrɨ wíwa imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋɨ́ tɨ́gɨ́íwamɨ mɨxɨ́ umáɨnɨrɨ wiarɨŋíwa wigɨ́ yoɨ́ ríwarɨnɨ. Wí Mariaírɨnɨ. Aŋɨ́ yoɨ́ Magɨdara dáŋí eŋagɨ nánɨ ímɨ yoɨ́ Magɨdara dáŋɨ́ Mariaíyɨ wɨ́rɨnɨŋírɨnɨ. Í Jisaso imɨ́ó wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋɨ́ mɨxɨ́ umáɨnowárɨŋírɨnɨ. \v 3 Apɨxɨ́ ámɨ wí Xusao —O mɨxɨ́ ináyɨ́ Xerotoyá bosɨwɨ́ worɨnɨ. Omɨ xiepí í xegɨ́ yoɨ́ Joanaírɨnɨ. Ámɨ wí Sasanaírɨnɨ. Íwa tɨ́nɨ ámɨ wíwa enɨ wigɨ́ nɨgwɨ́ tɨ́nɨ aiwá bɨ́ imɨmɨ́ ero Jisasomɨ tɨ́nɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ tɨ́nɨ míraŋɨ́ nɨwiayiro númɨ wagɨ́árɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ witɨ́ siyɨ́ wiároŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 4 Oxɨ́ apɨxɨ́ obaxɨ́ aŋɨ́ ayɨ́ ayo dánɨ Jisaso tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨbɨmiro awí eánarɨ́ná o ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, \v 5 “Ámá wo o xegɨ́ omɨŋɨ́yo witɨ́ siyɨ́ nɨwiáróa umɨnɨrɨ nánɨ nurɨ rɨxa xwɨ́á yunɨ́ ikɨxeárɨnɨŋe píránɨŋɨ́ nɨwiárorɨ aí wí óɨ́yo piéróɨ́yɨ́ ámá wí óɨ́yo nɨpurɨ́ná xwɨrɨŋwɨ́ osaxɨro iŋɨ́ nɨbɨrɨ mɨmánɨ́ erɨ eŋɨnigɨnɨ. \v 6 Ámɨ wí sɨ́ŋá ínɨmɨ yapɨnɨŋáná xwɨ́á seáyɨ e onɨmiápɨ eŋɨ́yo piéróɨ́yɨ́ apaxɨ́ mé nerápɨrɨ nɨyapɨrɨ aiwɨ iniɨgɨ́ mɨrúnɨŋagɨ nánɨ apaxɨ́ mé yɨweárɨŋɨnigɨnɨ. \v 7 Ámɨ wí emɨ́ pɨpɨŋɨ́ arɨ́kiárɨnɨŋe wiároŋɨ́yɨ́ emɨ́ pɨpɨŋɨ́yo dánɨ nawínɨ nerápɨmáná emɨ́ xeŋwɨrárɨŋagɨ nánɨ witɨ́ ayɨ́ urɨ́ eŋɨnigɨnɨ. \v 8 Ámɨ wí xwɨ́á naŋɨ́yo wiároŋɨ́yɨ́ nerápɨrɨ nɨyapɨrɨ ná nɨwerɨ́ná aga dɨŋɨ́ nɨmorɨ ɨ́á mɨropaxɨ́ weŋɨnigɨnɨ.” Ewayɨ́ xwɨyɨ́á e nurɨrɨ́ná re urayiŋɨnigɨnɨ, “Arɨ́á tɨ́gɨ́áyɨ́né ewayɨ́ xwɨyɨ́á rarɨŋá rɨpɨ nánɨ arɨ́á ókiarɨ́ nɨmónɨ́poyɨ.” urayiŋɨnigɨnɨ. \s1 “Rɨpɨ nánɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á seararɨŋɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 9 Xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ mɨ́kɨ́pɨ nánɨ yarɨŋɨ́ wíáná \v 10 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Xwɨyɨ́á eŋíná dánɨ ‘Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ seameŋweanɨ́árɨnɨ.’ nɨrɨrɨ ínɨmɨ imónɨŋɨ́pɨ nionɨ wɨ́á searókiamoarɨŋɨnɨ. E nerɨ aiwɨ ámá nionɨ dɨŋɨ́ mɨnɨkwɨ́ró wigɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ néra warɨgɨ́áyɨ́ nionɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á nuréwapɨyirɨ́ná wɨ́á rókiamoagɨ́ Aisaiaoyɨ rɨnɨŋo nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eaŋɨ́pa sɨŋwɨ́ nanɨro arɨ́á niro nero aiwɨ mɨ́kɨ́pɨ nánɨ nɨjɨ́á imónɨpɨ́rɨxɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́ánɨ uréwapɨyarɨŋɨnɨ. \s1 Witɨ́ siyɨ́ wiároŋɨ́ mɨ́kɨ́pɨ nánɨ áwaŋɨ́ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 11 “Ewayɨ́ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́pɨ rɨpɨrɨnɨ. Witɨ́ siyɨ́ nánɨ rɨnɨŋɨ́pɨ ayɨ́ xwɨyɨ́á Gorɨxoyánɨŋɨ́ imónɨnɨ. \v 12 Ámá wí siyɨ́ óɨ́ maŋɨ́pámɨ piéróɨ́yɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ. Ayɨ́ xwɨyɨ́á Gorɨxoyá arɨ́á nɨwiro aiwɨ axíná obo nɨbɨrɨ ayɨ́ xwɨyɨ́á oyápɨ dɨŋɨ́ móáná o yeáyɨ́ uyimɨxemeanɨgɨnɨrɨ mɨrɨrakɨ́ nɨwirɨ xwɨyɨ́á oyá wigɨ́ xwioxɨ́yo dánɨ emɨ mɨmeámɨ́ yárarɨŋɨ́rɨnɨ. \v 13 Ámá wí witɨ́ siyɨ́ sɨ́ŋá ínɨmɨ yapɨnɨŋáná seáyɨ e xwɨ́á onɨmiápɨ eŋáná wiároŋɨ́yɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ. Ayɨ́ xwɨyɨ́á Gorɨxoyá arɨ́á nɨwiróná yayɨ́ nɨwinɨrɨ xɨ́danɨro yarɨ́ná xwɨyɨ́á ná ínɨmɨ pɨpɨŋɨ́nɨŋɨ́ mɨwárɨŋagɨ nánɨ anɨŋɨ́ xɨ́darɨgɨ́ámanɨ. Xwɨyɨ́á oyápɨ xɨ́danɨro yarɨŋagɨ́a nánɨ ámá wí nɨbɨro nepa eŋɨ́ neánɨro rɨ́a xɨ́darɨŋoɨnɨrɨ iwamɨ́ó wíwapɨyíáná pɨ́nɨ wiárarɨgɨ́árɨnɨ. \v 14 Ámá wí witɨ́ siyɨ́ emɨ́ pɨpɨŋɨ́ arɨ́kiárɨnɨŋe wiároŋɨ́yɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ. Ayɨ́ enɨ xwɨyɨ́á Gorɨxoyá arɨ́á nɨwiro aiwɨ wigɨ́ yarɨgɨ́ápa sɨnɨ nɨxɨ́dɨróná amɨpí xwɨ́áyo dáŋɨ́ nánɨ dɨŋɨ́ obɨbaxɨ́ moro ‘Amɨpí wí nionɨ mɨnɨmúropa oninɨ.’ yaiwiro amɨpí wí nánɨ nɨwimónɨro ‘Arɨge meámɨ́árɨ́anɨ?’ yaiwiro néra nurɨ́náyɨ́ witɨ́ emɨ́ nerápɨrɨ xeŋwɨrárɨŋɨ́ yapɨ nimónɨro aiwá ná nɨyínɨrɨ aiwɨ wí yóɨ́ yarɨŋɨ́manɨ. \v 15 Ámá wí siyɨ́ xwɨ́á naŋɨ́ imónɨŋe wiároŋɨ́yɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ. Ayɨ́ xwɨyɨ́á Gorɨxoyá nánɨ arɨ́á nɨwiro dɨŋɨ́ sɨpí wí mɨmaxɨrɨŋagɨ́a nánɨ mɨwáramó anɨŋɨ́ dɨŋɨ́ nɨkwɨ́roro xaíwɨ́ ɨ́á nɨxɨrɨro nerɨ́ná aiwá ná wearɨŋɨ́pɨ́nɨŋɨ́ imónarɨgɨ́árɨnɨ.” Wiepɨsarɨŋowamɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́pɨ nánɨ áwaŋɨ́ e urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ uyɨ́wɨ́ nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 16 Awa “Jisaso ámá ayo anɨŋɨ́ yumɨ́í winɨ́árɨnɨ.” yaiwipɨ́rɨxɨnɨrɨ ámɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wo re yarɨŋɨ́manɨ. Xegɨ́ ramɨxɨ́ nɨmɨxárorɨ sɨxɨ́ xwé wá nɨmearɨ upɨkákwiárarɨŋɨ́manɨ. Nɨmɨxárorɨ xegɨ́ sá íkwiaŋwɨ́yo ínɨmɨ éxwɨroárarɨŋɨ́manɨ. Nɨmɨxárómáná ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ nɨ́wiapɨrɨ́ná ananɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨpɨ́rɨ nánɨ aiwá íkwiaŋwɨ́yo seáyɨ e tarɨŋɨ́rɨnɨ.” nurɨrɨ \v 17 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Amɨpí nɨ́nɨ ínɨmɨ imónɨŋɨ́ aiwɨ wɨ́á ókíáná nɨ́nɨ sɨŋánɨ imónáná ámá nɨ́nɨ ‘Tɨ́ ayɨ́rɨ́anɨ?’ yaiwipɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 18 Ayɨnánɨ seyɨ́né pɨ́né arɨ́á nɨnirónáyɨ́ arɨ́á píránɨŋɨ́ nirɨ́ɨnɨ. Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ nionɨ xwɨyɨ́á rarɨ́ná arɨ́á niro dɨŋɨ́ nɨkwɨ́roro nero nɨjɨ́á bɨ nimónɨrɨ́náyɨ́ Gorɨxo ámɨ wí mɨnɨ winɨŋoɨ. Gɨyɨ́ gɨyɨ́ arɨ́á mɨnipa ero dɨŋɨ́ mɨnɨkwɨ́ropa ero nerɨ́náyɨ́ ‘Nɨjɨ́á rɨpɨ imónɨŋɨnɨ.’ yaiwinarɨgɨ́ápɨ aí Gorɨxo apɨ aí ámɨ nurápɨnɨŋoɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Jisasomɨ xɨnáí tɨ́nɨ xogwáowa tɨ́nɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 19 Jisasomɨ xɨnáí tɨ́nɨ xogwáowa tɨ́nɨ o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨbɨro ámá xwé obaxɨ́ omɨ epɨ́royɨ́ wiárɨŋagɨ́a epówa mɨpáwipaxɨ́ eŋagɨ \v 20 ámá wí áwaŋɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Dɨxɨ́ rɨnáí tɨ́nɨ rɨgwáowa tɨ́nɨ sɨŋwɨ́ rananɨro nánɨ bɨ́amɨ bɨraiyɨ́ roŋoɨ.” urɨ́agɨ́a aí \v 21 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá re ŋwɨxapɨgɨ́á tɨyɨ́, xwɨyɨ́á Gorɨxoyá arɨ́á wiro xɨxenɨ ero yarɨgɨ́áyɨ́, ayɨ́ gɨ́ inókíwánɨŋɨ́ nɨrɨxɨ́meáowánɨŋɨ́ imónɨŋoɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ipí imeamɨ́kwɨ́ yarɨŋagɨ samɨŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 22 Íná sɨ́á wɨyimɨ Jisaso tɨ́nɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ ewéyo nɨpɨxemoánɨro o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ipíyo jɨ́arɨwámɨnɨ dánɨ oxemoaneyɨ.” nurɨrɨ nɨmeámɨ nuro \v 23 ipíyo nɨmeámɨ warɨ́ná Jisaso rɨxa sá winɨ́agɨ sá weŋáná re eŋɨnigɨnɨ. Rɨ́wɨpí xwé wí nɨweapɨrɨ ipíyo nɨxemɨ nurɨ ewéyo iniɨgɨ́ mɨmeámɨ́ yarɨ́ná awa rɨxa iniɨgɨ́ namipaxɨ́ yarɨŋagɨ nainenɨmɨ \v 24 nuro saiwiárɨ́ nɨwimáná re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Neamemearɨŋoxɨnɨ, neamemearɨŋoxɨnɨ, rɨxa iniɨgɨ́ namianɨ aŋwɨ ayorɨnɨ.” uráná Jisaso nɨwiápɨ́nɨmearɨ imɨŋɨ́ yarɨŋɨ́pimɨ tɨ́nɨ iniɨgɨ́ reakɨ́kwɨ́í yaparɨŋɨ́pimɨ tɨ́nɨ mɨxɨ́ nurɨrɨ “Pɨ́nɨ wiáreɨ.” uráná re eŋɨnigɨnɨ. Pɨ́nɨ nɨwiárɨrɨ́ná imɨŋɨ́ mé nerɨ iniɨgɨ́ samɨŋɨ́ weárɨrɨ eŋɨnigɨnɨ. \v 25 Rɨxa imɨŋɨ́ mé nerɨ iniɨgɨ́ samɨŋɨ́ weárɨrɨ éáná o wiepɨsarɨŋowamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né dɨŋɨ́ mɨnɨkwɨ́ropa pí nánɨ yarɨŋoɨ?” urɨ́agɨ awa wáyɨ́ ero ududɨ́ ero nero re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámá royɨ́ imɨŋɨ́ tɨ́nɨ iniɨgɨ́ tɨ́nɨ sekaxɨ́ uráná ámánɨŋɨ́ arɨ́á wíɨ́ royɨ́ gorɨ́anɨ?” rɨnɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Imɨ́ó mɨxɨ́ umáɨnáná odɨpí iniɨgɨ́ namiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 26 Awa ewépá nɨmeáa nuro ipí Gaririyo jɨ́arɨwámɨnɨ aŋɨ́ bɨ xegɨ́ yoɨ́ Gegesayɨ rɨnɨŋɨ́pɨ tɨ́ŋɨ́ e niwiékɨ́nɨmearo \v 27 Jisaso nayoarɨ rɨxa xwɨ́áyo éɨ́ roŋáná ámá aŋɨ́ apimɨ dáŋɨ́ wo —Omɨ imɨ́ó wí xɨxéroarɨŋorɨnɨ. Eŋíná dánɨ iyaxɨ́ aikɨ́ mɨyínɨ́ néra urɨ aŋɨ́ wíyo mɨŋweapa erɨ ámá xwárɨpá tɨ́ŋɨ́ enɨ ŋwearɨ yarɨŋorɨnɨ. \v 28 O Jisasomɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ́ná xwamiánɨ́ nɨrɨrɨ Jisasomɨ agwɨ́ rɨwámɨnɨ nɨpɨ́kínɨmearɨ ímɨ́ tɨ́nɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Jisasoxɨ, niaíwɨ́ Ŋwɨ́á seáyɨ émɨ ŋweaŋoyáoxɨ, pí neaimɨnɨrɨ barɨŋɨnɨ? Nionɨ waunɨ́ re rɨrarɨŋɨnɨ, ‘Xeanɨŋɨ́ wí mɨneaikárɨpanɨ.’ rɨrarɨŋɨnɨ.” nurɨrɨ \v 29 Jisaso sekaxɨ́ “Imɨ́oyɨ́né ámá romɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ úpoyɨ.” urɨ́ɨ́ eŋagɨ nánɨ Jisasomɨ e nurɨrɨ —O imɨ́ó íníná dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ xegɨ́ ámá omɨ ɨ́á nɨxero gwɨ́ wɨrí tɨ́nɨ ainɨxɨ́ ikasɨ́á inɨŋɨ́ wɨrí tɨ́nɨ nɨjiro awí meŋweaŋagɨ́a aiwɨ gwɨ́ jíɨ́ápɨ narɨ́kiárɨmɨ imɨ́ó ámá dɨŋɨ́ meaŋe nánɨ sayá nɨméra wayarɨŋorɨnɨ. \v 30 Omɨ Jisaso yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Segɨ́ yoɨ́ píxɨnɨ?” urɨ́agɨ imɨ́owa xwé obaxɨ́ mɨrónɨŋagɨ́a nánɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Negɨ́ yoɨ́ Rijonɨyɨ —Yoɨ́ mɨ́kɨ́ ayɨ́ mɨxɨ́ nánɨ xwé obaxɨ́ gwɨ́ mónarɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. Yoɨ́ e rɨnɨŋwɨnɨ.” nurɨro \v 31 waunɨ́ rɨxɨŋɨ́ re urayigɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ none mɨxɨ́ nɨneamáɨnowárɨrɨ́ná sirɨrɨkɨ́ yoparɨ́ bɨ mimónɨŋɨ́yi tɨ́ŋɨ́ e Gorɨxo xeanɨŋɨ́ neaikárɨnɨ́e nánɨ mɨxɨ́ mɨneamáɨnowárɨpanɨ.” nurɨro \v 32 odɨpí xwé obaxɨ́ dɨ́wɨ́yo wiároárɨnɨŋagɨ́a nɨwɨnɨro waunɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Imɨ́one odɨpíyo rɨ́wɨ́mɨnɨ oxɨxérópoyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ neanɨrɨréɨnɨ?” urɨ́agɨ́a o xe oépoyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnáná \v 33 imɨ́owa ámá omɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nuro ámɨ odɨpíyo xɨxéróáná re eŋɨnigɨnɨ. Odɨpí ayɨ́ imegɨ́ aŋɨ́nɨ omíɨ́áyɨ́ sapɨpaŋɨ́mɨ sɨwá néra ipíyo nɨpáwiro pɨyɨ́ egɨ́awixɨnɨ. \v 34 Ámá odɨpí awí mearoarɨgɨ́áyɨ́ wigɨ́ odɨpí e éagɨ́a nɨwɨnɨro wigɨ́ aŋɨ́ apimɨ nánɨ éɨ́ nuro ámá e ŋweagɨ́áyo áwaŋɨ́ urɨro ámá omɨŋɨ́yo yarɨgɨ́áyo áwaŋɨ́ urɨmero wíáná \v 35 ámá ayɨ́ “Pí rɨ́a eŋoɨ?” nɨyaiwiro sɨŋwɨ́ wɨnanɨro nánɨ nɨbɨro Jisaso tɨ́ŋɨ́ e nɨrémoro wenɨŋɨ́ éɨ́áyɨ́ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. Ámá imɨ́ó xɨxéroarɨŋo riwo aikɨ́ yínɨrɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ yínɨrɨ nemáná Jisasoyá sɨkwɨ́ tɨ́ŋɨ́ e éɨ́ ŋweaŋagɨ nɨwɨnɨro wáyɨ́ nero yarɨ́ná \v 36 ámá Jisaso imɨ́ó mɨxɨ́ umáɨnowárɨ́agɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨ́áyɨ́ Jisaso imɨ́ó sayá mearɨŋomɨ píránɨŋɨ́ wimɨxɨ́ɨ́ nánɨ repɨyɨ́ nɨwiróná \v 37 ámá ayɨ́ nɨ́nɨ aŋɨ́ Gegesa dáŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ ámá aŋɨ́ apimɨ mɨdɨmɨdánɨ ŋweagɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ wáyɨ́ xwé nikárɨnɨro nánɨ Jisasomɨ waunɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “ ‘Nene pɨ́nɨ nɨneawiárɨmɨ ounɨ.’ neaimónarɨnɨ.” urɨ́agɨ́a o ámɨ ewéyo nɨpɨxemoánɨrɨ umɨnɨrɨ yarɨ́ná \v 38 ámá imɨ́ó mɨxɨ́ umáɨnɨ́o waunɨ́ rɨxɨŋɨ́ “ ‘Nionɨ tɨ́nɨ owaiyɨ.’ nimónarɨnɨ.” urarɨŋagɨ aí Jisaso xegɨ́ aŋɨ́ e nánɨ nurowárɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, \v 39 “Dɨxɨ́ aŋɨ́ e nánɨ nurɨ Gorɨxo siíɨ́pɨ nánɨ dɨxɨ́ ámáyo repɨyɨ́ nɨwirɨ ŋwearɨ uɨ.” urɨ́agɨ o Jisasomɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ aŋɨ́ apimɨ nɨpimɨnɨ Jisaso wiíɨ́pɨ nánɨ repɨyɨ́ wiemeŋɨnigɨnɨ. \s1 Apɨxɨ́ ragɨ́ anɨŋɨ́ pwarɨŋɨ́ wímɨ naŋɨ́ imɨxɨrɨ miáí peŋɨ́ wímɨ naŋɨ́ imɨxɨrɨ eŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 40 Jisaso ámɨ ipíyo jɨ́arɨwámɨnɨ iwiékɨ́nɨmeááná ámá obaxɨ́ e epɨ́royɨ́ ero o nánɨ xwayɨ́ nanɨrɨ ŋwearo egɨ́áyɨ́ omɨ yayɨ́ nɨwiro yarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. \v 41-42 Ámá ámɨná wigɨ́ rotú aŋɨ́ wiwá meŋweaŋɨ́ wo —O xegɨ́ yoɨ́ Jairasorɨnɨ. Miáí ná wímɨnɨ xanorɨnɨ. O nɨbɨrɨ Jisasoyá sɨkwɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nɨpɨ́kínɨmearɨ xɨ́o xegɨ́ miáí —Í xwiogwɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú imónɨŋírɨnɨ. Í rɨxa nɨpémɨnɨrɨ yarɨŋagɨ nánɨ xano Jisasomɨ waunɨ́ rɨxɨŋɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ miáímɨ naŋɨ́ imɨxɨrɨ nionɨ tɨ́nɨ gɨ́ aŋɨ́yo nánɨ nɨwanɨréwiɨ?” urɨ́agɨ o “Ananɨrɨnɨ.” nurɨrɨ awaú óɨ́ e warɨ́ná ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ nuxɨ́dɨro Jisasomɨ ɨkwɨkwierɨ́ warɨ́ná \v 43 apɨxɨ́ wí —Í xegɨ́ ragɨ́ anɨŋɨ́ pwarɨ́ná xwiogwɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú múroŋírɨnɨ. Ámá obaxɨ́ naŋɨ́ imɨxanɨro nɨyayirɨŋɨ́ aí naŋɨ́ wí mimónɨŋírɨnɨ. \v 44 Í “Jisasoyá iyɨ́áyonɨ amáɨ́ nɨrónɨrɨ́náyɨ́, ámɨ naŋɨ́ imónɨmɨ́ɨnɨ.” nɨyaiwia nɨxɨ́dɨrɨ rɨ́wɨ́mɨ dánɨ oyá iyɨ́á sírɨ́wɨ́yo amáɨ́ rónáná re eŋɨnigɨnɨ. Ragɨ́ anɨŋɨ́ pwarɨŋɨ́pɨ yeáyɨ́ sɨkiárɨŋɨnɨgɨnɨ. \v 45 Yeáyɨ́ sɨkiáráná Jisaso re rɨŋɨnigɨnɨ, “Amáɨ́ go nɨrónɨgoɨ?” rɨ́agɨ ámá nɨ́nɨ “Oweoɨ, nionɨmanɨ. Nionɨmanɨ.” nɨra warɨ́ná xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́ wo Pitaoyɨ rɨnɨŋo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Neamemearɨŋoxɨnɨ, ámá epɨ́royɨ́ nɨsiro ɨkwɨkwierɨ́ nɨsiga warɨŋoɨ.” urɨ́agɨ aiwɨ \v 46 Jisaso re rɨŋɨnigɨnɨ, “Nepa ámá wo amáɨ́ nɨrónɨgoɨ. Nɨgɨ́ eŋɨ́ eánɨŋɨ́ bɨ nɨnɨwárɨmɨ ámá womɨ naŋɨ́ imɨxɨ́agɨ nainenɨrɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ.” rɨ́agɨ \v 47 apɨxɨ́ í yumɨ́í mepaxɨ́ wimónɨ́agɨ nɨwɨnɨrɨ óɨ́ néra aŋwɨ e nɨbɨrɨ oyá sɨ́mɨmaŋɨ́rɨwámɨnɨ nɨpɨ́kínɨmearɨ oxɨ́ apɨxɨ́ nɨ́nɨ sɨŋwɨ́yo dánɨ wɨ́á re rókiamónɨŋɨnigɨnɨ, “Niínɨ gɨ́ ragɨ́ anɨŋɨ́ pwarɨŋagɨ nánɨ Jisasomɨ amáɨ́ rónɨ́ɨnɨ. Omɨ amáɨ́ nɨrónɨrɨ́ná rɨxa naŋɨ́ imónɨ́ɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 48 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Miaé, jíxɨ dɨŋɨ́ nɨnɨkwɨ́rorɨ nánɨ naŋɨ́ imónɨ́ɨnɨ. Ámɨ ayá mɨsinɨpa nerɨ kikiɨ́á néra uɨ.” nurɨrɨ \v 49 sɨnɨ ímɨ e urarɨ́ná ámá wo rotú aŋɨ́ meŋweaŋoyá aŋɨ́ e dánɨ nɨbɨrɨ omɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Uréwapɨyarɨŋomɨ sɨnɨ ayá wí murɨŋweapanɨ. Dɨxɨ́ miáí rɨxa péɨnigɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 50 Jisaso arɨ́á e nɨwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Dɨxɨ́ miáí péɨ́ aiwɨ wáyɨ́ mepanɨ. Nionɨ dɨŋɨ́ nɨkwɨ́róánáyɨ́, í ámɨ naŋɨ́ imónɨnɨŋoɨ.” nurɨmɨ nurɨ \v 51 aŋɨ́yo nɨpáwirɨ́ná ámá wí nawínɨ opáwianeyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨpa nerɨ sa xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́ Pitao tɨ́nɨ Jono tɨ́nɨ Jemiso tɨ́nɨ miáímɨ xɨnáí tɨ́nɨ xano tɨ́nɨ ayɨ́ tɨ́nɨnɨ nɨpáwiro \v 52 ámá nɨ́nɨ ŋwɨ́ earo ámɨxɨ́á mero yarɨŋagɨ́a nánɨ Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ŋwɨ́ eaarɨgɨ́á pɨ́nɨ wiárɨ́poyɨ. Nɨperɨ mɨwenɨnɨ. Sa sá wenɨ.” uráná \v 53 ayɨ́ “Í rɨxa pɨyɨ́xɨnɨ.” nɨyaiwiro nánɨ rɨpɨ́á urɨ́agɨ́a aí \v 54 o íyá wépámɨ ɨ́á nɨmaxɨrɨmáná ímɨ́ tɨ́nɨ “Miá ríxɨnɨ, wiápɨ́nɨmeaɨ.” uráná re eŋɨnigɨnɨ. \v 55 Miáí ámɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ wínáná apaxɨ́ mé wiápɨ́nɨmeaŋɨnigɨnɨ. Rɨxa wiápɨ́nɨmeááná Jisaso xanɨyaúmɨ “Aiwá bɨ umeaípiyɨ.” urɨ́agɨ \v 56 ayaú ududɨ́ ikárɨnɨ́agɨ́i Jisaso ŋwɨ́ ikaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Aípagwí nionɨ éápɨ nánɨ ámá wíyo áwaŋɨ́ murɨpanɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 9 \s1 Wiepɨsarɨŋɨ́yo eŋɨ́ sɨxɨ́ weámɨxowárɨrɨ sekaxɨ́ urɨrɨ eŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1-2 Jisaso xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú awamɨ “Awí eánɨ́poyɨ.” nurɨrɨ awa sɨmɨxɨ́ xɨxegɨ́nɨ naŋɨ́ imɨxɨpɨ́rɨ nánɨ ero imɨ́ó nɨ́nɨ mɨxɨ́ umáɨnowárɨpɨ́rɨ nánɨ ero epɨ́rɨ́a nánɨ kwíyɨ́ bɨ nɨwirɨ eŋɨ́ sɨxɨ́ eánɨŋɨ́ bɨ nɨweámɨxowárɨrɨ re urowárɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né aŋɨ́ ayɨ́ ayo nemero Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ seameŋweanɨ́a nánɨ wáɨ́ urɨmero sɨmɨxɨ́ yarɨgɨ́áyo naŋɨ́ imɨxɨmero éɨ́rɨxɨnɨ.” nurowárɨrɨ́ná \v 3 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Amɨ amɨ wagwí wagwí nuro urɨ́nɨpɨ́rɨ nánɨ segɨ́ amɨpí bɨ nɨmeámɨ mupanɨ. Eraŋɨ́ranɨ, ɨ́á árupiaŋɨ́ranɨ, aiwáranɨ, nɨgwɨ́ranɨ, iyɨ́á wúkaúranɨ, nɨmeámɨ mupanɨ. \v 4 Wáɨ́ nemerɨ́ná aŋɨ́ bimɨ nɨrémorɨ́náyɨ́ aŋɨ́ iwamɨ́ó nuro páwíɨ́áyo wéɨ́rɨxɨnɨ. Rɨxa ámá aŋɨ́ apimɨ ŋweagɨ́áyo nuréwapɨyimáná aŋɨ́ axiwámɨnɨ nɨŋweagɨ́isáná ‘Ámɨ aŋɨ́ bimɨ nánɨ owaiyɨ.’ nɨyaiwirínáyɨ́ aŋɨ́ axiwámɨ dánɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ úɨ́isixɨnɨ. \v 5 Wáɨ́ nurɨmerɨ́náyɨ́ aŋɨ́ bimɨ nɨrémorɨ́ná ámá e ŋweagɨ́áyɨ́ ‘Negɨ́ aŋɨ́ tɨ́yo ɨ́wiapɨ́poyɨ.’ mɨsearɨpa éánáyɨ́, ámá ayɨ́ dɨŋɨ́ ‘Newanɨŋene ikárɨnɨŋwáyɨ́ nánɨ awaú nene nánɨ ámɨ mɨbɨpa epɨsi nánɨ iyɨ́ rɨyárɨ́iɨ?’ yaiwipɨ́rɨ nánɨ sɨkwɨ́yo xwɨ́á sikɨ́ xénɨŋɨ́pɨ pɨ́rɨ́ wiaíkímɨ́ nɨyárɨmɨ úɨ́rɨxɨnɨ.” Sekaxɨ́ e nurɨ́ɨsáná eŋáná \v 6 awa omɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nuro aŋɨ́ bɨ bimɨ nánɨ numiro xwɨyɨ́á naŋɨ́ yayɨ́ winɨpaxɨ́pɨ wáɨ́ urɨmero sɨmɨxɨ́ egɨ́áyo naŋɨ́ imɨxɨro néra ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Xeroto Jisaso nánɨ ayá sɨ́wɨ́ uroŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 7 Gapɨmanɨ́ Xeroto Jisasoyá wiepɨsarɨŋowa yarɨgɨ́ápɨ nɨpɨnɨ nánɨ arɨ́á nɨwirɨ ududɨ́ nɨwinɨrɨ ŋweaŋáná ámá wí emɨmɨ́ apɨ yarɨŋagɨ́a nánɨ re nɨra ugɨ́awixɨnɨ, “Jono xwárɨpáyo dánɨ rɨxa nɨwiápɨ́nɨmearɨ rɨ́a yarɨnɨ?” nɨra warɨ́ná \v 8 ámá ámɨ wí re nɨra ugɨ́awixɨnɨ, “Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́ Iraijaoyɨ rɨnɨŋo, mɨpé aŋɨ́namɨ peyiŋo rɨxa sɨŋánɨ nimónɨrɨ rɨ́a yarɨnɨ?” nɨra warɨ́ná ámá ámɨ wí re nɨra ugɨ́awixɨnɨ, “Eŋíná Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́á wo rɨxa nɨwiápɨ́nɨmearɨ rɨ́a yarɨnɨ?” nɨra warɨŋagɨ́a nánɨ \v 9 Xeroto ududɨ́ nɨwinɨrɨ re rɨŋɨnigɨnɨ, “Niɨwanɨŋonɨ ráná Jonomɨ siŋwɨ́ mɨŋɨ́ wákwigɨ́awixɨnɨ. E nerɨ aiwɨ ámá nionɨ arɨ́á e wiarɨŋá royɨ́ gorɨ́anɨ?” nɨrɨrɨ Jisasomɨ sɨŋwɨ́ owɨnɨmɨnɨrɨ yayiŋɨnigɨnɨ. \s1 Ámá 5,000 apimɨ aiwá mɨnɨ wiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 10 O xegɨ́ wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa ámɨ xɨ́o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨbɨro wigɨ́ néra ugɨ́ápɨ nánɨ repɨyɨ́ nɨwimáná eŋáná o awa tɨ́nɨnɨ nerɨmeánɨro ámá nɨ́nɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nuro wigɨ́pɨ aŋɨ́ wíyo xegɨ́ yoɨ́ Betɨsaidayo nánɨ warɨ́ná \v 11 oxɨ́ apɨxɨ́ obaxɨ́ Jisaso tɨ́nɨ wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ aŋɨ́ apimɨ nánɨ pwarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨro númɨ nuro omɨ wímeááná o yayɨ́ nɨwirɨ xwɨyɨ́á “Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ seameŋweanɨ́a nánɨ seyɨ́né nɨsanɨro éɨ́rɨxɨnɨ.” uréwapɨyirɨ sɨmɨxɨ́ egɨ́áyo naŋɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ erɨ yarɨ́ná \v 12 wiepɨsarɨŋɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú sogwɨ́ nokepá imónáná Jisasomɨ nɨbɨro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámá onɨ́ wówɨ re mɨŋweaŋagɨ́a nánɨ ámá epɨ́royɨ́ egɨ́á tɨyɨ́ aiwá nɨro sá wero epɨ́rɨ nánɨ omɨŋɨ́ aŋɨ́ amɨ amɨ mɨrɨnɨmeŋɨ́yo nánɨ uro aŋɨ́ apɨ apɨ ikwɨ́rónɨŋɨ́yo nánɨ uro oépoyɨ.” urɨ́agɨ́a aí \v 13-14 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Aiwá nɨpɨ́rɨ sewanɨŋoyɨ́né mɨnɨ wípoyɨ.” urɨ́agɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Negɨ́ aiwá xwé menɨnɨ. Bisɨ́kerɨ́á wé wú eŋáná peyɨ́ waúnɨrɨnɨ.” nurɨro ámá oxɨ́ 5,000 e ŋweaŋagɨ́a nánɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “None nurane aiwá bɨ mepa nerɨ́náyɨ́, arɨge mɨnɨ wianɨ́wɨnɨ?” urɨ́agɨ́a o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá tɨ́yo re urɨ́poyɨ, ‘Seyɨ́né ámá 50 50 maxɨrɨnɨ́ wí e wí e nɨŋweaxa úpoyɨ.’ urɨ́poyɨ.” urɨ́agɨ \v 15 awa axɨ́pɨ e uráná ámá nɨ́nɨ 50 50 maxɨrɨnɨ́ wí e wí e nɨŋweaxa nuro ŋweaŋáná \v 16 Jisaso bisɨ́kerɨ́á wé wú tɨ́nɨ peyɨ́ awaú tɨ́nɨ aŋɨ́namɨ wenɨŋɨ́ nɨyánɨrɨ́ná aiwá apɨ nánɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ nɨwirɨ kwɨkwɨrɨmɨ́ nerɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa yaŋɨ́ nɨwiaupɨ́rɨ mɨnɨ nɨwia warɨ́ná \v 17 ámá nɨ́nɨ nɨnɨro agwɨ́ ímɨ uyíáná aiwá nɨnɨro e tɨ́ápia wiepɨsarɨŋowa nɨmeamero soxɨ́ ɨ́á wé wúkaú sɨkwɨ́ waú apimɨ aumaúmɨ́ yárɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Pitao “Joxɨ Kiraisoxɨrɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 18 Sɨ́á wíyo Jisaso xegɨ́pɨ nɨŋwearɨ Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nɨwirɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa xɨ́o tɨ́nɨ ŋweaŋáná o yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Ámá oxɨ́ apɨxɨ́ nɨ́nɨ nionɨ nánɨ gorɨnɨ rarɨŋoɨ?” urɨ́agɨ \v 19 awa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Wí joxɨ nánɨ ‘Jono wayɨ́ nɨneameaia uŋorɨnɨ.’ rarɨŋoɨ. Ámɨ wí ‘Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́ Iraijaorɨnɨ.’ rarɨŋoɨ. Ámɨ wí ‘Eŋíná Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́á wo rɨxa wiápɨ́nɨmeáɨ́rɨnɨ.’ rarɨŋoɨ.” urɨ́agɨ́a \v 20 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ayɨ́ e nɨrɨro aiwɨ sewanɨŋoyɨ́né nionɨ nánɨ gorɨnɨ rarɨŋoɨ?” urɨ́agɨ Pitao re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ Kiraisoyɨ rɨnɨŋoxɨ, ámá Isɨrerene yeáyɨ́ neayimɨxemearɨ́a nánɨ negɨ́ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rɨnɨŋoxɨrɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Jisaso áwaŋɨ́ “Nɨnɨpɨkipɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 21 Pitao e urɨ́agɨ aí o ŋwɨ́ ikaxɨ́ nurɨrɨ arɨ́á jɨyikɨ́ norɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Aga bɨ onɨmiápɨ ámá wíyo murɨpanɨ. \v 22 Ámá imónɨŋáonɨ xeanɨŋɨ́ obaxɨ́ nikárɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. Negɨ́ Judayɨ́ mebáowa tɨ́nɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ nionɨ rɨ́wɨ́ nɨmóáná wa nɨpɨkipɨ́rɨ́árɨnɨ. E nerɨ aiwɨ sɨ́á wɨyaú wɨyi óráná ámɨ wiápɨ́nɨmeámɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 23 Xwɨyɨ́á rɨpɨ enɨ nowamɨnɨ urayiŋɨnigɨnɨ, “Ámá goxɨ goxɨ ‘Jisasomɨ ouxɨ́dɨmɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ́náyɨ́, re éɨrɨxɨnɨ. Amɨpí ‘Nionɨ nɨgɨ́pɨ nánɨ oemɨnɨ.’ yaiwíɨ́yɨ́ dɨŋɨ́ peá nɨmorɨ re yaiwíɨrɨxɨnɨ, ‘Nionɨ Jisasomɨ xɨ́darɨŋagɨ nánɨ ámá wí xeanɨŋɨ́ nirɨ nɨpɨkirɨ nɨnirɨ aí ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ nionɨ nɨxɨ́dɨ́ɨrɨxɨnɨ. \v 24 Ámá goxɨ goxɨ nionɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rorɨ xɨ́darɨŋagɨ nánɨ nɨpɨkipɨ́rɨxɨnɨrɨ xewanɨŋoxɨ éɨ́ nɨmenɨrɨ́náyɨ́ dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ anɨŋɨ́ ŋwearɨ́a nánɨ mearɨ́ámanɨ. E nerɨ aiwɨ ámá goxɨ goxɨ éɨ́ mɨmenɨpa nerɨ ‘Nionɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rorɨ xɨ́darɨŋagɨ nánɨ nɨnɨpɨkirónáyɨ́, ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ yaiwiarɨŋɨ́ goxɨ goxɨ dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ anɨŋɨ́ ŋwearɨ́a nánɨ mearɨ́árɨnɨ. \v 25 Ámá wo nionɨ mɨnɨxɨ́dɨ́ iyɨ́á ɨ́á nɨgwɨ́ amɨpí emeámɨnɨrɨ nánɨnɨ néra nurɨ nɨmeáɨsáná xewanɨŋo anɨŋɨ́nɨ ikeamónáná oyá amɨpí anɨŋɨ́ nɨxɨrɨrɨ ŋweanɨ́árɨ́anɨ? Oweoɨ!” nurɨrɨ \v 26 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá nionɨ nánɨ ayá sinɨrɨ xwɨyɨ́á nionɨ rarɨŋápɨ nánɨ ayá sinɨrɨ nerɨ nánɨ mɨnɨxɨ́dɨpa yarɨŋɨ́ goxɨ goxɨ ámá imónɨŋáonɨ ámɨ nɨweapɨrɨ́ná ikɨ́nɨŋáonɨ weapɨrɨ wɨ́á nionɨyá tɨ́nɨ gɨ́ ápoyá tɨ́nɨ aŋɨ́najowayá tɨ́nɨ nɨpɨróa weapɨrɨ emɨ́áonɨ enɨ joxɨ nánɨ ayá nɨnirɨ re rɨrɨmɨ́árɨnɨ, ‘Oweoɨ, nionɨyáoxɨmanɨ.’ rɨrɨmɨ́árɨnɨ. \v 27 E nerɨ aiwɨ wiyɨ́né re rogɨ́á tiyɨ́né sɨnɨ mɨpepa egɨ́ámɨ eŋáná Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ seameŋweanɨ́ápɨ wiyɨ́né sɨŋwɨ́ wɨnɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Jisaso nikɨ́nɨrɨ xegɨ́ bɨ imónɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 28 E nurɨ́ɨsáná rɨxa sɨ́á wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú wo óráná o Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ winɨ Pitaomɨ tɨ́nɨ Jonomɨ tɨ́nɨ Jemisomɨ tɨ́nɨ nɨwirɨmeámɨ dɨ́wɨ́ xwé bimɨ nánɨ nɨyiro \v 29 o Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á urarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Xegɨ́ sɨ́mɨmaŋɨ́ xegɨ́ bɨ írɨrɨ rapɨrapɨ́ yínɨŋú enɨ apɨ́á werɨ ápiaŋwɨ́nɨŋɨ́ xwɨnɨ́á earɨ nerɨ eŋáná re eŋɨnigɨnɨ. \v 30 Ámá pɨ́né o tɨ́nɨ nawínɨ xwɨyɨ́á rarɨgɨ́íwaúyɨ́ —Awaú Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́íwaú Moseso tɨ́nɨ Iraijao tɨ́nɨrɨnɨ. \v 31 Awaú ikɨ́nɨgɨ́íwaú éɨ́ nɨrónapɨri Jisaso tɨ́nɨ o xwɨ́á tɨ́yo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ ámɨ aŋɨ́namɨ nánɨ nɨpeyirɨ́ná Jerusaremɨyo perɨ ámá nɨyonɨ nánɨ wiirɨ enɨ́ápɨ nánɨ xwɨyɨ́á rɨnarɨ́ná \v 32 Pitao tɨ́nɨ nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨgɨ́íwaú tɨ́nɨ xámɨ sá winarɨŋagɨ sá wegɨ́áwa, sainɨ́owa nɨwiápɨ́nɨmearo wenɨŋɨ́ éɨ́áyɨ́ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. Jisaso ikɨ́nɨŋo roŋagɨ nɨwɨnɨro ámá nawínɨ rogɨ́íwaú enɨ nɨwɨnɨro \v 33 awaú Jisasomɨ rɨxa pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ wanɨri yarɨŋagɨ́i nɨwɨnɨro Pitao dɨŋɨ́ nɨpɨkwɨnɨ mɨmó “Píoɨ urɨmɨ́ɨnɨ?” nɨrɨnɨrɨ Jisasomɨ úrapí xwɨyɨ́á re urɨŋɨnigɨnɨ, “Neamemearɨŋoxɨnɨ, none re nɨŋwearɨ́ná naŋɨ́rɨnɨ. Aŋɨ́ pɨpákɨ́ wíkaú wí, joxɨ nánɨ wiwáyɨ, Moseso nánɨ wiwáyɨ, Iraijao nánɨ wiwáyɨ oseamɨrɨyaneyɨ.” nurɨrɨ \v 34 sɨnɨ e urarɨ́ná agwɨ́ wí nɨyapɨrɨ awamɨ rɨtɨ́ wimɨnɨrɨ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨro wáyɨ́ yarɨ́ná \v 35 agwɨ́ apimɨ dánɨ xwɨyɨ́á bɨ re rɨnɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ niaíwɨ́ royoɨ, niɨwanɨŋonɨ rɨ́peaŋáomɨ arɨ́á wípoyɨ.” ráná \v 36 wenɨŋɨ́ éɨ́áyɨ́ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. Jisaso xegɨ́ xewɨnɨ roŋagɨ nɨwɨnɨro xwɨyɨ́á marɨ́ wiwanɨŋowa sɨŋwɨ́ wɨnɨ́ápɨ nánɨ íná ámá wíyo áwaŋɨ́ murɨpa egɨ́awixɨnɨ. \s1 Íwɨ́ imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋɨ́ womɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 37 Sá e wegɨ́áwa wɨ́ápɨ tɨ́nɨ nɨwiápɨ́nɨmeámɨ dɨ́wɨ́yo weapáná oxɨ́ apɨxɨ́ obaxɨ́ epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ o tɨ́nɨ órórɨ́ ninɨro \v 38 ámá apɨ epɨ́royɨ́ egɨ́ápimɨ dánɨ wo nɨwiápɨ́nɨmearɨ rɨ́aiwá re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, gɨ́ íwomɨ sɨŋwɨ́ owɨnɨnɨrɨ nánɨ waunɨ́ rɨxɨŋɨ́ rɨrarɨŋɨnɨ. O gɨ́ niaíwɨ́ ná wonɨrɨnɨ. \v 39 Imɨ́ó xɨxéróáná o makɨrɨ́wɨ́ nɨmorɨ rɨxa meaŋɨ́ nearɨ móáná sinapɨxwɨ́nɨ́ iwénɨrɨ meákɨ́kwiɨ́á erɨ yarɨ́ná omɨ xwɨrɨxwɨrɨ́á nikɨxerɨ rɨxa ayápɨnɨ mewɨ́narɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná pɨ́nɨ wiárarɨŋɨ́rɨnɨ. \v 40 Dɨxɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ waunɨ́ rɨxɨŋɨ́ ‘Imɨ́ó gɨ́ íwomɨ xɨxéroarɨŋɨ́yɨ́ mɨxɨ́ umáɨnowárɨ́poyɨ.’ urɨ́á eŋagɨ aiwɨ awa wí e epaxɨ́ menɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 41 Jisaso re rɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá agwɨ tɨyɨ́né ŋweagɨ́áyɨ́né, nionɨ dɨŋɨ́ mɨnɨkwɨ́ropa ero xeŋwɨ́nɨ moro yarɨgɨ́áyɨ́né, ‘Jisaso íníná renɨnɨ nene tɨ́nɨ nɨŋwearane arɨrá neainɨ́árɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ?” nɨrɨrɨ xanomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Dɨxɨ́ íwo aŋwɨ re nɨmeámɨ beɨ.” urɨ́agɨ \v 42 íwomɨ sɨnɨ nɨmeámɨ barɨ́ná imɨ́ó meaŋɨ́ eááná sɨrɨrɨŋwɨ́ néra piéróagɨ aí Jisaso imɨ́omɨ mɨxɨ́ numáɨnowárɨmáná niaíwomɨ naŋɨ́ nɨwimɨxɨrɨ ámɨ xanomɨ mɨnɨ wiŋɨnigɨnɨ. \v 43 Mɨnɨ wíáná ámá nɨ́nɨ Gorɨxoyá eŋɨ́ eánɨŋɨ́ Jisaso éɨ́pɨ nánɨ ududɨ́ nero “Ayɨkwɨranɨ?” yaiwigɨ́awixɨnɨ. \s1 Ámɨ áwaŋɨ́ “Nɨnɨpɨkipɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p Ámá nɨ́nɨ Jisaso yarɨŋɨ́pɨ nánɨ ududɨ́ yarɨ́ná o wiepɨsarɨŋowamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, \v 44 “Píránɨŋɨ́ arɨ́á nípoyɨ. Nionɨ arɨ́á eŋɨ́yo searémoarɨŋɨnɨ. Aŋɨ́namɨ dáŋɨ́ ámá imónɨŋáonɨ ámá wíyo mɨyɨ́ nurɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ aiwɨ \v 45 awa xwɨyɨ́á apɨ Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ ínɨmɨ imónɨŋagɨ nánɨ píránɨŋɨ́ nɨjɨ́á mimónɨpa nero mɨ́kɨ́pɨ nánɨ yarɨŋɨ́ wianɨrɨ éɨ́áyɨ́ wáyɨ́ nɨwiro nánɨ masɨsɨ́á wigɨ́awixɨnɨ. \s1 “None go go seáyɨ e imónɨrɨ́enɨŋoɨ?” rɨnɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 46 Wiepɨsarɨŋowa xɨmɨxɨmɨ́ ninɨro “None go go seáyɨ e imónɨrɨ́enɨŋoɨ?” rɨnarɨ́ná \v 47 Jisaso wigɨ́ xwioxɨ́yo adadɨ́ nɨwirɨ awa e yaiwiarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ nánɨ niaíwɨ́ bɨ nɨmearɨ xɨ́o tɨ́ŋɨ́ e éɨ́ nurárɨrɨ \v 48 awamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá woxɨ goxɨ goxɨ nionɨ nɨnɨxɨ́dɨrɨ nánɨ niaíwɨ́ rɨpimɨ peayɨ́ mɨwianɨ́ wéyo nɨmerɨ́náyɨ́ apimɨnɨ mɨmearɨŋɨnɨ. Nionɨ enɨ wéyo nɨmerɨ gɨ́ ápo nɨrowárénapɨŋomɨ enɨ wéyo umerɨ yarɨŋɨnɨ. Soyɨ́né woxɨ ‘Nionɨ awamɨ ínɨmɨ nɨwurɨ́nɨrɨ saŋɨ́ ourápɨmɨnɨ.’ yaiwinarɨŋo oyɨ́ seáyɨ e imónɨŋorɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Ámá mɨdánɨ mɨró segɨ́ tɨ́ámɨnɨ imónɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 49 Wiepɨsarɨŋɨ́ Jono re urɨŋɨnigɨnɨ, “Neamemearɨŋoxɨnɨ, none ámá wo yoɨ́ joxɨyá nɨrɨrɨ imɨ́ó mɨxɨ́ umáɨnowárarɨŋagɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ́ná o none mɨneaxɨ́dɨpa nerɨ yarɨŋagɨ nánɨ mepa oenɨ urɨŋwanigɨnɨ.” urɨ́agɨ aí \v 50 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá orɨ́wámɨ dánɨ mɨró segɨ́ tɨ́ŋɨ́mɨnɨ imónɨŋorɨnɨ. Ayɨnánɨ e mepa oenɨrɨ pí nánɨ urɨgɨ́awixɨnɨ?” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Omɨ míraŋɨ́ mɨwipa oyaneyɨ.” rɨgɨ́áyɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 51 Rɨxa Gorɨxo Jisasomɨ aŋɨ́namɨ nánɨ wirɨménapɨnɨ aŋwɨ e imónɨŋáná Jisaso dɨŋɨ́ “Nionɨ Jerusaremɨyo nánɨ oumɨnɨ.” nɨkwɨ́rómɨ nurɨ́ná \v 52 xwɨyɨ́á yaŋɨ́ wiowárɨ́ɨ́ wí xɨ́omɨ xámɨ umeapɨ́rɨ nánɨ urowáráná awa nuro aŋɨ́ ámá wigɨ́ yoɨ́ Samariayɨ́ —Ayɨ́ Isɨrerɨyɨ́ tɨ́nɨ xepɨxepá rónɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ. Ayɨ́yá aŋɨ́ bimɨ nɨrémoro Jisaso rɨ́wɨ́yo bɨnɨ nánɨ amɨpí píránɨŋɨ́ imɨxanɨro éɨ́áyɨ́ \v 53 ámá aŋɨ́ apimɨ ŋweáyɨ́ Jisaso Jerusaremɨ nánɨ umɨnɨrɨ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨro “Míraŋɨ́ bɨ owianeyɨ.” mɨwimónɨ́ yarɨŋagɨ́a \v 54 xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́ Jemiso tɨ́nɨ Jono tɨ́nɨ e nɨwɨnɨri Jisasomɨ re urɨgɨ́isixɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, yawawi ‘Gorɨxo aŋɨ́namɨ dánɨ rɨ́á nɨmamówárénapɨrɨ ámá tɨ́yo rɨ́á nɨnɨ nánɨ ananɨ ourɨ́piyɨ.’ rɨsimónarɨnɨ?” urɨ́agɨ́i aí \v 55 o nɨkɨnɨmónɨrɨ awaúmɨ mɨxɨ́ “E mɨrɨpanɨ.” nurɨmɨ \v 56 aŋɨ́ ámɨ bimɨ nánɨ ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Ámá “Orɨxɨ́dɨmɨnɨ.” urɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 57 Óɨ́yo warɨ́ná ámá wo Jisasomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Amɨ gɨmɨ joxɨ úɨ́mɨ nionɨ enɨ númɨ rɨxɨ́dɨmemɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 58 o ámá royɨ́ eŋɨ́ neánɨrɨ nɨxɨ́nɨrɨ́enɨŋoɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Sɨ́wí sayɨ́ xegɨ́ sirɨrɨkɨ́ sá wenɨ́a nánɨ tɨ́ŋɨ́rɨnɨ. Iŋɨ́ enɨ xegɨ́ yéwɨ́ tɨ́ŋɨ́rɨnɨ. E nerɨ aiwɨ ámá imónɨŋáonɨyá sá wémɨ́a nánɨ aŋɨ́ wí menɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 59 Ámɨ womɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ nɨxɨ́deɨ.” urɨ́agɨ o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Xámɨ xe nurɨ gɨ́ ápo péáná xwɨ́á oweyárɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ nanɨrɨréɨnɨ?” urɨ́agɨ aí \v 60 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá nionɨ dɨŋɨ́ mɨnɨkwɨ́ropa yarɨgɨ́áyɨ́ ayɨ́ enɨ ámá pɨyɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋagɨ́a nánɨ wigɨ́ ámá péáná xwɨ́á oweyárɨnɨ́poyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨ́ɨrɨxɨnɨ. E nerɨ aí joxɨ xwɨyɨ́á Gorɨxo xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ umeŋweanɨ́a nánɨpɨ amɨ amɨ wáɨ́ urɨméɨrɨxɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 61 Ámɨ ámá wo nɨbɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, nionɨ rɨxɨ́dɨmemɨ́ɨnɨ. E nerɨ aiwɨ xámɨ xegɨ́ ámáyo nurɨ yayɨ́ owiemenɨrɨ sɨŋwɨ́ naneɨ.” urɨ́agɨ aí \v 62 Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá omɨŋɨ́ mearɨŋɨ́ wo nɨkɨnɨmónɨrɨ rɨ́wɨ́mɨ dánɨ sɨŋwɨ́ anáná xɨ́o omɨŋɨ́ mearɨŋɨ́pɨ xɨxenɨ warɨŋɨ́manɨ.” nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ enɨ dɨŋɨ́ nɨnɨkwɨ́rorɨ nɨnɨxɨ́dɨ́ɨsáná ámɨ nɨkɨnɨmónɨrɨ amɨpí joxɨ pɨ́nɨ wiárɨ́ɨ́yɨ́ meámɨnɨrɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨmorɨ nerɨ́náyɨ́, omɨŋɨ́ Gorɨxo nánɨ píránɨŋɨ́ mɨwiipa erɨ oyá xwioxɨ́yo páwipaxɨ́ mepa erɨ imónɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 10 \s1 Ámá 72 nɨrɨ́pearɨ yaxwɨ́ urowárapɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso e nurɨmáná ámá ámɨ wíyo 72 nɨrɨ́pearɨ aŋɨ́ xɨ́o unɨ́á ayɨ́ ayo nánɨ waúnɨ waúnɨ xámɨ umeapɨ́rɨ nánɨ nurowárapɨrɨ \v 2 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá nionɨ xwɨyɨ́á yaŋɨ́ seaiapowárɨ́áyɨ́, ayɨ́ aiwá yóɨ́ pɨ́rɨpɨ́rɨ́ ninɨrɨ mɨnɨpaxɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ. E nerɨ aiwɨ ámá seyɨ́né aiwá apɨ mipɨ́rɨ nánɨ obaxɨ́ mimónɨŋoɨ. Ayɨnánɨ Gorɨxo ámá wínɨ enɨ aiwá mipɨ́rɨ́nɨŋɨ́ nimónɨro xwɨyɨ́á yayɨ́ winɨpaxɨ́pɨ yaŋɨ́ wiowárɨpɨ́rɨ nánɨ yarɨŋɨ́ wípoyɨ.” nurɨrɨ \v 3 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né óɨ́ nionɨ searɨ́áyo úpoyɨ. Ámá wí sɨ́wí sayɨ́ sipɨsipɨ́ roanarɨgɨ́ápánɨŋɨ́ seaipɨ́rɨ́e nánɨ searowárarɨŋɨnɨ.” nurɨrɨ \v 4 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nuróná nɨgwɨ́ wowɨ́ bɨranɨ, ɨ́á árupiaŋɨ́ wúranɨ, sɨkwɨ́ súranɨ, nɨmeámɨ mupanɨ. Óɨ́ e ámáyo nɨwɨnɨrɨ́ná yayɨ́ ninɨro e éɨ́ mɨŋweapanɨ. \v 5 Aŋɨ́ wiwámɨ nɨpáwirɨ́ná yayɨ́ nɨwirɨ xámɨ re urɨ́ɨ́rɨxɨnɨ, ‘ “Seyɨ́né Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ nɨwayɨrónɨro oŋweápoyɨ.” neaimónarɨnɨ.’ urɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 6 Aŋiwámɨ xiáwo sanɨŋo imónɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná xwɨyɨ́á yayɨ́ nɨwirɨ́ná e urɨ́ápɨ mɨdɨdɨ́ mikɨxepanɨ. Aŋɨ́ xiáwo sanɨŋo mimónɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná yayɨ́ apɨ mɨdɨdɨ́ wikɨxéɨ́rɨxɨnɨ. \v 7 Aŋɨ́ giwɨ giwámɨ nɨpáwiro nɨŋwearɨ́ná aiwá tɨ́nɨ iniɨgɨ́ tɨ́nɨ seaiapɨ́ápɨ ananɨ nɨnɨro ŋweáɨ́rɨxɨnɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Ámá nɨgwɨ́ omɨŋɨ́ nerɨ́ná nɨgwɨ́ meaarɨgɨ́ápa soyɨ́né wáɨ́ nemero nionɨ omɨŋɨ́ nɨniirɨ́ná iniɨgɨ́ tɨ́nɨ aiwá tɨ́nɨ seaiapɨ́áyɨ́ nɨgwɨ́nɨŋɨ́ wayɨ́á nɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” nurɨrɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa aiwá oneaiapɨ́poyɨnɨrɨ aŋɨ́ wiwá wiwámɨ emepɨ́rɨxɨnɨrɨ ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Aŋɨ́ wiwámɨ nɨpáwiro ŋweáɨ́iwámɨ dánɨ aŋɨ́ axɨ́pimɨ ámɨ wiwámɨ ŋweanɨro nánɨ mupa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 8 Aŋɨ́ gɨpɨ gɨpimɨ nɨrémorɨ́ná aiwá míraŋɨ́ seaianɨro ‘Aŋɨ́yo nánɨ eɨnɨ.’ nɨsearɨmɨ úɨ́áyo númɨ nuro pí pí aiwá seaiapɨ́ápɨ sa ananɨ nɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 9 Aŋɨ́ apimɨ sɨmɨxɨ́ yarɨgɨ́áyo naŋɨ́ wimɨxɨro ‘Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ píránɨŋɨ́ seameŋweanɨ́á aŋwɨ ayo eŋagɨ nánɨ nɨsanɨro ŋweáɨ́rɨxɨnɨ.’ urɨro éɨ́rɨxɨnɨ. \v 10 E nerɨ aiwɨ aŋɨ́ gɨpɨ gɨpimɨ nɨrémorɨ́ná ayɨ́ nɨseairɨmeámɨ wigɨ́ aŋɨ́yo nánɨ mɨseaupa éáná nuro óɨ́ aŋɨ́ apimɨ nánɨ inɨŋɨ́yimɨ dánɨ re urɨ́ɨ́rɨxɨnɨ, \v 11 ‘Seyɨ́né dɨŋɨ́ re mopɨ́rɨ nánɨ, “Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ píránɨŋɨ́ neameŋweámɨnɨrɨ éɨ́ aiwɨ nene apɨ nánɨ mɨneaimónarɨŋagɨ nánɨ xɨ́o xeanɨŋɨ́ neaiapɨnɨ́árɨ́anɨ?” yaiwipɨ́rɨ nánɨ xwɨ́á sikɨ́ segɨ́ aŋɨ́ rɨpimɨ dáŋɨ́ aí negɨ́ sɨkwɨ́yo xénɨŋɨ́pɨ pɨ́rɨ́ wiaíkímɨ́ seasiarɨŋwɨnɨ.’ urɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.” nurɨrɨ \v 12 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ aga nepa seararɨŋɨnɨ. Gorɨxo ámá nɨyonɨ mí ómómɨxɨmɨ́ enɨ́áyimɨ ámá aŋɨ́ Sodomɨ ŋweaagɨ́áyɨ́ —Eŋíná Sodomɨ ŋweaagɨ́áyɨ́ rɨ́ánɨ nɨkɨróa warɨŋagɨ́a Gorɨxo aŋɨ́namɨ dánɨ rɨ́á mamówáráná nɨyonɨ rɨ́á nɨŋɨnigɨnɨ. Sɨ́á ayimɨ ayo Gorɨxo xeanɨŋɨ́ xwé nɨwirɨ aiwɨ ámá soyɨ́né arɨ́á mɨseaí xe oúpoyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ seanɨ́áyo Gorɨxo xeanɨŋɨ́ nɨwirɨ́ná Sodomɨ ŋweaagɨ́áyo rɨ́nɨŋɨ́ winɨnɨ́ápɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ winɨnɨ́ámanɨ. Seáyɨ e múronɨ́árɨnɨ. \s1 Aŋɨ́ bɨ bimɨ ŋweáyɨ́ xɨ́omɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́roarɨŋagɨ́a uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 13 “Isɨrerɨyɨ́né ‘Gorɨxo nene nánɨ aga wimónarɨnɨ.’ yaiwinarɨŋagɨ́a aí xeanɨŋɨ́ o seaikárɨnɨ́ápɨ ayɨkwɨ́ meŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí oseainɨ. Isɨrerɨyɨ́né aŋɨ́ yoɨ́ Korasinɨyɨ rɨnɨŋɨ́yo ŋweagɨ́áyɨ́né tɨ́nɨ aŋɨ́ yoɨ́ Betɨsaida ŋweagɨ́áyɨ́né tɨ́nɨ aweyɨ! Sɨ́á wɨyi seyɨ́né majɨ́á seaórɨnɨ́árɨnɨ. Émáyɨ́ aŋɨ́ yoɨ́ Taiayɨ rɨnɨŋɨ́yo ŋweáyɨ́ tɨ́nɨ Saidonɨyɨ rɨnɨŋɨ́yo ŋweáyɨ́ tɨ́nɨ emɨmɨ́ nionɨ seaíwapɨyiŋápɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨro sɨŋwɨrɨyɨ́, ayɨ́ eŋíná nɨsanɨro iyɨ́á írɨkwɨ́ wú pánɨro rɨ́á uráwɨ́yo iwieánɨro yanɨrɨ egɨ́árɨnɨ. \v 14 Gorɨxo ámá nɨyonɨ xeanɨŋɨ́ winɨ́áyimɨ xeanɨŋɨ́ Taia ŋweáyo tɨ́nɨ Saidonɨ ŋweáyo tɨ́nɨ winɨ́ápɨ tɨ́nɨ seyɨ́né seaikárɨnɨ́ápɨ tɨ́nɨ axɨ́pɨ imónɨnɨ́ámanɨ. Seyɨ́né seaikárɨnɨ́ápɨ seáyɨ e múronɨ́árɨnɨ. \v 15 Isɨrerɨyɨ́né, Kapaneamɨ ŋweáyɨ́né ‘Gorɨxo aŋɨ́namɨ nánɨ nɨneameámɨ neayinɨ́árɨnɨ.’ nɨyaiwiro seáyɨ e rɨyarɨŋoɨ? Rɨ́á anɨŋɨ́ wearɨŋɨ́yo nɨseamamówárɨnɨ́árɨnɨ.” nurɨrɨ \v 16 wiepɨsarɨŋɨ́yo ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ soyɨ́né wáɨ́ urɨmearɨ́ná arɨ́á seaíɨ́áyɨ́ nionɨ enɨ arɨ́á niarɨŋoɨ. Gɨyɨ́ gɨyɨ́ arɨ́á mɨseaipa éɨ́áyɨ́ nionɨ enɨ arɨ́á mɨniarɨŋoɨ. Nionɨ arɨ́á mɨnipa éɨ́áyɨ́ Gorɨxo, nɨrowárénapɨŋomɨ enɨ arɨ́á mɨwiarɨŋoɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ámá 72 imónɨgɨ́áwa ámɨ Jisasomɨ wímeagɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 17 Ámá 72 urowárapɨŋɨ́yɨ́ ámɨ dɨŋɨ́ yayɨ́ nɨyaiwia nɨbɨro Jisasomɨ nɨwímearo re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, ámá imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋɨ́yo aí none yoɨ́ joxɨyá nɨrɨrane mɨxɨ́ umáɨnowáráná ananɨ arɨ́á nɨneaimɨ éɨ́ warɨŋoɨ.” urɨ́agɨ́a \v 18 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né imɨ́óyo mɨxɨ́ umáɨnowárarɨ́ná nionɨ Seteno —O imɨ́óyo xɨráónɨŋɨ́ imónɨŋorɨnɨ. O ápiaŋwɨ́nɨŋɨ́ aŋɨ́namɨ dánɨ piérónaparɨŋagɨ wɨnɨŋanigɨnɨ. \v 19 Arɨ́á nípoyɨ. Nionɨ eŋɨ́ sɨxɨ́ eánɨŋɨ́ seaiapowárɨŋá eŋagɨ nánɨ soyɨ́né weaxɨ́á tɨ́nɨ wáré tɨ́nɨ ananɨ xórórɨ́ ero Seteno, ɨ́wɨ́ oépoyɨnɨrɨ seaíwapɨyarɨŋomɨ ananɨ xórórɨ́ wiro epaxɨ́rɨnɨ. E yarɨ́ná wí xwɨrɨ́á seaikɨxenɨ́ámanɨ. \v 20 E nɨsearɨrɨ aiwɨ imɨ́ó xɨxéroarɨŋɨ́yo mɨxɨ́ umáɨnowáráná arɨ́á nɨseairo éɨ́ warɨgɨ́á eŋagɨ nánɨ seáyɨ e nimónɨro yayɨ́ mepanɨ. Sa rɨpɨ nánɨnɨ yayɨ́ époyɨ. Aŋɨ́namɨ íkwɨ́ ámá wé rónɨŋɨ́yɨ́ nánɨ ŋwɨrárɨnɨŋɨ́namɨ segɨ́ yoɨ́ enɨ ŋwɨrárɨnɨŋagɨ nánɨ yayɨ́ époyɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Gorɨxomɨ seáyɨ e umeŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 21 Kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ ukɨkayoŋagɨ nánɨ axíná yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ nerɨ Gorɨxomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ ápoxɨnɨ, xwɨ́á imɨxɨrɨ aŋɨ́na imɨxɨrɨ eŋoxɨnɨ, wiepɨsarɨŋowa yarɨgɨ́á apɨ nánɨ ámá seáyɨ e nimónɨro ‘Nionɨ nɨgɨ́pɨ dɨŋɨ́ rɨxa nɨjɨ́á imónɨŋáonɨ nánɨ go níwapɨyinɨŋoɨ?’ rɨnɨ́áyo joxɨ yumɨ́í wirɨ ámá ‘Nionɨ niaíwonɨ́nɨŋɨ́ nimónɨrɨ majɨ́á imónɨŋáonɨ nánɨ ananɨ níwapɨyiɨ.’ rɨnɨ́áyo joxɨ wɨ́á rókiamorɨ yarɨŋoxɨ eŋagɨ nánɨ seáyɨ e rɨmearɨŋɨnɨ. Ápe, joxɨ ‘E oemɨnɨ.’ simónarɨŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ.” nurɨrɨ \v 22 re rɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ ápo amɨpí xwɨ́á rɨrímɨ nɨrímɨnɨ yanɨ́wá nánɨ ɨ́ánɨŋɨ́ niepɨ́xɨ́niasiŋɨ́rɨnɨ. Ámá wo Gorɨxomɨ xewaxo nánɨ xɨxenɨ nɨjɨ́á mimónɨnɨ. Gɨ́ áponɨ xɨxenɨ nɨjɨ́á imónɨnɨ. Ámá wo ápo nánɨ enɨ nɨjɨ́á mimónɨnɨ. Xewaxonɨnɨ nɨjɨ́árɨnɨ. Ámá ‘Xewaxonɨ gɨ́ ápo nánɨ wɨ́á orókiamómɨnɨ.’ yaiwíɨ́áyɨ́, ayɨ́ enɨ gɨ́ ápo nánɨ nɨjɨ́á imónɨŋoɨ.” nɨrɨrɨ \v 23 nɨkɨnɨmónɨrɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa wigɨ́pɨ ŋweaŋagɨ́a sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ awamɨnɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Amɨpí nionɨ erɨ xwɨyɨ́á rɨrɨ yarɨŋápɨ soyɨ́né sɨŋwɨ́ nanayíɨ́ápɨ nánɨ Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ yayɨ́ seáyɨ e dánɨ seainɨpaxɨ́rɨnɨ. \v 24 Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́á obaxɨ́yɨ́ tɨ́nɨ mɨxɨ́ ináyɨ́yɨ́ tɨ́nɨ amɨpí soyɨ́né sɨŋwɨ́ nanarɨgɨ́ápɨ ‘Sɨŋwɨ́ owɨnaneyɨ.’ nɨrɨro aiwɨ wí sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨpa ero amɨpí soyɨ́né arɨ́á niarɨgɨ́ápɨ ‘Arɨ́á owianeyɨ.’ nɨrɨro aiwɨ wí arɨ́á mɨwipa ero yagɨ́árɨnɨ. Ayɨnánɨ soyɨ́né yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ seainɨpaxɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ Samariayɨ́ wo xeŋwɨ́ womɨ wá wianɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 25 Ámá ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́á wo “Jisaso eŋɨ́ eánɨŋorɨ́anɨ? Iwamɨ́ó owíwapɨyimɨnɨ.” nɨyaiwirɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, nionɨ arɨre nerɨ dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́ tɨ́ŋáonɨ imónɨmɨ́árɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 26 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ arɨre nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ? Joxɨ ɨ́á nɨrorɨ́ná arɨre rɨnɨŋagɨ roarɨŋɨ́rɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 27 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Re nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ, ‘Joxɨ dɨxɨ́ Ámɨná Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ nuyirɨ nerɨ́ná dɨxɨ́ xwioxɨ́ o nánɨ yayɨ́ osinɨnɨrɨ erɨ eŋɨ́ sɨxɨ́ eánɨŋɨ́ tɨ́nɨ xɨ́dɨrɨ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ píránɨŋɨ́ wɨkwɨ́rorɨ éɨrɨxɨnɨ. Jɨwanɨŋoxɨ dɨŋɨ́ sɨpí inarɨŋɨ́pa ámá joxɨ tɨ́nɨ ŋweagɨ́áyɨ́ nánɨ enɨ axɨ́pɨ sinɨ́wɨnɨgɨnɨ.’ nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 28 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ xɨxenɨ rarɨŋɨnɨ. E nerɨ́náyɨ́ dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́ tɨ́ŋoxɨ nimónɨrɨ anɨŋɨ́ ŋwearɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 29 ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ meweŋo ámá nɨ́nɨ xewanɨŋo nánɨ re oyaiwípoyɨnɨrɨ “O ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ ámá xɨ́o tɨ́nɨ ŋweagɨ́áyɨ́ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí nɨwirɨ arɨrá wiarɨŋorɨ́anɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ ámɨ yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Ámá nionɨ tɨ́nɨ nawínɨ ŋweaŋwáyɨ́ gɨyɨ́rɨ́anɨ? Ámá gɨyɨ́ nánɨ niɨwanɨŋonɨ dɨŋɨ́ sɨpí inarɨŋápa dɨŋɨ́ sɨpí axɨ́pɨ e ninɨŋoɨ?” Yarɨŋɨ́ e wíáná \v 30 Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wo aŋɨ́ yoɨ́ Jerusaremɨyɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ aŋɨ́ yoɨ́ Jerikoyɨ rɨnɨŋɨ́yo nánɨ wearɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Ámá ámáyá amɨpí ɨ́wɨ́ oxaurápaneyɨnɨro yarɨgɨ́á wa omɨ ɨ́á nɨxero xegɨ́ rapɨrapɨ́ wirɨro iwaŋɨ́ mépero rɨxa napénɨmearɨ́ná pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ ugɨ́awixɨnɨ. Rɨxa numáná eŋáná \v 31 apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ wo enɨ óɨ́ axɨ́yimɨ nɨwerɨ́ná wenɨŋɨ́ éɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Iwaŋɨ́ mépéɨ́o daiwo weŋagɨ nɨwɨnɨrɨ arɨrá bɨ mɨwí orɨwámɨ dánɨ múroŋɨnigɨnɨ. \v 32 Ámɨ Judayɨ́ wigɨ́ yoɨ́ Ripaiyɨ rɨnɨgɨ́áyɨ́ wo —Ripaiyɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ arɨrá wiarɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ. Ripaiyɨ rɨnɨgɨ́á wo iwaŋɨ́ mépéɨ́o weŋe nɨrémorɨ nɨwɨnɨrɨ aiwɨ o enɨ orɨwámɨ dánɨ múroŋɨnigɨnɨ. \v 33 E nerɨ aiwɨ ámá Samariayɨ́ wo —Samariayɨ́ tɨ́nɨ Judayɨ́ tɨ́nɨ eŋíná dánɨ xepɨxepá rónagɨ́árɨnɨ. Samariao enɨ aŋɨ́ wíyo nánɨ nurɨ́ná wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Ámá iwaŋɨ́ nearɨ tɨ́o riwo weŋagɨ nɨwɨnɨrɨ omɨ wa nɨwianɨrɨ \v 34 aŋwɨ e nurɨ iniɨgɨ́ wainɨ́ bɨ tɨ́nɨ ranɨ́ bɨ tɨ́nɨ iwaŋɨ́ weáɨ́áyo gɨ́niɨ́ wirɨ wɨ́á utɨrɨ nemáná nɨmɨ́eyoarɨ xegɨ́ dogíyo seáyɨ e nɨŋwɨrárɨrɨ nɨmeámɨ aŋɨ́ ámá amɨ amɨ dánɨ nɨbɨrɨ wéɨ́rɨxɨnɨrɨ mɨrɨnɨŋɨ́ wiwámɨ nánɨ nurɨ e meweŋo \v 35 wɨ́ápɨ tɨ́nɨ íkwɨ́ wɨnɨ́xaú nɨroarɨ aŋiwámɨ mearɨŋomɨ nɨwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Ámá romɨ nɨgwɨ́ rɨnamɨ dánɨ píránɨŋɨ́ méɨrɨxɨnɨ. Rɨna anɨpá imónáná o nánɨ joxɨ dɨxɨ́ nɨgwɨ́ xwɨrɨ́á ikɨxéánáyɨ́ ámɨ nionɨ nɨbɨrɨ́ná nionɨyá xɨxenɨ mɨnɨ siapɨmɨ́árɨnɨ.’ urɨŋɨnigɨnɨ.” Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ nurɨmáná \v 36 ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ meweŋomɨ yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ dɨŋɨ́ arɨre yaiwiarɨŋɨnɨ? Iwaŋɨ́ nearɨ tɨ́omɨ ámá waú wo nɨwɨnɨro aí awa go o tɨ́nɨ ŋweagɨ́á wónɨŋɨ́ nimónɨrɨ arɨrá wiŋɨnigɨnɨ?” uráná \v 37 ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ meweŋomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “ ‘Ámá nɨwɨnɨrɨ́ná wa nɨwianɨrɨ naŋɨ́ wiiŋo o tɨ́nɨ ŋweagɨ́á wónɨŋɨ́ imónɨŋɨnigɨnɨ.’ nimónarɨnɨ.” urɨ́agɨ Jisaso “Joxɨ enɨ nurɨ axɨ́pɨ e néra úɨrɨxɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Mataí tɨ́nɨ xɨnapí Mariaí tɨ́nɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 38 Jisaso wiepɨsarɨŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ óɨ́yo nuróná aŋɨ́ bimɨ rémóáná apɨxɨ́ wí Mataíyɨ rɨnɨŋí aiwá míraŋɨ́ winɨ xegɨ́ aŋɨ́yo nánɨ nɨwirɨmeámɨ nurɨ ŋweaŋáná \v 39 í xegɨ́ xexɨrɨ́meáí Mariaíyɨ rɨnɨŋí nɨbɨrɨ Jisasoyá sɨkwɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nɨŋweámáná oyá pɨ́né arɨ́á wiarɨ́ná \v 40 Mataí aiwá rɨyamɨ́ emɨnɨrɨ yarɨ́ná upupɨ́gɨ́ winarɨŋagɨ nɨbɨrɨ Jisasomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, niínɨ aiwá rɨyamɨ́ yarɨ́ná gɨ́ nɨrɨxɨ́meáí pɨ́nɨ nɨnɨwiárɨmɨ nɨbɨrɨ ‘Ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋɨnɨ? Í saŋɨ́ nɨrápɨnɨ nánɨ urowárénapeɨ.” urɨ́agɨ \v 41 Ámɨnáo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Mataíxɨ, Mataíxɨ, jíxɨ dɨŋɨ́ obɨbaxɨ́ morɨ amɨpí obaxɨ́ nánɨ ayá sɨ́wɨ́ rɨrorɨ yarɨŋɨnɨ. \v 42 E nerɨ aí jíxɨ anɨŋɨ́ minɨ́ epaxɨ́ imónɨŋɨ́yɨ́ obaxɨ́manɨ. Aga ná bɨnɨrɨnɨ. Mariaí apɨ nánɨ dɨŋɨ́ neyírorɨ arɨ́á niarɨnɨ. Í dɨŋɨ́ eyíroarɨŋɨ́pɨ mɨdɨdɨ́ mɨwikɨxepa nerɨ jíxɨ nɨrɨ́ɨ́pɨ bɨ urɨmɨméɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 11 \s1 Ayɨ́ Gorɨxomɨ nurɨrɨ́ná rɨpaxɨ́pɨ nánɨ uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso wí e nurɨ rɨxa Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nɨwimáná eŋáná xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́yɨ́ wo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, Jono wayɨ́ nɨneameaia wago xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ wipɨ́rɨ nánɨ uréwapɨyiŋɨ́pa joxɨ enɨ e nearéwapɨyiɨ.” urɨ́agɨ \v 2 o awamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nɨwirɨ́ná re urɨ́ɨ́rɨxɨnɨ, ‘Ápoxɨnɨ, “Ámá nɨ́nɨ joxɨnɨ ŋwɨ́áoxɨ eŋagɨ nánɨ wéyo rɨméɨ́rɨxɨnɨ.” neaimónarɨnɨ. “Joxɨ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ neameŋwearɨ́ápɨ sɨŋánɨ imónɨ́wɨnɨgɨnɨ.” neaimónarɨnɨ. \v 3 Nene aiwá sɨ́á ayɨ́ ayimɨ nanɨ́wá nánɨ neaiayíɨrɨxɨnɨ. \v 4 Ámá nene ɨ́wɨ́ neaíɨ́áyo yokwarɨmɨ́ wiíagwɨ nánɨ joxɨ nene ɨ́wɨ́ yarɨŋwáyɨ́ yokwarɨmɨ́ neaiíɨrɨxɨnɨ. Ámá wí eŋɨ́ eánɨgɨ́áyɨ́rɨ́anɨrɨ iwamɨ́ó owíwapɨyípoyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ mɨneanɨpa éɨrɨxɨnɨ.’ Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nɨwirɨ́ná e urɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 5-7 E nurɨmáná ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né woxɨ dɨxɨ́ ámá aŋɨ́ wí e dáŋɨ́ wo árɨwegɨ́yo símeááná aiwá meŋagɨ nánɨ joxɨ ámá nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨgɨ́áyɨ́ womɨ nurɨ aiwá nánɨ rɨxɨŋɨ́ nurɨrɨ́ná re urɨrɨ́ɨnɨ, ‘Gɨ́ ámá aŋɨ́ wí e dáŋɨ́ wo aŋɨ́ wíyo nánɨ únɨ́o rɨxa árɨwegɨ́ ríná nímeáagɨ omɨ aiwá bɨ mɨnɨ wimɨ nánɨ meŋagɨ nánɨ joxɨ tɨ́e nánɨ rɨxɨŋɨ́ barɨŋɨnɨ. Aiwá biaú bɨ nɨnɨmeairɨréɨnɨ?’ uráná aŋɨ́yo ínɨmɨ dánɨ, sá weŋɨ́mɨ dánɨ re rɨrɨnɨŋoɨ, ‘Aiwá nánɨ ayá wí mɨnɨrɨŋweapanɨ. Aŋɨ́ ówaŋɨ́ nɨyárɨmáná niaíwɨ́pia tɨ́nɨ íkwiaŋwɨ́yo rɨxa sá weŋwɨnɨ. Nionɨ wí nɨwiápɨ́nɨmearɨ aiwá rɨmeaipaxɨ́ menɨnɨ.’ rɨrɨnɨŋoɨ. \v 8 Nionɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Aŋɨ́ xiáwo aiwá nánɨ rɨxɨŋɨ́ bɨ́o xegɨ́ nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨŋɨ́ wo aiwɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ xɨ́o rɨxɨŋɨ́ urarɨŋɨ́yɨ́ umeaipaxɨ́manɨ. E nerɨ aiwɨ arɨ́kí rɨxɨŋɨ́ urayarɨ́ná nɨwiápɨ́nɨmearɨ xɨ́o wimónarɨŋɨ́pɨ nɨpɨnɨ mɨnɨ winɨgɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \v 9 Ayɨnánɨ nionɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Soyɨ́né Gorɨxomɨ amɨpí wí nánɨ yarɨŋɨ́ wíáná o ananɨ mɨnɨ seaiapɨnɨ́árɨnɨ. Rɨxɨŋɨ́ nurɨrɨ́ná amɨpí wí o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ pɨ́á nerɨ́nánɨŋɨ́ ananɨ meapɨ́rɨ́árɨnɨ. Rɨxɨŋɨ́ nurɨrɨ́ná wáɨ́ e nɨrómáná wakwɨ́ óránánɨŋɨ́ o ananɨ arɨ́á nɨsirɨ aŋɨ́ ówaŋɨ́nɨŋɨ́ rɨ́kwiinɨgɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \v 10 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Ámá nɨ́nɨ Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ urayarɨ́náyɨ́ ayɨ́ ananɨ wí meapɨ́rɨ́árɨnɨ. Ámá gɨyɨ́ amɨpí wí nánɨ pɨ́á nerɨ́ná ananɨ meapɨ́rɨ́árɨnɨ. Gɨyɨ́ wáɨ́ e dánɨ wakwɨ́ óráná o ananɨ aŋɨ́ ówaŋɨ́ wɨ́kwiinɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 11 Ewayɨ́ xwɨyɨ́á ámɨ bɨ rɨpɨ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ápoyɨ́né woxɨ dɨxɨ́ íwo nɨbɨrɨ peyɨ́ nánɨ rɨxɨŋɨ́ rɨránáyɨ́, weaxɨ́á nɨmearɨ wirɨréɨnɨ? Oweoɨ, wí e wirɨméɨnɨ. \v 12 Iŋɨ́ kímɨŋɨ́ nánɨ enɨ rɨxɨŋɨ́ rɨránáyɨ́, wáré nɨmearɨ wirɨréɨnɨ? Oweoɨ, e enɨ nɨmearɨ wirɨméɨnɨ. \v 13 Soyɨ́né ɨ́wɨ́ néra warɨgɨ́oyɨ́né aiwɨ segɨ́ niaíwɨ́ rɨxɨŋɨ́ searánáyɨ́, ananɨ amɨpí awiaxɨ́yɨ́ anɨpá mɨnɨ wiarɨgɨ́oyɨ́nérɨnɨ. E nerɨ aí segɨ́ ápo aŋɨ́namɨ ŋweaŋo aŋɨpaxɨ́rɨnɨ. ‘Omɨ gɨyɨ́ gɨyɨ́ rɨxɨŋɨ́ uránáyɨ́, kwíyɨ́ oyápɨ aí ananɨ mɨnɨ winɨ́árɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “O eŋɨ́ eánɨŋɨ́ oboyá tɨ́nɨ yarɨnɨ.” rɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 14 Jisaso, imɨ́ó maŋɨ́ pɨ́rónɨŋɨ́ womɨ —O ámá womɨ dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋagɨ nánɨ ámáo enɨ maŋɨ́ pɨ́rónɨŋorɨnɨ. Imɨ́omɨ mɨxɨ́ umáɨnowáráná imɨ́o éɨ́ úáná ámá maŋɨ́ pɨ́rónɨŋo ámɨ pɨ́né rɨŋɨnigɨnɨ. Ámɨ pɨ́né rarɨŋagɨ \v 15 ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨro ududɨ́ nero aí \v 16 ámá wí re rɨgɨ́awixɨnɨ, “O imɨ́ó mɨxɨ́ numáɨnowárɨrɨ́ná imɨ́ó xɨráónɨŋɨ́ imónɨŋo —O xegɨ́ yoɨ́ bɨ Bieseburoyɨ rɨnɨŋorɨnɨ. Oborɨnɨ. O eŋɨ́ weámɨxowárɨ́agɨ nánɨ eŋɨ́ eánɨŋɨ́ oyá tɨ́nɨ umáɨnowárarɨŋɨ́rɨnɨ.” rarɨ́ná ámá ámɨ wí “Jisaso eŋɨ́ eánɨŋorɨ́anɨ? Iwamɨ́ó owíwapɨyaneyɨ.” nɨrɨnɨro nɨbɨro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Aŋɨ́namɨ dánɨ emɨmɨ́ bɨ iwamɨ́ó neaíwapɨyiɨ.” urɨ́agɨ́a aiwɨ \v 17 o wigɨ́ yaiwigɨ́á nánɨ adadɨ́ nɨwirɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá gwɨ́ axɨ́rí xepɨxepá nɨrónɨro mɨxɨ́ ninɨrónáyɨ́, ayɨ́ aŋɨ́ mɨwiárekɨxɨnɨpaxɨ́rɨnɨ. Ámá xɨráxogwáowa enɨ xepɨxepá nɨrónɨro mɨxɨ́ ninɨrɨ́náyɨ́, ayɨ́ enɨ aŋɨ́ mɨwiárekɨxɨnɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 18 Ayɨnánɨ Seteno tɨ́nɨ xegɨ́ imɨ́ó axɨ́yɨ́ tɨ́nɨ xepɨxepá nɨrónɨro mɨxɨ́ ninɨrónáyɨ́, arɨge nero eŋɨ́ neánɨrɨ ropɨ́ráoɨ? Oweoɨ! E nerɨ aiwɨ seyɨ́né ‘Eŋɨ́ eánɨŋɨ́ Bieseburoyá tɨ́nɨ imɨ́ó mɨxɨ́ umáɨnowárarɨŋɨnɨ.’ nɨrarɨŋoɨ. \v 19 Nionɨ nepa Bieseburoyá eŋɨ́ eánɨŋɨ́ tɨ́nɨ imɨ́ó mɨxɨ́ numáɨnowárɨrɨ sɨŋwɨrɨyɨ́, segɨ́ ámá eŋɨ́ eánɨŋɨ́ goyá tɨ́nɨ mɨxɨ́ umáɨnowárarɨgɨ́árɨnɨ? Segɨ́ ámá imɨ́ó mɨxɨ́ umáɨnowárarɨgɨ́áwa sɨ́á yoparɨ́yimɨ nɨwiápɨ́nɨmearo yarɨŋɨ́ re seaipɨ́rɨ́árɨnɨ, ‘Nene ámá wo imɨ́ó mɨxɨ́ umáɨnowárarɨŋagɨ nɨwɨnɨrane “Eŋɨ́ eánɨŋɨ́ Gorɨxoyá tɨ́nɨ e yarɨnɨ.” rɨnarɨŋwá eŋagɨ nánɨ seyɨ́né pí nánɨ Jisaso axɨ́pɨ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná xwɨyɨ́á nɨmearɨro “Eŋɨ́ eánɨŋɨ́ oboyá tɨ́nɨ yarɨŋɨnɨ.” urɨgɨ́awixɨnɨ?’ Yarɨŋɨ́ e seaipɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 20 Nionɨ eŋɨ́ eánɨŋɨ́ Gorɨxoyá tɨ́nɨ imɨ́ó mɨxɨ́ umáɨnowárarɨŋagɨ aí seyɨ́né ‘Gorɨxo xɨ́o xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ neameŋweanɨ́ápɨ rɨxa rimónɨnɨ?’ mɨyaiwiarɨŋoɨ. ‘Ámá yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ urowárénapɨnɨ́o, arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáo rɨxa nene tɨ́nɨ rimónɨŋwɨnɨ?’ mɨyaiwiarɨŋoɨ.” nurɨrɨ \v 21 ewayɨ́ xwɨyɨ́á ámɨ bɨ rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá eŋɨ́ rɨŋɨ́ wo éwaikɨ́ oxá nayirɨ nɨtɨrɨ awí meŋweaŋáná ámá wo xegɨ́ aŋɨ́yo nɨpáwirɨ amɨpí wí ɨ́wɨ́ meapaxɨ́ menɨnɨ. \v 22 E nerɨ aí ámá eŋɨ́ rɨŋomɨ nɨmúrorɨ omɨ seáyɨ e imónɨŋɨ́ wo nɨbɨrɨ mɨxɨ́ wimɨnɨrɨ nerɨ́ná xopɨrárɨ́ nɨwirɨ amɨpí nɨ́nɨ mɨxɨ́ nánɨ maxɨrɨŋɨ́yɨ́ nurápɨmáná amɨpí oyá nɨ́nɨ enɨ rɨxa nurápɨrɨ yaŋɨ́ nɨwia warɨŋɨ́rɨnɨ.” Jisaso eŋɨ́ eánɨŋɨ́ xɨ́oyá oboyápimɨ múroŋagɨ nánɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á e urɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 23 Ámá wí ámáyɨ́ nɨ́nɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roro xɨ́dɨro epɨ́rɨxɨnɨrɨ pɨ́rɨ́ rakiámɨ́ wianɨro yarɨgɨ́áyɨ́ nánɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á ámɨ bɨ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá nionɨ tɨ́ámɨnɨ mimónɨgɨ́áyɨ́, ayɨ́ nionɨ tɨ́nɨ mɨxɨ́ imónɨŋwáyɨ́rɨnɨ. Ámá nionɨ tɨ́nɨ sipɨsipɨ́ awí meaárɨpa yarɨgɨ́áyɨ́, ayɨ́ sipɨsipɨ́ xɨ́dɨ́xɨ́dowárɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ imɨ́ó xegɨ́ wínɨyo wirɨmeaŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 24 Ámá ayɨ́ “Nene Jono nearáná sanɨŋɨ́ onɨmiápɨ nerane aiwɨ imɨ́ó xɨxéroarɨŋɨ́ rónɨŋɨ́ imónanɨgɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ ámɨ xɨxewisɨ́ ikaxɨ́ bɨ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Imɨ́ó xɨxéroarɨŋɨ́yɨ́ mɨxɨ́ umáɨnowáráná ámá womɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ́ná iniɨgɨ́ mayɨ́mɨ ge ge sá oŋweámɨnɨrɨ nemerɨ pɨ́á nɨmegɨnɨméɨsáná re yaiwiárɨŋɨ́rɨnɨ, ‘Gɨ́ ámɨ aŋɨ́ axɨ́ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ bɨŋaé nánɨ oumɨnɨ.’ nɨyaiwimɨ \v 25 nurɨ aŋɨ́ rɨxa síɨ́ peárɨnɨrɨ píránɨŋɨ́ imɨxárɨnɨrɨ yárɨnɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ sɨnɨ anɨ́á imónɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ nánɨ \v 26 ámɨ nurɨ imɨ́ó wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú ɨ́wɨ́ neróná xɨ́omɨ seáyɨ e múroro egɨ́áyo nɨwirɨmeámɨ nuro axomɨ nɨxɨxéroro e ŋweaarɨgɨ́árɨnɨ. Xámɨ sɨpí imónago aí ínáyɨ́ aga sɨpí ikeamónɨŋɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Yayɨ́ winɨpaxɨ́yɨ́ nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 27 Xwɨyɨ́á apɨ urarɨ́ná apɨxɨ́ wí ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyo dánɨ rɨ́aiwá re urɨŋɨnigɨnɨ, “Apɨxɨ́ joxɨ nɨrɨxɨrɨrɨ amɨŋɨ́ siapɨŋí Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ yayɨ́ winɨpaxɨ́rɨnɨ.” urɨ́agɨ aí \v 28 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “E wí nɨyaiwirɨ mɨrɨpanɨ. Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ xwɨyɨ́á Gorɨxoyá arɨ́á wiro axɨ́pɨ ero yarɨgɨ́áyɨ́ ámá ayɨ́nɨ Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ yayɨ́ winɨpaxɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ekɨyiŋɨ́ bɨ nánɨ rɨxɨŋɨ́ urɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 29 Ámá obaxɨ́ Jisaso tɨ́ŋɨ́ e epɨ́royɨ́ eŋáná sɨnɨ wínɨ wínɨ epɨ́royɨ́ yarɨŋagɨ́a o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Isɨrerɨyɨ́né, agwɨ ŋweagɨ́áyɨ́né ɨ́wɨ́ néra nuro arɨ́kí yarɨgɨ́áyɨ́né, emɨmɨ́ nánɨ seaimónarɨŋagɨ aiwɨ nionɨ emɨmɨ́ wí mɨseaíwapɨyipa nerɨ aiwɨ ná bɨnɨ Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́ Jonao yagɨ́pɨnɨ seaíwapɨyimɨ́árɨnɨ. \v 30 Eŋíná Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́ Jonaoyɨ rɨnɨŋo —O sɨ́á wɨyaú wɨyi pɨyɨ́nɨŋɨ́ nimónɨrɨ peyɨ́ agwɨ́yo weagorɨnɨ. O ámá aŋɨ́ yoɨ́ Ninipayɨ rɨnɨŋɨ́yo ŋweaagɨ́áyo Gorɨxoyá sɨ́mɨmajɨ́ónɨŋɨ́ wiiŋɨ́pa ámá imónɨŋáonɨ ámá agwɨ ŋweagɨ́áyɨ́né Gorɨxoyá sɨ́mɨmajɨ́onɨ́nɨŋɨ́ seainɨŋɨnɨ. \v 31 Gorɨxo ámá nɨyonɨ mí ómómɨxɨmɨ́ enɨ́áyimɨ apɨxɨ́ eŋíná Sibayɨ́ aŋɨ́yo meŋweaagí —Í mɨxɨ́ ináyɨ́ Soromono nɨjɨ́á seáyɨ e nimónɨrɨ rɨrɨmɨ́ yarɨ́ná arɨ́á wimɨnɨrɨ nánɨ aŋɨ́ aga ná jɨ́amɨ dánɨ bɨŋírɨnɨ. Í ámá wonɨ Soromonomɨ seáyɨ e imónɨŋáonɨ re éɨ́ nɨrómáná seararɨŋagɨ aiwɨ seyɨ́né arɨ́á mɨniarɨŋagɨ́a nánɨ í sɨ́á ayimɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ xwɨyɨ́á seameárɨnɨ́árɨnɨ. \v 32 Ámá eŋíná aŋɨ́ yoɨ́ Ninipayɨ rɨnɨŋɨ́yo ŋweaagɨ́áyɨ́ —Ayɨ́ Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́ Jonao Gorɨxoyá xwɨyɨ́á wáɨ́ urɨméáná ayɨ́ wigɨ́ ɨ́wɨ́ egɨ́ápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro nɨsanɨro ŋweaagɨ́áyɨ́rɨnɨ. Ayɨ́ ámá wo Jonaomɨ seáyɨ e imónɨŋáonɨ re éɨ́ nɨrómáná seararɨŋagɨ aiwɨ seyɨ́né arɨ́á mɨniarɨŋagɨ́a nánɨ ámá ayɨ́ sɨ́á Gorɨxo ámá nɨyonɨ mí ómómɨxɨmɨ́ enɨ́áyimɨ nɨwiápɨ́nɨmearo xwɨyɨ́á seameárɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ ramɨxɨ́ nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 33 O xwɨyɨ́á Gorɨxoyá ramɨxɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋagɨ nánɨ re rɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wo ramɨxɨ́ nɨmɨxárómáná aŋɨ́ sakwímaŋɨ́yo tarɨŋɨ́manɨ. Sɨxɨ́ wá nɨmearɨ upɨkákwiárarɨŋɨ́manɨ. Nɨmɨxárómáná ámá ɨ́wiapɨ́á gɨyɨ́ gɨyɨ́ wɨ́á ónɨŋagɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨpɨ́rɨ nánɨ íkwiaŋwɨ́yo seáyɨ e ikwiárarɨŋɨ́rɨnɨ.” nurɨrɨ \v 34 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Segɨ́ sɨŋwɨ́ enɨ uyɨ́wɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ. Segɨ́ sɨŋwɨ́ tɨ́nɨ píránɨŋɨ́ nanɨro wé rónɨŋɨ́ nerónáyɨ́, dɨŋɨ́ naŋɨ́nɨ aumaúmɨ́ ninɨro segɨ́ xwioxɨ́yo wɨ́ánɨŋɨ́ ókímɨxɨnarɨŋoɨ. E nerɨ aiwɨ segɨ́ sɨŋwɨ́ tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ nánɨ nanɨróná segɨ́ xwioxɨ́yo sɨ́ánɨŋɨ́ yimɨxɨnarɨŋoɨ. \v 35 Dɨŋɨ́ naŋɨ́nɨ aumaúmɨ́ ninɨro segɨ́ xwioxɨ́ wɨ́ánɨŋɨ́ seaókiarɨŋɨ́pɨ supɨkínɨnɨgɨnɨrɨ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ éɨ́rɨxɨnɨ. \v 36 Segɨ́ xwioxɨ́yo sɨ́á wí mɨyinɨ́ wɨ́ánɨ nókiárɨrɨ́ná uyɨ́wɨ́ wɨ́á seaókiarɨŋɨ́pánɨŋɨ́ segɨ́ xwioxɨ́ nɨ́nɨ wɨ́á seaókiárɨnɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Parisiowamɨ xwɨyɨ́á umeárɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 37 E nurɨ́ɨsáná eŋáná Parisi wo “Gɨ́ aŋɨ́yo aiwá onaiyɨ.” nurɨrɨ nipemeámɨ úáná Jisaso nurɨ aiwá nɨpɨ́re éɨ́ ŋweaŋáná \v 38 Parisio Jisaso xámɨ wé piaxɨ́nɨŋɨ́ eaŋɨ́ nánɨ wigɨ́ yarɨgɨ́ápa wé iniɨgɨ́yo igwɨ́á mɨwíró aiwá nɨpɨ́re éɨ́ ŋweaŋagɨ nɨwɨnɨrɨ ududɨ́ yarɨ́ná \v 39 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Parisioyɨ́né ɨ́wɨ́ mearo rɨ́á kɨroro yanɨro moarɨgɨ́ápɨ segɨ́ xwioxɨ́yo sɨnɨ magwɨ́ eŋáná kapɨxɨ́ tɨ́nɨ pɨrerɨxɨ́ tɨ́nɨ igɨ́á nearɨ́nánɨŋɨ́ kíyɨ́ bɨ́arɨwámɨ dánɨnɨ kwɨ́rɨnarɨgɨ́oyɨ́néxɨnɨ. \v 40 Majɨmajɨ́á ikárɨnarɨgɨ́oyɨ́né ‘Bɨ́arɨwámɨnɨ imɨxarɨŋo ínɨrɨwámɨnɨ mimɨxɨŋɨ́rɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ? \v 41 Amɨpí soyɨ́né ɨ́á xɨrɨgɨ́ápɨ ámá uyípeayɨ́yo ayá nurɨmɨxɨro arɨrá nɨwiro mɨnɨ wíánáyɨ́, soyɨ́né igɨ́á neánɨrónɨŋɨ́ imónɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 42 Parisioyɨ́né aweyɨ! Sɨ́á wɨyi soyɨ́né majɨ́á seaórɨnɨ́árɨnɨ. Gorɨxo xeanɨŋɨ́ rɨ́á tɨ́ŋɨ́ seaikárɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí oseainɨnɨ. Soyɨ́né aiwá nɨmiróná anɨŋɨ́ minɨ́ yíyɨ́ tɨ́nɨ aɨ́ tɨ́nɨ siyó amɨpí píránɨŋɨ́ ɨ́á nɨroro rɨxa wé wúkaú imónáná wo Gorɨxomɨ mɨnɨ nɨwiro aí ámáyo wé rónɨŋɨ́ wiarɨgɨ́áyɨ́ pɨ́nɨ wiárɨro Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ muyipa ero yarɨgɨ́oyɨ́néxɨnɨ. Soyɨ́né aiwá onɨmiápia aí segɨ́ anɨŋɨ́ minɨ́ yarɨgɨ́á jɨ́apɨ pɨ́nɨ mɨwiárɨpa ero ámáyo naŋɨ́ mimɨxɨpa yarɨgɨ́ápɨ enɨ ero nerɨ sɨŋwɨrɨyɨ́, naŋɨ́ imónɨmɨnɨrɨ eŋɨ́rɨnɨ. \v 43 Parisioyɨ́né aweyɨ! Sɨ́á wɨyi soyɨ́né majɨ́á seaórɨnɨ́árɨnɨ. Soyɨ́né rotú aŋɨ́yo ámá sɨŋwɨ́ oneanɨ́poyɨnɨrɨ sɨ́mɨ́ sɨ́mɨ́ e ŋwearo makerɨ́áyo awí eánarɨgɨ́e ámá yayɨ́ ‘Ámɨnáoxɨnɨ.’ onearɨ́poyɨnɨrɨ emero ‘Oyaneyɨ.’ seaimónarɨŋagɨ nánɨ Gorɨxo xeanɨŋɨ́ seaikárɨnɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 44 Ámá nɨ́nɨ Parisiowamɨ nɨwɨnɨrɨ́ná “Naŋowarɨnɨ.” yaiwiarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ awa wigɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ ámá pɨyɨ́ xwárɨpáyo ínɨmɨ weŋɨ́ yapɨ imónɨŋagɨ nánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Aweyɨ! Sɨ́á wɨyi soyɨ́né majɨ́á seaórɨnɨ́árɨnɨ. Soyɨ́né ámá pɨyɨ́ tɨgɨ́e xwɨ́á emadɨrónɨŋáná ámá ‘Ámá pɨyɨ́ tɨgɨ́erɨ́anɨ?’ mɨyaiwí maiwí pwarɨgɨ́énɨŋɨ́ imónɨgɨ́oyɨ́nérɨnɨ.” uráná \v 45 ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́á wo nɨwiápɨ́nɨmearɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, Parisiowamɨ e nurɨrɨ́ná none enɨ ikayɨ́wɨ́ neameararɨŋɨnɨ.” urɨ́agɨ aí \v 46 Jisaso ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa ámáyo anɨŋɨ́ minɨ́ sekaxɨ́ “E éɨ́rɨxɨnɨ. E éɨ́rɨxɨnɨ.” nurɨro aí wiwanɨŋowa wí mɨyarɨgɨ́á eŋagɨ nánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́oyɨ́né enɨ aweyɨ! Sɨ́á wɨyi soyɨ́né majɨ́á seaórɨnɨ́árɨnɨ. Soyɨ́né ámáyo saŋɨ́ xwé ayá wí nɨwikwiárɨro aí sewanɨŋoyɨ́né saŋɨ́ xwé apɨ iwamɨ́ó mɨmɨ́eyoarɨgɨ́oyɨ́né eŋagɨ nánɨ Gorɨxo xeanɨŋɨ́ seaikárɨnɨ́árɨnɨ. \v 47 Soyɨ́né Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́áwamɨ segɨ́ arɨ́owa pɨkiárɨgɨ́áyo xwárɨpáyo anɨŋɨ́ minɨ́ mɨ́á imɨxarɨgɨ́oyɨ́néxɨnɨ. \v 48 Soyɨ́né e nerɨŋɨ́pimɨ dánɨ ámáyo áwaŋɨ́ rénɨŋɨ́ urarɨŋoɨ, ‘Negɨ́ arɨ́owa Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́áwamɨ nɨpɨkiárɨróná apánɨ yagɨ́á eŋagɨ nánɨ wigɨ́ xwárɨpáyo mɨ́á imɨxarɨŋwɨnɨ.’ Énɨŋɨ́ urarɨŋagɨ́a nánɨ Gorɨxo xeanɨŋɨ́ seaikárɨnɨ́árɨnɨ. \v 49 Ayɨnánɨ Gorɨxo dɨŋɨ́ neŋwɨperɨ soyɨ́né nánɨ xɨxenɨ re rɨŋɨnigɨnɨ, ‘Nionɨ wɨ́á rókiamoarɨgɨ́á wamɨ tɨ́nɨ xwɨyɨ́á wáɨ́ urɨmearɨgɨ́á wamɨ tɨ́nɨ urowáráná ayɨ́ wíyo pɨpɨkímɨ́ ero wíyo mɨxɨ́ xɨ́dowárapɨro epɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 50 Wɨ́á rókiamoagɨ́á nɨyonɨ nionɨ aŋɨ́na imɨxɨrɨ xwɨ́á imɨxɨrɨ eŋíná e eŋaé dánɨ nɨpɨkía bɨ́agɨ́a nánɨ ámá agwɨ ŋweagɨ́áyɨ́né nionɨ eŋɨ́ seameámɨ́árɨnɨ. \v 51 Aiborɨ́omɨ xámɨ xɨráo Keno pɨkiŋe dánɨ nɨpɨkía nɨbɨ́asáná yoparɨ́ nionɨyá wɨ́á rókiamoagɨ́ Sekaraiaomɨ pɨkigɨ́awixɨnɨ. Omɨ nionɨ nánɨ íkwiaŋwɨ́ rɨdɨyowá yanɨro ikwɨkwiárɨmɨ́ yarɨgɨ́e mɨdánɨ eŋáná gɨ́ aŋɨ́ awawá “Ŋwɨ́árɨnɨ.” rɨnɨŋe mɨdánɨ eŋáná áwɨnɨmɨ e pɨkigɨ́orɨnɨ. Omɨ pɨkigɨ́e nánɨ oxɨ́ apɨxɨ́ agwɨ ŋweagɨ́á tɨyɨ́né nionɨ eŋɨ́ seameámɨ́árɨnɨ.’ Gorɨxo e rɨŋɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 52 Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa ámáyo Gorɨxo “Oépoyɨ.” wimónarɨŋɨ́pɨ mɨmɨwiaíkɨ́ wiarɨŋagɨ́a nánɨ xɨxewisɨ́ ikaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́oyɨ́né aweyɨ! Soyɨ́né amɨpí Gorɨxo ‘Ámáyo owíwapɨyípoyɨ.’ wimónarɨŋɨ́pɨ mɨwíwapɨyipa yarɨŋagɨ́a nánɨ sɨ́á wɨyi soyɨ́né majɨ́á seaórɨnɨ́árɨnɨ. Soyɨ́né kí aŋɨ́ nɨjɨ́á nánɨ mɨrɨnɨŋiwá nánɨ ɨ́á nɨxɨrárɨro aí sewanɨŋoyɨ́né wí nɨ́kwiro mɨpáwipa ero ámá nɨpáwianɨrɨ éɨ́áyo soyɨ́né pɨ́rɨ́ mákɨ́mɨ́ wiro yarɨgɨ́árɨnɨ.” e nurɨ́ɨsáná \v 53 aŋɨ́ e pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ emearɨ́ná re egɨ́awixɨnɨ. Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ Parisiowa tɨ́nɨ wigɨ́ xwioxɨ́yo dánɨ rɨ́á ápiáwɨ́nɨŋɨ́ nɨwerɨ omɨ sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ urɨro amɨpí obaxɨ́ wí nánɨ yarɨŋɨ́ wiayiro neróná \v 54 “O xwɨyɨ́á sɨpí ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́ xɨxenɨ mimónɨŋɨ́ bɨ ráná xwɨrɨxɨ́ oumeaneyɨ.” nɨrɨnɨro arɨ́á wiaxɨ́dɨgɨ́awixɨnɨ. \c 12 \s1 “Naŋɨ́ ero sɨpí ero mepanɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Ámá oxɨ́ apɨxɨ́ obaxɨ́ ayá wí epɨ́royɨ́ nɨyárɨróná xokɨrɨ́pɨ́ inarɨ́ná Jisaso xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa Parisiowa seáyɨ e nimónɨro sɨpí yayiro naŋɨ́ yayiro yarɨgɨ́ápa awa enɨ e epɨ́rɨxɨnɨrɨ awamɨ xámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né bisɨ́kerɨ́á yisɨ́ (Bisɨ́kerɨ́á sɨnɨ sɨŋɨ́ eŋáná yisɨ́ onɨmiápɨ tɨ́á aiwɨ nɨmɨnɨ íkwiaŋwɨ́ eapɨnárarɨŋɨ́rɨnɨ.) Soyɨ́né bisɨ́kerɨ́á yisɨ́ Parisiowayá nánɨ wáyɨ́ nero emépoyɨ. Wigɨ́ naŋɨ́ ero sɨpí ero yarɨgɨ́ápɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ.” nurɨrɨ \v 2 awa sɨpí ero naŋɨ́ ero mepa oépoyɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Amɨpí agwɨ ínɨmɨ imónɨŋɨ́yɨ́ rɨ́wéná sɨŋánɨ imónɨnɨ́árɨnɨ. Amɨpí ínɨmɨ nimónɨrɨ yokwarɨmɨ́ inɨŋɨ́yɨ́ rɨ́wéná ámá nɨ́nɨ nɨjɨ́á imónɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 3 Pí pí xwɨyɨ́á árɨ́wɨyimɨ yumɨ́í ikaxɨ́ rɨnɨ́áyɨ́ enɨ ámá nɨ́nɨ ikwáwɨyíná arɨ́á wipɨ́rɨ́árɨnɨ. Pí pí xwɨyɨ́á aŋɨ́ náyo ínɨmɨ dánɨ ikeagɨgwɨ́ rɨnɨ́áyɨ́ rɨ́wéná aŋɨ́ seáyɨyo nɨŋweámáná áwaŋɨ́ rowiáropɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Wáyɨ́ wipaxo nánɨrɨnɨ. \p \v 4 O re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨgɨ́oyɨ́né, nionɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Segɨ́ waráyɨ́nɨ seapɨkiarɨgɨ́áwa nánɨ wáyɨ́ mepanɨ. Dɨŋɨ́ enɨ seaxekwapaxɨ́ meŋagɨ nánɨ ayɨ́ nánɨ wáyɨ́ mepanɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \v 5 Ámá wáyɨ́ wipaxo nánɨ nionɨ áwaŋɨ́ osearɨmɨnɨ. Ayɨ́ Gorɨxorɨnɨ. O ámáyo nɨpɨkímáná xewanɨŋo dɨŋɨ́ enɨ nɨseaxekwapɨrɨ rɨ́á anɨŋɨ́ wearɨŋɨ́yo seaikeaárɨpaxɨ́ eŋagɨ nánɨ wáyɨ́ omɨnɨ wíɨ́rɨxɨnɨ. Oyɨ, o nánɨ aga wáyɨ́ wíɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 6 Ámá ayɨ́ dɨŋɨ́ “Gorɨxo ámaéne nánɨ aŋɨpaxɨ́ dɨŋɨ́ moarɨŋɨ́rɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá makerɨ́áyo nánɨ nurɨ iŋɨ́ sirɨ́kwá wé wú núnɨ bɨ́ nerɨ́ná nɨgwɨ́ rɨ́á nɨŋɨ́pia biaú tɨ́nɨ bɨ́ yarɨgɨ́árɨnɨ. Iŋɨ́ apia aga onɨmiápia nánɨ aiwɨ Gorɨxo wí dɨŋɨ́ peá nɨmorɨ arɨ́á ikeamoarɨŋɨ́manɨ. \v 7 Seyɨ́né nánɨ enɨ Gorɨxo wí arɨ́á ikeamoarɨŋɨ́manɨ. Segɨ́ mɨŋɨ́yo dɨ́á aí ararɨ weŋɨ́yɨ́ nánɨ o nɨjɨ́árɨnɨ. Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ seyɨ́né iŋɨ́ onɨmiápia tɨ́nɨ xɨxenɨ mimónɨŋagɨ́a nánɨ wáyɨ́ bɨ mepanɨ.” nurɨrɨ \v 8 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Ámá go go ámáyá sɨŋwɨ́yo dánɨ ananɨ “Jisasomɨ xɨ́darɨŋáonɨrɨnɨ.” urarɨŋo nánɨ ámá imónɨŋáonɨ nɨweapɨrɨ́ná o nánɨ enɨ Gorɨxoyá aŋɨ́najɨ́yá sɨŋwɨ́yo dánɨ “Gɨ́ ámáorɨnɨ.” rɨmɨ́árɨnɨ. \v 9 E nerɨ aiwɨ go go ámá nánɨ wáyɨ́ nerɨ sɨŋwɨ́yo dánɨ “Jisasomɨ muxɨ́darɨŋáonɨrɨnɨ.” urarɨŋo nánɨ nionɨ enɨ Gorɨxoyá aŋɨ́najɨ́yá sɨŋwɨ́yo dánɨ “Gɨ́ ámáomanɨ.” rɨmɨ́árɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” nurɨrɨ \v 10 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá go go ámá imónɨŋáonɨ yarɨŋápɨ nánɨ xwɨyɨ́á sɨpí nɨnɨmearɨrɨ aiwɨ ananɨ Gorɨxo yokwarɨmɨ́ wiipaxɨ́rɨnɨ. E nerɨ aiwɨ go go Gorɨxoyá kwíyɨ́ yarɨŋɨ́pɨ nánɨ ‘Eŋɨ́ eánɨŋɨ́ Setenoyá tɨ́nɨ yarɨnɨ.’ nɨrɨrɨ rɨperɨrɨ́ numearɨrɨ́náyɨ́, Gorɨxo ananɨ yokwarɨmɨ́ wiipaxɨ́ menɨnɨ.” nurɨrɨ \v 11-12 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wí ɨ́á nɨseaxero rotú aŋɨ́yoranɨ, gapɨmanowa tɨ́ŋɨ́ eranɨ, ámɨná neameŋweagɨ́áwa tɨ́ŋɨ́ eranɨ, nɨmeámɨ nɨseaurónáyɨ́, ‘Arɨge xwɨyɨ́á wákwínanɨ́wɨnɨ?’ mɨyaiwipa nero ayá sɨ́wɨ́ mɨsearopa éɨ́rɨxɨnɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Sa axíná Gorɨxoyá kwíyɨ́pɨ xwɨyɨ́á soyɨ́né urɨpɨ́rɨ́pɨ seaíwapɨyinɨ eŋagɨ nánɨ wáyɨ́ mepa éɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ amɨpí mɨmúrónɨŋɨ́ wo nánɨrɨnɨ. \p \v 13 Ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ wo Jisasomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, amɨpí ápo nɨperɨ́ná nɨtɨmɨ péɨ́pɨ gɨ́ ráro xegɨ́pɨ íkwɨ́naroarɨŋagɨ nánɨ ‘Dɨxɨ́ rɨgwáo tɨ́nɨ píránɨŋɨ́ yaŋɨ́ menɨ́piyɨ.’ ureɨ.” urɨ́agɨ aí \v 14 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámáoxɨnɨ, ámáyo xwɨrɨxɨ́ méwɨnɨgɨnɨrɨ go nɨrɨ́peáɨ́rɨnɨ? Go awagwíyá amɨpí yaŋɨ́ oeameinɨrɨ nɨrɨ́peáagɨ nánɨ nɨrarɨŋɨnɨ?” omɨ e nurɨmáná \v 15 ámá nɨyonɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Segɨ́ iyɨ́á ɨ́á amɨpí dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ seaiapɨpaxɨ́ menɨnɨ. Xwé ayá wí tɨ́ŋoxɨ aiwɨ wí dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ siapɨpaxɨ́ menɨnɨ. Ayɨnánɨ amɨpí naŋɨ́ sɨŋwɨ́ ɨ́wɨ́ nɨwɨnɨrɨ́ná ‘Nionɨ meapaxɨ́rɨnɨ.’ yaiwiarɨgɨ́ápɨ nɨpɨnɨ enɨ nánɨ wáyɨ́ oseainɨnɨ. Seyɨ́né iyɨ́á ɨ́á amɨpí nánɨnɨ dɨŋɨ́ ɨkwɨ́ropɨ́rɨxɨnɨrɨ seararɨŋɨnɨ.” nurɨrɨ \v 16 ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá amɨpí mɨmúrónɨŋɨ́ woyá omɨŋɨ́yo witɨ́ aiwá xwé pɨ́rɨpɨ́rɨ́ inɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ \v 17 dɨŋɨ́ neyírorɨ re yaiwiŋɨnigɨnɨ, ‘Arɨ emɨnɨréɨnɨ? Aiwá pɨ́rɨpɨ́rɨ́ inɨŋɨ́ tɨ́ tɨmɨ nánɨ gɨ́ aŋɨ́ apánɨ menɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ \v 18 re rɨnɨŋɨnigɨnɨ, ‘Re oemɨnɨ. Aŋɨ́ aiwá nánɨ mɨrɨnɨŋɨ́yɨ́ emɨ pɨpɨnamɨ́ nɨyárɨmáná ámɨ aga xwé wiwɨ wiwá nɨmɨra numáná gɨ́ witɨ́ aiwá nɨ́nɨ tɨ́nɨ amɨpí nionɨyá tɨ́nɨ aŋɨ́ iwiwámɨ nɨta úɨmɨgɨnɨ. \v 19 E nɨyárɨmáná niɨwanɨŋonɨ re rɨ́ɨmɨgɨnɨ, “Gɨ́ amɨpí nɨ́nɨ rɨxa déronɨ. Aiwá xwiogwɨ́ ɨ́á ropaxɨ́ nánɨ mɨwenɨnɨ. Ananɨ kikiɨ́á ŋwearɨ aiwá nɨrɨ iniɨgɨ́ nɨrɨ nerɨ yayɨ́ éɨmɨgɨnɨ.” rɨ́ɨmɨgɨnɨ.’ rɨnɨ́agɨ aí \v 20 Gorɨxo omɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Majɨmajɨ́á ikárɨnarɨŋɨ́ roxɨnɨ, sɨ́á rɨyimɨnɨ joxɨ rɨxa nɨperɨ́ɨnɨ. Nɨpéáná dɨxɨ́ amɨpí píránɨŋɨ́ tɨŋɨ́pɨ go meanɨ́árɨnɨ?’ urɨŋɨnigɨnɨ.” Ayo e nurɨrɨ \v 21 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ ámá Gorɨxo nánɨ dɨŋɨ́ mɨmopa nero ‘Amɨpí xewanɨŋonɨ nɨgɨ́ wínɨ wínɨ nɨmeaayirɨ otɨmɨnɨ.’ yaiwiarɨgɨ́áyɨ́ nánɨrɨnɨ. Ámá e yarɨgɨ́áyɨ́ amɨpí wí mɨmúrónɨŋagɨ aiwɨ Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ uyípeayɨ́ imónarɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Aiwá tɨ́nɨ aikɨ́ tɨ́nɨ nánɨ ududɨ́ winarɨŋɨ́ nánɨ uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 22 O xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́yo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá e yarɨgɨ́áyɨ́ amɨpí wí mɨmúroŋagɨ aiwɨ Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ uyípeayɨ́ imónarɨgɨ́áyɨ́ eŋagɨ nánɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘ “Arɨge píránɨŋɨ́ ŋweanɨréwɨnɨ?” nɨrɨro aiwá nɨpɨ́rɨ nánɨ ududɨ́ mepa ero waráyo aikɨ́ yínɨpɨ́rɨ nánɨ ududɨ́ mepa ero éɨ́rɨxɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \v 23 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Segɨ́ wárá jɨ́ayɨ́ aikɨ́yo múrónɨnɨ. Dɨŋɨ́ jɨ́ayɨ́ enɨ aiwáyo múrónɨnɨ. \v 24 Soyɨ́né ámɨ iŋɨ́ áwɨ́ nánɨ dɨŋɨ́ morɨ́ɨnɨ. Iŋɨ́ awa aiwá omɨŋɨ́ nero mianarɨgɨ́ámanɨ. Wigɨ́ aiwá nɨmimɨ nuro aŋɨ́yo tɨpɨ́rɨ́áyɨ́ enɨ aŋɨ́ wí mɨmɨrɨnɨnɨ. E nerɨ aí Gorɨxonɨ mɨnɨ wiarɨŋɨ́rɨnɨ. Soyɨ́né dɨŋɨ́ re rɨyaiwiarɨŋoɨ, ‘Iŋɨ́yo mɨmúrónɨŋagwɨ nánɨ Gorɨxo none nánɨ enɨ aiwá neaimɨxɨyipaxomanɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ? Oweoɨ, dɨŋɨ́ e wí mɨmopa époyɨ. \v 25 Ámá ‘Sepiá ámɨ bɨ oimónɨmɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ ududɨ́ éo sepiá ámɨ bɨ imónarɨŋɨ́ranɨ? Oweoɨ! \v 26 Soyɨ́né enɨ apɨ aí wí mepaxɨ́ nerɨ́náyɨ́ aikɨ́ tɨ́nɨ aiwá tɨ́nɨ nánɨ pí nánɨ ududɨ́ yarɨŋoɨ? \v 27 Soyɨ́né adowayɨ́ nánɨ dɨŋɨ́ morɨ́ɨnɨ. Nɨyapɨrɨ́ná xegɨ́ iyɨ́á óɨ́ earɨ aikɨ́ yirɨ yarɨŋɨ́manɨ. E nerɨ aiwɨ eŋíná negɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Soromono okiyɨ́á ninɨrɨ meárɨnɨŋo nerɨ́náyɨ́ adowayɨ́ yapɨ awiaxɨ́ e imónagɨ́manɨ. \v 28 Gorɨxo adowayɨ́ tɨ́nɨ aráyo —Ará agwɨ eŋɨ́yo ananɨ nɨyoaro sɨ́á wɨyimɨ rɨ́á ikeaárɨpɨ́rɨ́áyɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. Awa “Gorɨxo ará nánɨ ayá sɨ́wɨ́ muroarɨnɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ e nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxo adowayɨ́ tɨ́nɨ aráyo okiyɨ́ánɨŋɨ́ yarɨŋagɨ nánɨ soyɨ́né enɨ aŋɨpaxɨ́ aikɨ́ e seayírɨnɨ́árɨnɨ. \v 29 Ayɨnánɨ soyɨ́né iniɨgɨ́ tɨ́nɨ aiwá tɨ́nɨ nánɨ ‘Pí nanɨréwɨnɨ?’ nɨrɨro ududɨ́ néra mupa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 30 Gorɨxomɨ mɨxɨ́dɨpa yarɨgɨ́áyɨ́ apɨ nánɨ anɨŋɨ́ minɨ́ nero meaanɨro yarɨgɨ́árɨnɨ. E nerɨ aí segɨ́ ápo Gorɨxo soyɨ́né apɨ nɨpɨnɨ aiwáranɨ, aikɨ́ranɨ seainarɨŋagɨ nánɨ nɨjɨ́árɨnɨ. \v 31 Apɨ meaanɨro nánɨ mepa ero Gorɨxo xɨ́o xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ seameŋweanɨ́e páwipɨ́rɨ nánɨ amɨpí xɨ́o wimónarɨŋɨ́pɨ ero nerɨ́náyɨ́, Gorɨxo ananɨ apɨ nɨpɨnɨ nɨseaiinɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “E e nerɨ́náyɨ́, amɨpí naŋɨ́ wí aŋɨ́namɨ awínɨŋɨ́ eaárarɨŋoɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 32 Awa xwɨ́á tɨ́yo nɨŋwearɨ́ná wigɨ́ amɨpí xwé meŋagɨ nánɨ wáyɨ́ epɨ́rɨxɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né sipɨsipɨ́ miaúrárɨ́ inɨgɨ́áyɨ́ yapɨ imónɨgɨ́áyɨ́né, segɨ́ ápo Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ seameŋweanɨ́e páwíɨ́rɨxɨnɨrɨ wimónarɨŋagɨ nánɨ wáyɨ́ mepa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 33 Segɨ́ iyɨ́á ɨ́á amɨpí nɨgwɨ́ nánɨ bɨ́ nero nɨgwɨ́ meáɨ́áyɨ́ ámá uyípeayɨ́ imónɨgɨ́áyo arɨrá wianɨro nánɨ mɨnɨ wíɨ́rɨxɨnɨ. E nerɨ́náyɨ́, amɨpí aŋɨ́namɨ ayá rɨmɨxarɨgɨ́ápɨ́nɨŋɨ́ tarɨŋoɨ. Aŋɨ́namɨ amɨpí wí anɨpá imónarɨŋɨ́manɨ. Ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ wí páwipaxɨ́ mimónɨnɨ. Ípɨkwɨyɨ́ enɨ wí amɨpí xwɨrɨ́á ikɨxepaxɨ́ mimónɨnɨ. Ayɨnánɨ xwɨ́á tɨ́yo amɨpí wínɨ wínɨ nɨmeaayirɨ mɨtɨpa nerɨ ámáyo ayá nurɨmɨxɨrɨ arɨrá nɨwirɨ́náyɨ́, aŋɨ́námɨnɨ anɨŋɨ́ wenɨ́e awínɨŋɨ́ eaárarɨŋoɨ. \v 34 Segɨ́ amɨpí naŋɨ́ ayá rɨmɨxarɨgɨ́ápɨ xwɨ́á tɨ́yo weŋánáyɨ́, ayɨ́ xwɨ́á tɨ́yo nánɨ dɨŋɨ́ mopɨ́rɨ́árɨnɨ. Aŋɨ́namɨ weŋánáyɨ́, Gorɨxo tɨ́ŋɨ́ e nánɨ mopɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́á naŋɨ́yɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 35-36 O gɨ́ wiepɨsarɨŋáyɨ́ wé nɨrónɨro ŋweáɨ́rɨxɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá xɨnáíwánɨŋɨ́ nimónɨro omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áwa wigɨ́ boso nánɨ ‘Aiwá apɨxɨ́ meánɨnɨ nánɨ imɨxarɨgɨ́ápɨ gíná pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ bɨnɨrɨ́enɨŋoɨ?’ nɨyaiwiro rapɨrapɨ́ írɨŋɨ́yo kɨ́kɨyinɨgɨ́ú nɨkɨ́roro nɨpɨmoánɨro arerɨxɨ́ nɨyínɨro uyɨ́wɨ́ nɨmɨxároro o nɨrémorɨ wáɨ́ e dánɨ wakwɨ́ óráná apaxɨ́ mé ówaŋɨ́ ɨ́kwianeyɨnɨro xwayɨ́ nanɨrɨ ŋweaarɨgɨ́ápa seyɨ́né enɨ e éɨ́rɨxɨnɨ. \v 37 Boso nɨrémorɨ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áwa sá mɨwé wé nɨrónɨro ŋweaŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ́náyɨ́, awa yayɨ́ winɨpaxɨ́rɨnɨ. ‘Boso omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áwa wé nɨrónɨro ŋweaŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ xewanɨŋo rapɨrapɨ́ nɨkɨ́rorɨ arerɨxɨ́ nɨyínɨrɨ “Aiwá narɨgɨ́e éɨ́ ŋweápoyɨ.” nurɨrɨ aiwá mɨnɨ nɨwia unɨŋoɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \v 38 O árɨwegɨ́yoranɨ, isɨ́áyoranɨ, nɨrémorɨ xegɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áwa sɨnɨ wé nɨrónɨro ŋweaŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ́náyɨ́, awa yayɨ́ winɨpaxɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 39 Ewayɨ́ xwɨyɨ́á ámɨ bɨ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Rɨpɨ enɨ nánɨ dɨŋɨ́ mópoyɨ. Aŋɨ́ iwámɨ xiáwo ɨ́wɨ́ meanɨ bɨno nánɨ ‘Sɨ́á rɨyimɨ bɨnɨŋoɨ.’ nɨyaiwirɨ sɨŋwɨrɨyɨ́, awí nɨŋwearɨ ɨ́wɨ́ meano opáwinɨrɨ sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨpa emɨnɨrɨ eŋɨ́rɨnɨ.” nurɨrɨ \v 40 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né enɨ wé nɨrónɨro ŋwearɨ́ɨnɨ. Sɨ́á ámá imónɨŋáonɨ nánɨ ‘O nɨweapɨnɨmenɨŋoɨ.’ yaiwíɨ́áyimɨ nɨweapɨmɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ bosɨwo nánɨrɨnɨ. \p \v 41 Pitao re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ rarɨŋɨ́pɨ nearéwapɨyarɨŋonenɨ nánɨ rɨrarɨŋɨnɨ? Ámá nɨyonɨ enɨ nánɨ rɨrarɨŋɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 42 Jisaso ámɨ ewayɨ́ ikaxɨ́ urɨmɨnɨrɨ nánɨ yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Omɨŋɨ́ wiiarɨŋɨ́ wo xegɨ́ bosoyá xwɨyɨ́á arɨ́á nɨwirɨ dɨŋɨ́ neŋwɨperɨ nerɨ́náyɨ́ arɨge imónɨnɨ? O re imónɨnɨ. O omɨŋɨ́ rɨpɨ nánɨ bosɨwo oimónɨrɨ xegɨ́ boso rɨ́peaŋorɨnɨ. O xegɨ́ bosoyá omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áyo umeirɨ aiwá yaŋɨ́ umeirɨ yarɨŋorɨnɨ. \v 43 Boso amɨ dánɨ nɨbɨrɨ xegɨ́ bosɨwo xámɨ yagɨ́pa sɨnɨ axɨ́pɨ píránɨŋɨ́ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná bosɨwo yayɨ́ winɨpaxɨ́rɨnɨ. \v 44 Nepa seararɨŋɨnɨ. O píránɨŋɨ́ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná xegɨ́ omɨŋɨ́ nɨ́nɨ enɨ onɨmeinɨrɨ rɨ́peanɨ́árɨnɨ. \v 45 E nerɨ aiwɨ bosɨwɨ́ axo ‘Gɨ́ boso yapapɨ́nɨ bɨnɨmenɨŋoɨ.’ nɨyaiwirɨ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áwamɨ tɨ́nɨ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́íwamɨ tɨ́nɨ iwaŋɨ́ nɨméperɨ aiwá nɨrɨ iniɨgɨ́ nɨrɨ nemáná papɨkɨ́ nerɨ́náyɨ́ \v 46 ‘Boso nɨbɨnɨmenɨŋoɨ.’ nɨyaiwirɨ yarɨŋɨ́yimɨ sɨ́á xɨ́o bɨnɨyimɨ majɨ́á nimónɨrɨ yarɨŋɨ́yimɨ boso rɨxa nɨrémónapɨrɨ re enɨ́árɨnɨ. Bosɨwomɨ mɨŋɨ́ nɨwákwirɨ ámá arɨ́kí yarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ wárɨnɨ́árɨnɨ. \v 47 Bosɨwɨ́ go go xegɨ́ boso wimónarɨŋɨ́pɨ nánɨ nɨjɨ́á nimónɨrɨ aiwɨ píránɨŋɨ́ mimɨxɨpa nerɨ wé nɨrónɨrɨ mɨŋweapa nerɨ́náyɨ́ boso nɨbɨrɨ́ná iwaŋɨ́ rɨpɨ rɨpɨ eámeámɨ́ eaayinɨ́árɨnɨ. \v 48 E nerɨ aiwɨ bosɨwɨ́ go go xegɨ́ boso wimónarɨŋɨ́pɨ nánɨ nɨjɨ́á mimónɨpa nerɨ sɨpí o iwaŋɨ́ eapaxɨ́ bɨ nimɨxɨrɨ́náyɨ́, boso nɨbɨrɨ́ná iwaŋɨ́ onɨmiápɨ weaanɨ́árɨnɨ. Ámá nɨ́nɨ amɨpí xwé wí wíɨ́áyɨ́ rɨ́wéná ayɨ́ enɨ xwé urápɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. Gorɨxo enɨ ámá gomɨ xegɨ́ omɨŋɨ́ wiinɨ urɨŋɨ́yɨ́ nánɨ rɨ́wéná yarɨŋɨ́ re winɨ́árɨnɨ, ‘Omɨŋɨ́ nionɨ siapɨŋáyɨ́ xɨxenɨ eŋɨ́ranɨ?’ urɨnɨ́árɨnɨ.” Jisaso xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́yɨ́ xɨ́o mɨŋweaŋáná úrapí néra upɨ́rɨxɨnɨrɨ dɨŋɨ́ móɨ́rɨxɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Ámá xepɨxepá rónɨpɨ́rɨ́a nánɨ bɨŋáonɨrɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 49 O re rɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ ámá xwɨ́á tɨ́yo ŋweagɨ́áyo xeanɨŋɨ́ Gorɨxoyá rɨ́ánɨŋɨ́ wikeaárɨmɨ́a nánɨ bɨŋáonɨrɨnɨ. ‘Xeanɨŋɨ́ apɨ ápiáwɨ́nɨŋɨ́ rɨxa wémɨnɨrɨ nerɨ sɨŋwɨrɨyɨ́, ayɨ́ naŋɨ́rɨnɨ.’ nimónarɨnɨ. \v 50 E nerɨ aiwɨ xeanɨŋɨ́ ámá iniɨgɨ́ waxɨ́ márómɨnɨrɨ́nɨŋɨ́ yarɨŋɨ́pɨ nionɨ nímeanɨ́árɨnɨ. Sɨnɨ mɨnímeapa eŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ rɨ́á nɨxearɨnɨ.” Jisaso xɨ́omɨ pɨkipɨ́rɨ́á eŋagɨ nánɨ e nurɨrɨ \v 51 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ nánɨ ‘O ámá nɨyonɨ pɨyɨ́á wɨ́rɨmɨ́ánɨrɨ bɨŋorɨnɨ.’ rɨniaiwiarɨŋoɨ? Oweoɨ! Ámá nionɨ dɨŋɨ́ nɨnɨkwɨ́roro yarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ uyɨ́niɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ xepɨxepá rónɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ bɨŋáonɨrɨnɨ. \v 52 Ríná dánɨ ná rɨ́wɨ́yo enɨ aŋɨ́ ná wiwámɨ dánɨ ámá wé wú axɨ́yɨ́ imónɨŋagɨ aiwɨ xwɨyɨ́á nionɨyápimɨ dánɨ xepɨxepá nɨrónɨro mɨdánɨ waú imónɨŋáná mɨdánɨ waú wo imónɨnɨ́árɨnɨ. \v 53 Xano tɨ́nɨ xewaxo tɨ́nɨ xepɨxepá rónɨri xɨnáí tɨ́nɨ xemiáí tɨ́nɨ xepɨxepá rónɨri xiɨ́áí tɨ́nɨ xewaxomɨ xiepí tɨ́nɨ xepɨxepá rónɨri néra upɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Sɨ́mɨmajɨ́ónɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 54 O ámá oxɨ́ apɨxɨ́ e epɨ́royɨ́ egɨ́áyo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né sogwɨ́ wearɨŋɨ́mɨ dánɨ agwɨ́ yaparɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná ‘Rɨxa iniá yaparɨnɨ.’ rarɨgɨ́ápa nepa eaarɨŋɨ́rɨnɨ. \v 55 Imɨŋɨ́ damɨ dánɨ enɨ barɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná ‘Agwɨ ríná rɨ́á sínɨnɨŋoɨ.’ rarɨgɨ́ápa nepa rɨ́á sínarɨŋɨ́rɨnɨ. \v 56 Naŋɨ́ rɨro sɨpí rɨro yarɨgɨ́oyɨ́né, agwɨ́ tɨrɨ imɨŋɨ́ erɨ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná ananɨ ‘E imónɨnɨŋoɨ.’ xɨxenɨ rarɨgɨ́á aiwɨ amɨpí nionɨ sɨ́mɨmajɨ́ónɨŋɨ́ imɨxarɨŋápɨ sɨŋwɨ́ nɨnanɨro ‘Ayɨ́ Gorɨxo rɨpɨ nánɨ sɨwá rɨ́a neaiarɨnɨ?’ mɨyaiwiarɨgɨ́áyɨ́néxɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ ámá xwɨyɨ́á rɨmearɨno nánɨrɨnɨ. \p \v 57 “Sewanɨŋoyɨ́né amɨpí sɨpí imónɨŋɨ́yɨ́ naŋɨ́nɨ eyeyírómɨ́ erɨ́ɨnɨ.” nurɨrɨ \v 58 ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wo omɨ xwɨyɨ́á omearɨmɨnɨrɨ joxɨ tɨ́nɨ xwɨrɨxɨ́ yanɨri sirɨmeááná sɨnɨ óɨ́ e nurɨ́ná o tɨ́nɨ xwɨyɨ́á nimɨxɨnɨri omɨ píránɨŋɨ́ pɨyɨ́á wɨ́rɨrɨ́ɨnɨ. E mɨwipa nerɨ́náyɨ́, o xwɨrɨxɨ́ mearɨŋo tɨ́ŋɨ́ e nánɨ ɨ́á nɨrɨxémɨ nurɨ xwɨrɨxɨ́ nɨrɨméɨsáná eŋáná xwɨrɨxɨ́ mearɨŋo joxɨ ɨ́á nɨrɨxɨrɨrɨ porisɨ́ womɨ mɨnɨ wíáná o gwɨ́ aŋɨ́yo rɨŋwɨrárɨnɨŋoɨ. \v 59 Joxɨ nɨgwɨ́ yoparɨ́pɨ nɨroarɨ nɨroayírónɨrɨ́náyɨ́, gwɨ́ aŋɨ́yo dánɨ nɨpeyearɨ́ɨnɨ. ‘E mepa nerɨ́náyɨ́, anɨŋɨ́ e ŋwearɨ́árɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” Jisaso ayɨ́ “Xwɨrɨxɨ́ mearɨŋo Gorɨxorɨ́anɨ?” yaiwiro sɨ́á o ámá nɨyonɨ mí ómómɨxɨmɨ́ enɨ́áyi sɨnɨ mimónɨŋáná “Nene dɨŋɨ́ nɨyaikirorane omɨ dɨŋɨ́ owɨkwɨ́roaneyɨ.” yaiwiro oépoyɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á e urɨŋɨnigɨnɨ. \c 13 \s1 “Nɨsanɨro mepa nerónáyɨ́, nikeamónɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyo sɨnɨ uréwapɨyarɨ́ná ámá wí nɨwiápɨ́nɨmearo áwaŋɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Émáyɨ́ gapɨmanɨ́ Pairato porisɨ́ wamɨ urowáráná awa aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ nuro ámá Gariri pɨropenɨsɨ́yo dáŋɨ́ wí rɨdɨyowá yarɨ́ná pɨpɨkímɨ́ egɨ́awixɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 2 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né ‘Gariri dáŋɨ́ ayɨ́ rɨkɨkɨrɨ́ó néra nuróná ámá nɨyonɨ múrónɨgɨ́á eŋagɨ nánɨ e pɨkigɨ́awixɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ? \v 3 ‘Oweoɨ, seyɨ́né ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro mɨsanɨpa nerɨ́náyɨ́, seyɨ́né enɨ axɨ́pɨ énɨŋɨ́ anɨ́nɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \v 4 Ámá 18 ayɨ́ aŋɨ́ rɨpɨŋwɨ́á wiwá ipí xegɨ́ yoɨ́ Siroamɨyɨ rɨnɨŋɨ́wá tɨ́ŋɨ́ e nɨpɨneamioarɨ ámá apimɨ pɨkiŋɨ́yɨ́ nánɨ seyɨ́né re rɨyaiwiarɨŋoɨ, ‘Ámá ayɨ́ rɨkɨkɨrɨ́ó néra nuro ámá Jerusaremɨ ŋweagɨ́á wínɨyɨ́ nɨyonɨ seáyɨ e múrónɨgɨ́á eŋagɨ nánɨ aŋɨ́ iwá nɨpiérorɨ pɨkíɨnigɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ? \v 5 Oweoɨ, seyɨ́né ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro mɨsanɨpa nerɨ́náyɨ́, seyɨ́né enɨ axɨ́pɨ énɨŋɨ́ anɨ́nɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” Ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ “Xɨxenɨ e neaímeanɨ́árɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ e urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ íkɨ́á pikɨ́na nánɨrɨnɨ. \p \v 6 E nurɨrɨ́ná ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wo xegɨ́ wainɨ́ uraxɨ́ omɨŋɨ́yo íkɨ́á pikɨ́ ɨwɨ́ nurárɨmáná rɨ́wéná sogwɨ́ dɨmɨnɨrɨ nɨbayirɨ aí pɨ́á megɨnayiŋɨnigɨnɨ. \v 7 Pɨ́á nɨmegɨnayirɨ nánɨ xegɨ́ omɨŋɨ́ ayɨ́ wiiarɨŋomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Íkɨ́á rɨna xwiogwɨ́ waú womɨ nionɨ sogwɨ́ nánɨ nɨbɨrɨ pɨ́á megɨnayíárɨnɨ. Ná mɨwearɨŋɨ́na íkwapiŋɨ́ meaarɨnɨ. Emɨ rómoáreɨ.’ uráná \v 8 o re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Ámɨnáoxɨnɨ, ámɨ xwiogwɨ́ ro xe opwenɨ. Ná wenɨ nánɨ pɨpɨŋɨ́yo ará nɨyárɨmáná xwɨ́á pɨyɨ́ wiárómɨ́ɨnɨ. \v 9 Xwiogwɨ́ wɨ́omɨ ná wéagɨ nɨwɨnɨrɨ́náyɨ́, ayɨ́ naŋɨ́rɨnɨ. Ná mɨweŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná nɨrorɨ emɨ móɨrɨxɨnɨ.’ urɨŋɨnigɨnɨ.” Jisaso ámá ayɨ́ “Nene íkɨ́á pikɨ́ anánɨŋɨ́ imónɨŋagwɨ nánɨ rɨ́a neararɨnɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ ewayɨ́ ikaxɨ́ e urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Anɨŋɨ́ rɨ́kwínɨŋímɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 10 Jisaso sabarɨ́á wɨyimɨ rotú aŋɨ́yo nɨŋweámáná ámáyo uréwapɨyarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. \v 11 Apɨxɨ́ wí —Í imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋagɨ nánɨ anɨŋɨ́ sɨmɨxɨ́ nerɨ nɨrɨ́kwínɨrɨ emearɨ́ná xwiogwɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ wú eŋáná ámɨ wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú wo múroŋírɨnɨ. Éɨ́ ropaxɨ́ wiarɨŋímanɨ. \v 12 Í e ŋweaŋagɨ Jisaso nɨwɨnɨrɨ́ná “Eɨnɨ.” nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ineyɨ, sɨmɨxɨ́ siarɨŋɨ́pɨ rɨxa pɨ́nɨ rɨwiárɨŋoɨ.” nurɨrɨ \v 13 wé seáyɨ e ikwiáráná re eŋɨnigɨnɨ. Í éɨ́ píránɨŋɨ́ nɨrorɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ seáyɨ e umeŋɨnigɨnɨ. \v 14 E éáná rotú aŋɨ́ meŋweaŋo Jisaso Sabarɨ́áyo apɨxímɨ naŋɨ́ wimɨxɨ́agɨ nánɨ wikɨ́ dɨŋɨ́ nɨwiaiwirɨ ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Sɨ́á wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ wɨyi omɨŋɨ́ nánɨ imónɨnɨ. Sɨ́á ayo Jisaso naŋɨ́ seaimɨxɨnɨ́a nánɨ bɨrɨ́ɨnɨ. Sabarɨ́áyo mɨbɨpa erɨ́ɨnɨ.” urɨ́agɨ aiwɨ \v 15 omɨ Jisaso mɨxɨ́ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Naŋɨ́ erɨ sɨpí erɨ yarɨgɨ́oyɨ́né, Sabarɨ́áyo aí burɨmákaú tɨ́nɨ dogí tɨ́nɨ wigɨ́ aŋɨ́yo nɨpáwirɨ níkweámɨ iniɨgɨ́ onɨnɨrɨ iniɨgɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨméra mupa yarɨgɨ́áranɨ?” Ayɨ́ Sabarɨ́áyo wigɨ́ burɨmákaú nánɨ dɨŋɨ́ nɨmoro aí ámá nánɨ dɨŋɨ́ mɨmoarɨŋagɨ́a nánɨ e nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, \v 16 “Apɨxɨ́ rí Ebɨrɨ́amoyá ɨ́wiárɨ́awéyɨ́ wírɨnɨ. Seteno sɨmɨxɨ́ apɨ nɨwirɨ gwɨ́nɨŋɨ́ járɨnɨŋáná xwiogwɨ́ 18 múroŋírɨnɨ. ‘Ímɨ Sabarɨ́áyo gwɨ́nɨŋɨ́ nɨwíkwearɨ naŋɨ́ nɨwimɨxɨrɨ́ná nɨpɨkwɨnɨ mɨyarɨnɨnɨ.’ rɨniaiwiarɨŋoɨ?” urarɨ́ná \v 17 omɨ wikɨ́ dɨŋɨ́ wiaiwíɨ́áwa ayá winɨŋɨnigɨnɨ. Ayá winarɨ́ná ámá oxɨ́ apɨxɨ́ e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ amɨpí ayá rɨwamónɨpaxɨ́ Jisaso yarɨŋɨ́pɨ nánɨ yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ néra ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ masɨté siyɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 18 O ámá obaxɨ́ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́ropa yarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ re ragɨ́rɨnɨ, “Nionɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á bɨ pípɨ nɨrɨrɨ Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ seameŋweanɨ́ápɨ ‘Rɨpɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ.’ rɨmɨ́ɨnɨ?” nurɨrɨ \v 19 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Apɨ masɨté siyɨ́nɨŋɨ́ —Masɨté aiwá xegɨ́ siyɨ́ aga onɨmiárɨnɨ. Apɨ masɨté siyɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ. Ámá wo masɨté siyɨ́ nɨmearɨ xegɨ́ omɨŋɨ́yo moáráná nerápɨrɨ íkɨ́á nimónɨrɨ peyíáná iŋɨ́ nɨbɨrɨ ápaxɨ́yo yéwɨ́ tɨŋɨnigɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. Ámá “Agwɨ Jisasomɨ ámá obaxɨ́ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́ropa yarɨŋagɨ́a aiwɨ idáná obaxɨ́ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́ropɨ́rɨ́árɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ Jisaso e uragɨ́rɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ yisɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 20 Ewayɨ́ xwɨyɨ́á axɨ́pɨ ámɨ bɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Arɨge nɨrɨrɨ Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ seameŋweanɨ́ápɨ ‘Rɨpɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ.’ rɨmɨ́ɨnɨ?” nurɨrɨ \v 21 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Apɨ yisɨ́nɨŋɨ́ —Yisɨ́ bisɨ́kerɨ́á sɨnɨ sɨŋɨ́ eŋáná bɨ onɨmiápɨ ínɨmɨ táná yarɨŋɨ́pa nɨpɨnɨ íkwiaŋwɨ́ eapɨnarɨŋɨ́rɨnɨ. Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ seameŋweanɨ́ápɨ yisɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ. Apɨxɨ́ wí bisɨ́kerɨ́á sɨnɨ sɨŋɨ́ dɨramɨxɨ́ xwé wámɨ sɨxɨ́ ínɨŋáná yisɨ́ bɨ nɨmearɨ ínɨmɨ táná nɨmɨnɨ íkwiaŋwɨ́ eapɨnárɨŋɨnigɨnɨ.” uragɨ́rɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ óɨ́ onɨgɨ́yɨkwɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 22 O Jerusaremɨ nánɨ nurɨ́ná aŋɨ́ apɨ apimɨ nuréwapɨya warɨ́ná \v 23 ámá wo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, sɨ́á Gorɨxo ámá nɨyonɨ mí ómómɨxɨmɨ́ enɨ́áyimɨ o ámá womɨnɨ womɨnɨ nenenɨ yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́áranɨ?” urɨ́agɨ o ámá ayo re urɨŋɨnigɨnɨ, \v 24 “Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rorɨ xɨ́darɨgɨ́ápɨ óɨ́ onɨgɨ́yɨkwɨ́nɨŋɨ́ inɨnɨ. Óɨ́ ayimɨ páwipɨ́rɨ nánɨ anɨŋɨ́ minɨ́ éɨ́rɨxɨnɨ. Ámá obaxɨ́ ananɨ opáwianeyɨnɨrɨ nerɨ́ná yopa megɨnɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” nurɨrɨ \v 25 ewayɨ́ ikaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Aŋɨ́ xiáwo nɨwiápɨ́nɨmearɨ aŋɨ́ ówaŋɨ́ yáráná seyɨ́né nɨbɨro wáɨ́ bɨ́arɨwámɨnɨ nɨrómáná wakwɨ́ nórɨrɨ ‘Ámɨnáoxɨnɨ, aŋɨ́ ówaŋɨ́ neaɨ́kwiénapeɨ.’ uráná re searɨnɨ́árɨnɨ, ‘Nionɨ majɨ́árɨnɨ. Aŋɨ́ gɨmɨ dáŋɨ́yɨ́néxɨnɨ?’ searáná \v 26 re uranɨrɨ éɨ́áyɨ́ ‘Joxɨ negɨ́ aŋɨ́ wáɨ́yo nɨrémorɨ nene tɨ́nɨ nawínɨ aiwá tɨ́nɨ iniɨgɨ́ tɨ́nɨ nɨnɨrane nearéwapɨyiŋenerɨnɨ.’ uranɨrɨ éɨ́áyɨ́ \v 27 aŋɨ́ xiáwo re searɨnɨŋoɨ, ‘Aŋɨ́ gɨmɨ dáŋɨ́yɨ́néxɨnɨ? Nionɨ majɨ́árɨnɨ.’ searɨnɨ́árɨnɨ. ‘Ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́né nionɨ pɨ́nɨ nɨnɨwiárɨmɨ éɨ́ úpoyɨ.’ searɨnɨ́árɨnɨ.” nurɨrɨ Gorɨxo aŋɨ́ xiáwónɨŋɨ́ imónɨŋagɨ nánɨ e nurɨrɨ \v 28 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né re wɨnɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. Segɨ́ seáwowa Ebɨrɨ́amo tɨ́nɨ Aisako tɨ́nɨ Jekopo tɨ́nɨ awa Gorɨxoyá xwɨyɨ́á wɨ́á rókiamoagɨ́áwa tɨ́nɨ xɨ́oyá xwioxɨ́yo nɨpáwiro ŋweaŋagɨ́a nɨwɨnɨro Gorɨxo ‘Segɨ́pɨ bɨ́anɨrɨwámɨnɨ ŋweápoyɨ.’ searɨ́agɨ nɨwɨnɨróná seyɨ́né maŋɨ́ magí nírónɨro ŋwɨ́ pɨyɨ́ wɨ́rɨnɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 29 Émáyɨ́ oxɨ́ apɨxɨ́ sogwɨ́ weaparɨŋɨ́mɨ dáŋɨ́yɨ́ weapɨro sogwɨ́ wearɨŋɨ́mɨ dáŋɨ́yɨ́ yapɨro mɨdɨmɨdáŋɨ́yɨ́ enɨ bɨro nero Gorɨxoyá xwioxɨ́yo nɨpáwiro aiwá narɨŋagɨ́a sɨŋwɨ́ wɨnɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” nurɨrɨ \v 30 xewanɨŋo ámɨ nɨweapɨrɨ́ná nánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Émáyɨ́ xámɨ surɨ́má imónɨgɨ́áyɨ́ xámɨ xámɨ imónɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. Xámɨ xámɨ imónɨgɨ́áyɨ́né surɨ́má epɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Jerusaremɨyo imónɨnɨ́ápɨ nánɨ áwaŋɨ́ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 31 Jisaso xwɨyɨ́á apɨ nurɨ́ɨsáná eŋáná Parisi wa re urémeagɨ́awixɨnɨ, “Gapɨmanɨ́ Xeroto rɨpɨkinɨ nánɨ wimónarɨŋagɨ nánɨ re pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ uɨ.” urɨ́agɨ́a \v 32 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né nuro Xeroto, sɨ́wí sayɨ́nɨŋɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨŋomɨ áwaŋɨ́ re urémeápoyɨ, ‘Jisaso re rarɨnɨ urémeápoyɨ, “Nionɨ sɨ́á árɨ́nɨ́ wíyo imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋɨ́yɨ́ mɨxɨ́ umáɨnowárɨrɨ sɨmɨxɨ́yɨ́ píránɨŋɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ erɨ nemáná omɨŋɨ́ (Omɨŋɨ́ ayɨ́ xewanɨŋo ámá nɨyonɨ nánɨ upeinɨ́á nánɨrɨnɨ.) Omɨŋɨ́ Gorɨxo o éwɨnɨgɨnɨrɨ nɨrowárénapɨŋɨ́pɨ yárɨmɨ́árɨnɨ.” rarɨnɨ.’ urémeápoyɨ.” nurowárɨrɨ \v 33 ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyo xewanɨŋo nánɨ re urɨnɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ Xeroto nánɨ wáyɨ́ mɨninarɨŋagɨ aiwɨ nionɨ rɨxa úɨmɨgɨnɨ. Nionɨ sɨ́á árɨ́nɨ́ wíyo nurɨ Jerusaremɨ rémómɨ́árɨnɨ. Seyɨ́né ‘Wɨ́á rókiamoarɨgɨ́á womɨ amɨ amɨ nɨpɨkirɨ́ná ayɨ́ naŋɨ́manɨ. Jerusaremɨ nɨpɨkirɨ́náyɨ́ ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ yaiwiarɨŋagɨ́a nánɨ warɨŋɨnɨ.” nurɨrɨ \v 34 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Jerusaremɨ ŋweáyɨ́né, wɨ́á rókiamoarɨgɨ́áwamɨ pɨkiro ámá Gorɨxo seyɨ́né nánɨ searowárɨ́áyo sɨ́ŋá tɨ́nɨ nearo pɨkiro yarɨgɨ́áyɨ́né, karɨ́karɨ́ xegɨ́ miá negirɨ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ yarɨŋɨ́pa nionɨ íníná axɨ́pɨ e seaiayimɨnɨrɨ éagɨ aí seyɨ́né mɨseaimónarɨnɨnɨ. \v 35 Arɨ́á époyɨ. Aŋɨ́ Gorɨxo yeáyɨ́ nɨseayimɨxemearɨ́ná seyɨ́né ŋweanɨrɨ egɨ́e rɨxa anɨpá imónɨgoɨ. Nionɨ sɨŋwɨ́ mɨnanɨpa néra nuro rɨxa ‘Ámɨnáo urowáráná weapɨnɨ́o oyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ yayɨ́ winɨpaxorɨnɨ.’ nɨrɨróná ámɨ sɨŋwɨ́ nanɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 14 \s1 Sɨkwɨ́ mɨnekwɨdoŋomɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Sabarɨ́á wɨyimɨ Parisiowa wigɨ́ ámɨná wo Jisasomɨ “Yawawi nurai nionɨyá aŋɨ́yo aiwá onaiyɨ.” urɨ́agɨ Jisaso nɨpáwirɨ ŋweaŋáná awa omɨ sɨŋwɨ́ wɨnaxɨ́dɨŋáná \v 2 ámá wo —O xegɨ́ sɨkwɨ́ anɨŋɨ́ mɨnekwɨdoárɨŋorɨnɨ. O Jisasoyá sɨ́mɨmaŋɨ́ tɨ́ŋɨ́mɨnɨ ŋweaŋagɨ Jisaso e nɨwɨnɨrɨ \v 3 ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwamɨ tɨ́nɨ Parisiowamɨ tɨ́nɨ xwɨyɨ́á bɨ nurɨrɨ́ná yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Sabarɨ́áyo soyɨ́né ámá sɨmɨxɨ́ egɨ́áyɨ́ naŋɨ́ nimɨxɨrɨ́náyɨ́, ‘Ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ? ‘Ŋwɨ́áxɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ?” urɨ́agɨ aí \v 4 awa pɨ́né marɨ́ wimónɨŋagɨ́a Jisaso sɨkwɨ́ mɨnekwɨdoŋomɨ wé seáyɨ e nɨwikwiárɨrɨ ɨ́á nɨxɨrɨrɨ naŋɨ́ nɨwimɨxɨrɨ xegɨ́ aŋɨ́ e nánɨ nurowárɨmáná \v 5 awamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né woxɨ dɨxɨ́ íworanɨ, burɨmákaúranɨ, Sabarɨ́á ayo aiwɨ mínɨŋwɨ́ iniɨgɨ́ rɨwoŋɨ́yo piéróáná apaxɨ́ mé mɨmɨxeaarɨŋɨ́ranɨ?” urɨ́agɨ \v 6 Gorɨxoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pimɨ Sabarɨ́áyo ámáyo arɨrá nɨwirɨ́ná nánɨ rɨ́wamɨŋɨ́ meánɨŋagɨ nánɨ awa xwɨyɨ́á bɨ murɨpaxɨ́ wimónɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Sɨ́mɨ́ sɨ́mɨ́ e ŋweanɨro mimónɨpa éɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 7 Jisaso awa tɨ́nɨ aiwá nɨnɨrɨ nɨŋwearɨ́ná ámá aiwá nánɨ urepeárɨ́áyɨ́ xámɨ sɨ́mɨ́ sɨ́mɨ́ e oŋweaaneyɨnɨrɨ nɨ́wiapɨro wenɨŋɨ́ éagɨ́a Jisaso sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨrɨ rɨxa nɨ́nɨ nɨ́wiapɨro aiwá narɨ́ná o ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, \v 8 “Woxɨ woxɨ apɨxɨ́ meánɨnɨ nánɨ aiwá imɨxɨ́ápɨ nánɨ rɨrepeáráná joxɨ nurɨ sɨ́mɨ́ sɨ́mɨ́ imónɨŋe mɨŋweapa éɨrɨxɨnɨ. Ámá urepeárɨ́á wo joxɨ seáyɨ e rɨmúroŋo enɨ nɨbɨrɨ́náyɨ́, \v 9 ámá aiwá apɨ nánɨ earepeárɨ́o joxɨ ŋweaŋe nɨbɨrɨ re rɨnɨŋoɨ, ‘Joxɨ ŋweaŋɨ́ re o ŋweanɨŋoɨ.’ rɨráná joxɨ ayá néra nurɨ iwɨyɨ́á jɨ́amɨ ŋwearɨ́árɨnɨ. ‘Iwɨyɨ́á jɨ́amɨ ŋweaɨ.’ rɨrɨpɨ́rɨxɨnɨrɨ sɨ́mɨ́ sɨ́mɨ́ imónɨŋe mɨŋweapa éɨrɨxɨnɨ. \v 10 Rɨrepeáráná joxɨ nurɨ iwɨyɨ́á jɨ́e ŋwearɨ́ɨnɨ. Rɨrepeárɨ́o joxɨ iwɨmɨ ŋweaŋagɨ nɨranɨrɨ re rɨrɨnɨgɨnɨ, ‘Gɨ́ nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨgwɨ́íoxɨnɨ, joxɨ nurɨ áwɨnɨ dae ŋweaɨ.’ rɨráná ámá oxɨ́ apɨxɨ́ awí neánɨro joxɨ tɨ́nɨ aiwá narɨgɨ́áyɨ́yá sɨŋwɨ́yo dánɨ joxɨ ámɨnáoxɨ́nɨŋɨ́ imónɨrɨ́ɨnɨ.” Ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ nurɨrɨ \v 11 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá go go xewanɨŋo weyɨ́ menɨ́o rɨ́wéná Gorɨxo wimɨxáná ayá nerɨ xwɨrɨ́á nimóga unɨ́árɨnɨ. Go go weyɨ́ mɨmenɨ́ waunɨ́ ikárɨnɨ́o omɨ Gorɨxo weyɨ́ umenɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Aiwá nánɨ nurepeárɨrɨ́ná re éɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 12-14 Ámɨ xwɨyɨ́á rɨpɨ aiwá apɨ nánɨ urepeárɨ́omɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá nánɨ aiwá rɨyamɨ́ nerɨ́náyɨ́ dɨxɨ́ nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨgɨ́áyɨ́ranɨ, rɨrɨxɨ́meáowaranɨ, dɨxɨ́ ámá axɨ́ joxɨyáyɨ́ranɨ, ámá aŋɨ́ axɨ́ e dáŋɨ́ amɨpí mɨmúrónɨgɨ́áyɨ́ranɨ, ayɨ́ rɨ́wéná joxɨ enɨ aiwá nánɨ rɨrepeáráná ayɨ́yá enɨ joxɨyá nɨgɨ́ápa axɨ́pɨ nɨmɨgɨnɨrɨ ayo murepeárɨpa éɨrɨxɨnɨ. Aiwá rɨyamɨ́ nerɨ́ná ámá uyípeayɨ́yo tɨ́nɨ ámá wará minɨŋɨ́yo tɨ́nɨ sɨkwɨ́ ikɨ́ egɨ́áyo tɨ́nɨ sɨŋwɨ́ supárɨgɨ́áyo tɨ́nɨ nurepeárɨrɨ́náyɨ́, ámá e imónɨgɨ́áyɨ́ joxɨ wí rɨyamɨ́ nerɨ siapɨpaxɨ́ meŋagɨ nánɨ rɨ́wéná ámá wé rónɨgɨ́á wiápɨ́nɨmeááná Gorɨxo mí ómómɨxɨmɨ́ nerɨ́ná xewanɨŋo joxɨyá nánɨ siapɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ osinɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ aiwá apɨxɨ́ meanɨ urepeárɨŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 15 Ámá wo awa tɨ́nɨ nɨŋwearo aiwá narɨgɨ́o Jisaso e urarɨŋagɨ arɨ́á nɨwirɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ omɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá Gorɨxoyá xwioxɨ́yo nɨpáwirɨ nɨŋwearɨ aiwá nɨpɨ́rɨ́á gɨyɨ́ gɨyɨ́ ananɨ oyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ yayɨ́ winɨpaxɨ́yɨ́rɨnɨ.” urɨ́agɨ aí \v 16 o ewayɨ́ ikaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wo ámá obaxɨ́ nurepeárɨmáná aiwá xwé rɨyamɨ́ nerɨ \v 17 rɨxa rɨyamɨ́ nɨyárɨ́ɨsáná ámá xegɨ́ xɨnáínɨŋɨ́ nimónɨrɨ omɨŋɨ́ wiiarɨŋomɨ ‘Ámá nionɨ urepeárɨmeŋáyo “Bɨ́poyɨ. Aiwá rɨxa rɨyamɨ́ inárɨnɨ.” urɨmeɨ.’ wáɨ́ urowárɨ́agɨ aí \v 18 ámá nɨ́nɨ áxeŋwarɨ́nɨŋɨ́ niga nuro ‘Aiwá apɨ nánɨ banɨméwɨnɨ. Banɨméwɨnɨ.’ nurɨróná ámá xámɨ nurɨ wáɨ́ wímeáo re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Gɨ́ xwɨ́á bɨ bɨ́ éáonɨ nurɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨmɨ eŋagɨ nánɨ aiwá nánɨ bɨpaxɨ́ menɨnɨ. Xe xegɨ́ kikiɨ́á ounɨrɨ sɨŋwɨ́ naneɨ.’ uráná \v 19 omɨŋɨ́ wiiarɨŋo nurɨ ámá ámɨ womɨ wáɨ́ wímeááná o enɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Burɨmákaú omɨŋɨ́ enɨ́a nánɨ wé wúkaú bɨ́ éáonɨ nurɨ waú waú maxɨrɨnɨ́ nɨkumɨxára nurɨ iwamɨ́ó emɨ eŋagɨ nánɨ aiwá nánɨ bɨpaxɨ́ menɨnɨ. Xe xegɨ́ kikiɨ́á ounɨrɨ sɨŋwɨ́ naneɨ.’ uráná \v 20 o ámá ámɨ womɨ wáɨ́ wímeááná o enɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Apɨxɨ́ sɨŋɨ́ meááonɨ eŋagɨ nánɨ bɨpaxɨ́manɨ.’ uráná \v 21 omɨŋɨ́ wiiarɨŋo nurɨ xegɨ́ boso, aiwá rɨyamɨ́ nɨyárɨrɨ ŋweaŋomɨ áwaŋɨ́ urémeááná wikɨ́ nónɨrɨ xegɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨŋomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Aŋɨ́nɨ nurɨ aŋɨ́ rɨpɨ rɨpimɨ óɨ́yo nemerɨ ámá uyípeayɨ́yo tɨ́nɨ wará minɨŋɨ́yo tɨ́nɨ sɨkwɨ́ ikɨ́ egɨ́áyo tɨ́nɨ sɨŋwɨ́ supárɨgɨ́áyo tɨ́nɨ nionɨyá aŋɨ́ re nánɨ nɨwirɨmeaamemɨ beɨ.’ urowárɨ́agɨ \v 22 o nurɨ xɨ́o urɨ́ɨ́pa nememɨ nɨbɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Bosoxɨnɨ, nionɨ joxɨ nɨrɨ́ɨ́pa néagɨ aiwɨ íkwiaŋwɨ́ wí sɨnɨ anɨpá imónɨnɨ.’ urɨ́agɨ \v 23 boso re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Aiwá rɨpɨ nánɨ gɨ́ aŋɨ́ magwɨ́ epɨ́rɨ nurɨ omɨŋɨ́ óɨ́ amɨ amɨ inɨŋɨ́yo nemerɨ ámá omɨŋɨ́ yarɨgɨ́áyo mɨxeaameɨ.’ urowárɨ́agɨ \v 24 o nurɨ xɨxenɨ éáná boso ámá aiwá nánɨ awí eánɨgɨ́áyo re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Nionɨ “Ámá xámɨ aiwá nánɨ urepeárɨmeŋáyɨ́ aiwá wí aíwɨ́ mepɨ́rɨméoɨ.” seararɨŋɨnɨ.’ urɨŋɨnigɨnɨ.” Jisaso Judayɨ́ “Nene ámá xámɨ aiwá nánɨ urepeárɨméɨ́yɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋagwɨ nánɨ rɨ́a neararɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Wiepɨsarɨŋɨ́ oyáonɨ oimónɨmɨnɨ.” moarɨ́ná urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 25 Ámá oxɨ́ apɨxɨ́ epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ o tɨ́nɨ óɨ́yo nuróná o nɨkɨnɨmónɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, \v 26 “Ámá go go nionɨ tɨ́ámɨnɨ nɨbɨrɨ ‘Wiepɨsarɨŋɨ́ oyáonɨ oimónɨmɨnɨ.’ nɨwimónɨrɨ́náyɨ́, Jisasonɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ nɨyiŋɨ́pɨ o xegɨ́ xanomɨ uyiŋɨ́pɨranɨ, xɨnáímɨ uyiŋɨ́pɨranɨ, xiepímɨ uyiŋɨ́pɨranɨ, xegɨ́ niaíwɨ́yo uyiŋɨ́pɨranɨ, xexɨrɨ́meáyo uyiŋɨ́pɨranɨ, seáyɨ e mɨmúropa nerɨ́náyɨ́ o gɨ́ wiepɨsarɨŋáyɨ́ wo imónɨpaxɨ́ menɨnɨ. Go go Jisasonɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí wiarɨŋɨ́pɨ xewanɨŋo dɨŋɨ́ sɨpí yaiwinarɨŋɨ́pimɨ seáyɨ e mɨmúropa nerɨ́náyɨ́ o gɨ́ wiepɨsarɨŋáyɨ́ wo imónɨpaxɨ́ menɨnɨ. \v 27 Ámá go go nionɨ nɨnɨxɨ́dɨrɨ́ná ‘Nionɨ Jisasomɨ xɨ́darɨŋagɨ nánɨ ámá wí xeanɨŋɨ́ nikárɨrɨ aiwɨ anɨŋɨ́ xɨ́dɨmɨ́árɨnɨ.’ mɨyaiwipa nerɨ́náyɨ́ o gɨ́ wiepɨsarɨŋáyɨ́ wo imónɨpaxɨ́manɨ.” nurɨrɨ \v 28 ewayɨ́ ikaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né woxɨ aŋɨ́ sepiá wiwá nɨmɨra opeyimɨnɨrɨ́ná xámɨ éɨ́ nɨŋweámáná aŋɨ́ iwá mɨrɨrɨ nánɨ dɨŋɨ́ neŋwɨperɨ ‘Nɨgwɨ́ ararɨrɨ́anɨ?’ nɨyaiwirɨ ‘Nɨgwɨ́ nionɨyá ananɨ aŋiwá tɨ́nɨ xɨxenɨrɨ́anɨ?’ yaiwinarɨŋɨ́rɨnɨ. \v 29 ‘Nɨgwɨ́ ararɨrɨ́anɨ?’ nɨrɨrɨ meyíropa nerɨ rɨxa sɨ́ŋá nɨkɨkíróa nɨpeyirɨ́ná nɨgwɨ́ anɨpá imónɨŋagɨ nánɨ aŋɨ́ mɨramɨ́xwɨ́nɨ́ nɨyárɨmɨ úáná ámá aŋɨ́ iwámɨ nɨwɨnɨrɨ́ná joxɨ nánɨ rɨperɨrɨ́ nɨyayiro \v 30 re rɨpɨ́rɨ́árɨnɨ, ‘Ámá ro aŋɨ́ iwá mɨrɨmɨnɨrɨ éɨ́ aiwɨ niwánɨ mɨrɨpaxɨ́ mɨwimónɨ́agɨ nɨmɨramɨ́xwɨ́nárɨmɨ uŋɨ́rɨnɨ.’ rɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” nurɨrɨ Jisaso ámá nionɨ nɨxɨ́darɨgɨ́áyɨ́ aŋɨ́ mɨramɨ́xwɨ́nɨ́ nerónɨŋɨ́ nionɨ pɨ́nɨ nɨnɨwiárɨmɨ upɨ́rɨxɨnɨrɨ e urɨŋɨnigɨnɨ. \v 31 Ewayɨ́ xwɨyɨ́á axɨ́pɨ ámɨ bɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Mɨxɨ́ ináyɨ́ wo xegɨ́ sɨmɨŋɨ́ wínarɨgɨ́áyɨ́ ámá nɨ́nɨ 10,000 imónɨŋáná mɨxɨ́ ináyɨ́ jɨ́amɨ dáŋoyá sɨmɨŋɨ́ wínarɨgɨ́áyɨ́ ámá 20,000 imónɨŋagɨ nánɨ o xámɨ éɨ́ nɨŋwearɨ dɨŋɨ́ nɨyaikirorɨ ‘Mɨxɨ́ ninɨróná ananɨ xopɨrárɨ́ wimɨnɨréɨnɨ? Eŋɨ́ mɨwínɨpa emɨnɨréɨnɨ?’ yaiwinɨŋoɨ. \v 32 Rɨxa ‘Mɨxɨ́ ináyo xopɨrárɨ́ ninɨŋoɨ.’ nɨyaiwirɨ́náyɨ́ wɨ́o sɨnɨ ná jɨ́amɨ ŋweaŋáná xegɨ́ ámá wíyo re urowárɨnɨŋoɨ, ‘Nuro omɨ re urémeápoyɨ, “Negɨ́ mɨxɨ́ ináyo re rarɨnɨ urémeápoyɨ, ‘None soyɨ́né tɨ́nɨ mɨxɨ́ xɨxe seaipaxɨ́ menɨnɨ. Pí pí nearɨ́ɨ́yɨ́ nɨyanɨ́wárɨnɨ rarɨnɨ.’” urémeápoyɨ.’ urowárɨnɨŋoɨ.” Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á e nurɨrɨ \v 33 “Seyɨ́né woxɨ dɨxɨ́ iyɨ́á ɨ́á amɨpí nánɨ dɨŋɨ́ yaíkiá mɨmopa nerɨ́náyɨ́ ayɨ́ gɨ́ siepɨsarɨŋáoxɨ imónɨrɨméɨnɨ.” nurɨrɨ \v 34 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ayɨnánɨ saxɨ́ awɨ́í yarɨŋɨ́ aiwɨ awɨ́í yarɨŋɨ́pɨ anɨpá nerɨ aiwánɨŋɨ́ imónɨŋáná ámɨ arɨge éáná awɨ́í enɨŋoɨ? Oweoɨ. \v 35 Sikɨ́ amɨpí omɨŋɨ́yo aiwá xwé oenɨrɨ wiároarɨgɨ́a aiwɨ saxɨ́ awɨ́í anɨpá imónáná aiwá urɨ́ enɨgɨnɨrɨ omɨŋɨ́yo wiáropaxɨ́ menɨnɨ. Anɨŋɨ́nɨ emɨ moarɨgɨ́árɨnɨ. Ámá gɨyɨ́né arɨ́á tɨ́gɨ́áyɨ́né arɨ́á ókiarɨ́ nɨmónɨ́poyɨ.” Jisaso xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́yɨ́ saxɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋagɨ nánɨ e urɨŋɨnigɨnɨ. \c 15 \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ sipɨsipɨ́ anɨ́á imónɨŋo nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Ámá takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ uráparɨgɨ́á —Ayɨ́ émáyɨ́ gapɨmanowamɨ wipɨ́rɨ́a nánɨ wigɨ́ Judayo nɨgwɨ́ nɨwurápɨyiróná wigɨ́ meapɨ́rɨ́a nánɨ enɨ ámɨ bɨ ɨ́wɨ́ uráparɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ. Ayɨ́ tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́á wínɨyɨ́ tɨ́nɨ Jisasomɨ xwɨyɨ́á arɨ́á wianɨro nánɨ aŋwɨ e barɨŋagɨ́a \v 2 Parisiowa tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨro mepí “Iyɨ́ tɨnarɨŋoɨ.” nɨrɨnɨro wigɨ́pɨ re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámá o ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyo nɨmímɨnɨrɨ aiwá nawínɨ enɨ narɨgɨ́árɨnɨ.” rɨnarɨ́ná \v 3 Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, \v 4 “Soyɨ́né ámá woxɨ sipɨsipɨ́ 100 tɨ́ŋoxɨ wo anɨ́á imónánáyɨ́, amɨ́ eaŋɨ́yo dánɨ sipɨsipɨ́ 99 wínɨyɨ́ e nɨwárɨmoxɨ nurɨ anɨ́á imónɨ́o nánɨ pɨ́á néra núɨsáná rɨxa wɨnɨmearɨ́árɨnɨ. \v 5 Nɨwɨnɨmearɨ́ná nɨmearɨ yayɨ́ tɨ́nɨ xwaŋwɨ́ níkwónɨmɨ nurɨ \v 6 aŋɨ́ e nɨrémorɨ́ná dɨxɨ́ nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨgɨ́áyo tɨ́nɨ ámá aŋɨ́ axɨ́ e ŋweagɨ́áyo tɨ́nɨ rɨ́aiwá re urɨmerɨ́árɨnɨ, ‘Gɨ́ sipɨsipɨ́ anɨ́á imónɨ́o rɨxa pɨ́á nerɨ meáagɨ nánɨ nionɨ tɨ́nɨ nawínɨ yayɨ́ oyaneyɨ.’ urɨrɨ́árɨnɨ.” Jisaso ámá ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́á o tɨ́ámɨnɨ barɨgɨ́áyɨ́ sipɨsipɨ́ anɨ́á imónɨ́o yapɨ imónɨŋagɨ́a nánɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ nurɨrɨ \v 7 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Ámá sipɨsipɨ́ nánɨ pɨ́á nerɨ nɨmearɨ nánɨ yayɨ́ éɨ́pa aŋɨ́najowa ámá ɨ́wɨ́ yarɨŋɨ́ wo nɨsanɨrɨ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨróná yayɨ́ nero aí ámá 99 “Rɨxa wé rónɨŋwaénerɨnɨ. Nene sanɨŋɨ́ imónɨpaxɨ́ menɨnɨ.” yaiwinarɨgɨ́áyɨ́ nánɨ aŋɨ́najowa yayɨ́ yarɨgɨ́ámanɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ nɨgwɨ́ anɨ́á imónɨŋo nánɨrɨnɨ. \p \v 8 Ámɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á axɨ́pɨ bɨ rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Apɨxɨ́ wí nɨgwɨ́ wé wúkaú tɨ́ŋí nɨgwɨ́ wo nɨmiáperɨ́náyɨ́ uyɨ́wɨ́ nɨmɨxároárɨmáná píránɨŋɨ́ pɨ́á nerɨ aŋɨ́ síyɨ́ nɨperɨ wɨnɨmeaŋɨnigɨnɨ. \v 9 Nɨwɨnɨmearɨ́ná xegɨ́ imánɨŋɨ́ yarɨgɨ́íwamɨ tɨ́nɨ aŋɨ́ axɨ́ e ŋweagɨ́áyo tɨ́nɨ rɨ́aiwá re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Nɨgwɨ́ niínɨ miápéáo rɨxa meáagɨ nánɨ niínɨ tɨ́nɨ nawínɨ yayɨ́ oyaneyɨ.’ urɨŋɨnigɨnɨ.” Jisaso ámá ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́á o tɨ́ámɨnɨ barɨgɨ́áyɨ́ nɨgwɨ́ miápéɨ́ yapɨ imónɨŋagɨ́a nánɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ nurɨrɨ \v 10 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Nɨgwɨ́ apɨxí nɨmiáperɨ pɨ́á nerɨ ámɨ meáo nánɨ́nɨŋɨ́ yayɨ́ éɨ́pa Gorɨxoyá aŋɨ́najowa ámá ɨ́wɨ́ yarɨŋɨ́ wo nɨsanɨrɨ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná yayɨ́ e yarɨgɨ́árɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ niaíwɨ́ anɨ́nɨŋo nánɨrɨnɨ. \p \v 11 E nurɨmáná ámɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wo xegɨ́ niaíwɨ́ oxɨ́ waú tɨ́ŋo \v 12 —Xogwáo xanomɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Ápe, joxɨ nɨpéáná “Amɨpí omɨ wíɨmɨgɨnɨ.” yaiwiarɨŋɨ́pɨ rɨxa niapeɨ.’ urɨ́agɨ xano ‘Amɨpí rɨ́wéná yaŋɨ́ nɨmerɨ nionɨ wíɨmɨgɨnɨ.’ yaiwiarɨŋɨ́yɨ́ rɨxa awaúmɨ yaŋɨ́ numeirɨ mɨnɨ nɨwimáná eŋáná \v 13 rɨxa sɨ́á árɨ́nɨ́ óráná xogwáo o xegɨ́nɨ awí eámeámɨ́ nerɨ nɨmeámɨ aŋɨ́ wímɨ ná jɨ́amɨ nánɨ nurɨ aŋɨ́ ayo nɨŋwearɨ́ná uyɨ́niɨ́ nerɨ xegɨ́ nɨgwɨ́ amɨpí xano wiŋɨ́yɨ́ xwɨrɨxwɨrɨ́á ikɨxeŋɨnigɨnɨ. \v 14 Xegɨ́ nɨgwɨ́ xwɨrɨxwɨrɨ́á nikɨxerɨ ámáyo nɨwiememáná eŋáná re eŋɨnigɨnɨ. Ámá aŋɨ́ ayo dáŋɨ́yɨ́ aiwá nánɨ dɨ́wɨ́ nikeamónɨro yarɨ́ná o rɨxa uyípeayo imónɨ́ɨ́ eŋagɨ nánɨ o enɨ aiwá nánɨ dɨ́wɨ́ nikeamónɨrɨ nánɨ \v 15 nurɨ ámá aŋɨ́ ayo dáŋɨ́ womɨ nɨgwɨ́ omɨŋɨ́ nánɨ rɨxɨŋɨ́ urɨ́agɨ o omɨŋɨ́ Judayɨ́ nɨ́nɨ xwɨrɨ́á winarɨŋɨ́pɨ nánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Gɨ́ omɨŋɨ́yo nánɨ nurɨ gɨ́ odɨpíyo aiwá nɨwiiɨ.’ urɨ́agɨ \v 16 o nurɨ omɨŋɨ́ e nerɨ́ná rɨxa agwɨ́ eŋɨ́ mɨwínárɨ́agɨ aiwá pɨ́á odɨpí narɨŋɨ́pɨ nɨpaxɨ́ wimónɨ́agɨ aiwɨ ámá wí omɨ aiwá bɨ mɨnɨ mɨwigɨ́awixɨnɨ. \v 17 E eŋáná o ámɨ dɨŋɨ́ ɨ́á nɨxɨrɨrɨ re yaiwiŋɨnigɨnɨ, ‘Gɨ́ ápoyá omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ aiwá apánɨ nɨpɨ́rɨ nánɨ múrónɨŋagɨ aiwɨ nionɨ re nɨŋwearɨ aiwá agwɨ́ nánɨ nɨpémɨnɨrɨ rɨyarɨŋɨnɨ? \v 18 Nionɨ nɨwiápɨ́nɨmeámɨ nurɨ gɨ́ ápomɨ re urémeáɨmɨgɨnɨ, “Ápe, nionɨ ɨ́wɨ́ Gorɨxomɨ wikárɨrɨ joxɨ sikárɨrɨ éanigɨnɨ. \v 19 Nionɨ naŋɨ́ mimónɨŋagɨ nánɨ sɨnɨ dɨxɨ́ riwaxonɨ imónɨpaxɨ́ menɨnɨ. Joxɨ ‘Gɨ́ omɨŋɨ́ niiarɨŋoxɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋoxɨnɨ.’ nɨreɨ.” Ápomɨ e urémeáɨmɨgɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ \v 20 nɨwiápɨ́nɨmeámɨ xano tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nurɨ nurɨ rɨxa aŋwɨ e báná xano xegɨ́ xewaxo jɨ́iwo barɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ wá nɨwianɨrɨ mɨ́rɨ́ nurɨ nɨmakɨ́kɨyirɨ kíyɨ́ miaúnáná \v 21 xewaxo re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Ápoxɨnɨ, nionɨ Gorɨxomɨ ɨ́wɨ́ wikárɨrɨ joxɨ sikárɨrɨ eŋárɨnɨ. Nionɨ ámá naŋɨ́ mimónɨŋagɨ nánɨ sɨnɨ dɨxɨ́ riwaxonɨ imónɨpaxɨ́ menɨnɨ.’ urɨ́agɨ aiwɨ \v 22 xano omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áyo rɨ́aiwá re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Soyɨ́né rapɨrapɨ́ imɨrɨŋɨ́ mimónɨŋú aŋɨ́nɨ nɨmeámɨ nɨbɨrɨ uyírɨ́poyɨ. Omɨ okiyɨ́á numerɨ́ná wé ramaxɨ́ wá wéyo uyírárɨro sɨkwɨ́ sú uyírɨro époyɨ. \v 23 E nemáná burɨmákaú sɨpɨkɨ́ ikwanɨ́ imónarɨŋo nɨmeámɨ nɨbɨro pɨkípoyɨ. Nene nɨnɨrane íwo nánɨ yayɨ́ oyaneyɨ. \v 24 Nɨgɨ́ íwɨ́ ro peŋónɨŋɨ́ imónɨŋo ámɨ́nɨŋɨ́ wiápɨ́nɨmeaŋoɨ. “Anɨ́nɨŋɨnigɨnɨ.” yaiwiagwá ro ámɨ neaímeáagɨ nánɨ yayɨ́ yanɨ aiwá oimɨxaneyɨ.’ urɨ́agɨ awa o urɨ́ɨ́pa nero rɨxa aiwá rɨyamɨ́ nero yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ néra warɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. \v 25 Xewaxo xámɨŋo omɨŋɨ́yo yarɨŋɨ́mɨ dánɨ nɨbɨrɨ rɨxa aŋɨ́ tɨ́ŋɨ́ e aŋwɨ e dánɨ wenɨŋɨ́ éɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Soŋɨ́ rɨro sɨmɨnɨŋɨ́ ero yarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ \v 26 omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́á womɨ rɨ́aiwá nurɨrɨ o rɨxa aŋwɨ e báná re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Ayɨ́ pí nánɨ nerɨ rarɨŋoɨ?’ uráná \v 27 o re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Dɨxɨ́ rɨgwáo rɨxa rémónapɨŋoɨ. O rɨ́nɨŋɨ́ wí mɨmeá naŋo emeago dɨxɨ́ ápomɨ wímeáagɨ nánɨ o burɨmákaú sɨpɨkɨ́ ikwanɨ́ imónarɨŋo pɨkiŋoɨ.’ uráná \v 28 o wikɨ́ nónɨrɨ mɨpáwipaxɨ́ nɨwimónɨrɨ wáɨ́ e roŋáná xano nɨpeyearɨ pɨyɨpɨyɨ́ xwɨyɨ́á urɨ́agɨ aiwɨ \v 29 xanomɨ mɨxɨ́ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Nionɨ rɨnáínɨ́nɨŋɨ́ nimónɨrɨ omɨŋɨ́ siiarɨ́ná xwiogwɨ́ obaxɨ́ nɨmúroarɨ́ná sekaxɨ́ amɨpí joxɨ nɨrɨ́ɨ́yɨ́ nánɨ nionɨ wí mɨrɨwiaíkiŋárɨnɨ. E nerɨ aí nionɨ gɨ́ nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨŋáyɨ́ tɨ́nɨ yayɨ́ yanɨ nánɨ memé miá aí wo mɨniapɨŋɨ́rɨnɨ. \v 30 Nionɨ mɨniapɨpa nerɨ aiwɨ dɨxɨ́ riwaxo, apɨxɨ́ iyɨ́ ede dánɨ oikɨxearɨgɨ́íwa tɨ́nɨ nemerɨ́ná dɨxɨ́ nɨgwɨ́ xwé nowárɨŋo nánɨ burɨmákaú sɨpɨkɨ́ ikwanɨ́ imónarɨŋo apánɨ upɨkiíɨnɨ.’ uráná \v 31 xano re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Gɨ́ íwoxɨnɨ, “Nionɨyáyɨ́ wí ámɨ o nɨrápɨnɨ́árɨnɨ.” mɨyaiwipanɨ. Joxɨ íníná nionɨ tɨ́nɨ ŋwearɨŋoxɨ amɨpí áponɨyáyɨ́ nɨ́nɨ dɨxɨ́nɨrɨnɨ. \v 32 E nerɨ aí dɨxɨ́ rɨgwáo peŋónɨŋɨ́ imónɨŋo ámɨ́nɨŋɨ́ wiápɨ́nɨmeaŋoɨ. “Anɨ́nɨŋɨnigɨnɨ.” yaiwiagwáo ámɨ neaímeáagɨ nánɨ “Yayɨ́ mepa oyaneyɨ.” rɨsimónarɨnɨ? Oweoɨ, xe yayɨ́ oyaneyɨ.’ urɨŋɨnigɨnɨ.” Jisaso Parisiowa “None xɨráxogwáowaú xɨráónɨŋɨ́ imónɨŋagwɨ nánɨ rɨ́a neararɨnɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ nánɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ urɨŋɨnigɨnɨ. \c 16 \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ bosɨwɨ́ dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ moŋo nánɨrɨnɨ. \p \v 1 O ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ enɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá amɨpí nɨ́nɨ mɨmúrónɨŋɨ́ wo o xegɨ́ bosɨwo nánɨ ámá wí nɨbɨro áwaŋɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, ‘Dɨxɨ́ bosɨwo dɨxɨ́ iyɨ́á ɨ́á amɨpí xwɨrɨ́á ikɨxearɨnɨ.’ urɨ́agɨ́a \v 2 o bosɨwo nánɨ ‘Obɨnɨ.’ nurɨrɨ o rɨxa báná re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Pí éagɨ nánɨ joxɨ nánɨ xwɨyɨ́á wí rarɨŋagɨ́a wíanigɨnɨ? Amɨpí nionɨyá joxɨ nɨnɨmeirɨ́ná arɨge nɨnɨmeia warɨŋɨnɨ? Amɨpí nionɨyá pɨ́nɨ nɨnɨwiárimɨ urɨ nánɨ nɨ́nɨ ɨ́á nɨrorɨ bɨkwɨ́yo nɨŋwɨrárɨrɨ niapeɨ. Joxɨ sɨnɨ gɨ́ bosɨwɨ́ nimónɨrɨ ŋwearɨméɨnɨ.’ urɨ́agɨ \v 3 bosɨwo nurɨ re yaiwiŋɨnigɨnɨ, ‘Nionɨ bosɨwɨ́ roarɨŋáyɨ́ boso “Joxɨ kikiɨ́á uɨ.” nɨránáyɨ́ arɨ emɨ́árɨ́anɨ? Bosɨwɨ́ nimónɨrɨ yarɨŋáonɨ xwɨ́á nɨmirɨ́ná eŋɨ́ meánɨ́ emɨ́árɨ́anɨ? Rɨxɨŋɨ́ nura nurɨ́ná ayá ninɨnɨ́árɨ́anɨ?’ nɨyaiwirɨ \v 4 re yaiwiŋɨnigɨnɨ, ‘Ai, pí pí éɨmɨgɨnɨrɨ rɨxa nɨjɨ́á imónɨŋɨnɨ. Gɨ́ boso “Joxɨ kikiɨ́á uɨ.” nɨránáyɨ́ ámá nionɨ wigɨ́ aŋɨ́yo nánɨ ananɨ nɨmímɨnɨpɨ́rɨ nánɨ pí pí éɨmɨgɨnɨrɨ rɨxa nɨjɨ́á imónɨŋɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ \v 5 ámá o xegɨ́ boso nɨgwɨ́ wayá rɨ́wéná niapɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ wiŋɨ́yo ‘Bɨ́poyɨ.’ nurɨrɨ awa rɨxa báná xámɨ bɨ́omɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Gɨ́ boso pí siapɨŋɨ́ nánɨ rɨ́wéná rɨrápɨnɨ́árɨnɨ?’ urɨ́agɨ \v 6 re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Werɨxɨ́ sɨxɨ́ ínɨŋɨ́ dɨramɨxɨ́ 100 niapɨŋɨ́ nánɨ xɨxenɨ axɨ́pɨ nɨrápɨnɨ́árɨnɨ.’ urɨ́agɨ bosɨwo re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Dɨxɨ́ bɨkwɨ́ nɨgwɨ́ nánɨ ŋwɨrárarɨŋɨ́namɨ nɨmearɨ éɨ́ nɨŋweámáná werɨxɨ́ sɨxɨ́ ínɨŋɨ́ dɨramɨxɨ́ 100 nánɨ eánɨŋe nɨkwɨ́rɨrɨ 50 ŋwɨráreɨ.’ nurɨrɨ́ná xɨ́o enɨ bosoyá bɨkwɨ́yo axɨ́pɨ dɨramɨxɨ́ 100 nánɨ eánɨŋɨ́pɨ nɨkwɨ́rɨrɨ ámɨ 50 ŋwɨrárɨŋɨnigɨnɨ. \v 7 Ámá ámɨ wo báná bosɨwo yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, ‘Gɨ́ boso joxɨ siapɨŋɨ́yɨ́ ararɨrɨnɨ?’ urɨ́agɨ o re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘O witɨ́ ɨ́á 1000 nionɨ niapɨŋɨ́ nánɨ xɨxenɨ axɨ́pɨ nɨrápɨnɨ́árɨnɨ.’ urɨ́agɨ bosɨwo re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Dɨxɨ́ bɨkwɨ́yo witɨ́ ɨ́á 1000 nánɨ ŋwɨrárɨnɨŋe nɨkwɨ́rɨrɨ witɨ́ ɨ́á 800 ŋwɨráreɨ.’ nurɨrɨ́ná bosoyá bɨkwɨ́yo enɨ nɨkwɨ́rɨrɨ axɨ́pɨ nɨŋwɨrárɨrɨ womɨ womɨ nɨ́nɨ e néra uŋɨnigɨnɨ. \v 8 Boso xegɨ́ yapɨ́ wíwapɨyarɨŋɨ́ bosɨwo nánɨ ‘O “Nionɨ onɨmímɨnɨ́poyɨ.” nɨyaiwirɨ e éɨ́rɨnɨ.’ rarɨŋagɨ́a arɨ́á e nɨwirɨ o nánɨ ‘Dɨŋɨ́ émɨ saímɨ́ moŋorɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ seáyɨ e umeŋɨnigɨnɨ.” Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ nurɨrɨ wiepɨsarɨŋɨ́yo ámɨ bɨ rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá agwɨ ríná amɨpí xwɨ́á tɨ́yo weŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨkwɨ́roro yarɨgɨ́áyɨ́ wigɨ́ wínɨyɨ́ tɨ́nɨ ninɨróná dɨŋɨ́ émɨ saímɨ́ nɨmoro nero nánɨ ámá nionɨ dɨŋɨ́ nɨnɨkwɨ́roro yarɨgɨ́áyo seáyɨ e imónɨŋoɨ. \v 9 Ayɨnánɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Nɨgwɨ́pɨ ámá wí apɨ tɨ́nɨ sɨpí imɨxarɨgɨ́á aiwɨ soyɨ́né uyípeayɨ́ wí negɨ́ nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨŋwáyɨ́nɨŋɨ́ imónɨpɨ́rɨ nánɨ nɨgwɨ́pɨ tɨ́nɨ arɨrá wíɨ́rɨxɨnɨ. E nerɨ́náyɨ́ rɨ́wéná sɨ́á yoparɨ́yimɨ nɨgwɨ́ nɨ́nɨ rɨxa anɨpá imónáná Gorɨxo soyɨ́né xegɨ́ aŋɨ́ íníná ŋweapɨ́rɨ́a nánɨ eŋɨ́yo páwipɨ́rɨ́a nánɨ seamímɨnɨnɨ́árɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \v 10 Ámá omɨŋɨ́ onɨmiápia nerɨ́ná píránɨŋɨ́ dɨŋɨ́ nɨkwɨ́roro xɨxenɨ yarɨgɨ́á gɨyɨ́ gɨyɨ́ xwé enɨ xɨxenɨ yarɨgɨ́árɨnɨ. Ámá omɨŋɨ́ onɨmiápia nerɨ́ná dɨŋɨ́ nɨkwɨ́roro mé ámáyá sɨŋwɨ́yo dánɨ nɨwiepɨsiro omɨŋɨ́ yarɨgɨ́á gɨyɨ́ gɨyɨ́ omɨŋɨ́ xwé nánɨ aí axɨ́pɨ yarɨgɨ́árɨnɨ. \v 11 Ayɨnánɨ nɨgwɨ́ ámá wí nɨmearo ayɨ́ tɨ́nɨ sɨpí imɨxarɨgɨ́áyɨ́ soyɨ́né nɨgwɨ́ ayɨ́ aí tɨ́nɨ ámáyo mɨnɨ mɨwipa ero arɨrá mɨwipa ero nerɨ́náyɨ́ ‘Gorɨxo ananɨ xegɨ́ amɨpí naŋɨ́ aŋɨ́namɨ weŋɨ́yɨ́ none píránɨŋɨ́ umeianɨ́wá nánɨ neaiapɨnɨ́árɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ? Oweoɨ. \v 12 Soyɨ́né amɨpí ámá woyáyɨ́ sɨŋwɨ́ muwɨnaxɨ́dipa nerɨ́náyɨ́ omɨŋɨ́ soyɨ́néyápɨ mepɨ́rɨ́áyɨ́ go seaiapɨnɨ́árɨ́anɨ? Oweoɨ. \v 13 Ámá wo ámá waúyá xɨnáínɨŋɨ́ nimónɨrɨ omɨŋɨ́ wiipaxɨ́ menɨnɨ. E nerɨ́náyɨ́ wɨ́omɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ nuyirɨ wɨ́omɨ dɨŋɨ́ peá nɨmorɨ nerɨ wɨ́omɨ píránɨŋɨ́ ayá tɨ́nɨ nɨxɨ́dɨrɨ wɨ́omɨ peayɨ́ nɨwianɨrɨ enɨŋoɨ. Soyɨ́né nɨgwɨ́yɨ́yá omɨŋɨ́ wiiarɨŋɨ́nɨŋɨ́ nimónɨro ‘Nɨgwɨ́ wí mɨnɨmúropa oenɨ.’ nɨyaiwirɨ́náyɨ́, Gorɨxoyá omɨŋɨ́ wiiarɨŋɨ́ woxɨ́nɨŋɨ́ imónɨpaxɨ́ menɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Jisaso xwɨyɨ́á urɨŋɨ́yɨ́ wí nánɨrɨnɨ. \p \v 14 Jisaso xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ e urarɨ́ná Parisiowa —Awa nɨgwɨ́ nánɨ xwapɨ́ wimónarɨŋowarɨnɨ. Awa arɨ́á e nɨwiróná damɨ dánɨ rɨperɨrɨ́ umeararɨŋagɨ́a \v 15 Jisaso e nɨwɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né ámáyá sɨŋwɨ́yo dánɨ ‘Wé rónɨŋwáonerɨnɨ.’ nɨrɨro yapɨ́ nɨwiepɨsiro rarɨgɨ́oyɨ́né aí Gorɨxo amɨpí segɨ́ xwioxɨ́yo ínɨmɨ imónɨŋɨ́pɨ nɨpɨnɨ nɨjɨ́á imónɨnɨ. Amɨpí nánɨ ámá ‘Rɨpɨ ayá tɨ́ŋɨ́pɨ imónɨnɨ.’ rɨ́ápɨyɨ́ Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ xwɨrɨ́á winarɨŋɨ́yɨ́ imónɨnɨ. \v 16 Gorɨxo Ebɨrɨ́amo xɨ́omɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rorɨ píránɨŋɨ́ xɨ́darɨŋagɨ nánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Dɨxɨ́ seárɨ́awé ámá obaxɨ́ nimóga úɨ́áyɨ́ gɨ́ ayá tɨ́ŋɨ́nɨŋɨ́ nimóga upɨ́rɨ́árɨnɨ.’ urɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ Moseso tɨ́nɨ wɨ́á rókiamoagɨ́áwa tɨ́nɨ apɨ nánɨ Bɨkwɨ́yo nɨrɨro eagɨ́árɨnɨ. Seyɨ́né pɨ́né apɨ nɨsearéwapɨya bɨgɨ́árɨnɨ. E nerɨ aiwɨ Jono wayɨ́ nɨneameaia uŋo nɨrémorɨ́ná xwɨyɨ́á yayɨ́ seainɨpaxɨ́pɨ re searayiŋɨnigɨnɨ, ‘Seyɨ́né Gorɨxoyá xwioxɨ́yo páwipɨ́rɨ nánɨ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro nɨsanɨro ŋweáɨ́rɨxɨnɨ.’ searayiŋɨnigɨnɨ. Ámá nɨ́nɨ aŋɨ́ ayómɨnɨ eŋɨ́ tɨ́nɨ óɨ́ nimóa páwianɨro yarɨŋoɨ. \v 17 E nerɨ aiwɨ amɨpí nɨ́nɨ Moseso tɨ́nɨ wɨ́á rókiamoagɨ́áwa tɨ́nɨ Gorɨxoyá Bɨkwɨ́yo eagɨ́ápɨ bɨ onɨmiápɨ aí surɨ́má imónɨnɨ́ámanɨ. Awa nɨrɨro eagɨ́ápa xɨxenɨ imónɨnɨ́árɨnɨ. Aŋɨ́na tɨ́nɨ xwɨ́á rɨrí tɨ́nɨ ananɨ anɨpá nimónɨrɨ aiwɨ Bɨkwɨ́ Gorɨxoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ anɨpá imónɨpaxɨ́ menɨnɨ. \v 18 Go go xegɨ́ xiepí xámɨ meaŋímɨ emɨ nɨmorɨ ámɨ wínɨ nɨmearɨ́náyɨ́ ayɨ́ ɨ́wɨ́ inarɨŋiɨ. Go go apɨxɨ́ ámá wo nɨmearɨ emɨ moŋímɨ nɨmearɨ́náyɨ́ ayɨ́ enɨ ɨ́wɨ́ inarɨŋiɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Rasaraso tɨ́nɨ amɨpí mɨmúrónɨŋo tɨ́nɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 19 Jisaso ámá ayo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wo amɨpí mɨmúrónɨŋo —O nɨgwɨ́ xwé tɨ́gɨ́áwa rapɨrapɨ́ awiaxɨ́nɨ yínarɨgɨ́ápa íníná rapɨrapɨ́ ayɨ́á rɨŋɨ́nɨ nɨyínɨrɨ sɨ́á ayɨ́ ayo aiwá naŋɨ́nɨ nɨnɨrɨ anɨŋɨ́ sɨrɨ́ munɨ́ ŋweaŋáná \v 20 ámá wa wigɨ́ ámá wo xegɨ́ yoɨ́ Rasarasoyɨ rɨnɨŋo —O uyípeayɨ́ imónɨŋáná uranɨ́ xegɨ́ wí pɨpɨ́rɨmɨ́ó eŋorɨnɨ. Omɨ nɨmeámɨ nɨbɨro amɨpí mɨmúrónɨŋoyá ákɨŋá ɨ́wí e wɨ́rárɨgɨ́orɨnɨ. \v 21 Amɨpí mɨmúrónɨŋo íkwiaŋwɨ́yo éɨ́ nɨŋwearɨ aiwá nɨnɨrɨ yunɨ́pia piéróɨ́yɨ́ uranɨ́ tɨ́ŋo ‘Mɨmeánɨ́ oemɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ yarɨ́ná sɨ́wí wí nɨbayiro xegɨ́ uranɨ́yo aíwɨ́ meayigɨ́awixɨnɨ. \v 22 Uyípeayo rɨxa nɨpéagɨ aŋɨ́najɨ́ Gorɨxoyáyɨ́ oyá dɨŋɨ́pɨ nɨmeámɨ nɨyiro Ebɨrɨ́amo tɨ́ŋɨ́ e wárɨgɨ́awixɨnɨ. Amɨpí mɨmúrónɨŋo enɨ péagɨ omɨ enɨ xwɨ́á nɨweyárɨmáná eŋáná \v 23 o rɨ́á anɨŋɨ́ wearɨŋɨ́yo dánɨ rɨ́nɨŋɨ́ xaíwɨ́ inarɨ́ná sɨŋwɨ́ anaúɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Ebɨrɨ́amo ná jɨ́amɨ ŋweaŋáná Rasaraso xɨ́o tɨ́ámɨnɨ kɨnɨmónénapɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ \v 24 rɨ́aiwá re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Arɨ́o Ebɨrɨ́ame, rɨ́á tɨ́ mɨmenɨŋwɨ́ ayɨkwɨ́ mɨnɨrarɨnɨnɨ. Rasarasomɨ re urowárénapeɨ, “Wé sɨ́mɨ́pɨnɨ iniɨgɨ́yo igɨ́á neámáná aíwɨ́ imɨŋɨ́ urɨnɨ nánɨ wikwiárauɨ.” urowárénapeɨ.’ urɨ́agɨ aí \v 25 Ebɨrɨ́amo re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Arɨ́oe, joxɨ sɨnɨ sɨŋoxɨ nɨŋwearɨ́ná amɨpí naŋɨ́nɨ símearɨ Rasarasomɨ sɨpínɨ wímearɨ yagɨ́rɨnɨ. E nerɨ aiwɨ agwɨ o sa kikiɨ́á yarɨ́ná joxɨ rɨ́nɨŋɨ́ nánɨ niwieánɨrɨ ŋweaŋɨnɨ. \v 26 Rɨpɨ enɨ pɨŋɨ́ earɨrí segɨ́ tɨ́ámɨnɨ eadɨ́rorɨ negɨ́ tɨ́ámɨnɨ eadɨ́rorɨ eŋagɨ nánɨ seyɨ́né wí nene tɨ́ámɨnɨ mɨxemónapɨpaxɨ́rɨnɨ. Nene enɨ wí seyɨ́né tɨ́ámɨnɨ mɨxemónapɨpaxɨ́rɨnɨ.’ urɨ́agɨ \v 27 rɨ́á xaíwɨ́ weánarɨŋo re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Nionɨ tɨ́ámɨnɨ Rasarasomɨ re nánɨ urowárénapɨpaxɨ́ mepa eŋánáyɨ́, waunɨ́ rɨxɨŋɨ́ re orɨrɨmɨnɨ, “Gɨ́ ápoyá aŋɨ́mɨnɨ urowáreɨ.” orɨrɨmɨnɨ. \v 28 Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáowa wé bɨ nɨpɨnɨ imónɨgɨ́áwa nionɨ rɨ́nɨŋɨ́ meaarɨŋá rɨ́mɨ dánɨ bɨpɨ́rɨxɨnɨrɨ Rasaraso xwɨyɨ́á nɨjɨ́á wino urowáreɨ.’ urɨ́agɨ aiwɨ \v 29 Ebɨrɨ́amo re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Awa rɨ́wamɨŋɨ́ Moseso nɨrɨrɨ eaŋɨ́ tɨ́nɨ wɨ́á rókiamoagɨ́áwa nɨrɨro eagɨ́á tɨ́nɨ ananɨ ɨ́á nɨroro nɨjɨ́á imónɨpaxɨ́rɨnɨ. Xwɨyɨ́á apɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ ananɨ arɨ́á wíɨ́rɨxɨnɨ.’ urɨ́agɨ aí \v 30 rɨ́á xaíwɨ́ weánarɨŋo re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Arɨ́o Ebɨrɨ́ame, xwɨyɨ́á apimɨ arɨ́á umónɨpaxɨ́ meŋagɨ nánɨ rɨrarɨŋɨnɨ. Ámá pɨyɨ́ wo nɨwiápɨ́nɨmearɨ nɨjɨ́á wíánáyɨ́, ananɨ arɨ́á nɨwiro nɨsanɨro ŋweapaxɨ́rɨnɨ.’ urɨ́agɨ aí \v 31 o re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Xwɨyɨ́á Moseso nɨrɨrɨ eaŋɨ́pɨ tɨ́nɨ wɨ́á rókiamoagɨ́áwa nɨrɨro eagɨ́ápɨ tɨ́nɨ arɨ́á mumónɨpa nerónáyɨ́, ámá pɨyɨ́ wo nɨwiápɨ́nɨmearɨ nɨjɨ́á wimɨnɨrɨ yarɨŋagɨ aí ayɨ́ arɨ́á wí wipaxɨ́ menɨnɨ.’ urɨŋɨnigɨnɨ.” Jisaso xwɨyɨ́á apɨ e urɨŋɨnigɨnɨ. \c 17 \s1 Ɨ́wɨ́ oépoyɨnɨrɨ wíwapɨyarɨgɨ́áyɨ́ nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 O xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wí wí ɨ́wɨ́ oépoyɨnɨrɨ iwamɨ́ó nɨwíwapɨyipɨ́rɨ́a aiwɨ ámá e wíwapɨyíɨ́áyɨ́ aweyɨ! Sɨ́á wɨyi ayɨ́ majɨ́á wórɨnɨ́árɨnɨ. Ayɨ́ xeanɨŋɨ́ rɨ́á tɨ́ŋɨ́ wímeanɨ́á eŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí wíwɨnɨgɨnɨ. \v 2 Ayɨ́ niaíwɨ́ rɨpiamɨ nionɨ dɨŋɨ́ nɨkwɨ́roanɨro yarɨgɨ́ápiamɨ pɨ́rɨ́ wiaíkianɨro nero ɨ́wɨ́ oépoyɨnɨrɨ wíwapɨyarɨ́ná Gorɨxo ‘Ayɨ́ xwɨyɨ́á mayɨ́rɨnɨ.’ mɨrɨ́ rɨxa nɨpémáná eŋáná rɨ́nɨŋɨ́ xwé winɨ́árɨnɨ. Sɨnɨ niaíwɨ́piamɨ ɨ́wɨ́ nánɨ mɨwiepɨsipa eŋáná ámá wa ayo ɨ́á nɨxero sɨ́ŋá xwé wo siŋwɨ́ tɨ́nɨ gwɨ́ nɨjárɨro rawɨrawáyo nɨmamówárɨrɨ́náyɨ́, sɨpí eŋagɨ aiwɨ rɨ́nɨŋɨ́ Gorɨxo wimɨnɨrɨ eŋɨ́pɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́manɨ. \v 3 Ayɨnánɨ píránɨŋɨ́ éɨ́rɨxɨnɨ. \s1 Ɨ́wɨ́ síɨ́pɨ yokwarɨmɨ́ nɨwiirɨ́ná epaxɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p “Joxɨ ámá wo, Gorɨxomɨ nɨxɨ́dɨrɨ nánɨ rɨrɨxɨ́meá imónɨŋo ɨ́wɨ́ síánáyɨ́ mɨxɨ́ urɨ́ɨrɨxɨnɨ. O rɨxa dɨŋɨ́ neyírorɨ nɨsanɨrɨ nerɨ́náyɨ́ ɨ́wɨ́ síɨ́pɨ yokwarɨmɨ́ nɨwiirɨ ‘Ananɨrɨnɨ.’ urɨ́ɨrɨxɨnɨ. \v 4 O ɨ́wɨ́ nɨsirɨ piaxɨ́ weánarɨŋagɨ nánɨ nɨbɨrɨ ‘Rɨxa dɨŋɨ́ neyírorɨ ɨ́wɨ́ ámɨ wínɨ simɨ́ámanɨ.’ rɨrémeááná joxɨ yokwarɨmɨ́ nɨwiirɨ ‘Ananɨrɨnɨ.’ urɨ́ɨrɨxɨnɨ. Sɨ́á axɨ́yimɨ o síɨ́pa axɨ́pɨ wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú rɨrémeaayíánáyɨ́, joxɨ enɨ yokwarɨmɨ́ wiayíɨrɨxɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 5 wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa Ámɨnáomɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ dɨŋɨ́ rɨkwɨ́roarɨŋwáyɨ́ ámɨ bɨ dɨŋɨ́ rɨkwɨ́roanɨ nánɨ neaiiɨ.” urɨ́agɨ́a \v 6 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né nɨjɨ́árɨnɨ. Masɨté aiwá siyɨ́ negɨ́ omɨŋɨ́yo ɨwɨ́ urarɨŋwáyɨ́ aga onɨmiápia nerɨ aiwɨ segɨ́ dɨŋɨ́ nionɨ nánɨ nɨkwɨ́roarɨgɨ́áyɨ́ ayɨ́nɨŋɨ́ nerɨ́náyɨ́, ‘Íkɨ́á xé roxɨnɨ nɨyoámɨga rawɨrawáyo e dánɨ roɨ.’ uránáyɨ́ ananɨ arɨ́ánɨŋɨ́ seainɨ́árɨnɨ. Amɨpí ‘Nionɨ epaxɨ́manɨ.’ yaiwiarɨgɨ́á aí ananɨ epɨ́rɨ́árɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áyɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 7 “E nerɨ aí soyɨ́né woxɨ dɨxɨ́ rɨnáínɨŋɨ́ nimónɨrɨ omɨŋɨ́ siiarɨŋɨ́ wo xwɨ́á nɨmirɨ yunɨ́ ikikémɨ́ yarɨŋe dánɨranɨ, sipɨsipɨ́ píránɨŋɨ́ nɨméra warɨŋe dánɨranɨ, pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nɨbɨrɨ rémónapáná joxɨ ‘Ayá tɨ́nɨ aŋɨ́nɨ nɨ́wiapɨrɨ nɨŋwearɨ aiwá neɨ.’ urɨréɨnɨ? Oweoɨ, o sa dɨxɨ́ rɨnáínɨŋɨ́ omɨŋɨ́ siiarɨŋo eŋagɨ nánɨ \v 8 xámɨ re urɨrɨ́ɨnɨ, ‘Amíná aiwá rɨ́á nɨnɨyeairɨ dɨxɨ́ rapɨrapɨ́ nɨkɨ́kɨyinɨmáná aiwá nɨxerɨ niapáná nionɨ iniɨgɨ́ nɨrɨ aiwá nɨrɨ nemáná eŋáná joxɨ rɨ́wɨ́yo nɨrɨ́ɨnɨ.’ urɨrɨ́ɨnɨ. \v 9 O joxɨ sekaxɨ́ urɨ́ɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ siíáná omɨ weyɨ́ umerɨréɨnɨ? Oweoɨ, dɨxɨ́ omɨŋɨ́ siiarɨŋo eŋagɨ nánɨ yayɨ́ wirɨméɨnɨ.” Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ nurɨrɨ \v 10 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ seaiepɨsarɨŋáoyɨ́né enɨ sekaxɨ́ amɨpí nionɨ searɨ́áyɨ́ xɨxenɨ nerɨ́náyɨ́ seáyɨ e mimónɨpa nero re rɨ́ɨ́rɨxɨnɨ, ‘None xɨnáíwanénɨŋɨ́ nimónɨrane oyá omɨŋɨ́ wiiarɨŋwáonenɨrɨnɨ. Omɨŋɨ́ negɨ́nɨ nearɨ́ɨ́yɨ́nɨ eŋwárɨnɨ.’ rɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Peyɨyɨ́ tɨ́gɨ́á wé wúkaú naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 11 Jisaso Jerusaremɨ nánɨ nurɨ Gariri pɨropenɨsɨ́ tɨ́nɨ Samaria pɨropenɨsɨ́ tɨ́nɨ mɨdɨmɨdánɨ eŋáná o áwɨnimanɨ nɨpurɨ́ná \v 12 aŋɨ́ bimɨ rémóáná ámá wé wúkaú peyɨyɨ́ tɨ́gɨ́áwa ná jɨ́amɨ nɨrómáná \v 13 rɨ́aiwá re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Jisasoxɨ, negɨ́ neamemearɨŋoxɨnɨ, none nánɨ wá orunɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 14 o sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ́ná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né nuro apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áwamɨ sɨwá winaúpoyɨ.” urɨ́agɨ awa sɨnɨ óɨ́ e warɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Wigɨ́ wará naŋɨ́ imónɨŋɨnigɨnɨ. \v 15 Naŋɨ́ imónáná awa wo wenɨŋɨ́ inɨ́ɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Xegɨ́ wará naŋɨ́ imónɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ nɨkɨnɨmónɨmɨ nurɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ numerɨ́ná rɨ́aiwánɨŋɨ́ nɨra nurɨ \v 16 Jisasoyá sɨkwɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nɨpɨ́kínɨmearɨ omɨ yayɨ́ wiŋɨnigɨnɨ. Ámá oyɨ́ Samariayɨ́ worɨnɨ. \v 17 O yayɨ́ wiarɨ́ná Jisaso ámá e rówapɨgɨ́áyo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wé wúkaú naŋɨ́ imónɨ́awixɨnɨ. Wɨ́a gɨmɨnɨrɨnɨ? \v 18 Pí nánɨ ámá aŋɨ́ mɨdáŋɨ́ ronɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ umemɨnɨrɨ bɨŋoɨ? Wɨ́a Judayowa ámɨ mɨbɨpa pí nánɨ éoɨ?” nurɨrɨ \v 19 Samariaomɨ re urowárɨŋɨnigɨnɨ, “Nɨwiápɨ́nɨmeámɨ uɨ. Joxɨ dɨŋɨ́ nɨnɨkwɨ́rorɨŋɨ́pimɨ dánɨ erɨ́kiemeánɨ́ɨnɨ.” urowárɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Gíná Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ neameŋweanɨ́árɨnɨ?” urɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 20 Parisiowa “Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ ámá nene yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ gíná arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́árɨ́anɨ?” nɨyaiwiro Jisasomɨ yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ neameŋweanɨ́ápɨ gíná imónɨnɨ́árɨnɨ?” Yarɨŋɨ́ e wíagɨ́a nánɨ o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Sɨ́mɨmajɨ́ónɨŋɨ́ seainarɨ́ná sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨro re rɨpɨ́rɨ́ámanɨ, ‘Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ neameŋweanɨ́ápɨ rɨxa ríyɨ́rɨnɨ.’ rɨpɨ́rɨ́ámanɨ.” nurɨrɨ \v 21 “Ámá Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáo negɨ́ tɨ́nɨ áwɨnɨmɨ re riwo rɨronɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Wí re rɨpɨ́rɨ́ámanɨ, ‘Sɨŋwɨ́ wɨnɨ́poyɨ. Ríyɨ́rɨnɨ. Sɨŋwɨ́ wɨnɨ́poyɨ. Jɨ́iyɨ́rɨnɨ.’ rɨpɨ́rɨ́ámanɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ seameŋweáwɨnɨgɨnɨrɨ yarɨŋo rɨxa seyɨ́né tɨ́nɨ áwɨnɨmɨ re roŋɨ́ eŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ.” nurɨrɨ \v 22 xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Rɨ́wéná soyɨ́né ‘Sɨ́á ámá imónɨŋo ámɨ sɨŋánɨ nimónɨrɨ emenɨ́áyi aŋɨ́nɨ oimónɨnɨ.’ yaiwipɨ́rɨ́á aiwɨ aŋɨ́nɨ imónɨ́agɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨpɨ́rɨ́ámanɨ. \v 23 Ámá wí nionɨ nánɨ ‘Sɨŋwɨ́ wɨnɨ́poyɨ. Jɨ́iworɨnɨ. Sɨŋwɨ́ wɨnɨ́poyɨ. Riworɨnɨ.’ searánáyɨ́, nepa neararɨŋoɨnɨrɨ númɨ muxɨ́dɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 24 Ápiaŋwɨ́ nerɨ́ná wɨ́á aŋɨ́ ɨkwɨ́rónɨŋɨ́ nɨmɨnɨ ókiarɨŋɨ́pa ámá imónɨŋáonɨ nɨweapɨrɨ́ná ámá nɨ́nɨyá sɨŋwɨ́yo dánɨ sɨŋánɨ imónɨmɨ́á eŋagɨ nánɨ númɨ mupa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 25 Xámɨ ámá agwɨ ríná ŋweagɨ́áyɨ́ rɨ́wɨ́ nɨmóáná nionɨ rɨ́nɨŋɨ́ xwé wí meámɨ́árɨnɨ. \v 26 Ámá eŋíná Nowao tɨ́ŋɨ́ íná néra wagɨ́ápa ámá imónɨŋáonɨ weapɨmɨnɨrɨ yarɨ́ná axɨ́pɨ epɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 27 Ayɨ́ ‘Gorɨxo iniɨgɨ́ waxɨ́ tɨ́nɨ xwɨrɨ́á wí neaikɨxenɨ́ámanɨ.’ nɨyaiwiro o nánɨ dɨŋɨ́ peá nɨmoro aiwá nɨro iniɨgɨ́ nɨro néra nuro apɨxɨ́ nɨŋwɨrára uro nɨmeága uro yarɨ́ná Nowao rɨxa sɨpɨxɨ́yo ínɨmɨ páwíáná re eŋɨnigɨnɨ. Iniɨgɨ́ waxɨ́ xwé nɨróga nɨwiápɨ́nɨmearɨ oxɨ́ apɨxɨ́ nɨ́nɨ iniɨgɨ́ namigɨ́awixɨnɨ. \v 28 Nowao tɨ́ŋɨ́ íná dánɨ ná rɨ́wɨ́yo Roto tɨ́ŋɨ́ íná enɨ Sodomɨ ŋweagɨ́áyɨ́ axɨ́pɨ e yagɨ́árɨnɨ. Ayɨ́ enɨ Gorɨxo nánɨ dɨŋɨ́ peá nɨmoro aiwá nɨga uro iniɨgɨ́ nɨga uro nero amɨpí bɨ bɨ́ niga uro omɨŋɨ́ néra uro aŋɨ́ nɨmɨra uro yarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. \v 29 Sɨ́á Roto Sodomɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ éɨ́ úɨ́yimɨ Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ rɨ́á tɨ́nɨ sɨ́ŋá tɨ́nɨ aŋɨ́namɨ dánɨ nɨpiérorɨ ámá aŋɨ́ apimɨ ŋweagɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ rɨ́á nɨŋɨnigɨnɨ. \v 30 Rɨ́wéná enɨ ámá axɨ́pɨ e néra nuro ‘Gorɨxomɨ xewaxo nɨweapɨnɨ́ámanɨ.’ nɨyaiwia warɨ́ná ámá imónɨŋáonɨ sɨŋánɨ imónɨmɨ́árɨnɨ. \v 31 Sɨ́á ayimɨ ámá aŋɨ́ pákɨ́kɨ́ nɨmɨrɨga peyiŋɨ́yo seáyɨ eŋiwámɨ ŋweagɨ́á gɨyɨ́ gɨyɨ́ nɨwepɨ́nɨro ‘Nɨgɨ́ iyɨ́á ɨ́á aŋɨ́ xwɨ́á eŋɨ́wámɨ weŋɨ́yɨ́ nɨmeámɨ éɨ́ oumɨnɨ.’ nɨyaiwiro mɨpáwipa éɨ́rɨxɨnɨ. Aiwá omɨŋɨ́yo yarɨgɨ́á gɨyɨ́ gɨyɨ́ enɨ wigɨ́ amɨpí meaanɨro nánɨ ámɨ aŋɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ mupa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 32 Rotomɨ xiepí nánɨ dɨŋɨ́ oseainɨnɨ. Í xegɨ́ iyɨ́á ɨ́á amɨpí nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí wíagɨ nɨkɨnɨmónɨrɨ wenɨŋɨ́ éɨ́yɨ́ re eŋɨnigɨnɨ. Nɨperɨ sɨ́ŋá imónɨŋɨnigɨnɨ. \v 33 Ámá xegɨ́ amɨpí dɨŋɨ́ tɨ́ŋɨ́pɨ nánɨnɨ dɨŋɨ́ móɨ́ go go o dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ anɨŋɨ́ ŋweanɨ́a nánɨpɨ sɨxɨ́ ínɨnɨ́ámanɨ. Ámá xegɨ́ amɨpí dɨŋɨ́ tɨ́ŋɨ́pɨ nánɨ aí ‘Pí enɨŋoɨ!’ yaiwíɨ́ go go o dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ anɨŋɨ́ ŋweanɨ́a nánɨ sɨxɨ́ ínɨnɨ́árɨnɨ. \v 34 Sɨ́á ámá imónɨŋáonɨ weapɨmɨ́áyimɨ ámá waú aŋɨ́ íkwiaŋwɨ́yo sá weŋáná Gorɨxoyá aŋɨ́najowa wɨ́o, Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨŋomɨ nɨwirɨmearo wɨ́o dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́roarɨŋomɨ e wárɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 35 Ayimɨ apɨxɨ́ wípaú enɨ pɨrawá yunɨ́ ikɨxémɨ́ yarɨ́ná wɨ́ímɨ nɨwirɨmearo wɨ́ímɨ e wárɨpɨrɨ́árɨnɨ. \v 36 [Ámá waú enɨ omɨŋɨ́yo yarɨ́ná wɨ́omɨ nɨwirɨmearo wɨ́omɨ wárɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.”] Jisaso e urɨ́agɨ \v 37 xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, joxɨ neararɨŋɨ́pɨ gɨmɨ imónɨnɨ́árɨnɨ?” urɨ́agɨ́a Jisaso “O weapɨnɨ́e nánɨ ámá áwaŋɨ́ wí nearɨpaxɨ́ menɨnɨ. Ámá nɨ́nɨ sɨŋwɨ́ tɨ́nɨ wɨnɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á re urɨŋɨnigɨnɨ, “Pɨyɨ́ weŋe apurɨ́ obaxɨ́ pénarɨŋɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 18 \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ apɨxɨ́ aní tɨ́nɨ xwɨrɨxɨ́ mearɨŋo tɨ́nɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nɨwirɨ́ná anɨŋɨ́ winɨ́agɨ pɨ́nɨ wiárɨpɨ́rɨxɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á bɨ nurɨrɨ \v 2 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Aŋɨ́ bimɨ opisɨ́ aŋɨ́yo dánɨ xwɨrɨxɨ́ eyeyírómɨ́ yarɨŋɨ́ wo —O Gorɨxo nánɨ wáyɨ́ mepa erɨ ámá nɨ́nɨyo dɨŋɨ́ sɨpí mɨwipa erɨ yarɨŋorɨnɨ. \v 3 Omɨ apɨxɨ́ anɨ́ wí —Í enɨ aŋɨ́ apimɨ dáŋírɨnɨ. Í íníná o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨbayirɨ re urayiŋɨnigɨnɨ, ‘Ámá niínɨ pɨ́né nɨmeararɨgɨ́áyɨ́ joxɨ tɨ́nɨ nɨrorai saŋɨ́ nɨnɨrápɨrɨ xwɨrɨxɨ́ bɨ oyaiyɨ.’ urayíagɨ aí \v 4 o ‘Saŋɨ́ murápɨpa oemɨnɨ.’ nɨyaiwia núɨsáná rɨ́wéná í nánɨ rɨxa anɨŋɨ́ winɨ́agɨ re yaiwiŋɨnigɨnɨ, ‘Nionɨ Gorɨxo nánɨ wáyɨ́ mé nerɨ ámáyo dɨŋɨ́ sɨpí mɨwiarɨŋáonɨ aiwɨ \v 5 apɨxɨ́ anɨ́ í anɨŋɨ́ nimoayarɨŋagɨ nionɨ í anɨŋɨ́ minɨ́ bayarɨ́ná anɨŋɨ́ ninɨnɨgɨnɨrɨ ímɨ oumearómɨnɨ.’ yaiwiŋɨnigɨnɨ.” \v 6 Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á e nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá xwɨrɨxɨ́ eyeyírómɨ́ yarɨŋɨ́ sɨpío eŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ mópoyɨ. \v 7 O ámá sɨpío aiwɨ apɨxɨ́ aní íníná bayarɨŋagɨ nánɨ saŋɨ́ urápɨŋɨnigɨnɨ. Gorɨxo ámá ónɨŋɨ́ wí mimónɨŋagɨ aí re rɨyaiwiarɨŋoɨ, ‘Gorɨxo ámá xɨ́o xegɨ́nɨ eyíroŋɨ́yɨ́ omɨ árɨ́wɨyiranɨ, ikwáwɨyiranɨ, “Joxɨ saŋɨ́ nearápeɨ.” urayarɨ́náyɨ́ o kikiɨ́á néra núɨsáná ná rɨ́wɨ́yo dánɨ saŋɨ́ urápɨnɨgɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ? \v 8 Oweoɨ! ‘Aŋɨ́nɨ saŋɨ́ urápɨnɨ́árɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ. E nerɨ aiwɨ ámá imónɨŋáonɨ nɨweapɨrɨ́ná ámá sɨnɨ dɨŋɨ́ nɨnɨkwɨ́roro yarɨŋagɨ́a sɨŋwɨ́ wɨnɨmɨ́árɨ́anɨ? Rɨxa pɨ́nɨ nɨnɨwiárɨmɨ warɨŋagɨ́a wɨnɨmɨ́árɨ́anɨ? Ayɨnánɨ píránɨŋɨ́ dɨŋɨ́ mópoyɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ Parisio tɨ́nɨ takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ uráparɨŋo tɨ́nɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 9 O ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ enɨ wanɨ dɨŋɨ́ nɨkwɨ́rónɨro “None wé rónɨŋwáonerɨnɨ.” yaiwiro ámá wíyo peayɨ́ nɨwianɨro “Sɨpíowarɨnɨ.” yaiwiro yarɨgɨ́áyo nurɨrɨ́ná re urɨŋɨnigɨnɨ, \v 10 “Ámá waú —Wɨ́o Parisiorɨnɨ. Wɨ́o takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ nearáparɨŋorɨnɨ. Awaú Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ wianɨri nánɨ aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ naŋwɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ nánɨ axíná nuri \v 11 Parisio xegɨ́pɨ aŋwɨ e nɨrómáná xegɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ ínɨmɨ dánɨ re rɨrɨmɨ́ wiŋɨnigɨnɨ, ‘Gorɨxoxɨnɨ, nionɨ ámá wa yapɨ sɨpíonɨ meŋagɨ nánɨ yayɨ́ osimɨnɨ. Wa yapɨ ámáyo ɨ́wɨ́ uráparɨŋáonɨmanɨ. Wa yapɨ rɨkɨkɨrɨ́ó yarɨŋáonɨmanɨ. Wa yapɨ apɨxɨ́ tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ inarɨŋáonɨmanɨ. Takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ nearáparɨŋɨ́ dao yapɨ mimónɨŋɨnɨ. Ayɨnánɨ yayɨ́ osimɨnɨ. \v 12 Sabarɨ́á ayɨ́ ayo sɨ́á wɨyaúmɨ aiwá ŋwɨ́á ŋwɨrárɨnarɨŋáonɨrɨnɨ. Amɨpí nionɨ meááyɨ́ enɨ yaŋɨ́ nɨmerɨ wé wúkaú eŋáná wo joxɨ nánɨ tarɨŋáonɨrɨnɨ.’ Parisio Gorɨxomɨ e urarɨ́ná \v 13 takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ uráparɨŋo ná jɨ́amɨnɨ e nɨrómáná piaxɨ́ weánarɨŋagɨ nánɨ sɨŋwɨ́ nɨmɨ́eyoarɨ aŋɨ́namɨ manɨ́ ayá ɨ́á nɨxɨrɨnɨmáná Gorɨxomɨ rɨrɨmɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, ‘Gorɨxoxɨnɨ, nionɨ ɨ́wɨ́ yarɨŋáonɨrɨnɨ. Wá nɨwianeɨ.’ urɨŋɨnigɨnɨ.” Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á e nurɨrɨ \v 14 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá o Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ wé rónɨŋɨ́ nimónɨmɨ xegɨ́ aŋɨ́ e nánɨ úagɨ aiwɨ wɨ́o wé rónɨŋɨ́ mimónɨŋɨnigɨnɨ. Ámá go go xewanɨŋo seáyɨ e menɨ́oyɨ́ Gorɨxo xwɨ́ámɨ imɨxɨnɨ́árɨnɨ. Go go ‘Sɨpíonɨrɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ ínɨmɨ imónɨ́oyɨ́ Gorɨxo seáyɨ e umenɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Niaíwɨ́ onɨmiápiamɨ wé ikwɨkwiárɨmɨ́ eŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 15 Wiepɨsarɨŋowa ámá wí wigɨ́ niaíwɨ́piamɨ Jisaso wé owikwiárɨnɨrɨ nɨmeámɨ barɨŋagɨ́a nɨwɨnɨro “Nɨmeámɨ mɨbɨpanɨ.” uranɨro yarɨŋagɨ́a Jisaso sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨrɨ \v 16 niaíwɨ́piamɨ rɨ́aiwá “Bɨ́poyɨ.” nurɨrɨ wiepɨsarɨŋowamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá niaíwɨ́ onɨmiápia xanɨyaúmɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro yarɨgɨ́ápa Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́róɨ́áyɨ́ o xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ píránɨŋɨ́ umeŋweanɨ́á eŋagɨ nánɨ niaíwɨ́ rɨpia xe obɨ́poyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨ́poyɨ. Pɨ́rɨ́ mɨwiaíkipa époyɨ. \v 17 ‘Ámá go go niaíwɨ́ onɨmiápiánɨŋɨ́ mimónɨpa erɨ Gorɨxomɨ yeáyɨ́ murɨ́nɨpa erɨ nerɨ́náyɨ́, oyá xwioxɨ́yo wí nɨpáwiro ŋweapɨ́rɨ́ámanɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Amɨpí mɨmúrónɨŋɨ́ wo yarɨŋɨ́ wiŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 18 Judayɨ́ ámɨná wo nɨwímearɨ yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋɨ́ naŋoxɨnɨ, nionɨ pí nerɨ́ná dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́ tɨ́ŋáonɨ anɨŋɨ́ íníná ŋweámɨ́a nánɨ imónɨmɨ́árɨnɨ?” yarɨŋɨ́ e wíagɨ \v 19 Jisaso ámá o “Xɨ́o enɨ naŋo eŋagɨ nánɨ Gorɨxo tɨ́nɨ xɨxenɨ imónɨŋorɨ́anɨ?” oyaiwinɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ pí nánɨ ‘Naŋoxɨnɨ́ nɨrarɨŋɨnɨ? Ámá nɨyonɨ nánɨ Gorɨxonɨ naŋɨ́ imónɨnɨ. \v 20 Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ joxɨ nɨjɨ́árɨnɨ. ‘Apɨxɨ́ tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ minɨpanɨ. Nɨwiápɨ́nɨmearɨ ámá mɨpɨkipanɨ. Ɨ́wɨ́ mɨmeapanɨ. Ámá wo nánɨ xwɨyɨ́á nɨyimárónɨrɨ yapɨ́ murɨpanɨ. Rɨnɨyaúmɨ wéyo merɨ́ɨnɨ.’ Ŋwɨ́ ikaxɨ́ e eánɨŋɨ́pɨ joxɨ nɨjɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 21 yarɨŋɨ́ wío re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ sɨnɨ niaíwɨ́ imónɨŋaé dánɨ nɨpɨnɨ nɨméra bɨŋárɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 22 Jisaso arɨ́á e nɨwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ŋwɨ́ ikaxɨ́ apɨ píránɨŋɨ́ nɨméra nɨbɨrɨ aí bɨ sɨnɨ meŋɨ́rɨnɨ. Dɨxɨ́ iyɨ́á ɨ́á amɨpí nɨ́nɨ nɨgwɨ́ nánɨ bɨ́ nemáná ámá uyípeayɨ́yo mɨnɨ nɨwia nurɨ́náyɨ́, aŋɨ́namɨ amɨpí ayá tɨ́ŋɨ́ tɨ́ŋoxɨ imónɨrɨ́árɨnɨ. E nemáná nɨbɨrɨ nionɨ nɨxɨ́dɨ́ɨrɨxɨnɨ.” urɨ́agɨ aí \v 23 o arɨ́á e nɨwirɨ́ná amɨpí xwé wí mɨmúrónɨŋo eŋagɨ nánɨ aga xwioxɨ́yo dánɨ dɨŋɨ́ rɨ́á nuxerɨ xwɨrɨ́á nimónɨrɨ kɨpɨŋɨ́ nɨyirɨ roŋagɨ \v 24 Jisaso e nɨwɨnɨrɨ re rɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá amɨpí mɨmúrónɨgɨ́áyɨ́ nene Gorɨxomɨ nuxɨ́dɨrane oyá xwioxɨ́yo páwianɨ nánɨ anɨŋɨ́ minɨ́ oyaneyɨnɨrɨ nero aiwɨ nɨpáwipaxɨ́ mimónɨŋoɨ. \v 25 Kamerɨ́ eŋɨ́ rapɨrapɨ́ gwɨ́ kiwearɨgɨ́á óɨ́ ayɨkwɨnimɨ páwipaxɨ́ mimónɨnɨ. Ámá amɨpí mɨmúrónɨgɨ́áyɨ́ kamerɨ́ eŋɨ́ óɨ́yimɨ mɨpáwipa yarɨŋɨ́yɨ́ yapɨ Gorɨxoyá xwioxɨ́yo nɨpáwiro ŋweapaxɨ́ mimónɨŋoɨ.” rɨ́agɨ \v 26 ámá e nɨŋweámáná arɨ́á wigɨ́áyɨ́ —Judayɨ́ nɨ́nɨ “Amɨpí mɨmúrónɨgɨ́áyɨ́ Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ amɨpí meaarɨŋagɨ́a nánɨ Gorɨxo yayɨ́ winarɨnɨ.” yaiwiagɨ́áyɨ́rɨnɨ. Ámá e nɨŋweámáná arɨ́á wigɨ́áyɨ́ ududɨ́ winɨ́agɨ omɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ nearɨ́ɨ́pɨ nepa eŋánáyɨ́, Gorɨxo ámá gɨyo yeáyɨ́ uyimɨxemeanɨ́árɨ́anɨ?” urɨ́agɨ́a aiwɨ \v 27 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Amɨpí ámá mepaxɨ́ imónɨŋɨ́yɨ́ Gorɨxo ananɨ e nepaxɨ́rɨnɨ. Gorɨxo ananɨ ámá yeáyɨ́ uyimɨxemeapaxɨ́rɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 28 Pitao re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ai, ámá o xegɨ́ amɨpí pɨ́nɨ mɨwiárɨpa nerɨ rɨxɨ́dɨpaxɨ́ mɨwimónarɨŋagɨ aiwɨ none negɨ́ aŋɨ́ tɨ́nɨ amɨpí nɨ́nɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ joxɨ númɨ rɨxɨ́dɨŋwɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 29-30 Jisaso awamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨyɨ́ gɨyɨ́ nionɨ dɨŋɨ́ nɨnɨkwɨ́roro wínɨyɨ́ enɨ Gorɨxoyá xwioxɨ́yo páwíɨ́rɨxɨnɨrɨ wáɨ́ rɨmepɨ́rɨ nánɨ wigɨ́ aŋɨ́ranɨ, xiepímɨranɨ, xexɨrɨ́meáowamɨranɨ, xanɨyaúmɨranɨ, wigɨ́ niaíwɨ́yoranɨ, pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nɨnɨxɨ́dɨrɨ́náyɨ́, anɨ́á imónɨpɨ́rɨ́ámanɨ. Agwɨ ríná Gorɨxo ayɨ́ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ úɨ́á axɨ́pɨ wínɨ mɨnɨ nɨwimáná ámá nɨ́nɨ mí ómómɨxɨmɨ́ éíná ayɨ́ dɨŋɨ́ anɨŋɨ́ íníná ŋweapɨ́rɨ́a nánɨ enɨ winɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ámɨ áwaŋɨ́ “Nɨnɨpɨkipɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 31 O xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú awamɨ jɨ́amɨnɨ e nɨmeáa numáná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Jerusaremɨ nánɨ warɨŋwɨnɨ. E rémóáná amɨpí Gorɨxoyá xwɨyɨ́á wɨ́á rókiamoagɨ́áwa ámá imónɨŋáonɨ nánɨ nɨrɨro eagɨ́ápɨ xɨxenɨ nímeanɨ́árɨnɨ. \v 32 Negɨ́ Judayɨ́ mɨyɨ́ nɨrorɨ́ráná émáyɨ́ wa ɨ́á nɨnɨxero ikayɨ́wɨ́ nɨmearɨro iwaŋɨ́ nɨmépero reaŋwɨ́ núrɨro \v 33 sɨkwɨ́á ragɨ́ pɨ́rɨ́ nuyɨkiro nɨnimáná nɨpɨkipɨ́rɨ́árɨnɨ. E nerɨ aiwɨ rɨxa sɨ́á wɨyaú wɨyi óráná ámɨ nɨwiápɨ́nɨmeámɨ́árɨnɨ.” áwaŋɨ́ píránɨŋɨ́ e urɨ́agɨ aiwɨ \v 34 xwɨyɨ́á apɨ awamɨ ínɨmɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋagɨ nánɨ nɨjɨ́á wí mimónɨpa nero xɨ́o rɨ́ɨ́yɨ́ “Ayɨ́ nánɨ rɨ́a neararɨnɨ?” mɨyaiwigɨ́awixɨnɨ. \s1 Sɨŋwɨ́ supárɨŋɨ́ womɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 35 O aŋɨ́ xegɨ́ yoɨ́ Jeriko rɨnɨŋɨ́pɨ tɨ́ŋɨ́ e rɨ́mɨne rémoarɨ́ná ámá sɨŋwɨ́ supárɨŋɨ́ wo óɨ́ maŋɨ́pá tɨ́nɨ nɨŋweámáná ámá e pwarɨgɨ́áyo aiwá nánɨ rɨxɨŋɨ́ nurɨrɨ́ná \v 36 arɨ́á wíɨ́yɨ́ wiŋɨnigɨnɨ. Oxɨ́ apɨxɨ́ obaxɨ́ ɨkwɨkwierɨ́ pwarɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwirɨ yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Pí nánɨ yarɨŋoɨ?” urɨ́agɨ \v 37 ámá wí áwaŋɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Nasaretɨ dáŋɨ́ Jisaso pwarɨŋagɨ yarɨŋoɨ.” urɨ́agɨ́a \v 38 o rɨ́aiwá re rɨŋɨnigɨnɨ, “Jisasoxɨ, mɨxɨ́ ináyɨ́ Depitomɨ xiáwoxɨnɨ, joxɨ wá nɨwianeɨ.” rarɨŋagɨ \v 39 ámá Jisasomɨ xámɨ umeagɨ́áyɨ́ o rɨ́aiwá e rarɨŋagɨ arɨ́á nɨwiro mɨxɨ́ nurɨro “Pɨ́nɨ wiáreɨ.” urɨ́agɨ́a aiwɨ rɨ́aiwá eŋɨ́ tɨ́nɨ ámɨ wínɨ wínɨ nɨrɨrɨ re rɨŋɨnigɨnɨ, “Jisasoxɨ, Depitomɨ xiáwoxɨnɨ, joxɨ wá nɨwianeɨ.” urarɨŋagɨ \v 40 Jisaso e nɨrónapɨmáná sekaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Omɨ nɨwirɨmeámɨ bɨ́poyɨ.” urɨ́agɨ ámá wí rɨxa nɨwirɨmeámɨ aŋwɨ e báná \v 41 Jisaso yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ pí oninɨrɨ nɨrarɨŋɨnɨ?” urɨ́agɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, nionɨ ámɨ sɨŋwɨ́ oanɨmɨnɨrɨ rɨrarɨŋɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 42 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Dɨxɨ́ sɨŋwɨ́ ananɨ oxoarɨ́ɨnɨ. Dɨŋɨ́ nɨnɨkwɨ́rorɨŋɨ́pimɨ dánɨ erɨ́kiemeánɨrɨ́ɨnɨ.” uráná \v 43 re eŋɨnigɨnɨ. Xegɨ́ sɨŋwɨ́ noxoarɨ sɨŋwɨ́ anɨŋɨnigɨnɨ. Sɨŋwɨ́ nanɨrɨ Jisasomɨ nuxɨ́dɨrɨ Gorɨxomɨ seáyɨ e umearɨ́ná ámá nɨ́nɨ o e éagɨ nɨwɨnɨro ayɨ́ enɨ Gorɨxomɨ seáyɨ e megɨ́awixɨnɨ. \c 19 \s1 Sakiaso eŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso rɨxa Jeriko nɨrémorɨ aŋɨ́ apimɨ áwɨnɨmɨ pwarɨ́ná \v 2 ámá wo Sakiasoyɨ rɨnɨŋo —O ámá takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ uráparɨgɨ́áyo xɨráowánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á worɨnɨ. Amɨpí wí mɨmúrónɨŋorɨnɨ. \v 3 O “Ámá Jisasoyɨ rɨnɨŋo gorɨ́anɨ?” nɨyaiwirɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨmɨnɨrɨ nerɨ aiwɨ rɨpɨ́wo eŋagɨ nánɨ oxɨ́ apɨxɨ́ uyimároarɨŋagɨ́a o yopa nɨmegɨnɨmɨ \v 4 ayo xámɨ numearɨ aŋɨ́nɨ nurɨ “Jisaso óɨ́ rɨyimɨ punɨŋoɨ.” nɨyaiwirɨ omɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨmɨnɨrɨ nánɨ íkɨ́á womɨ nɨpeyirɨ wenɨŋɨ́ nerɨ roŋáná \v 5 Jisaso nɨbɨrɨ e nɨrónapɨmáná sɨŋwɨ́ anánɨ́ɨ́yɨ́ Sakiasomɨ nɨwɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Sakiase, aŋɨ́nɨ wepɨ́neɨ. Sɨ́á rɨyi joxɨ tɨ́nɨ ŋweámɨ́ɨnɨ. Dɨxɨ́ aŋɨ́ e nánɨ owaiyɨ.” urɨ́agɨ \v 6 o aŋɨ́nɨ nɨwepɨ́nɨrɨ yayɨ́ tɨ́nɨ nɨwirɨmeámɨ xegɨ́ aŋɨ́ e nánɨ nɨmeáa uŋɨnigɨnɨ. \v 7 Xegɨ́ aŋɨ́ e nánɨ nɨwirɨmeámɨ úagɨ ámá nɨ́nɨ sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨro wikɨ́ dɨŋɨ́ nɨwiaiwiro re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámá ɨ́wɨ́ yarɨŋɨ́ o tɨ́nɨ ŋweámɨnɨrɨ nánɨ pí nánɨ uŋoɨ?” rɨnarɨ́ná \v 8 Sakiaso éɨ́ nɨrómáná Jisasomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, nɨgɨ́ iyɨ́á ɨ́á amɨpí nɨ́nɨ bɨ biaú kɨkɨrɨ́ nepayómáná bɨ ámá uyípeayɨ́ imónɨgɨ́áyo mɨnɨ wimɨ́árɨnɨ. Ámá gɨyɨ́ gɨyo nionɨ yapɨ́ nɨwíwapɨyirɨ nɨgwɨ́ ɨ́wɨ́ urápɨŋáyo wigɨ́ ɨ́wɨ́ urápɨŋáyɨ́ tɨ́nɨ nionɨyá wí tɨ́nɨ seáyɨ e nikwiárɨrɨ mɨnɨ wimɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 9 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Agwɨ ámá ro arɨ́o Ebɨrɨ́amo Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rorɨ yagɨ́pa axɨ́pɨ nerɨ nɨsanɨrɨ éagɨ nánɨ Gorɨxo rɨxa yokwarɨmɨ́ nɨwiirɨ yeáyɨ́ uyimɨxemeaŋoɨ. \v 10 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Ámá imónɨŋáonɨ ámá ɨ́wɨ́ néra nuro anɨŋɨ́ ikeamónanɨro yarɨgɨ́áyo nánɨ pɨ́á nerɨ yeáyɨ́ uyimɨxemeámɨnɨrɨ bɨŋáonɨrɨnɨ.” rɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́á wé wúkaú nánɨrɨnɨ. \p \v 11 Ámá ayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ arɨ́á nɨwiro Jerusaremɨ Jisaso warɨŋe nánɨ rɨxa aŋwɨ e imónɨŋagɨ nɨwɨnɨro dɨŋɨ́ re nɨmóa ugɨ́awixɨnɨ, “Gorɨxo nene xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ neameŋweanɨ́ rɨxa nimónɨnɨŋoɨ. Jisaso Jerusaremɨ nɨrémorɨ́ná émáyo mɨxɨ́ nuxɨ́dowárɨmáná mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ neameŋweanɨŋoɨ.” Dɨŋɨ́ e nɨmóa warɨ́ná Jisaso “O negɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ apaxɨ́ mé nimónɨmenɨŋoɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á bɨ nurɨrɨ \v 12 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá ámɨná wo mɨxɨ́ ináyɨ́ imónaurɨ ámɨ nɨbɨrɨ xegɨ́ ámáyo meŋwearɨ emɨ́ánɨrɨ aŋɨ́ ná jɨ́amɨ imónɨŋɨ́mɨ umɨnɨrɨ nerɨ́ná \v 13 xegɨ́ xɨnáíwánɨŋɨ́ nimónɨro omɨŋɨ́ wiarɨgɨ́á wé wúkaú awamɨ ‘Eɨnɨ.’ nurɨrɨ nɨgwɨ́ gorɨ́ ámá anɨŋɨ́ minɨ́ omɨŋɨ́ emá waú wo nero meaarɨgɨ́o wonɨ wonɨ nɨwia nurɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Nɨgwɨ́ nionɨ seaiaparɨŋá rɨpɨ sayá imɨxɨpɨ́rɨ́a nánɨ bisɨnisɨ́ nimɨxa warɨ́ná seaímeáɨmɨgɨnɨ.’ nurɨmɨ úáná \v 14 ámá aŋɨ́ e xɨ́o tɨ́nɨ ŋweagɨ́áyɨ́ wigɨ́ xwioxɨ́yo dánɨ wikɨ́ dɨŋɨ́ nɨwiaiwiro wigɨ́ ámá wíyo re urowárɨgɨ́awixɨnɨ, ‘Mɨxɨ́ ináyɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ yarɨŋomɨ nuro “O nene neameŋweanɨ́a nánɨ mɨneaimónarɨnɨ.” urɨ́poyɨ.’ urowárɨ́agɨ́a awa nuro mɨxɨ́ ináyɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ yarɨŋomɨ e urɨ́agɨ́a aiwɨ \v 15 o ámɨná bɨ́omɨ mɨxɨ́ ináyɨ́ nimɨxɨrɨ xegɨ́ aŋɨ́ e nánɨ urowárɨŋɨnigɨnɨ. O rɨxa mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ aŋɨ́ e nɨrémorɨ́ná awa bisɨnisɨ́ nimɨxɨrɨ́ná nɨgwɨ́ sayá rɨ́a imɨxɨ́awixɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ owɨnɨmɨnɨrɨ re rɨŋɨnigɨnɨ, ‘Gɨ́ omɨŋɨ́ niiarɨgɨ́á nɨgwɨ́ wiŋáwa obɨ́poyɨ.’ ráná \v 16 wo nɨbɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Negɨ́ neameŋweaŋoxɨnɨ, nɨgwɨ́ gorɨ́ joxɨ niapɨŋo tɨ́nɨ bisɨnisɨ́ nimɨxa nurɨ́ná rɨxa wé wúkaú sayá imɨxɨŋárɨnɨ.’ urɨ́agɨ \v 17 o re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Gɨ́ omɨŋɨ́ niiarɨŋɨ́ naŋoxɨnɨ, ayɨ́ awiaxɨ́rɨnɨ. Joxɨ nɨgwɨ́ nionɨ siapɨŋáo tɨ́nɨ nionɨ rɨrɨŋápa xɨxenɨ eŋɨ́ nánɨ gapɨmanɨ́ nimónɨrɨ aŋɨ́ wé biaúmɨ meŋweáɨrɨxɨnɨ.’ urɨŋɨnigɨnɨ. \v 18 Ámɨ wo nɨbɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Negɨ́ neameŋweaŋoxɨnɨ, nɨgwɨ́ gorɨ́ joxɨ niapɨŋo tɨ́nɨ bisɨnisɨ́ nimɨxa nurɨ́ná rɨxa wé wú sayá imɨxɨŋárɨnɨ.’ urɨ́agɨ \v 19 mɨxɨ́ ináyo re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Joxɨ enɨ gapɨmanɨ́ nimónɨrɨ aŋɨ́ wé bimɨ meŋweáɨrɨxɨnɨ.’ urɨŋɨnigɨnɨ. \v 20 Ámɨ wo nɨbɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Negɨ́ neameŋweaŋoxɨnɨ, nɨgwɨ́ joxɨ niapɨŋo nionɨ írɨkwɨ́yo wowɨ́ nerɨ tɨŋáo sɨnɨ riworɨnɨ. \v 21 Joxɨ xeanɨŋɨ́ rarɨŋoxɨ eŋagɨ nánɨ wáyɨ́ ninɨ́agɨ “Nɨgwɨ́ ro xwɨrɨ́á ikɨxéánáyɨ́, iwaŋɨ́ neanɨ́árɨ́anɨ?” nɨyaiwirɨ bisɨnisɨ́ wí mimɨxɨŋárɨnɨ. Joxɨ amɨpí ámá wa tɨ́áyɨ́ dɨxɨ́ mearɨ aiwá ámá wa ɨwɨ́á urɨ́áyɨ́ dɨxɨ́ mirɨ yarɨŋoxɨ eŋagɨ nánɨ rɨrarɨŋɨnɨ.’ urɨ́agɨ \v 22 o re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Omɨŋɨ́ niiarɨŋɨ́ sumí roxɨnɨ, jɨwanɨŋoxɨ nɨrɨ́ɨ́yo dánɨ xwɨyɨ́á rɨmearɨmɨ́ɨnɨ. Nionɨ xeanɨŋɨ́ rarɨŋáonɨ amɨpí ámá wa tɨ́áyɨ́ nɨgɨ́ mearɨ aiwá wa ɨwɨ́á urɨ́áyɨ́ nɨgɨ́ mirɨ yarɨŋáonɨ eŋagɨ nánɨ joxɨ nɨjɨ́á imónɨŋagɨ nánɨ \v 23 pí nánɨ nɨgwɨ́ nionɨ siapɨŋáo nɨgwɨ́ aŋɨ́yo mɨnɨtipa eŋɨ́rɨnɨ. E nɨtɨrɨ sɨŋwɨrɨyɨ́, nɨgwɨ́ o tɨ́nɨ ámɨ bɨ seáyɨ e ikwiárɨnɨŋáná meámɨnɨrɨ éárɨnɨ.’ nurɨrɨ \v 24 ámá aŋwɨ e rogɨ́áyo re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Ámá romɨ nɨgwɨ́ ro nurápɨro nɨgwɨ́ wé wúkaú tɨ́ŋomɨ mɨnɨ wípoyɨ.’ urɨ́agɨ \v 25 awa re urɨgɨ́awixɨnɨ, ‘Ai, negɨ́ neameŋweaŋoxɨnɨ, o rɨxa wé wúkaú tɨ́ŋorɨnɨ. Pí nánɨ ámɨ wo wirɨ́ɨnɨ?’ urɨ́agɨ́a \v 26 o re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Nionɨ re seararɨŋɨnɨ, “Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ nionɨ wiŋápɨ píránɨŋɨ́ nɨmero xwé nimɨxɨrɨ́náyɨ́ ámɨ wínɨ meapɨ́rɨ́árɨnɨ. Gɨyɨ́ gɨyɨ́ nionɨ wiŋápɨ mɨmepa nerɨ kikiɨ́á nerɨ́náyɨ́ apɨ aí ámɨ nurápɨmɨ́árɨnɨ.” seararɨŋɨnɨ. \v 27 E nerɨ aiwɨ nionɨ tɨ́nɨ mɨxɨ́ imónarɨŋwáyɨ́ “O negɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ neameŋweanɨ nánɨ mɨneaimónarɨnɨ.” yaiwíɨ́áyo nɨwirɨmeámɨ nɨbɨro gɨ́ sɨŋwɨ́ anɨŋaé dánɨ pɨkípoyɨ.’ urɨŋɨnigɨnɨ.” \v 28 Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ nurárɨmɨ Jerusaremɨ nánɨ nɨyirɨ́ná xámɨ umeaŋɨnigɨnɨ. \s1 Jerusaremɨyo nɨrémorɨ́ná mɨxɨ́ ináyɨ́ rémoarɨgɨ́ápa rémoŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 29 Jisaso aŋɨ́ onɨmiá biaú —Aŋɨ́ apiaú dɨ́wɨ́ Oripi rɨnɨŋɨ́pimɨ dánɨ aŋwɨ e imónɨnɨ. Apiaú yoɨ́ Betɨpasi rɨnɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ Betani rɨnɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ tɨ́ŋɨ́ e aŋwɨ e nɨrémorɨ́ná wiepɨsarɨŋɨ́yɨ́ waúmɨ re urowárɨŋɨnigɨnɨ, \v 30 “Awagwí aŋɨ́ jɨ́apimɨ nánɨ nuri nɨrémorɨ́ná dogí sɨpɨkɨ́ e yurárɨnɨŋagɨ wɨnɨ́ío —Sɨnɨ ámá seáyɨ e éɨ́ mɨŋweaarɨgɨ́orɨnɨ. Omɨ níkweari nɨmeámɨ bɨ́piyɨ. \v 31 Ámá wo sɨŋwɨ́ neanɨrɨ ‘Awagwí pí nánɨ íkweaarɨŋiɨ?’ earánáyɨ́, re urɨ́piyɨ, ‘Ámɨnáo seáyɨ e éɨ́ nɨŋwearɨ nɨmeámɨ umɨnɨrɨ nánɨ yearowárɨŋoɨ.’ urɨ́piyɨ.” urowárɨ́agɨ \v 32 awaú nuríná xɨ́o urɨ́ɨ́pa axɨ́pɨ eŋagɨ nɨwɨnɨri \v 33 rɨxa dogí sɨpɨko íkweaarɨ́ná xiáwowa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Pí nánɨ dogíomɨ íkweaarɨŋiɨ?” urɨ́agɨ́a \v 34 awaú “Yegɨ́ Ámɨnáo seáyɨ e éɨ́ nɨŋwearɨ nɨmeámɨ unɨ nánɨ íkweaarɨŋwiɨ.” nurɨri \v 35 Jisaso pwarɨŋe nánɨ nɨmeámɨ nuri e nurárɨmáná wigɨ́ rapɨrapɨ́ seáyɨ e yínɨgɨ́ápɨ seáyɨ e nɨwikwiáriro Jisasomɨ seáyɨ e ŋwɨráráná \v 36 dogíomɨ éɨ́ nɨŋwearɨ nɨmeámɨ warɨ́ná oxɨ́ apɨxɨ́ xɨ́o tɨ́nɨ warɨgɨ́áyɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́yo yayɨ́ wianɨro yarɨgɨ́ápa wigɨ́ iyɨ́á saŋwɨ́yo rɨ́kárɨnɨgɨ́áyɨ́ nɨmearo óɨ́ e íkwiaŋwɨ́ neapára nuro \v 37 o rɨxa Jerusaremɨ tɨ́ŋɨ́ aŋwɨ e nɨrémorɨ́ná dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́ Oripiyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ ipɨ́mieaarɨ́ná xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́ obaxɨ́ xɨ́o tɨ́ŋɨ́ e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ re egɨ́awixɨnɨ. Emɨmɨ́ Jisaso yarɨŋɨ́ nɨ́nɨyɨ́ sɨŋwɨ́ wɨnayigɨ́á nánɨ yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ nero Gorɨxo nánɨ rɨ́aiwánɨŋɨ́ nɨrɨro yayɨ́ numero \v 38 re nɨra ugɨ́awixɨnɨ, “Mɨxɨ́ ináyɨ́ Ámɨnáo neaurowáriŋɨ́ ro oyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ seáyɨ e oimónɨnɨ. ‘Aŋɨ́namɨ ŋweaŋoxɨnɨ, joxɨ nɨwayɨrónɨrɨ oŋweanɨ.’ neaimónarɨnɨ. Omɨnɨ seáyɨmɨ dánɨ yayɨ́ oumeaneyɨ.” nɨra warɨ́ná \v 39 Parisi wa ámá epɨ́royɨ́ egɨ́áyo áwɨnɨmɨ dánɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, dɨxɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́yo mɨxɨ́ nurɨrɨ ‘E mɨrɨpa époyɨ.’ ureɨ.” urɨ́agɨ́a aí \v 40 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Wí pɨ́nɨ wiárɨpɨ́rɨméoɨ. Pɨ́nɨ nɨwiárɨrɨ́náyɨ́, sɨ́ŋá tɨyɨ́ enɨ rɨ́aiwánɨŋɨ́ nɨrɨro nionɨ nánɨ Gorɨxomɨ seáyɨ e umepɨ́ráoɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Jisaso Jerusaremɨ nánɨ ŋwɨ́ eaŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 41 Jisaso rɨxa Jerusaremɨ tɨ́ŋɨ́ e aŋwɨ e nɨrémorɨ́ná aŋɨ́ apimɨ nɨwɨnɨrɨ́ná ŋwɨ́ nearɨ \v 42 re rɨŋɨnigɨnɨ, “Jerusaremɨ ŋweáyɨ́né nionɨ éɨ́ píránɨŋɨ́ seaŋwɨrárɨpaxɨ́ imónɨŋápɨ nánɨ nɨjɨ́á nimónɨro sɨŋwɨrɨyɨ́, ayɨ́ naŋɨ́ imónɨmɨnɨrɨ eŋɨ́rɨnɨ. E nerɨ aiwɨ nionɨ segɨ́ sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ pɨ́nɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋagɨ nánɨ seyɨ́né majɨ́á imónɨŋoɨ. \v 43 Rɨ́wéná ámá seyɨ́né tɨ́nɨ mɨxɨ́ inarɨgɨ́áyɨ́ awí nɨseamero segɨ́ ákɨŋápimɨ pɨxemoánanɨro nánɨ xwɨ́á waíwɨ́nɨŋɨ́ nɨta nɨpeyiro awí xapɨxapɨ́ nɨseamudɨ́mómáná \v 44 segɨ́ aŋɨ́ pɨpɨnamɨ́ néra uro niaíwɨ́ pɨpɨkímɨ́ ero nero aŋɨ́ nɨmɨrɨrɨ́ná sɨ́ŋá nɨkɨkírónɨga peyinɨŋɨ́yɨ́ bɨ xe okɨkírónɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨpɨ́rɨ́ámanɨ. Yeáyɨ́ seayimɨxemeámɨ́a nánɨ seaímeáagɨ aiwɨ seyɨ́né mí mɨnómɨxɨpa yarɨŋagɨ́a nánɨ e e seaikárɨpɨ́rɨ́árɨnɨ” rɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ dánɨ mɨxɨ́ urowárapɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 45 Jisaso rɨxa Jerusaremɨ nɨrémorɨ aŋɨ́ naŋwɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ nɨpáwirɨ ámá makerɨ́á nimɨxɨro naŋwɨ́ rɨdɨyowá nánɨ bɨ́ yarɨgɨ́áyo mɨxɨ́dámɨ́ nɨwirɨ́ná \v 46 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Bɨkwɨ́ Gorɨxoyápimɨ xegɨ́ aŋɨ́ riwá nánɨ re nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ, ‘Aŋɨ́ nionɨyáyɨ́ ámá nɨbɨro xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nipɨ́rɨ́iwárɨnɨ.’ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋagɨ aiwɨ seyɨ́né aŋɨ́ ámá yapɨ́ nɨwiepɨsiro ɨ́wɨ́ uráparɨgɨ́áyɨ́yáiwánɨŋɨ́ imɨxarɨŋoɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 47 O sɨ́á ayɨ́ ayo aŋɨ́ iwámɨ dánɨ ámáyo uréwapɨyarɨ́ná apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ Judayɨ́ ámɨná seáyɨ e imónɨgɨ́áwa tɨ́nɨ omɨ “Opɨkianeyɨ.” nɨrɨro aiwɨ \v 48 oxɨ́ apɨxɨ́ nɨ́nɨ oyá xwɨyɨ́á arɨ́á wianɨro aga nɨwimónarɨŋagɨ nánɨ omɨ pɨkipaxɨ́ bɨ mimónɨŋagɨ nánɨ sɨŋwɨ́ wɨnaxɨ́dɨmegɨ́awixɨnɨ. \c 20 \s1 “ ‘Joxɨ nénɨ́ tɨ́ŋoxɨ imóneɨ.’ go rɨrɨŋoɨ?” urɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Sɨ́á Jisaso aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ nɨpáwirɨ ámáyo xwɨyɨ́á yayɨ́ winɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ uréwapɨyarɨŋɨ́ wɨyimɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ Judayɨ́ mebáowa tɨ́nɨ omɨ nɨwímearo \v 2 re urɨgɨ́awixɨnɨ, “ ‘Joxɨ nénɨ́ tɨ́ŋoxɨ imóneɨ.’ go rɨrɨ́agɨ joxɨ ámá aŋɨ́ riwámɨ makerɨ́á nimɨxɨro naŋwɨ́ rɨdɨyowá nánɨ bɨ́ yarɨgɨ́áyo mɨxɨ́dámɨ́ éɨnigɨnɨ?” urɨ́agɨ́a \v 3 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ enɨ yarɨŋɨ́ bɨ oseaimɨnɨ. Soyɨ́né áwaŋɨ́ nɨránáyɨ́, nionɨ yarɨŋɨ́ niarɨgɨ́ápɨ nánɨ enɨ ananɨ áwaŋɨ́ searɨmɨ́ɨnɨ.” nurɨrɨ \v 4 yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Jono wayɨ́ nɨneameaia uŋo Ŋwɨ́á aŋɨ́namɨ ŋweaŋo urɨ́agɨ rɨ́a eŋɨnigɨnɨ? Xegɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ rɨ́a eŋɨnigɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 5 wiwanɨŋowa yarɨŋɨ́ ninɨro re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “None ‘Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ eŋɨnigɨnɨ.’ uráná re nearɨnɨŋoɨ, ‘Soyɨ́né pí nánɨ o rɨŋɨ́pɨ nánɨ arɨ́á nɨwiro dɨŋɨ́ mɨkwɨ́ropa egɨ́árɨnɨ?’ nearɨnɨ eŋagɨ nánɨ wí e urɨpaxɨ́ menɨnɨ.” nɨrɨnɨro \v 6 ámɨ re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “E nerɨ aí none ‘Jono xegɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ wáɨ́ nurɨmerɨ wayɨ́ nɨseameaia uŋɨ́rɨnɨ.’ uránáyɨ́ ámá nɨ́nɨ ‘Jono Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ wɨ́á rókiamoŋɨ́ worɨnɨ.’ nɨyaiwiro nánɨ sɨ́ŋá nɨnearo neapɨkipɨ́rɨxɨnɨ. Apɨ enɨ wí murɨpa oyaneyɨ.” nɨrɨnɨro \v 7 Jisasomɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “None majɨ́árɨnɨ. Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ yagɨ́rɨ́anɨ? Xegɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ yagɨ́rɨ́anɨ?” urɨ́agɨ́a \v 8 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né Jono nánɨ dɨŋɨ́ yaiwiarɨgɨ́ápɨ nánɨ áwaŋɨ́ mɨnɨrɨ́agɨ́a nánɨ nionɨ enɨ ‘Joxɨ e éɨrɨxɨnɨ.’ nɨrɨŋo nánɨ áwaŋɨ́ wí searɨmɨméɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ wainɨ́ omɨŋɨ́ uwɨnaxɨ́diarɨgɨ́áwa nánɨrɨnɨ. \p \v 9 O ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wo wainɨ́ uraxɨ́ omɨŋɨ́ bɨ ɨwɨ́á nura núɨsáná ámá wamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Gɨ́ omɨŋɨ́ rɨpɨ píránɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ nuwɨnaxɨ́díɨ́rɨxɨnɨ.’ nurɨmɨ aŋɨ́ wímɨ urɨ́nɨmɨnɨrɨ nánɨ nurɨ emá obaxɨ́ nɨŋweaŋɨsáná \v 10 rɨxa wainɨ́ sogwɨ́ yóɨ́ éáná xegɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́á wo xɨ́o xegɨ́ wí ourápauinɨnɨrɨ urowárɨ́agɨ aiwɨ omɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ uwɨnaxɨ́diarɨgɨ́áwa omɨ ɨ́á nɨxero iwaŋɨ́ nɨmépero anɨ́omɨ wárɨgɨ́awixɨnɨ. \v 11 Omɨŋɨ́ xiáwo ámɨ xegɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́á womɨ urowáráná omɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ uwɨnaxɨ́diarɨgɨ́áwa omɨ enɨ iwaŋɨ́ nɨmépero o ayá owinɨnɨrɨ rɨperɨrɨ́ numero anɨ́omɨ wárɨgɨ́awixɨnɨ. \v 12 Omɨŋɨ́ xiáwo ámɨ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́á womɨ urowáráná omɨ mɨŋɨ́ nɨroro bɨ́arɨwámɨnɨ moaigɨ́awixɨnɨ. \v 13 Omɨŋɨ́ xiáwo awa íníná xegɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áwamɨ iwaŋɨ́nɨ nɨmépero anɨ́owamɨ urowárarɨŋagɨ́a nánɨ re yaiwiŋɨnigɨnɨ, ‘Nionɨ arɨre emɨnɨréɨnɨ? Gɨ́ íwɨ́ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ uyiŋáomɨ ourowárɨmɨnɨ. “Omɨ xɨxenɨ arɨ́á wipɨ́rɨ́árɨnɨ.” nimónarɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ urowárɨ́agɨ aí \v 14 awa xegɨ́ xewaxo barɨŋagɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨro re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, ‘Xanoyá dɨŋɨ́ meanɨ́o jɨ́iwo barɨnɨ. Omɨŋɨ́ amɨpíyɨ́ negɨ́ imónɨnɨ́a nánɨ omɨ opɨkianeyɨ.’ nɨrɨnɨro \v 15 omɨ ɨ́á nɨxero bɨ́arɨwámɨnɨ nɨmoaimáná pɨkigɨ́awixɨnɨ.” Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á e nurɨrɨ yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Omɨŋɨ́ xiáwo xewaxomɨ pɨkíagɨ́a nánɨ awamɨ pí winɨ́árɨnɨ?” Yarɨŋɨ́ e nɨwirɨ \v 16 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Omɨŋɨ́ xiáwo nɨbɨrɨ omɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ uwɨnaxɨ́diarɨgɨ́áwamɨ pɨpɨkímɨ́ nɨyárɨmáná omɨŋɨ́ ámɨ wa sɨŋwɨ́ onɨwɨnaxɨ́dípoyɨnɨrɨ mɨnɨ winɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ ámá e rówapɨgɨ́á arɨ́á e nɨwiro “Jisaso ‘Judayɨ́né omɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ uwɨnaxɨ́diarɨgɨ́áyɨ́ yapɨ imónɨŋoɨ.’ rɨ́a neararɨnɨ?” nɨyaiwiro re rɨgɨ́awixɨnɨ, “ ‘Oweoɨ! Wí e enɨ́ámanɨ.’ neaimónarɨnɨ.” urɨ́agɨ́a aí \v 17 o sɨŋwɨ́ agwɨ́ nɨwɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né ‘Wí e epaxɨ́ menɨnɨ.’ yaiwiarɨŋagɨ́a aí pí nánɨ Bɨkwɨ́yo ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ eŋíná nɨrɨro eagɨ́awixɨnɨ, ‘Sɨ́ŋá aŋɨ́ mɨrarɨgɨ́áwa sɨ́ŋá awiaxɨ́ wo nánɨ pɨ́á nerɨ́ná wo “Sɨpíxɨnɨ.” nɨrɨro emɨ móɨ́o Gorɨxo “Awiaxorɨnɨ.” nɨrɨrɨ nɨmearɨ aŋɨ́ xɨ́o mɨrarɨŋiwámɨ iwamɨ́ó nɨtɨwayɨrorɨ mɨrɨŋɨ́rɨnɨ.’ xwɨyɨ́á wɨ́á rókiamoagɨ́áwa e nɨrɨro eagɨ́ápɨ pí nánɨ rɨnɨnɨ? Seyɨ́né dɨŋɨ́ rɨmoarɨŋoɨ? \v 18 Sɨxɨ́ botorɨxɨ́ sɨ́ŋáyo nɨpiérorɨ pɨ́rɨ́ miyeámɨ́ inarɨŋɨ́pa ámá gɨyɨ́ gɨyo sɨ́ŋáo nɨpiérorɨ xaíwɨ́ nearɨ́náyɨ́ axɨ́pɨ imónɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. Xwasɨ́wɨ́ yeáyɨ́ bimɨ sɨ́ŋá nɨpiérorɨ nearɨ́ná yunɨ́ wárarɨŋɨ́pa sɨ́ŋáo ámá gɨyɨ́ gɨyo nɨpiérorɨ nearɨ́ná axɨ́pɨ xwasɨ́wɨ́ yunɨ́nɨŋɨ́ imɨxɨmɨ́árɨnɨ.” Jisaso xɨ́o sɨ́ŋáónɨŋɨ́ nimónɨrɨ nánɨ e urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Nɨgwɨ́ takisɨ́ nánɨ émáyo wiayigɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 19 Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ awa “Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á nɨnearɨrɨ́ná ‘Soyɨ́né omɨŋɨ́ xiáwomɨ xewaxo pɨkíɨ́ánɨŋɨ́ imónɨŋoɨ.’ rɨ́a neararɨnɨ?” nɨyaiwiro axíná “Rɨxa ɨ́á oxɨraneyɨ.” nɨyaiwiro aiwɨ oxɨ́ apɨxɨ́ e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ nánɨ wáyɨ́ nɨwiro ɨ́á mɨxɨrɨpa nero \v 20 sɨŋwɨ́ nɨwɨnaxɨ́da nemero ámá wa yapɨ́ nɨwíwapɨyiro sɨŋwɨ́ nɨwɨnaróa oúpoyɨnɨrɨ nurowárɨro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Soyɨ́né ámá naŋoyɨ́nénɨŋɨ́ nimónɨro yapɨ́ nɨwíwapɨya nurɨ́ná pasánɨŋɨ́ nɨméra úpoyɨ. Xwɨyɨ́á omɨ ananɨ gwɨ́ yipaxɨ́ wí ránáyɨ́, rɨxa omɨ ɨ́á xepɨ́rɨ nánɨ gapɨmanomɨ áwaŋɨ́ uranɨ nánɨ re urɨ́poyɨ, ‘Takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ émáyɨ́ nearáparɨgɨ́ápɨ sɨnɨ mɨnɨ wianɨréwɨnɨ? Mɨnɨ mɨwipa yanɨréwɨnɨ?’ urɨ́poyɨ. O ‘Oweoɨ, sɨnɨ mɨnɨ mɨwipa époyɨ.’ ránáyɨ́ émáyɨ́ omɨ ɨ́á nɨxero gwɨ́ yipɨ́ráoɨ.” urowárɨ́agɨ́a \v 21 awa nuro Jisasomɨ nɨwímearo pasánɨŋɨ́ nɨméra nurɨ́ná weyɨ́ re umearɨgɨ́awixɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, joxɨ xwɨyɨ́á nɨrɨrɨ nɨnearéwapɨyirɨ́ná náyonɨ nearéwapɨyarɨŋoxɨ eŋagɨ nánɨ nene nɨjɨ́árɨnɨ. Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ símeáagɨ́a aí sɨ́mɨmaŋɨ́ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ nánɨ wáyɨ́ mé xwɨyɨ́á Gorɨxoyá nepánɨ urarɨŋɨ́pɨ nearéwapɨyarɨŋoxɨrɨnɨ.” nurɨro \v 22 yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Dɨŋɨ́ joxɨyá píoɨ yaiwiarɨŋɨnɨ? ‘Nene émáyɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Sisaomɨ takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ mɨnɨ nɨwiayiranéná apánɨ wiarɨŋwɨnɨ.’ rɨsimónarɨnɨ? ‘Nɨpɨkwɨnɨ mɨyarɨŋwɨnɨ.’ rɨsimónarɨnɨ?” urɨ́agɨ́a aiwɨ \v 23 Jisaso yapɨ́ wíwapɨyanɨro yarɨgɨ́ápɨ nánɨ dɨŋɨ́ adadɨ́ nɨwirɨ nɨjɨ́á nimónɨrɨ nánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, \v 24 “Émáyɨ́yá monɨ́ bɨ sɨwá nípoyɨ.” nurɨrɨ rɨxa sɨwá wíáná yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Nɨgwɨ́ rɨpimɨ yoɨ́ goyá eánɨrɨ sɨ́mɨmaŋɨ́ goyá ŋwɨrárɨnɨrɨ inɨnɨ?” urɨ́agɨ awa “Émáyɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Sisaoyá eánɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 25 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nɨgwɨ́ rɨpimɨ sɨ́mɨmaŋɨ́ Sisaoyá ŋwɨrárɨnɨŋagɨ nánɨ xewanɨŋomɨ mɨnɨ wíɨ́rɨxɨnɨ. Amɨpí nɨ́nɨ oyá imónɨŋɨ́yɨ́ enɨ xewanɨŋomɨ wíɨ́rɨxɨnɨ. E nerɨ aí amɨpí Gorɨxoyá imónɨŋɨ́yɨ́ xɨ́omɨ wíɨ́rɨxɨnɨ.” Jisaso Gorɨxo ámá xewanɨŋónɨŋɨ́ imɨxɨnɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ omɨ dɨŋɨ́ owɨkwɨ́rɨ́poyɨnɨrɨ e urɨ́agɨ \v 26 awa yapɨ́ nɨwíwapɨyiro pasánɨŋɨ́ e uméɨ́á aí ámáyá sɨŋwɨ́yo dánɨ Jisaso xwɨyɨ́á meárɨnɨpaxɨ́ wí mɨrarɨŋagɨ arɨ́á nɨwiro ámá nɨ́nɨ enɨ Jisaso píránɨŋɨ́ e reŋwɨpearɨŋagɨ arɨ́á nɨwiro nánɨ ududɨ́ nero xwɨyɨ́á bɨ murɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 “Ámá ámɨ wiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 27 Ámá Judayɨ́ wa, Sajusiyɨ rɨnɨŋɨ́ wa —Sajusiowa re rarɨgɨ́áwarɨnɨ, “Ámá nɨpémáná eŋánáyɨ́ wí nɨwiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́ámanɨ.” rarɨgɨ́áwarɨnɨ. \v 28 Awa nɨbɨro Jisasomɨ yarɨŋɨ́ wianɨro nánɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, eŋíná Moseso ŋwɨ́ ikaxɨ́ nɨnearɨrɨ́ná nene nánɨ nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ re eaŋɨ́rɨnɨ, ‘Ámá go go apɨxɨ́ nɨmearɨ niaíwɨ́ memeá péánáyɨ́ ámɨ xexɨrɨ́meáo apɨxɨ́ anímɨ nɨmearɨ peŋoyá niaíwɨ́ wo wiemeaíwɨnɨgɨnɨ.’ Moseso e nɨrɨrɨ eaŋɨ́rɨnɨ.” nurɨro \v 29 ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨgɨ́awixɨnɨ, “Xɨráxogwá wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú egɨ́áwa xɨráo apɨxɨ́ wí nɨmearɨ niaíwɨ́ memeá péáná \v 30 xogwáo wo anímɨ nɨmearɨ niaíwɨ́ memeá péáná \v 31 ámɨ wo nɨmearɨ niaíwɨ́ memeá péáná wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú imónɨgɨ́áwa nowanɨ o o ímɨ nɨmeaayiro aiwɨ niaíwɨ́ wí memeá nowanɨ rɨxa péáná \v 32 apɨxí enɨ xɨráxogwá nowamɨnɨ nɨmeánɨrɨ nɨpemɨxárɨmáná xɨ́í enɨ peŋɨnigɨnɨ.” Ewayɨ́ xwɨyɨ́á Jisasomɨ e nurɨmáná \v 33 omɨ majɨ́á wikɨxeáranɨro nánɨ yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Gorɨxo ámá nɨyonɨ mí ómómɨxɨmɨ́ winɨ́a nánɨ pegɨ́á nɨ́nɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ́ná í xɨráxogwá wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú nowanɨ meagɨ́í eŋagɨ nánɨ goyáí imónɨnɨ́árɨ́anɨ?” urɨ́agɨ́a \v 34 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ríná ámá apɨxɨ́ ŋwɨrárɨro mearo inarɨgɨ́árɨnɨ. \v 35 E nerɨ aí rɨ́wéná Gorɨxo meŋweaŋáná ámá oyá sɨŋwɨ́yo dánɨ ananɨ nɨwiápɨ́nɨmearo ŋweapɨ́rɨ́áyɨ́ apɨxɨ́ ŋwɨrárɨnɨro meánɨro inɨpɨ́rɨ́ámanɨ. \v 36 Íná ámɨ bɨ nɨpepaxɨ́ imónɨpɨ́rɨ́ámanɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Aŋɨ́najowa yarɨgɨ́ápa nero ŋweapɨ́rɨ́árɨnɨ. Gorɨxoyá dɨŋɨ́yo dánɨ xwárɨpáyo dánɨ wiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́á eŋagɨ nánɨ ayɨ́ Gorɨxoyá niaíwɨ́ nimónɨro anɨŋɨ́ íníná ŋweapɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 37 Soyɨ́né dɨŋɨ́ ‘Pegɨ́áyɨ́ wí nɨwiápɨ́nɨmeapaxɨ́ menɨnɨ.’ yaiwiarɨŋagɨ́a aiwɨ ananɨ nɨwiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́árɨnɨ. Xwɨyɨ́á eŋíná Moseso íkɨ́á onɨmiánáɨna ɨwɨ́ rɨ́á mɨnɨ́ ápiáwɨ́ wearɨŋagɨ wɨnɨŋɨ́pɨ nánɨ rɨ́wamɨŋɨ́ nearɨ́ná Gorɨxo xewanɨŋo nánɨ urɨnɨŋɨ́pɨ re nɨrɨrɨ eaŋɨ́rɨnɨ, ‘Gorɨxonɨ dɨxɨ́ ráwowa Ebɨrɨ́amo tɨ́nɨ Aisako tɨ́nɨ Jekopo tɨ́nɨ awayá Ŋwɨ́áonɨrɨnɨ.’ Moseso rɨ́wamɨŋɨ́ e nearɨ́ná xiáwowa rɨxa pegɨ́á aiwɨ o rɨ́wamɨŋɨ́ e nɨrɨrɨ eaŋɨ́rɨnɨ. \v 38 Gorɨxo omɨ e nurɨrɨ́ná omɨ xiáwowa rɨxa pegɨ́ámɨ aiwɨ Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ wigɨ́ dɨŋɨ́ sɨnɨ sɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ e rɨpaxɨ́rɨnɨ. Gorɨxo ámá pegɨ́áyɨ́ nánɨ Ŋwɨ́áomanɨ. Sɨŋɨ́ egɨ́áyɨ́ nánɨ Ŋwɨ́áorɨnɨ. Oyá sɨŋwɨ́yo dánɨ ámá nɨ́nɨ wí pegɨ́á aiwɨ, wigɨ́ dɨŋɨ́ sɨnɨ sɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ nɨ́nɨ sɨnɨ sɨŋɨ́rɨnɨ.” urarɨ́ná \v 39-40 ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa ámɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ mínɨpa nero yarɨŋɨ́ ámɨ wínɨ bɨ mɨwí re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, joxɨ wigɨ́ yarɨŋɨ́ síɨ́ápɨ nánɨ nurɨrɨ́ná aga naŋɨ́ urarɨŋɨnɨ.” urɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 “Kiraiso niaíwɨ́ goyáoranɨ?” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 41 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá pí nánɨ re rarɨgɨ́árɨnɨ, ‘Ámá nene yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́o sa mɨxɨ́ ináyɨ́ Depitoyá xiáwo imónɨnɨ́árɨnɨ.’ pí nánɨ rarɨgɨ́árɨnɨ? \v 42-43 Bɨkwɨ́ Samɨyɨ rɨnɨŋɨ́yo Depito xewanɨŋo ámá arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́o nánɨ nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ rɨpɨ eaŋɨ́rɨnɨ, ‘Gorɨxo gɨ́ Ámɨnáomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ wé náúmɨnɨ éɨ́ nɨŋwearɨ joxɨ tɨ́nɨ mɨxɨ́ inɨ́áyo xopɨrárɨ́ rɨwiimɨ́aé nánɨ xwayɨ́ nanɨrɨ ŋweáɨrɨxɨnɨ.” Gorɨxo gɨ́ Ámɨnáomɨ e urɨŋɨnigɨnɨ.’ Depito rɨ́wamɨŋɨ́ apɨ nearɨ́ná \v 44 xegɨ́ xiáwo nánɨ ‘Gɨ́ Ámɨnáorɨnɨ.’ nɨrɨrɨ nánɨ arɨge xegɨ́ xiáwo imónɨnɨ?” Jisaso ámá nɨ́nɨ “Ámá yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáo ananɨ Depitomɨ seáyɨ e nimónɨrɨ nepa Gorɨxoyá xewaxorɨ́anɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ e urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa yarɨgɨ́ápa mepanɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 45 Ámá nɨ́nɨ o e rarɨŋagɨ arɨ́á wiarɨ́ná xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, \v 46 “Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa yarɨgɨ́ápa mepa éɨ́rɨxɨnɨ. Awa ámá weyɨ́ oneamépoyɨnɨrɨ rapɨrapɨ́ sepiánɨ nɨyínɨmɨ aŋɨ́ emero ámá makerɨ́á imɨxarɨgɨ́e dánɨ ‘Ámɨnáoxɨnɨ.’ onearɨ́poyɨnɨrɨ emero rotú aŋɨ́yo nɨpáwirónáranɨ, aiwá imɨxarɨgɨ́e nɨrémorónáranɨ, ‘Ámá nɨyɨ́yá sɨ́mɨ́ sɨ́mɨ́ e oŋweaaneyɨ.’ nɨyaiwiro ero \v 47 sɨ́wí yáɨ́ rɨ́kínɨŋɨ́yɨ́ yapɨ ámáyá aiwá pɨrɨ́ nɨ́nɨ ɨ́wɨ́ manarɨgɨ́ápa apɨxɨ́ aníwayá amɨpí ɨ́wɨ́ urápanɨro nánɨ ero ámáyá sɨŋwɨ́yo dánɨ Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nɨwiróná anɨŋɨ́ minɨ́ nɨra uro yarɨgɨ́ápa soyɨ́né enɨ axɨ́pɨ mepa éɨ́rɨxɨnɨ. Rɨ́wéná Gorɨxo ámá nɨyonɨ mí ómómɨxɨmɨ́ yarɨ́ná awa xwɨyɨ́á xwé meárɨnɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 21 \s1 Apɨxɨ́ anɨ́ wí nɨgwɨ́ waúnɨ tɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 O sɨnɨ aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ ínɨmɨ nuréwapɨya nemerɨ́ná sɨŋwɨ́ anɨ́ɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Amɨpí mɨmúrónɨgɨ́áyɨ́ nɨgwɨ́ Gorɨxo nánɨ tayarɨgɨ́e tarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ \v 2 apɨxɨ́ anɨ́ uyípeayɨ́ imónɨŋɨ́ wí enɨ nɨgwɨ́ rɨ́á inɨŋɨ́ waú nɨmeáa nɨbɨrɨ tɨ́agɨ nɨwɨnɨrɨ \v 3 xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́yo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ nepa seararɨŋɨnɨ, ‘Apɨxɨ́ anɨ́ uyípeayɨ́ imónɨŋɨ́ rí Gorɨxo nánɨ nɨgwɨ́ onɨmiá sɨpípɨkwɨ nɨtɨrɨ aiwɨ Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ amɨpí mɨmúrónɨgɨ́áyɨ́ tɨ́áyo seáyɨ e imónɨgoɨ. \v 4 Amɨpí mɨmúrónɨgɨ́áyɨ́ wigɨ́ nɨgwɨ́ xwé ayo dánɨ bɨ nɨmearo nɨtɨro aiwɨ apɨxɨ́ anɨ́ ríyɨ́ xegɨ́ aiwá nánɨ bɨ́ yanɨpaxɨ́ ówɨ tɨ́agɨ nánɨ íyá seáyɨ e imónɨgoɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwá pɨneapɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 5 Xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́ wa aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwá nánɨ re rɨgɨ́awixɨnɨ, “Aŋɨ́ riwá nɨmɨrɨrɨ́ná sɨ́ŋá awiaxɨ́ nɨkɨkíróa nuro aŋɨ́ riwá imɨrɨŋɨ́ mimónɨpa oenɨrɨ amɨpí naŋɨ́ ámá Gorɨxo nánɨ wigɨ́áyɨ́ nɨmearo okiyɨ́á egɨ́árɨnɨ.” rarɨŋagɨ́a \v 6 Jisaso arɨ́á e nɨwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Amɨpí naŋɨ́ soyɨ́né sɨŋwɨ́ wɨnarɨgɨ́á rɨpɨ rɨ́wéná ámá wa aŋɨ́ riwá nɨpɨnearɨ́ná sɨ́ŋá nɨkɨkírónɨga uŋɨ́ rɨpɨ nɨpɨneaayiro emɨ mɨmeámɨ́ éáná sɨ́ŋá wo womɨ sɨnɨ seáyɨ e ikwiárɨnɨnɨ́ámanɨ.” urɨ́agɨ \v 7 awa yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, joxɨ neararɨŋɨ́ apɨ gíná imónɨnɨ́árɨnɨ? Pí sɨ́mɨmajɨ́ónɨŋɨ́ neaináná ‘Rɨxa nimónɨnɨ ayorɨ́anɨ?’ yaiwianɨ́wárɨnɨ?” urɨ́agɨ́a \v 8 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wa yapɨ́ seaíwapɨyipɨ́rɨxɨnɨrɨ dɨŋɨ́ píránɨŋɨ́ morɨ́ɨnɨ. Obaxɨ́ nɨbɨro gɨ́ yoɨ́ nɨrɨnɨro re rɨpɨ́rɨ́árɨnɨ, ‘Nionɨ onɨrɨnɨ. Rɨxa ínárɨnɨ.’ searáná arɨ́á nɨwiro númɨ muxɨ́dɨpanɨ. \v 9 Soyɨ́né ‘Aŋɨ́ wíyo mɨxɨ́ inarɨŋoɨ.’ rarɨŋagɨ́a arɨ́á wiro ‘Ámá nɨpánɨ mɨxɨ́ íkwɨ́naroarɨŋoɨ.’ rarɨŋagɨ́a arɨ́á wiro nerɨ́ná wáyɨ́ mikárɨnɨpanɨ. Apɨ xámɨ imónɨnɨ́árɨnɨ. E eŋagɨ aiwɨ apɨ rɨxa nimónɨmáná eŋáná soyɨ́né ‘Sɨ́á yoparɨ́yi, o weapɨnɨ́áyi rɨxa nimónɨnɨŋoɨ.’ mɨyaiwipa éɨ́rɨxɨnɨ.” nurɨrɨ \v 10 ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá gwɨ́ axɨ́rí nɨwiápɨ́nɨmearo ámá xeŋwɨ́ wí tɨ́nɨ mɨxɨ́ inɨro mɨxɨ́ ináyɨ́ woyá woyáyɨ́ tɨ́nɨ mɨxɨ́ inɨro \v 11 pobonɨ́ xwé néra urɨ aŋɨ́ nɨyonɨ aiwá nánɨ dɨ́wɨ́ ikeamónɨro aŋɨ́ wí e wí e sɨmiárɨ́ wímearɨ aŋɨ́ pɨrɨ́yo dánɨ xegɨ́ bɨ nimónɨrɨ ekɨyiŋɨ́ ináná ámá wáyɨ́ ikárɨnɨpɨ́rɨ nánɨ imónɨrɨ enɨ́árɨnɨ. \v 12 Ayɨ́ e enɨ́á imónɨŋagɨ aiwɨ sɨnɨ mimónɨpa eŋáná ɨ́á nɨseaxero xeanɨŋɨ́ seaikárɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. E nɨseairɨ́ná xwɨrɨxɨ́ seamepɨ́rɨ nánɨ awí eánarɨgɨ́e nɨsearowárɨro gwɨ́ aŋɨ́yo nɨseaŋwɨrárɨro nionɨ nɨxɨ́darɨŋagɨ́a nánɨ xwɨyɨ́á seamearɨpɨ́rɨ nánɨ mɨxɨ́ ináyɨ́yá sɨŋwɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ tɨ́nɨ gapɨmanɨ́yɨ́yá sɨŋwɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ tɨ́nɨ nɨseameámɨ seaupɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 13 E seaipɨ́rɨ́á eŋagɨ aí ananɨrɨnɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Xwɨrɨxɨ́ seamearɨ́ná nionɨ nánɨ áwaŋɨ́ urɨpɨ́rɨ imónɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 14-15 Xwɨrɨxɨ́ seamearɨ́ná nionɨ dɨŋɨ́ nɨseakɨkayorɨ nɨjɨ́á nɨseaiapɨrɨ xwɨyɨ́á urɨpɨ́rɨ nánɨ imónɨpɨ́rɨ seaimɨxɨmɨ́á eŋagɨ nánɨ soyɨ́né xwɨrɨxɨ́ seamepɨ́rɨ́áyɨ́ wí pɨ́rɨ́ seawiaíkipaxɨ́ menɨnɨ. Ayɨnánɨ soyɨ́né sɨnɨ ɨ́á mɨseaxɨrɨpa eŋánáyɨ́, dɨŋɨ́ re móɨ́rɨxɨnɨ, ‘Ananɨrɨnɨ. Xwɨyɨ́á pɨ́rɨ́ wiaíkímɨnɨrɨ nánɨ meŋwɨpepa oemɨnɨ. Sa Gorɨxoyá dɨŋɨ́yo dánɨ urɨ́ɨmɨgɨnɨ.’ yaiwíɨ́rɨxɨnɨ. \v 16 Segɨ́ sénáíwaranɨ, sénowaranɨ, sérɨxɨ́meáowaranɨ, nawínɨ mɨnɨgɨ́áyɨ́ranɨ, nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨgɨ́áyɨ́ranɨ, mɨyɨ́ seauráná segɨ́yɨ́ wɨ́amɨ pɨkipɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 17 Soyɨ́né nionɨ nɨxɨ́darɨŋagɨ́a nánɨ ámá nɨ́nɨ wikɨ́ nɨseaónɨro sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ seaipɨ́rɨ́a aiwɨ \v 18 Gorɨxo yeáyɨ́ seayimɨxemeanɨ́á eŋagɨ nánɨ soyɨ́né anɨpá wí imónɨpɨ́rɨ́ámanɨ. Segɨ́ dɨ́á wí aí anɨpá imónɨnɨ́ámanɨ. \v 19 Soyɨ́né eŋɨ́ neánɨro nionɨ anɨŋɨ́ nɨnɨxɨ́dɨrónáyɨ́, segɨ́ dɨŋɨ́pɨ erɨ́kiemeánɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \s1 “Jerusaremɨ xwɨrɨ́á ikɨxepɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 20 “E nerɨ aí mɨxɨ́ nɨmeámɨ bɨ́áyɨ́ aŋɨ́ Jerusaremɨ rɨpimɨ awí mudɨ́móagɨ́a nɨwɨnɨróná ‘Rɨxa aŋɨ́ rɨpɨ xwɨrɨ́á ikɨxepɨ́rɨ aŋwɨ ayorɨ́anɨ?’ yaiwíɨ́rɨxɨnɨ. \v 21 E nɨwɨnɨróná ámá Judia pɨropenɨsɨ́yo ŋweagɨ́áyɨ́ dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́yo nánɨ éɨ́ yiro ámá Jerusaremɨ apimɨ ŋweagɨ́áyɨ́ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ uro ámá apimɨ bɨ́arɨwámɨnɨ omɨŋɨ́yo amɨ amɨ yarɨgɨ́áyɨ́ aŋɨ́ apimɨ ámɨ mɨrémopa ero éɨ́rɨxɨnɨ. \v 22 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Ínáyɨ́ Gorɨxo xeanɨŋɨ́ rɨ́á tɨ́ŋɨ́ seaikárɨnɨ́á apɨrɨnɨ. Íná amɨpí nɨ́nɨ nánɨ Bɨkwɨ́yo nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ xɨxenɨ imónɨnɨ́árɨnɨ. \v 23 Íná xeanɨŋɨ́ rɨ́á tɨ́ŋɨ́ xwɨ́á tɨ́yo seaímeanɨ́á eŋagɨ nánɨ apɨxɨ́ niaíwɨ́ agwɨ́ egɨ́íwa tɨ́nɨ sɨnɨ niaíwɨ́ amɨŋɨ́ wiarɨgɨ́íwa tɨ́nɨ éɨ́ aŋɨ́nɨ mupaxɨ́ imónɨŋagɨ nánɨ aweyɨ! Gorɨxo ámá tɨ́yo wikɨ́ nɨwónɨrɨ xeanɨŋɨ́ wikárarɨ́ná \v 24 mɨxɨ́ nɨmeáa bɨ́áyɨ́ Jerusaremɨ ŋweáyo kirá tɨ́nɨ pɨpɨkímɨ́ ero ɨwɨ́ meaanɨro nánɨ nɨpɨkiomearo wigɨ́ aŋɨ́ ayɨ́ ayo nánɨ nɨmeámɨ umiro epɨ́rɨ́árɨnɨ. E nemáná émáyɨ́ nɨbɨro Jerusaremɨ dáŋɨ́yɨ́né seáyɨ e nɨseaimónɨro xwɨraimɨmɨ́ nɨseaikɨxéa nuro Gorɨxo ‘Yoparɨ́ e imónɨ́wɨnɨgɨnɨ.’ yaiwiárɨŋe imónɨŋáná rɨxa re imónɨnɨ́árɨnɨ. \s1 Ámá imónɨŋo nɨweapɨrɨ́ná nánɨrɨnɨ. \p \v 25 “Sogwɨ́ tɨ́nɨ emá tɨ́nɨ siŋɨ́ tɨ́nɨ ekɨyiŋɨ́nɨŋɨ́ ináná ámá xwɨ́á tɨ́yo nɨyonɨ gwɨ́ ararí ŋweagɨ́áyɨ́ ayá sɨ́wɨ́ nurorɨ dɨŋɨ́ rɨ́á uxenɨ́árɨnɨ. Rawɨrawá enɨ xwé ayá wí nɨróga nɨwiápɨ́nɨmeáɨsáná nɨjirɨ moarɨŋagɨ nɨwɨnɨróná ududɨ́ winɨnɨ́árɨnɨ. \v 26 Siŋɨ́ sogwɨ́ amɨpí aŋɨ́ pɨrɨ́yo eŋɨ́yɨ́ aŋɨ́nɨ mɨxénapɨ́agɨ nɨwɨnɨróná ‘Xwɨ́á tɨ́yo ŋweaŋwaéne pí neaimɨnɨrɨ rɨ́a yarɨnɨ?’ nɨyaiwiro wáyɨ́ nikárɨnɨróná eanɨramoro wepɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 27 E neróná sɨŋwɨ́ re nanɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. Ámá imónɨŋáonɨ nikɨ́nɨmáná eŋɨ́ neánɨrɨ agwɨ́ tɨ́nɨ nawínɨ weaparɨŋagɨ nanɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 28 E nerɨ aí soyɨ́né sogwɨ́ emá amɨpí ekɨyiŋɨ́ inarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná ‘Gwɨ́nɨŋɨ́ nearoayíronɨ aŋwɨ ayorɨ́anɨ?’ nɨyaiwiro píránɨŋɨ́ éɨ́ nɨrómáná nionɨ nánɨ wenɨŋɨ́ nɨyánɨrɨ róɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ íkɨ́á pikɨ́na nánɨrɨnɨ. \p \v 29 O awamɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á bɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Íkɨ́á pikɨ́ tɨ́nɨ íkɨ́á nɨ́nɨ enɨ yarɨŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ mópoyɨ. \v 30 Íkɨ́á mɨŋɨ́ inarɨŋagɨ nɨwɨnɨróná ‘Rɨxa xwiogwɨ́rɨ́anɨ?’ yaiwiarɨgɨ́ápa \v 31 siŋɨ́ amɨpí ekɨyiŋɨ́nɨŋɨ́ enɨ axɨ́pɨ inarɨŋagɨ nɨwɨnɨróná ‘Gorɨxo nene xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ neameŋweanɨ rɨxa aŋwɨ ayorɨ́anɨ?’ yaiwíɨ́rɨxɨnɨ. \v 32 Nionɨ nepa seararɨŋɨnɨ, ‘Ámá agwɨ́ ríná ŋweagɨ́áyɨ́ sɨnɨ mɨpepa eŋáná amɨpí nɨ́nɨ nionɨ Jerusaremɨ nánɨ searɨ́ápɨ xɨxenɨ nimónɨnɨ́árɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \v 33 Aŋɨ́na tɨ́nɨ xwɨ́á rɨrí tɨ́nɨ ananɨ anɨpá nimónɨrɨ aiwɨ xwɨyɨ́á nionɨyá wí surɨ́má imónɨnɨ́ámanɨ. \s1 “Awínɨŋɨ́ ŋweáɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 34 “Mɨ́rɨxɨ́ maiwí nɨpúɨsáná mɨ́rogwɨ́ rɨxa ɨ́á nɨwiárɨmɨxɨrɨ́ná nɨpiérorɨ nearɨ́ná yarɨŋɨ́pa soyɨ́né enɨ segɨ́ waráyo nánɨnɨ nɨyaiwinɨro aiwá xwé nɨro iniɨgɨ́ wainɨ́ xwé nɨro yanɨro nánɨ yarɨ́náyɨ́ sɨ́á nionɨ weapɨmɨ́áyi axɨ́pɨ e seaímeanɨgɨnɨrɨ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ ŋweáɨ́rɨxɨnɨ. \v 35 Sɨ́á nionɨ weapɨmɨ́á nánɨ imónɨ́áyi ámá xwɨ́á rɨrí nɨrímɨnɨ ŋweagɨ́áyo nɨwimónɨnɨ́árɨnɨ. \v 36 Soyɨ́né íníná awínɨŋɨ́ nɨŋwearóná Gorɨxomɨ yarɨŋɨ́ re wíɨ́rɨxɨnɨ, ‘None amɨpí neaímeááná eŋɨ́ neánɨrane múrorane ámá imónɨŋoyá sɨ́mɨmaŋɨ́mɨnɨ éɨ́ rorane yanɨ́wá nánɨ eŋɨ́ bɨ sɨxɨ́ neaímɨxeɨ.’ urɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 37 Ikwáwɨyíná aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ dánɨ ámáyo nuréwapɨya núɨsáná sɨ́ápɨ tɨ́nɨ nɨpeyearɨ dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́ Oripiyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ sá wémɨnɨrɨ nánɨ yagɨ́rɨnɨ. \v 38 O sɨ́á ayɨ́ ayo e yarɨ́ná ámá nɨ́nɨ wɨ́á mónɨŋɨ́mɨ nɨwiápɨ́nɨmearo omɨ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ dánɨ arɨ́á wianɨro nánɨ bayagɨ́árɨnɨ. \c 22 \s1 Jisaso nánɨ mekaxɨ́ megɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Sɨ́á Judayɨ́ bisɨ́kerɨ́á yisɨ́ mayɨ́ úrapí nimɨxɨro narɨgɨ́áyi, sɨ́á Aŋɨ́najo Wiárɨ́ Neamúroagoɨ rɨnɨŋɨ́yi —Eŋíná sɨ́á ayi Judayo Isipɨyɨ́ mɨxɨ́ ináyo ɨ́á xeŋwɨrárɨŋáná Gorɨxo niaíwɨ́ oxɨ́ xámɨŋɨ́ nɨ́nɨ opɨkímɨnɨrɨ aŋɨ́najɨ́ oyáo urowárɨŋɨ́ aiwɨ Judayɨ́ Gorɨxo ŋwɨ́ ikaxɨ́ urɨŋɨ́pɨ bisɨ́kerɨ́á yisɨ́ mayɨ́ úrapí nimɨxɨro nɨnɨro sipɨsipɨ́ nɨpɨkiro ówaŋɨ́yo ragɨ́ xópé yárɨ́á eŋagɨ nánɨ aŋɨ́najo ayo múroŋɨnigɨnɨ. Ayɨnánɨ xwiogwɨ́ o o pwéáná sɨ́á ayi nánɨ dɨŋɨ́ mopɨ́rɨ nánɨ sipɨsipɨ́ nɨpɨkiro bisɨ́kerɨ́á yisɨ́ mayɨ́ úrapí nimɨxɨro narɨgɨ́árɨnɨ. Rɨxa sɨ́á ayi aŋwɨ e imónáná \v 2 apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ oxɨ́ apɨxɨ́ nɨ́nɨ nánɨ wáyɨ́ nero nánɨ “Jisasomɨ arɨre yumɨ́í ínɨmɨ pɨkianɨ́wɨnɨ?” nɨra warɨ́ná \v 3 Isɨkariotɨ dáŋɨ́ Judaso —O Jisasoyá wiepɨsarɨŋɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú imónɨgɨ́áyɨ́ worɨnɨ. Omɨ Seteno rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨrorɨ dɨŋɨ́ uxɨxéróáná \v 4 o nurɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ Judayɨ́yá porisowa tɨ́nɨ xwɨyɨ́á nɨrɨnárɨro Judaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né omɨ ɨ́á xɨrɨpɨ́rɨ nánɨ nionɨ arɨre nerɨ pasánɨŋɨ́ umemɨ́árɨnɨ?” uráná \v 5 awa yayɨ́ nɨwinɨro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ e neaiíáná nɨgwɨ́ siapanɨ́wárɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 6 Judaso “Ananɨrɨnɨ.” nurɨmɨ nurɨ ámá oxɨ́ apɨxɨ́ epɨ́royɨ́ mɨwipa eŋáná omɨ pasá umemɨnɨrɨ nánɨ wenɨŋɨ́ wiaxɨ́dɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Aiwá Aŋɨ́najo Múroagɨ́ nánɨ imɨxɨgɨ́í nánɨrɨnɨ. \p \v 7 Jisaso, sɨ́á bisɨ́kerɨ́á yisɨ́ mayɨ́ úrapí nimɨxɨro iwamɨ́ó nɨgɨ́áyi —Ayɨ́ sɨ́á Aŋɨ́najo mɨpɨkí Wiárɨ́ Múroŋɨ́ nánɨ sipɨsipɨ́ miá nɨpɨkiro narɨgɨ́áyirɨnɨ. Sɨ́á ayi imónáná \v 8 o Pitaomɨ tɨ́nɨ Jonomɨ tɨ́nɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Awagwí none aiwá aŋɨ́najo eŋíná neamúroagɨ́ nánɨ nanɨ nánɨ nuri neaimɨxɨ́piyɨ.” urɨ́agɨ \v 9 awaú re urɨgɨ́isixɨnɨ, “Joxɨ ‘Awaú ge nuri píránɨŋɨ́ oimɨxɨ́piyɨ.’ simónarɨnɨ?” urɨ́agɨ́i \v 10 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Awagwí aŋɨ́ e nɨrémorɨ́ná iniɨgɨ́ sɨxɨ́ maxɨrɨŋɨ́ wo tɨ́nɨ órórɨ́ ninɨrɨ́ná númɨ nuri aŋɨ́ o páwíiwámɨ awagwí enɨ nɨpáwiri \v 11 aŋiwámɨ xiáwomɨ re urɨ́isixɨnɨ, ‘Yearéwapɨyarɨŋo re rɨŋoɨ, “Nionɨ gɨ́ seaiepɨsarɨŋáoyɨ́né tɨ́nɨ aiwá Aŋɨ́najɨ́ Wiárɨ́ Neamúroagɨ́yi nánɨ aŋɨ́ awawá ikwɨ́rónɨŋɨ́ gɨwámɨ dánɨ nanɨ́wɨnɨ?” Jisaso e rɨŋoɨ.’ nurɨri \v 12 o aŋɨ́ awawá seáyɨ émɨ ikwɨ́rónɨŋɨ́ xwé wámɨ aiwá narɨgɨ́áyɨ́ aiwá yeaanɨpɨ́rɨ mɨmiaurɨ́wɨ́ yárɨnɨŋɨ́wámɨ sɨwá eaíáná e aiwá rɨ́á neayeáisixɨnɨ.” urowáráná \v 13 awaú nuri Jisaso urɨ́ɨ́pɨ xɨxenɨ nɨwɨga nuri aiwá Aŋɨ́najo Wiárɨ́ Múroagɨ́yi nánɨ imɨxɨgɨ́isixɨnɨ. \s1 “Rɨpɨ gɨ́ warárɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 14 Rɨxa aiwá nɨpɨ́rɨ bɨ́íná Jisaso tɨ́nɨ wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa tɨ́nɨ aiwá nanɨro nánɨ nawínɨ nɨŋwearo \v 15 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ sɨnɨ rɨ́nɨŋɨ́ mɨnímeapa nerɨ́ná ‘Gɨ́ seaiepɨsarɨŋoyɨ́né tɨ́nɨ xámɨ aiwá Aŋɨ́najɨ́ Neamúroagɨ́ nánɨ rɨpɨ onɨmɨnɨ.’ aga nɨnimónɨ́agɨ bɨ́árɨnɨ. \v 16 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. ‘Aiwá rɨpɨ ámɨ bɨ bɨ nionɨ tɨ́nɨ xwɨ́á tɨ́yo dánɨ nanɨ́wámanɨ. Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ seameŋweanɨ́e dánɨ aiwá rɨpɨ nánɨ mɨ́kɨ́pɨ xɨxenɨ imónɨnɨ́árɨnɨ. Íná dánɨ nionɨ ámɨ nɨweapɨrɨ nionɨ tɨ́nɨ nawínɨ nanɨ́wárɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” nurɨrɨ \v 17 kapɨxɨ́ wá nɨmearɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ nɨwimáná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Kapɨxɨ́ rɨwá yaŋɨ́ ninɨro nɨga úpoyɨ. \v 18 ‘Iniɨgɨ́ wainɨ́ ámɨ bɨ xwɨ́á tɨ́yo dánɨ nɨmɨ́ámanɨ. Rɨxa Gorɨxo soyɨ́né xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ píránɨŋɨ́ seameŋweanɨ́e dánɨ iniɨgɨ́ wainɨ́ ámɨ íná nɨmɨ́árɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” nurɨrɨ \v 19 bisɨ́kerɨ́á bɨ nɨmearɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ nɨwimáná nɨkwɨrɨrɨ yaŋɨ́ nɨwia nurɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨyá wará tɨyɨ́ soyɨ́né arɨrá seaimɨ́a nánɨ rɨdɨyowá nerɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ. Rɨ́wéná nionɨ nánɨ dɨŋɨ́ seainɨnɨ́a nánɨ nionɨ éápa bisɨ́kerɨ́á kwɨrɨrɨ seaiapɨrɨ éápa axɨ́pɨ éɨ́rɨxɨnɨ.” nurɨmáná \v 20 awa rɨxa aiwá nɨnɨmáná eŋáná bisɨ́kerɨ́á nɨmearɨ́ná éɨ́pa kapɨxɨ́ iniɨgɨ́ wainɨ́ rɨwoŋɨ́ wá nɨmearɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxo xwɨyɨ́á sɨŋɨ́ bɨ réroárɨŋɨ́pɨ nánɨ nionɨ nɨperɨ́ná gɨ́ ragɨ́ púɨ́yɨ́ iniɨgɨ́ wainɨ́ sɨxɨ́ rɨwánɨŋɨ́ imónɨnɨ. \v 21 E nerɨ aiwɨ arɨ́á nípoyɨ. Ámá nionɨ nánɨ mɨyɨ́ nurɨno nionɨ tɨ́nɨ nɨŋwearane aiwá narɨŋwɨnɨ. \v 22 Ámá imónɨŋáonɨ Gorɨxo rɨŋɨ́ jɨ́ayo axɨ́pɨ nɨnɨpɨkiro aiwɨ ámá nionɨ nánɨ mɨxɨ́yo mɨyɨ́ nurɨnomɨ Gorɨxo xeanɨŋɨ́ xwé winɨ́á eŋagɨ nánɨ aweyɨ!” urɨ́agɨ \v 23 wiepɨsarɨŋowa yarɨŋɨ́ re niga ugɨ́awixɨnɨ, “None go go e winɨ nánɨ rɨ́a rarɨnɨ?” nɨra ugɨ́awixɨnɨ. \s1 “None gɨ́mɨnɨ go seáyɨ e imónɨrɨ́enɨŋoɨ?” rɨnɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 24 Wiepɨsarɨŋowa xwɨyɨ́á rɨpɨ enɨ nɨrɨro sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “None wo go go seáyɨ e neaimónɨrɨ eŋáná wone sɨmaŋwɨ́yónɨŋɨ́ wurɨ́nanɨ́wárɨ́anɨ?” nɨrɨga warɨ́ná \v 25 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Émáyɨ́yá mɨxɨ́ ináyɨ́yɨ́ ámáyɨ́yá sɨŋwɨ́ e dánɨ seáyɨ e nimónɨro wá enɨ bɨ mé sekaxɨ́nɨ nurɨro aiwɨ wiwanɨŋowa nánɨ re rɨnarɨgɨ́árɨnɨ, ‘Sɨ́wí niaíwɨ́ nɨ́nɨ nionɨ tɨ́ámɨnɨ imónɨgɨ́áyɨ́ arɨrá wiarɨŋáonɨrɨnɨ.’ rɨnarɨgɨ́árɨnɨ. \v 26 Soyɨ́né enɨ awa yarɨgɨ́ápa axɨ́pɨ e mepanɨ. Segɨ́ rárónɨŋɨ́ imónɨ́oyɨ́ ségwáónɨŋɨ́ imónɨ́wɨnɨgɨnɨ. Segɨ́ bosónɨŋɨ́ imónɨ́oyɨ́ sénáínɨŋɨ́ omɨŋɨ́ seaiiarɨŋónɨŋɨ́ imónɨ́wɨnɨgɨnɨ. \v 27 Dɨŋɨ́ píránɨŋɨ́ mópoyɨ. Nene píoɨ rarɨŋwárɨnɨ? Ámá kikiɨ́á nɨŋweámáná aiwá narɨŋo seáyɨ e imónɨŋorɨ́anɨ? Aiwá rɨ́á nuyeairɨ yaŋɨ́ wiarɨŋo seáyɨ e imónɨŋorɨ́anɨ? ‘Ayɨ́ kikiɨ́á nɨŋweámáná aiwá narɨŋo seáyɨ e imónɨŋorɨnɨ.’ rarɨŋwárɨnɨ. Nionɨ e imónɨŋáonɨ aiwɨ soyɨ́né tɨ́nɨ nɨŋwearɨ́ná ananɨ segɨ́ ókínɨ́nɨŋɨ́ nimónɨrɨ arɨrá seaiarɨŋáonɨrɨnɨ. \v 28 Soyɨ́né wa iwamɨ́ó níwapɨyanɨro yarɨ́ná nionɨ tɨ́nɨ éɨ́ nɨroro pɨ́nɨ nɨnɨwiárɨmɨ úɨ́ámanɨ. \v 29 Ayɨnánɨ gɨ́ ápo ‘Joxɨ mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ ámá ayo meŋweáɨrɨxɨnɨ.’ nɨrɨŋɨ́pa \v 30 nionɨ enɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Nionɨ rɨxa mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ meŋweaŋáná soyɨ́né nionɨ tɨ́nɨ nawínɨ aiwá nɨmɨ́aé aiwá nɨro iniɨgɨ́ nɨro nero negɨ́ Isɨrerɨyɨ́ gwɨ́ wɨrɨ́ wɨrí wé wúkaú sɨkwɨ́ waú eŋɨ́yo xɨráowayɨ́nénɨŋɨ́ nimónɨro meŋweapɨ́rɨ́árɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Pitaoxɨ rɨ́wɨ́ nɨmorɨ́ɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 31 O re urɨŋɨnigɨnɨ, “Saimonoxɨnɨ, Saimonoxɨnɨ, Seteno soyɨ́né nánɨ Gorɨxomɨ sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ re urarɨnɨ, ‘Ámá witɨ́ aiwá sikɨ́ tɨ́ŋɨ́yɨ́ neyírorɨ́ná yarɨgɨ́ápa nionɨ Jisaso wiepɨsarɨŋɨ́ awa eŋɨ́ rɨ́a eánɨŋoɨnɨrɨ iwamɨ́ó owíwapɨyimɨnɨ.’ Obo Gorɨxomɨ e urarɨnɨ. \v 32 E nerɨ aiwɨ dɨŋɨ́ soyɨ́néyá nɨkwɨ́roarɨgɨ́ápɨ samɨŋɨ́ mepa oenɨrɨ Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ seaurɨyíanigɨnɨ. Saimonoxɨnɨ, rɨ́wéná joxɨ ámɨ dɨŋɨ́ nɨmorɨ nɨkɨnɨmónɨrɨ nionɨ tɨ́ámɨnɨ nɨbɨrɨ́ná ámá nionɨ nɨxɨ́darɨŋagɨ́a nánɨ dɨxɨ́ rɨrɨxɨ́meáowa simónarɨgɨ́áyo eŋɨ́ sɨxɨ́ eámɨxɨ́ɨrɨxɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 33 Pitao re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, gwɨ́ rɨyíɨ́eranɨ, rɨpɨkíɨ́eranɨ, nɨwawinɨ yeaipɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 34 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Pitaoxɨnɨ, sɨ́á rɨyimɨ karɨ́karɨ́ sɨnɨ rɨ́aiwá mɨrɨpa eŋáná xwɨyɨ́á biaú bɨ nionɨ nánɨ re urayirɨ́ɨnɨ, ‘Jisaso nánɨ nionɨ majɨ́árɨnɨ.’ urayirɨ́ɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Nɨgwɨ́ tɨ́nɨ ɨ́á tɨ́nɨ kirá tɨ́nɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 35 O awamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ xámɨ ‘Xwɨyɨ́á wáɨ́ emépoyɨ.’ nɨsearowárɨrɨ́ná ‘Nɨgwɨ́ wowɨ́ tɨ́nɨ árupiaŋɨ́ wú tɨ́nɨ sɨkwɨ́ sú ámɨ bɨ tɨ́nɨ nɨmaxɨrɨmɨ memepa époyɨ.’ searowárɨ́agɨ aiwɨ soyɨ́né amɨpí wí nánɨ dɨ́wɨ́ nikeamónɨro remegɨ́awixɨnɨ?” urɨ́agɨ awa “Oweoɨ, amɨpí wí nánɨ dɨ́wɨ́ mikeamónɨŋwanigɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 36 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “E nerɨ aiwɨ agwɨ soyɨ́né goxɨ goxɨ nɨgwɨ́ wowɨ́ tɨ́ŋoxɨ nɨmaxɨrɨmɨ uɨ. Árupiaŋɨ́ eŋánáyɨ́ enɨ nɨmaxɨrɨmɨ uɨ. Goxɨ goxɨ kirá mɨxɨ́ nánɨ eŋɨ́yɨ́ mayoxɨ eŋánáyɨ́ dɨxɨ́ iyɨ́á nɨpírɨrɨ bɨ́ éɨrɨxɨnɨ. \v 37 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Bɨkwɨ́yo nionɨ nánɨ re nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ, ‘Rɨ́á kɨroarɨgɨ́áyo mépearɨgɨ́ápa omɨ enɨ nɨkumɨxɨro axɨ́pɨ mépepɨ́rɨ́árɨnɨ.’ nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ. Amɨpí nionɨ nánɨ nɨrɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ xɨxenɨ nimónɨnɨŋoɨ.” urɨ́agɨ \v 38 awa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, none mɨxɨ́ nánɨ mɨŋɨ́ bɨ́xaú rɨxa ripɨ́xaúrɨnɨ.” urɨ́agɨ́a o “Xwɨyɨ́á rɨxa apánɨrɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Dɨ́wɨ́ Oripiyo dánɨ Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ wiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 39 E nɨrɨnɨmɨ aŋɨ́yo nɨpeyearɨ xegɨ́ yarɨŋɨ́pa dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́ Oripiyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nánɨ yarɨ́ná xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa enɨ númɨ nɨyiro \v 40 rɨxa nɨrémorɨ́ná awamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Seteno iwamɨ́ó mɨseaíwapɨyipa oenɨrɨ nánɨ Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ urɨ́poyɨ.” nurɨmɨ \v 41 ámá sɨ́ŋá ananɨ iwaŋɨ́ mopaxɨ́ imónɨŋe numáná xwɨ́áyo xómɨŋɨ́ nɨyɨkwímáná Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nɨwirɨ \v 42 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ápe, joxɨ nɨsimónɨrɨ́náyɨ́ xeanɨŋɨ́ nionɨ nímeanɨ́pɨ kapɨxɨ́ nionɨ nɨmɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́wá ananɨ emɨ mɨwiárɨmopaxɨ́rɨnɨ. E nerɨ aiwɨ nionɨ nimónarɨŋɨ́pɨ mé dɨxɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ xɨxenɨ ananɨ imónɨ́wɨnɨgɨnɨ.” urarɨ́ná \v 43 aŋɨ́najɨ́ wo sɨŋánɨ nɨwimónɨrɨ eŋɨ́ sɨxɨ́ weámɨxɨŋɨnigɨnɨ. \v 44 E éáná Jisaso rɨ́nɨŋɨ́ agwɨ́ esɨŋwɨ́nɨŋɨ́ wímeáagɨ Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á eŋɨ́ tɨ́nɨ nurɨrɨ́ná xegɨ́ okɨŋɨ́ nɨpwerɨ́ná ragɨ́nɨŋɨ́ nɨpurɨ xwɨ́áyo nɨyóɨsáná \v 45 Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ wiarɨŋe dánɨ éɨ́ niwiearómɨ nurɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa tɨ́ŋɨ́ e wenɨŋɨ́ éɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Dɨŋɨ́ sɨpí wiarɨŋagɨ nánɨ eŋɨ́ samɨŋɨ́ nɨwóróa nuro sá órówapɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ \v 46 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Pí nánɨ soyɨ́né sá weŋoɨ? Seteno iwamɨ́ó mɨseaíwapɨyipa oenɨrɨ nánɨ nɨwiápɨ́nɨmearo Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ urɨ́poyɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Jisasomɨ ɨ́á xegɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 47 Sɨnɨ e urarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Ámá wí ɨkwɨkwierɨ́ bɨmiarɨ́ná ámá Judasoyɨ rɨnɨŋo —O wiepɨsarɨŋɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú imónɨgɨ́á worɨnɨ. O ámáyo nipemeámɨ nɨyapɨrɨ Jisasomɨ kíyɨ́ miaúnɨmɨnɨrɨ nánɨ aŋwɨ e báná \v 48 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Judase, ámá imónɨŋáonɨ pasá nɨnɨmerɨ kíyɨ́ nɨmiaúnɨmɨnɨrɨ rɨbarɨŋɨnɨ?” uráná \v 49 Jisaso tɨ́nɨ rogɨ́áwa omɨ rɨxa ɨ́á xɨranɨro yarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, ‘Awamɨ mɨŋɨ́ orópoyɨ.’ rɨsimónarɨnɨ?” nurɨro \v 50 wo re eŋɨnigɨnɨ. Apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ seáyɨ e imónɨŋoyá xɨnáínɨŋɨ́ nimónɨrɨ omɨŋɨ́ wiiarɨŋomɨ mɨŋɨ́ rómɨnɨrɨ éɨ́yɨ́ pɨ́rɨ́ nɨmoyɨ́kirɨ arɨ́á wé náúmɨ dáŋo mɨŋɨ́ wirɨ́pieaŋɨnigɨnɨ. \v 51 Arɨ́á mɨŋɨ́ wirɨ́pieáagɨ Jisaso “Pɨ́nɨ wiárɨ́poyɨ. E mepanɨ.” nurɨrɨ ámá arɨ́á mɨŋɨ́ wirɨ́pieáomɨ wé seáyɨ e nikwiárɨrɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨnigɨnɨ. \v 52 Omɨ naŋɨ́ nimɨxɨmáná apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ porisɨ́ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ awí mearoarɨgɨ́áwa tɨ́nɨ Judayɨ́ mebáowa tɨ́nɨ awa xɨ́omɨ ɨ́á xɨranɨro bɨ́áyo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né mɨŋɨ́ tɨ́nɨ iwaŋɨ́ tɨ́nɨ ɨ́á maxɨrɨgɨ́áyɨ́ ámá ɨ́wɨ́ xauráparɨgɨ́áyo ɨ́á xɨranɨro yarɨgɨ́ápa nianɨro rɨbarɨŋoɨ? \v 53 Nionɨ sɨ́á ayɨ́ ayo aŋɨ́ sipɨsipɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ ŋweaŋáná soyɨ́né ɨ́á wí mɨnɨxɨrarɨgɨ́awixɨnɨ. E nerɨ aiwɨ árɨ́wɨyíná obo emearɨ́ná soyɨ́né ɨ́á nɨxɨranɨro nánɨ rɨseaimónɨgoɨ?” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Pitao “O nánɨ majɨ́onɨrɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 54 Jisaso e urɨ́agɨ aí awa omɨ ɨ́á nɨxero nɨméra nuro apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ seáyɨ e imónɨŋoyá aŋɨ́ e mearémóáná Pitao awamɨ rɨ́wɨ́yo yaxɨ́dɨ́ néra nurɨ \v 55 ámá wí ákɨŋáyo aŋɨ́rɨwámɨ dánɨ rɨ́á nikearo ŋweaŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ o enɨ nɨpáwirɨ nɨwímearɨ e éɨ́ ŋweaŋáná \v 56 apɨxɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨŋɨ́ wí rɨ́á wɨ́á ónɨŋáná Pitaomɨ sɨ́mɨmaŋɨ́ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ agwɨ́ nɨwɨga nɨpeyirɨ ámá e ŋwɨxapɨgɨ́áyo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá ro enɨ Jisaso tɨ́nɨ emearɨŋɨ́ worɨnɨ.” urɨ́agɨ aí \v 57 Pitao “Oweoɨ.” nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ine, jíxɨ rarɨŋo nánɨ nionɨ majɨ́árɨnɨ.” nurɨrɨ \v 58 nɨŋweámáná eŋáná ámɨ wo omɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ enɨ ámá Jisasoyáowa woxɨ́nɨŋɨ́ imónarɨnɨ.” urɨ́agɨ aí Pitao “Royɨ, nionɨ xeŋwonɨrɨnɨ.” nurɨrɨ \v 59 nɨŋweaŋɨsáná eŋáná ámá ámɨ wo ámáyo arɨ́kí “Ámá ro enɨ Gariri pɨropenɨsɨ́yo dáŋo eŋagɨ nánɨ nepa Jisaso tɨ́nɨ emearɨŋorɨnɨ.” urayarɨ́ná \v 60 Pitao re urɨŋɨnigɨnɨ, “Royɨ, joxɨ rarɨŋɨ́yɨ́ nionɨ majɨ́árɨnɨ.” sɨnɨ e urarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Karɨ́karɨ́ wo rɨxa rɨ́aiwá rɨŋɨnigɨnɨ. \v 61 Karɨ́karɨ́ rɨ́aiwá ráná Jisaso nɨkɨnɨmónɨrɨ Pitaomɨ sɨŋwɨ́ wɨnáná o Jisaso pɨ́né xámɨ re urɨ́ɨ́pɨ “Karɨ́karɨ́ sɨnɨ rɨ́aiwá mɨrɨ́ eŋáná joxɨ biaú bɨ ayo ‘Jisaso nánɨ nionɨ majɨ́árɨnɨ.’ urayirɨ́ɨnɨ.” urɨ́ɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ winɨ́agɨ \v 62 nɨpeyearɨ ákɨŋá bɨ́arɨwámɨ dánɨ ŋwɨ́ pɨyɨ́ wɨ́rɨnɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Iwaŋɨ́ mépero xwɨrɨxɨ́ mépero egɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 63 Ámá Jisasomɨ ɨ́á xɨrárɨgɨ́áyɨ́ ikayɨ́wɨ́ numearɨro iwaŋɨ́ nɨméperɨ́ná \v 64 xegɨ́ sɨŋwɨ́yo wɨ́á nɨtárɨmáná iwaŋɨ́ nearo re nura ugɨ́awixɨnɨ, “Wɨ́á nearókiamoarɨŋoxɨnɨ, iwaŋɨ́ go rɨ́a reaarɨnɨ? Joxɨ wɨ́á rókiamoarɨŋoxɨ eŋagɨ nánɨ rɨxa áwaŋɨ́ neareɨ.” nurɨro \v 65 ikayɨ́wɨ́ numearɨróná ayá wí nurɨ́asáná \v 66 rɨxa wɨ́á ónáná Judayɨ́ mebáowa xwɨrɨxɨ́ imɨxarɨgɨ́áyɨ́, ayɨ́ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ awí eánáná Jisasomɨ awa tɨ́ámɨnɨ nɨméra nɨbɨro wárɨ́agɨ́a \v 67 awa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáoxɨ eŋánáyɨ́, áwaŋɨ́ neareɨ.” urɨ́agɨ́a aiwɨ o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ nɨsearɨ́agɨ aiwɨ soyɨ́né ‘Neparɨnɨ.’ nɨyaiwiro arɨ́á nipɨ́rɨméoɨ. \v 68 Nionɨ enɨ yarɨŋɨ́ bɨ seaíánáyɨ́, soyɨ́né áwaŋɨ́ wí nɨrɨpɨ́rɨméoɨ. \v 69 E nerɨ aiwɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Ámá imónɨŋáonɨ Gorɨxo, eŋɨ́ sɨxɨ́ eánɨŋoyá wé náúmɨnɨ ŋweámɨ nánɨ aŋwɨ ayorɨnɨ. Íníná o tɨ́nɨ nɨŋwearɨ ónɨŋɨ́ imónɨmɨ́árɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 70 nowanɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ niaíwɨ́ Gorɨxoyáoxɨranɨ?” urɨ́agɨ́a o “Soyɨ́né apɨ nɨrarɨŋoɨ.” urɨ́agɨ \v 71 awa re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “None xewanɨŋo xwɨyɨ́á meárɨnɨpaxɨ́pɨ rarɨŋagɨ arɨ́á wíwáyɨ́ nánɨ sɨŋwɨ́ wɨnarogɨ́á ámɨ wí nɨbɨro xwɨyɨ́á mearɨpaxɨ́ mimónɨnɨ.” rɨnɨgɨ́awixɨnɨ. \c 23 \s1 Omɨ Pairato tɨ́ŋɨ́ e wárɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 1 E nɨrɨnɨro nowanɨ nɨwiápɨ́nɨmearo Jisasomɨ gapɨmanɨ́ Pairato tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨméra nuro \v 2 nɨrémómáná Jisaso nánɨ nɨxekwɨ́moro Pairatomɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “O yapɨ́ nɨneaíwapɨya nurɨ Judayene yarɨŋwáyɨ́ nɨneawiaíkirɨ ‘Émáyɨ́yá mɨxɨ́ ináyɨ́ Sisaomɨ nɨgwɨ́ takisɨ́ nánɨ mɨnɨ mɨwipanɨ.’ nɨnearɨrɨ xewanɨŋo nánɨ re rarɨnɨ, ‘Nionɨ ámá yeáyɨ́ seayimɨxemeámɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaroŋáonɨ, mɨxɨ́ ináyɨ́ imónɨŋáonɨrɨnɨ.’ rarɨŋagɨ arɨ́á wíwárɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 3 Pairato Jisasomɨ yarɨŋɨ́ nɨwia nurɨ́ná yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ Judayɨ́yá mɨxɨ́ ináyɨ́ imónɨŋoxɨranɨ?” urɨ́agɨ o “Joxɨ dɨxɨ́ rɨxa apɨ nɨrarɨŋɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 4 Pairato apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowamɨ tɨ́nɨ ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyo tɨ́nɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Xwɨyɨ́á mearɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́ bɨ nánɨ pɨ́á megɨnarɨŋɨnɨ.” urɨ́agɨ aiwɨ \v 5 awa arɨ́kí re urayigɨ́awixɨnɨ, “Jisaso Judia pɨropenɨsɨ́ re amɨ amɨ nemerɨ ámá nɨ́nɨ re oyaiwípoyɨnɨrɨ, ‘O negɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ imónáná émáyo mɨxɨ́ xɨ́dowáranɨ́wárɨnɨ.’ oyaiwípoyɨnɨrɨ nuréwapɨya warɨŋorɨnɨ. Gariri pɨropenɨsɨ́yo dánɨ néra bɨŋɨ́yɨ́ re enɨ aí nearéwapɨyarɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 6 Pairato arɨ́á e nɨwirɨ awamɨ yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “O Gariri pɨropenɨsɨ́yo dáŋoranɨ?” urɨ́agɨ \v 7 awa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Oyɨ, Jisaso pɨropenɨsɨ́ gapɨmanɨ́ Xeroto meŋweaŋɨ́yo dáŋorɨnɨ.” urɨ́agɨ́a Xeroto enɨ íná Jerusaremɨ ŋweaŋagɨ nánɨ Pairato o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ wiowárɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Omɨ Xeroto tɨ́ŋɨ́ e nánɨ wiowárɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 8 Judayowa Jisasomɨ gapɨmanɨ́ Xeroto tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨméra úáná o eŋíná dánɨ amɨpí Jisaso yarɨŋɨ́yɨ́ nánɨ arɨ́á nɨwirɨ “Omɨ sɨŋwɨ́ owɨnɨmɨnɨ.” nɨyaiwia bagɨ́ nánɨ omɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ́ná yayɨ́ nɨwinɨrɨ “Jisaso emɨmɨ́ bɨ oníwapɨyinɨ.” nɨyaiwirɨ \v 9 yarɨŋɨ́ obaxɨ́ nɨwiayarɨŋagɨ aiwɨ xɨ́oyá bɨ murɨŋɨnigɨnɨ. Murɨpa yarɨ́ná \v 10 apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ xwɨyɨ́á rɨ́á tɨ́ŋɨ́ xekwɨ́móagɨ́a \v 11 Xeroto tɨ́nɨ xegɨ́ porisowa tɨ́nɨ uyɨ́niɨ́ mero ikayɨ́wɨ́ mearɨro nemáná rapɨrapɨ́ awiaxɨ́ wú mɨxɨ́ ináyowa yínarɨgɨ́á imónɨŋɨ́ wú nuyírɨro ámɨ Pairato tɨ́ŋɨ́ e nánɨ wiowárɨŋɨnigɨnɨ. \v 12 Xeroto tɨ́nɨ Pairato tɨ́nɨ xámɨ xepɨxepá rónagɨ́íwaú sɨ́á ayimɨ nawínɨ imónɨgɨ́isixɨnɨ. \s1 “O pí éagɨ íkɨ́áyo yekwɨroárɨmɨ́ɨnɨ?” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 13 Jisasomɨ ámɨ Pairato tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨméra úáná Pairato “Apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ Judayɨ́ mebáowa tɨ́nɨ ámá nɨ́nɨ tɨ́nɨ obɨ́poyɨ.” nɨrɨrɨ \v 14 awa ámɨ báná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né xámɨ ámá ro nɨmeámɨ nɨbɨrɨ re nɨrɨ́awixɨnɨ, ‘O ámá nɨ́nɨ “Émáyo mɨxɨ́ xɨ́dowáranɨ́wárɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ nɨsearéwapɨya emearɨŋorɨnɨ.’ nɨrɨ́á aiwɨ soyɨ́né xwɨyɨ́á umeararɨgɨ́ápɨ nánɨ nionɨ segɨ́ sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ yarɨŋɨ́ wiayíagɨ aiwɨ omɨ xwɨyɨ́á mearɨpaxɨ́ wí mimónɨ́ɨnigɨnɨ. \v 15 Xeroto enɨ pɨ́á nɨwirɨ aí omɨ xwɨyɨ́á mearɨpaxɨ́ bɨ mimónɨpa eŋagɨ nánɨ ámɨ none tɨ́ŋɨ́ e nánɨ seapowárénapɨ́ɨ́rɨnɨ. Arɨ́á époyɨ. None omɨ pɨkianɨ nánɨ uyɨ́niɨ́ eŋɨ́ bɨ aga mimónɨnɨ. \v 16 Ayɨnánɨ ‘Nionɨ yarɨŋápɨ nánɨ rɨnearɨŋoɨ?’ oyaiwinɨrɨ sa iwaŋɨ́nɨ nɨméperɨ wárɨmɨ́ɨnɨ.” uráná \v 17 Judayɨ́ xwiogwɨ́ ayɨ́ ayo aiwá Aŋɨ́najo Múroagɨ́ nánɨ narɨgɨ́áyimɨ “Émáyɨ́ gapɨmano negɨ́ ámá gwɨ́ ŋweaŋɨ́ wo oneawárinɨ.” nɨyaiwiro nánɨ \v 18-19 ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́á nawínɨ nɨ́nɨ xɨxewiámɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Jisasomɨ nɨpɨkirɨ Barabasomɨ —O Jerusaremɨ ŋweagɨ́áyɨ́ wa tɨ́nɨ nɨwiápɨ́nɨmearo ‘Émáyo mɨxɨ́ oxɨ́dowáraneyɨ.’ nɨrɨro mɨxɨ́ nɨwiróná ámá pɨkíagɨ́a omɨ émáyɨ́ ɨ́á nɨxero gwɨ́ aŋɨ́yo ŋwɨrárɨgɨ́orɨnɨ. “Omɨ neawáriɨ.” uráná \v 20 Pairato “Jisasomɨ owárɨmɨnɨ.” nɨyaiwirɨ ámá ayo ámɨ bɨ urɨ́agɨ aiwɨ \v 21 ayɨ́ rɨ́mɨŋɨ́ tɨ́nɨ re urayigɨ́awixɨnɨ, “Íkɨ́áyo yekwɨroáreɨ. Íkɨ́áyo yekwɨroáreɨ.” urayarɨ́ná \v 22 Pairato rɨxa biaú urɨ́ɨ́ aiwɨ ámɨ bɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Pí nánɨ? O pí ɨ́wɨ́ éɨ́ nánɨ íkɨ́áyo yekwɨroárɨmɨ́ɨnɨ? Xwɨyɨ́á omɨ nɨmearɨrɨ pɨkipaxɨ́ wí imónɨŋagɨ mɨwɨnɨmeáɨnɨ. Ayɨnánɨ iwaŋɨ́nɨ nɨméperɨ wárɨmɨ́ɨnɨ.” urɨ́agɨ aí \v 23 ámá ayɨ́ Pairato omɨ íkɨ́áyo oyekwɨroárɨnɨrɨ arɨ́kí ámɨ wínɨ sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ nurayiróná pɨ́né Pairatoyá xórórɨ́ wigɨ́awixɨnɨ. \v 24 Pɨ́né oyá xórórɨ́ wíagɨ́a nánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Segɨ́ seaimónarɨŋɨ́pɨ xe oimónɨnɨ.” nurɨrɨ \v 25 ámá nɨ́nɨ wiwanɨŋɨ́yɨ́ “Neawáriɨ.” urɨ́o —O Jerusaremɨ ŋweagɨ́áyɨ́ wa tɨ́nɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ “Émáyo mɨxɨ́ oxɨ́dowáraneyɨ.” nɨrɨro mɨxɨ́ nɨwiróná ámá pɨkíagɨ́a omɨ émáyɨ́ ɨ́á nɨxero gwɨ́ aŋɨ́yo ŋwɨrárɨgɨ́orɨnɨ. O nánɨ ayɨ́ “Neawáriɨ.” urɨ́omɨ Pairato nɨwárɨrɨ Jisaso nánɨ wigɨ́ dɨŋɨ́ yaiwíɨ́áyo nɨxɨ́dɨrɨ porisowa íkɨ́áyo yekwɨroárɨpɨ́rɨ nánɨ mɨnɨ wiŋɨnigɨnɨ. \s1 Jisasomɨ yekwɨroárɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 26 Mɨnɨ wíáná porisowa omɨ nɨméra nurɨ́ná Jisasomɨ iwaŋɨ́ mépeayíɨ́á eŋagɨ nánɨ rɨxa eŋɨ́ meánɨpa nerɨ ná neága warɨŋagɨ nɨwɨnɨro ámá wo Saimonoyɨ rɨnɨŋo —O aŋɨ́ xegɨ́ yoɨ́ Sairini dáŋorɨnɨ. O maiwí amɨ́yo dánɨ Jerusaremɨ nánɨ barɨŋomɨ óɨ́ e órórɨ́ ninɨro “O íkɨ́á yoxáɨ́pá níkwónɨmɨ Jisasomɨ oxɨ́dɨnɨ.” nɨyaiwiro omɨ íkɨ́á yoxáɨ́pá saŋwɨ́yo nɨwikwiárɨro nɨméra warɨ́ná \v 27 ámá oxɨ́ apɨxɨ́ obaxɨ́ ɨkwɨkwierɨ́ rɨ́wɨ́mɨnɨ nuro apɨxɨ́ obaxɨ́ wíwa enɨ rɨ́wɨ́yo númɨ nuróná ŋwapé tɨ́nɨ ámɨxɨ́á nɨwiaxɨ́da warɨŋagɨ́a \v 28 Jisaso nɨkɨnɨmónɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Jerusaremɨ dáŋɨ́ apɨxɨ́ riwayɨ́né nionɨ ŋwɨ́ mɨnɨmieapa époyɨ. Sewanɨŋíwayɨ́né nánɨ mieainɨro segɨ́ niaíwɨ́yo miearo éɨ́rɨxɨnɨ. \v 29 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Rɨ́wéná xeanɨŋɨ́ rɨ́á tɨ́ŋɨ́ seaímeanɨ́á eŋagɨ nánɨ apɨxɨ́ niaíwɨ́ tɨ́gɨ́íwa wigɨ́ niaíwɨ́ nánɨ aga dɨŋɨ́ sɨpí winɨ́á eŋagɨ nánɨ ámá re rɨpɨ́rɨ́árɨnɨ, ‘Apɨxɨ́ oxɨ́ rogɨ́íwa tɨ́nɨ sɨnɨ apɨyá niaíwɨ́ mɨxɨrɨgɨ́íwa tɨ́nɨ apɨxɨ́ sɨnɨ niaíwɨ́ amɨŋɨ́ mɨnɨ mɨwipa yarɨgɨ́íwa tɨ́nɨ íwa yayɨ́ owinɨnɨ.’ rɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 30 Xeanɨŋɨ́ apɨ aga xaíwɨ́ seaímeanɨ́á eŋagɨ nánɨ ámá dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́yo ‘Nɨpiérorɨ neaɨkwarɨmoɨ.’ urɨro dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́ onɨmiápia wímɨ enɨ ‘Seáyɨ e rɨtɨ́ neaiɨ.’ urɨro epɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 31 Wé rónɨŋáonɨ íkɨ́á sɨŋɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋáonɨ aí xeanɨŋɨ́ nikárɨ́áyɨ́ nánɨ seyɨ́né ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyo dánɨ íkɨ́á kɨrɨŋɨ́nɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́né aŋɨpaxɨ́ seaikárɨnɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 32 Ámá rɨkɨkɨrɨ́ó yarɨgɨ́íwaú enɨ Jisaso tɨ́nɨ nawínɨ pɨkianɨro nánɨ nɨkumɨxɨro nɨméra nuro \v 33 rɨxa yoɨ́ ámá Mɨŋɨ́ Gɨxweáɨ rɨnɨŋe nɨrémoro omɨ íkɨ́áyo nɨyekwɨroárɨmáná mɨdɨmɨdánɨ rɨkɨkɨrɨ́ó yarɨgɨ́íwaúmɨ enɨ yekwɨroárarɨ́ná \v 34 Jisaso Gorɨxomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ápe, nionɨ niarɨgɨ́á tɨyɨ́ awa majɨ́á nimónɨmáná niarɨŋagɨ́a nánɨ joxɨ yokwarɨmɨ́ wiiɨ.” urarɨ́ná porisowa Jisasoyá rapɨrapɨ́ gonɨ gonɨ meámɨnɨréɨnɨrɨ sárú nero yaŋɨ́ inarɨŋagɨ́a \v 35 ámá númɨ bɨ́áyɨ́ e nɨrówapɨro sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨro Judayɨ́ ámɨnáowa enɨ aí rɨperɨrɨ́ numero re rɨgɨ́awixɨnɨ, “O ámá wíyo arɨrá wiagorɨnɨ. O nepa ámá arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáo eŋánáyɨ́, Gorɨxo nɨrɨ́pearɨ nene yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ urowárénapɨnɨ́oyɨ rarɨŋwáo eŋánáyɨ́, xewanɨŋo arɨrá oinɨnɨ.” nɨra warɨ́ná \v 36 porisowa enɨ ikayɨ́wɨ́ numearɨróná iniɨgɨ́ wainɨ́ mɨxɨ́ yarɨŋɨ́pɨ mɨnɨ wianɨro nánɨ aŋwɨ e nɨbɨro \v 37 re urayigɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ Judayɨ́yá mɨxɨ́ ináyoxɨ eŋánáyɨ́, jɨwanɨŋoxɨ éɨ́ mínɨneɨ.” urɨgɨ́awixɨnɨ. \v 38 “Ámá royɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Judayɨ́yáorɨnɨ.” nɨrɨro íkɨ́á wáráyo rɨ́wamɨŋɨ́ e neámáná oyá yoxáɨ́yo xwápɨyi seáyɨ émɨ pɨ́raugɨ́awixɨnɨ. \p \v 39 Rɨkɨkɨrɨ́ó yarɨgɨ́íwaú, Jisasomɨ mɨdɨmɨdánɨ íkɨ́áyo yekwɨroárɨ́íwaú wɨ́o Jisasomɨ ikayɨ́wɨ́ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ nepa ámá yeáyɨ́ neayimɨxemearɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáoxɨranɨ? Jɨwanɨŋoxɨ éɨ́ mínɨnɨrɨ yawawi enɨ yeamínɨrɨ eɨ.” urɨ́agɨ aí \v 40 wɨ́o “E murɨpanɨ.” nurɨrɨ mɨxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Rɨ́nɨŋɨ́ o meaarɨŋɨ́pɨ joxɨ axɨ́pɨ nɨmearɨ aiwɨ Gorɨxo nánɨ wáyɨ́ mɨsinarɨnɨranɨ? \v 41 Yawawi yeapɨkíáná ayɨ́ ananɨrɨnɨ. Ɨ́wɨ́ yarɨgwɨ́íyo dánɨ xɨxenɨ yeapɨkiarɨŋoɨ. Ámá royɨ́ ɨ́wɨ́ bɨ méagɨ aiwɨ pɨkiarɨŋoɨ.” nurɨrɨ \v 42 Jisasomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ rɨxa mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ nɨmeŋwearɨ́ná nionɨ nánɨ dɨŋɨ́ móɨrɨxɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 43 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nepa rɨrarɨŋɨnɨ. Agwɨ nionɨ tɨ́nɨ aŋɨ́namɨ ŋweanɨ́wiɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Jisaso peŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 44 Rɨxa sogwɨ́ áwɨnɨ e ŋweaŋáná re eŋɨnigɨnɨ. Sogwɨ́ nɨsɨ́kwirɨ aŋɨ́ nɨmɨnɨ sɨ́á xaíwɨ́ nɨyinára nurɨ rɨxa 3:00 p.m. imónáná sogwɨ́ ámɨ noxárorɨ anɨŋɨnigɨnɨ. \v 45 Sogwɨ́ sɨ́kwiárɨŋáná rapɨrapɨ́ sepiá aŋɨ́ sipɨsipɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwá ŋwɨ́á tɨ́ŋɨ́mɨnɨ epaŋioárɨnɨŋú áwɨnɨ e naxɨnowárɨrɨ wúkaú epaŋioárɨnɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 46 Jisaso rɨ́aiwá re rɨŋɨnigɨnɨ, “Ápoxɨnɨ, gɨ́ dɨŋɨ́ orɨŋwɨrárɨmɨnɨ.” nurɨmɨ dɨŋɨ́ yánɨŋɨnigɨnɨ. \v 47 Jisaso dɨŋɨ́ yánɨ́agɨ porisowamɨ seáyɨ e imónɨŋo amɨpí ayɨ́ e éagɨ sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨrɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ numerɨ re rɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá ro nepa wé rónɨŋo, sɨpí wí mimɨxɨpa eŋomɨ aí pɨkíwɨnɨ.” rɨŋɨnigɨnɨ. \v 48 Ámá oxɨ́ apɨxɨ́ nɨ́nɨ Porisowa Jisasomɨ yekwɨroárarɨ́ná sɨŋwɨ́ wɨnanɨro bɨmíɨ́áyɨ́ sogwɨ́ sɨ́kwiárɨrɨ ámɨ oxárorɨ nerɨ Jisaso perɨ éagɨ nɨwɨnɨro ayá ɨ́á nɨxɨrɨnɨmɨ wigɨ́ aŋɨ́ e nánɨ umigɨ́awixɨnɨ. \v 49 Ámá Jisasoyá xegɨ́ imónɨŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ apɨxɨ́ Gariri pɨropenɨsɨ́yo dáŋɨ́ o tɨ́nɨ nawínɨ bɨgɨ́íwa tɨ́nɨ ná jɨ́amɨ onɨmiápɨ nɨrómáná omɨ pɨkiarɨ́ná amɨpí apɨ e éagɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Jisasomɨ xwɨ́á weyárɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 50-51 Ámá wo xegɨ́ yoɨ́ Josepoyɨ rɨnɨŋo —O Judia pɨropenɨsɨ́yo aŋɨ́ xegɨ́ yoɨ́ Arimatia dáŋorɨnɨ. O Judayɨ́yá xwɨrɨxɨ́ mearɨgɨ́á mebáyɨ́ worɨnɨ. O wé rónɨŋo eŋagɨ nánɨ xegɨ́ wɨ́a Jisasomɨ pɨkianɨro nánɨ mekaxɨ́ nɨmero yarɨgɨ́ápɨ nánɨ “Apánɨrɨnɨ.” mɨwimónɨŋorɨnɨ. “Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ neameŋweanɨ́ápɨ gínɨ gíná imónɨnɨ́árɨ́anɨ?” nɨyaiwiro wenɨŋɨ́ nerɨ ŋweaŋorɨnɨ. \v 52 O émáyɨ́ gapɨmanɨ́ Pairato tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nurɨ Jisaso pɨyomɨ xwɨ́á weyárɨmɨnɨrɨ nánɨ yarɨŋɨ́ nɨwirɨ Pairato “Oyɨ.” urɨ́agɨ nurɨ \v 53 Jisaso pɨkíɨ́omɨ nɨmeámɨ nɨwepɨ́nɨrɨ xwɨ́á e dánɨ rapɨrapɨ́ apɨ́á weŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xopɨxopɨ́ nɨrorɨ sɨ́ŋáyo ámá óɨ́ rɨxɨgɨ́áyimɨ —Ayi ámá sɨnɨ mɨtagɨ́áyirɨnɨ. Ayimɨ tɨmɨnɨrɨ nánɨ nɨmeámɨ nurɨ ínɨmɨ tɨŋɨnigɨnɨ. \v 54 Sabarɨ́á nánɨ amɨpí píránɨŋɨ́ nimɨxɨro tarɨgɨ́áyimɨ nɨtɨrɨ aiwɨ Sabarɨ́á náyi rɨxa aŋwɨ e eŋáná tɨŋɨnigɨnɨ. \v 55 Apɨxɨ́ Gariri pɨropenɨsɨ́yo dánɨ númɨ bɨ́íwa “Jisasomɨ arɨge rɨ́a tarɨnɨ?” nɨyaiwiro sɨŋwɨ́ wɨnanɨro númɨ nuro sɨ́ŋá óɨ́yimɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨróná xɨ́omɨ tarɨ́ná enɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨmɨ \v 56 wigɨ́ aŋɨ́ e nánɨ nuro Sadéyo Jisasoyá wará xópé éwanɨgɨnɨrɨ íkɨ́á dɨ́á dɨŋɨ́ naŋɨ́ eaarɨŋɨ́ bɨ tɨ́nɨ gɨ́niɨ́ bɨ tɨ́nɨ píránɨŋɨ́ nimɨxɨro nɨtɨro sá wegɨ́íwa Sabarɨ́áyo ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ rarɨŋɨ́pa kikiɨ́á ŋweagɨ́awixɨnɨ. \c 24 \s1 Jisaso ámɨ wiápɨ́nɨmeaŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Sadéyo aga wɨ́á mónɨŋɨ́mɨ íwa íkɨ́á dɨ́á tɨ́nɨ gɨ́niɨ́ tɨ́nɨ xámɨ píránɨŋɨ́ imɨxárɨgɨ́ápɨ nɨmeámɨ nuro \v 2 rɨxa Jisaso xwɨ́á weyárɨnɨŋe nɨrémoro sɨ́ŋá xwárɨpáyo maŋɨ́ e éɨ́ rárárɨnɨŋo mɨmegwɨnárɨ́ nɨmega nurɨ yánɨ e weŋagɨ nɨwɨnɨro \v 3 óɨ́yimɨ nɨpáwiro aí Ámɨná Jisaso mɨweŋagɨ nɨwɨnɨro \v 4 “Pɨyo gerɨ́anɨ?” nɨyaiwiro ududɨ́ ninɨro roŋáná re eŋɨnigɨnɨ. Ámá waú egɨ́ rapɨrapɨ́ xwɨnɨ́á eagɨ́íwaú sɨ́mɨmaŋɨ́ e rónapɨgɨ́isixɨnɨ. Sɨ́mɨmaŋɨ́ e rónapáná \v 5 apɨxíwa wáyɨ́ nikárɨnɨro sɨ́mɨmaŋɨ́ xwɨ́áyo ɨkwɨ́róáná awaú re urɨgɨ́isixɨnɨ, “Sɨŋɨ́ úo nánɨ ámá xwɨ́á weyárarɨgɨ́e pí nánɨ pɨ́á yarɨŋoɨ? \v 6 Sɨnɨ re mɨwenɨnɨ. Rɨxa wiápɨ́nɨmeáɨnigɨnɨ. O sɨnɨ seyɨ́né tɨ́nɨ Gariri pɨropenɨsɨ́yo nemerɨ́ná searɨŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ mópoyɨ. \v 7 Re searɨŋɨ́rɨnɨ, ‘Negɨ́ Judayɨ́ ámá imónɨŋáonɨ mɨyɨ́ nɨnɨrɨróná ámá ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ ɨ́á nɨnɨxero íkɨ́áyo nɨyekwɨroárɨpɨ́rɨ́á eŋagɨ aí ámɨ sɨ́á wɨyaú wɨyi rɨxa nórɨmáná eŋáná wiápɨ́nɨmeámɨ́árɨnɨ.’ rɨŋɨ́rɨnɨ.” urɨ́agɨ́i \v 8 íwa Jisaso xwɨyɨ́á eŋíná urɨŋɨ́ apɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨwinɨrɨ \v 9 xwárɨpáyo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nuro wiepɨsarɨŋɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ wo awamɨ íwa wɨnɨ́ápɨ nánɨ repɨyɨ́ nɨwiro ámá Jisasoyá xegɨ́ imónɨŋɨ́yo enɨ nɨyonɨ repɨyɨ́ wigɨ́awixɨnɨ. \v 10 Apɨxɨ́ repɨyɨ́ wiarɨgɨ́íwa Magɨdara dáŋɨ́ Mariaí tɨ́nɨ Joanaí tɨ́nɨ Jemisomɨ xɨnáí Mariaí tɨ́nɨ ámɨ wíwa tɨ́nɨrɨnɨ. Íwa wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwamɨ wigɨ́ wɨnɨ́ápɨ nánɨ áwaŋɨ́ urɨ́agɨ́a aí \v 11 “Íwa wigɨ́ xwɨyɨ́á íkɨ́á ɨwɨ́yo dánɨ́nɨŋɨ́ rarɨŋoɨ.” nɨyaiwiro “Nepaxɨnɨ.” mɨyaiwipa nero aí \v 12 Pitao nɨwiápɨ́nɨmearɨ aŋɨ́nɨ nurɨ xwárɨpáyo nɨrémómáná nɨpɨ́kwínɨrɨ ínɨmɨ wenɨŋɨ́ éɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Rapɨrapɨ́ Jisasomɨ xopɨxopɨ́ rónɨŋúnɨ wí e weŋagɨ nɨwɨnɨrɨ ámɨ xegɨ́ aŋɨ́ e nánɨ nurɨ́ná e eŋagɨ wɨnɨ́ɨ́pɨ nánɨ ududɨ́ néra uŋɨnigɨnɨ. \s1 Wiepɨsiŋɨ́ waú Emeasɨ nánɨ warɨ́ná wímeaŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 13 Jisasoyá xegɨ́ ámá imónɨŋɨ́yɨ́ waú sɨ́á axɨ́yimɨnɨ aŋɨ́ Emeasɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nánɨ nuri —Aŋɨ́ apɨ Jerusaremɨ dánɨ ná jɨ́amɨne onɨmiápɨrɨnɨ. 11 kiromita imónɨŋerɨnɨ. \v 14 Awaú óɨ́yo nuri Jerusaremɨyo amɨpí Jisasomɨ wíɨ́ápɨ nánɨ repɨyɨ́ niga nuri \v 15 xwɨyɨ́á nɨrɨga warɨ́ná Jisaso xewanɨŋo aŋwɨ e nɨbɨrɨ nɨwímearɨ awaú tɨ́nɨ nawínɨ nuro \v 16 awaú Jisasomɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨri aiwɨ omɨ mí mómɨxɨ́ yarɨ́ná \v 17 Jisaso yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Awagwí aŋɨ́ nurɨ́ná xwɨyɨ́á nɨrɨga warɨgɨ́ípɨ pí éɨ́ nánɨ nɨrɨga warɨŋiɨ?” uráná awaú éɨ́ nɨrómáná sɨ́mɨmaŋɨ́ kɨpɨŋɨ́ nɨyiri \v 18 wɨ́o, Kɨriopasoyɨ rɨnɨŋo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá nɨ́nɨ Jerusaremɨ urɨ́nanɨro úɨ́áyo sa joxɨnɨ e imónɨ́ɨ́pɨ nánɨ majɨ́áranɨ?” urɨ́agɨ \v 19 o yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Jerusaremɨyo pí imónɨ́ɨnigɨnɨ?” urɨ́agɨ awaú re urɨgɨ́isixɨnɨ, “Nasaretɨ dáŋɨ́ Jisaso nánɨ rɨnarɨŋwiɨ. O Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ ámá nɨ́nɨyá sɨŋwɨ́yo dánɨ enɨ wɨ́á rókiamoarɨŋɨ́ eŋɨ́ eánɨŋɨ́ wo nimónɨrɨ emɨmɨ́ erɨ xwɨyɨ́á píránɨŋɨ́ urɨmerɨ yarɨŋo nánɨ rɨnarɨŋwiɨ. \v 20 Omɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ negɨ́ ámɨná neameŋweagɨ́áwa tɨ́nɨ xwɨrɨxɨ́ numero omɨ íkɨ́á seáyɨyo oyekwɨroárɨ́poyɨnɨrɨ émáyo mɨnɨ wíoɨ. \v 21 Xámɨ nene dɨŋɨ́ re kɨkayówárɨnɨ, ‘Gorɨxo nene émáyɨ́yá gwɨ́ ŋweaŋwaénénɨŋɨ́ imónɨŋwaéne neaíkweanɨ́a nánɨ urowárénapɨnɨ́o ámá orɨ́anɨ?’ Dɨŋɨ́ e kɨkayówárɨnɨ. Xwɨyɨ́á apɨ aí ámɨ bɨ rɨpɨrɨnɨ. Omɨ rɨxa nɨpɨkímáná eŋáná sɨ́á wɨyaú wɨyi óráná \v 22 agwɨ sɨ́á rɨyimɨ neneyá apɨxíwa ayá nearemóoɨ. Íwa wɨ́á mónɨŋɨ́mɨ ámá xwárɨpá tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nuro aí \v 23 pɨyɨ́ tɨ́o mɨweŋagɨ nɨwɨnɨro nene ŋweaŋwaé nánɨ nɨbɨro re nearáoɨ, ‘Newané xwárɨpáyo dánɨ orɨŋá nɨwɨnɨranéná aŋɨ́najɨ́ waú nɨrónapɨri “O sɨŋɨ́ uŋoɨ.” nearɨ́iɨ.’ nearɨ́agɨ́a \v 24 negɨ́ ámá wa ámá pɨyo tɨ́e nánɨ nuro apɨxíwa nearɨ́ápɨ sɨnɨ axɨ́pɨ e imónɨŋagɨ nɨwɨnɨro aiwɨ pɨyomɨ sɨŋwɨ́ bɨ mɨwɨnáoɨ.” Jisasomɨ repɨyɨ́ e wíagɨ́i \v 25 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Awagwí majɨmajɨ́á yarɨgɨ́íwagwírɨnɨ. Amɨpí wɨ́á rókiamoagɨ́áwa nɨrɨro rɨ́wamɨŋɨ́ eagɨ́ápɨ arɨ́á nɨwiri aiwɨ aŋɨ́nɨ ‘Neparɨnɨ.’ nɨyaiwiri dɨŋɨ́ mɨkwɨ́ropa yarɨgɨ́íwagwírɨnɨ. \v 26 Awagwí ámá yeáyɨ́ seayimɨxemeanɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨgɨ́o nánɨ re rɨyaiwiarɨŋiɨ, ‘O rɨ́nɨŋɨ́ bɨ mɨmeá ananɨ mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ nikɨ́nɨmɨ Gorɨxo tɨ́ámɨnɨ ŋweapaxɨ́rɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋiɨ? Oweoɨ, xámɨ rɨ́nɨŋɨ́ nɨmeámáná rɨ́wɨ́yo nikɨ́nɨpaxɨ́rɨnɨ.” nurɨrɨ \v 27 rɨ́wamɨŋɨ́ Gorɨxoyáyo amɨpí xɨ́o nánɨ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ Moseso eaŋe dánɨ repɨyɨ́ píránɨŋɨ́ nɨwiéra urɨ amɨpí wɨ́á rókiamoagɨ́áwa rɨ́wɨ́yo eagɨ́e dánɨ enɨ repɨyɨ́ píránɨŋɨ́ nɨwiéra urɨ eŋɨnigɨnɨ. \v 28 Aŋɨ́ awaú warɨgɨ́íe rɨxa aŋwɨ e nɨrémorɨ́ná Jisaso awaú “O wiárɨ́ nɨmúrorɨ unɨŋoɨ.” oyaiwípiyɨnɨrɨ wíwapɨyarɨ́ná \v 29 awaú urakioŋwɨráranɨri nánɨ re urɨgɨ́isixɨnɨ, “Joxɨ mɨyeamúropanɨ. Sogwɨ́ rɨxa wéɨ́ eŋagɨ nánɨ sɨ́á rórɨnɨŋoɨ. Yawawi tɨ́nɨ sá re oweaneyɨ.” urɨ́agɨ́i awaú tɨ́nɨ sá wémɨnɨrɨ nánɨ nawínɨ aŋɨ́yo nɨpáwiro \v 30 nɨŋweagɨ́asáná rɨxa aiwá nanɨro nerɨ́ná Jisaso bisɨ́kerɨ́ápɨ nɨmearɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ nɨwimáná nɨkwɨrɨrɨ mɨnɨ wiarɨ́ná \v 31 awaú rɨxa sɨŋwɨ́ mí wómɨxɨpaxɨ́ nimónɨri omɨ sɨŋwɨ́ mí wómɨxáná re eŋɨnigɨnɨ. O awaú sɨŋwɨ́ anɨgɨ́íe dánɨ anɨ́nɨŋɨnigɨnɨ. \v 32 O anɨ́nɨ́agɨ nɨwɨnɨri re rɨnɨgɨ́isixɨnɨ, “O tɨ́nɨ óɨ́yo nɨbɨranéná o xwɨyɨ́á Gorɨxoyá rɨ́wamɨŋɨ́ eánɨŋɨ́pɨ píránɨŋɨ́ repɨyɨ́ nɨyeaiéra barɨ́ná yegɨ́ xwioxɨ́yo dánɨ rɨxa dɨŋɨ́ niɨ́á yeaíɨ́rɨnɨ.” nɨrɨnɨri \v 33 axíná Jerusaremɨ nánɨ nɨwiápɨ́nɨmeámɨ nuri wiepɨsarɨŋɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ wo egɨ́áwamɨ tɨ́nɨ ámá awa tɨ́nɨ nawínɨ ŋweagɨ́áyo tɨ́nɨ nɨwímeari \v 34 ayɨ́ “Ámɨnáo rɨxa wiápɨ́nɨmeáɨnigɨnɨ. Saimonomɨ sɨŋánɨ wimónɨ́ɨnigɨnɨ.” rɨnarɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwiri \v 35 amɨpí óɨ́yo néra úɨ́ípɨ nánɨ áwaŋɨ́ nurɨri re urɨgɨ́isixɨnɨ, “O rɨxa bisɨ́kerɨ́á kwɨrarɨ́ná yawawi rɨxa sɨŋwɨ́ mí wómɨxɨ́wɨ́isixɨnɨ.” urɨgɨ́isixɨnɨ. \s1 Wiepɨsiŋɨ́yo áwɨnɨ e éɨ́ rónapɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 36 Sɨnɨ Jisaso nánɨ áwaŋɨ́ e urarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Xewanɨŋo ámá nɨyonɨ áwɨnɨmɨ dánɨ sɨŋánɨ rónapɨŋɨnigɨnɨ. \v 37 Sɨŋánɨ rónapáná ayɨ́ sɨrɨ́ nɨpɨkínɨro wáyɨ́ nikárɨnɨro “Pɨyɨŋɨ́ siwí womɨ sɨŋwɨ́ rɨ́a wɨnɨŋwɨnɨ?” yaiwiarɨ́ná \v 38 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né óɨ́ nikárɨnɨro ‘Jisasorɨ́anɨ?’ mɨyaiwí dɨŋɨ́ obɨbaxɨ́ pí nánɨ nɨmóa warɨŋoɨ? \v 39 ‘Ayɨ́ Jisasorɨ́anɨ?’ yaiwipɨ́rɨ sɨkwɨ́yo tɨ́nɨ wéyo tɨ́nɨ sɨŋwɨ́ nanɨ́poyɨ. ‘Gɨ́wɨ́ tɨ́nɨ eŋɨ́ tɨ́nɨ enɨ rí renɨ?’ yaiwipɨ́rɨ wé seáyɨ e nikwiárɨ́poyɨ. Pɨyɨŋɨ́ siwí gɨ́wɨ́ tɨ́nɨ eŋɨ́ tɨ́nɨ tɨ́ŋɨ́ranɨ?” nurɨrɨ \v 40 xegɨ́ wé tɨ́nɨ sɨkwɨ́ tɨ́nɨ sɨwá wíagɨ \v 41 ayɨ́ yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ winanɨro nero aí sɨnɨ “Aga Jisasorɨ́anɨ?” mɨyaiwí ududɨ́ nɨwiga warɨ́ná o ayɨ́ “Pɨyɨŋɨ́ siwímanɨ. O aiwá narɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ nɨmɨ nánɨ aiwá bɨ menɨranɨ?” urɨ́agɨ \v 42 ayɨ́ peyɨ́ pɨrɨ́ bɨ umeaíáná \v 43 o nurápɨrɨ wigɨ́ sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ nɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 44 O re urɨŋɨnigɨnɨ, “Xámɨ nionɨ sɨnɨ seyɨ́né tɨ́nɨ nemerɨ́ná xwɨyɨ́á rɨpɨ searɨŋanigɨnɨ, ‘Rɨ́wamɨŋɨ́ amɨpí nionɨ nánɨ Moseso ŋwɨ́ ikaxɨ́ nɨrɨrɨ eaŋɨ́pɨ tɨ́nɨ wɨ́á rókiamoagɨ́áwa nɨrɨro eagɨ́ápɨ tɨ́nɨ Bɨkwɨ́ Samɨyo nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ wí surɨ́má mé aga xɨxenɨ nimónɨnɨ́árɨnɨ.’ searɨŋanigɨnɨ.” nurɨrɨ \v 45 awa rɨ́wamɨŋɨ́ xɨ́o nánɨ Bɨkwɨ́ Gorɨxoyáyo eánɨŋɨ́pɨ nɨjɨ́á oimónɨ́poyɨnɨrɨ wigɨ́ dɨŋɨ́ jɨ́ayo naŋɨ́ nɨwimɨxɨrɨ \v 46 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Eŋíná dánɨ Bɨkwɨ́yo rɨ́wamɨŋɨ́ re nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ, ‘Ámá yeáyɨ́ seayimɨxemeanɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́o rɨ́nɨŋɨ́ nɨmearɨ nɨperɨ aiwɨ sɨ́á wɨyaú wɨyi óráná ámɨ xwárɨpáyo dánɨ wiápɨ́nɨmeanɨ́árɨnɨ.’ nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ. \v 47 Rɨpɨ enɨ nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ, ‘Ámá omɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rorɨŋɨ́pimɨ dánɨ xegɨ́ imónɨŋɨ́yɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ wáɨ́ wurɨmeipɨ́rɨ́árɨnɨ, “Segɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro sanɨŋɨ́ imónánáyɨ́, Gorɨxo yokwarɨmɨ́ seaiinɨŋoɨ.” Jerusaremɨ dánɨ aŋɨ́ nɨmɨnɨ wáɨ́ e wurɨmeipɨ́rɨ́árɨnɨ.’ nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ. \v 48 Seyɨ́né amɨpí nionɨ nánɨ wɨnɨ́á rɨpɨ nánɨ áwaŋɨ́ urɨméɨ́rɨxɨnɨ. \v 49 Arɨ́á époyɨ. Gɨ́ ápo eŋíná segɨ́ seáwowayá sɨ́mɨmaŋɨ́ e dánɨ ‘Nionɨ segɨ́ seárɨ́awéyo gɨ́ kwíyɨ́pɨ wimɨ́árɨnɨ.’ urɨŋɨ́pɨ seyɨ́né seaímeanɨ́a nánɨ nionɨ rɨxa seaiapowárɨmɨ́ɨnɨ. Seyɨ́né Gorɨxoyá kwíyɨ́ émɨ dánɨ sɨnɨ eŋɨ́ mɨseaeámɨxɨpa nerɨ́ná aŋɨ́ rɨpimɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ amɨ amɨ mupanɨ. E nerɨ aí rɨxa eŋɨ́ seaeámɨxáná nionɨ nánɨ amɨ amɨ wáɨ́ urɨméɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Aŋɨ́namɨ nánɨ peyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 50 O Jerusaremɨ dánɨ ayo nɨwirɨmeámɨ nurɨ aŋɨ́ xegɨ́ yoɨ́ Betaniyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨrémómáná xegɨ́ wé seáyɨ e nimɨxɨrɨ ayɨ́ Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ píránɨŋɨ́ oŋweápoyɨnɨrɨ amɨpí yarɨŋɨ́ nɨwirɨ \v 51 sɨnɨ nɨwiarɨ́ná Gorɨxo omɨ nɨménapɨmɨ rɨxa aŋɨ́namɨ nánɨ peyiŋɨnigɨnɨ. \v 52 Rɨxa aŋɨ́namɨ nánɨ peyíagɨ ayɨ́ e sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨmɨ ámɨ Jerusaremɨ nánɨ nuro seáyɨmɨ seáyɨmɨ nimóga nuróná \v 53 íníná aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ nɨpáwiayiro Gorɨxomɨ seáyɨ e umeagɨ́árɨnɨ.