\id ACT Angave NT [aak] -Papua New Guinea 1990 (DBL -2014) \h Wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa \toc1 Wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa egɨ́ápɨ nánɨrɨnɨ \toc2 Wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa \toc3 Wáɨ́ wurɨ \mt1 Wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa egɨ́ápɨ nánɨrɨnɨ. \ip Rɨ́wamɨŋɨ́ rɨpɨ, “Wáɨ́ wurɨmeaiarɨgɨ́áwa egɨ́ápɨyɨ” rɨnɨŋɨ́pɨ Ruko nɨrɨrɨ eaŋɨ́pɨrɨnɨ. O Jisasoyá wiepɨsagɨ́yɨ́ womanɨ. Judayɨ́ enɨ womanɨ. Émáyɨ́ dokɨtá worɨnɨ. Poro tɨ́nɨ Sairaso tɨ́nɨ émáyɨ́ aŋɨ́yo wáɨ́ nurɨmerɨ́ná wirɨmeárogɨ́íorɨnɨ. O Tiopiraso amɨpí wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa Jisaso rɨxa aŋɨ́namɨ nánɨ nɨpeyimáná eŋáná egɨ́ápɨ nánɨ nɨjɨ́á oimónɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ rɨpɨ eaŋɨ́rɨnɨ. Rɨ́wamɨŋɨ́ nearɨ́ná Tiopiraso re oyaiwinɨrɨ eaŋɨnigɨnɨ, “Iwamɨ́ó ámá Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ sa Jerusaremɨ dánɨ nimónɨróná ayɨ́ Judayɨ́nɨ imónagɨ́á aiwɨ Gorɨxo xɨ́oyá kwíyɨ́pɨ sɨxɨ́ umímóáná aŋɨ́ apimɨ wáɨ́ nura neméɨ́asáná e dánɨ wáɨ́ nura numiro Samariayɨ́ aŋɨ́yo nura neméɨ́asáná ámɨ nuro émáyɨ́ aŋɨ́yo enɨ nura neméɨ́asáná eŋáná émáyɨ́ obaxɨ́ enɨ Jisasoyá sɨyikɨ́ nimóga nuróná ayá wí nimóga nuro Judayo múrogɨ́awixɨnɨ.” oyaiwinɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ nearɨ rɨpɨ enɨ oyaiwinɨrɨ, “Pitaomɨ tɨ́nɨ Poromɨ tɨ́nɨ enɨ Gorɨxo nurɨ́pearɨ eŋɨ́ sɨxɨ́ weámɨxɨŋowaúrɨ́anɨ?” oyaiwinɨrɨ emɨmɨ́ amɨpí Jisaso eŋɨ́pa Pitao xámɨ néra uŋɨ́pɨ nánɨ nɨrɨrɨ earɨ ámɨ rɨ́wɨ́yo Poro néra uŋɨ́pɨ nánɨ nɨrɨrɨ earɨ eŋɨnigɨnɨ. \c 1 \p \v 1-2 Tiopirasoxɨnɨ, rɨ́wamɨŋɨ́ nionɨ xámɨ nɨrɨrɨ eaŋápɨ, ayɨ́ Jisaso iwamɨ́ó erɨ wíwapɨyirɨ eŋɨ́pɨ tɨ́ŋɨ́ e dánɨ sɨ́á xegɨ́ wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwamɨ —Awa xɨ́o rɨ́peaŋowarɨnɨ. Awamɨ Gorɨxoyá kwíyɨ́yo dánɨ sekaxɨ́ nurɨmáná xɨ́o aŋɨ́namɨ nánɨ peyiŋɨ́yi tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨrɨrɨ eaŋárɨnɨ. \v 3 O rɨ́nɨŋɨ́ nɨmearɨ nɨperɨ nɨwiápɨ́nɨmeámáná sɨ́á 40 nóra warɨ́ná awa “O ámɨ sɨŋɨ́ rɨ́a ŋweanɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ ámɨ ámɨ sɨwá winayirɨ Gorɨxo ámá xɨ́oyáyɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ umeŋweanɨ́ápɨ nánɨ uréwapɨyirɨ nerɨ́ná awa sɨnɨ ududɨ́ mé “Ayɨ́ orɨ́anɨ?” nɨyaiwiro nɨwipɨmónɨmáná eŋáná re eŋɨnigɨnɨ. \v 4 Awamɨ awí neaárɨmáná sekaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ápo ‘Nɨseaiapɨmɨ́árɨnɨ.’ searɨŋɨ́pɨ —Apɨ, ayɨ́ nionɨ searáná soyɨ́né arɨ́á niarɨgɨ́ápɨrɨnɨ. Apɨ sɨnɨ mɨseaímeapa eŋáná aŋɨ́ Jerusaremɨ tɨ́yo dánɨ nɨwárɨmɨ mupa nero apɨ nánɨ wenɨŋɨ́ nero ŋweáɨ́rɨxɨnɨ. \v 5 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Jono wayɨ́ nɨseameairɨ́ná iniɨgɨ́ tɨ́nɨ seameaiŋɨ́ aiwɨ sɨnɨ sɨ́á obaxɨ́ mórɨpa eŋáná Gorɨxo xɨ́oyá kwíyɨ́ tɨ́nɨ wayɨ́ seameainɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Jisaso aŋɨ́namɨ peyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 6 Awa rɨxa awí neánɨmáná omɨ yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, eŋíná negɨ́ wa mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨro negɨ́ neárɨ́awéyo umeŋweaagɨ́ápa ríná dánɨ joxɨ enɨ axɨ́pɨ mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ Isɨrerene xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nɨneairɨ neameŋwearɨ́áranɨ?” Yarɨŋɨ́ e wíagɨ́a \v 7 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Sɨ́á seyɨ́né yarɨŋɨ́ niarɨgɨ́ápɨ nánɨ parɨmonɨ́áyi —Ayi ápo Gorɨxo xɨ́o xegɨ́ nénɨ́ tɨ́ŋo nimónɨrɨŋɨ́pimɨ dánɨ nɨrɨrɨ tagɨ́yirɨnɨ. Ayi nánɨ seyɨ́né nɨjɨ́á imónɨpɨ́rɨ mimónɨŋagɨ nánɨ áwaŋɨ́ searɨmɨméɨnɨ. \v 8 E nerɨ aiwɨ rɨpɨ nánɨ nɨjɨ́á imónɨpɨ́rɨ nánɨ áwaŋɨ́ searɨmɨ́ɨnɨ. Kwíyɨ́ oyápɨ nɨseaímearɨ eŋɨ́ sɨxɨ́ seaímɨxáná soyɨ́né nionɨ seaímeaŋá mɨ́koyɨ́né nimónɨro ámá Jerusaremɨ ŋweagɨ́áyo áwaŋɨ́ urɨmero ámá Judia pɨropenɨsɨ́yo tɨ́nɨ Samaria pɨropenɨsɨ́yo tɨ́nɨ amɨ amɨ ŋweagɨ́áyo urɨmero ámá xwɨ́á yoparɨ́ ɨkwɨ́rónɨŋɨ́mɨ ŋweagɨ́áyo aí urɨmero éɨ́rɨxɨnɨ.” \v 9 E nurárɨmáná awa sɨnɨ sɨŋwɨ́ wɨnarɨ́ná o Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ nɨpeyirɨ wigɨ́ sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ agwɨ́ bimɨ aínɨŋɨnigɨnɨ. \v 10 Nɨpeyirɨ agwɨ́ bimɨ aínáná awa sɨnɨ aŋɨ́namɨ sɨŋwɨ́ anánɨŋáná re eŋɨnigɨnɨ. Ámá rapɨrapɨ́ apɨ́á weŋɨ́ yínɨgɨ́íwaú awa tɨ́ŋɨ́ e nɨrónapɨri \v 11 re urɨgɨ́isixɨnɨ, “Gariri pɨropenɨsɨ́yo dáŋoyɨ́né, pí nánɨ re éɨ́ nɨrómáná aŋɨ́namɨ wenɨŋɨ́ yánɨŋoɨ? Ámá o, Jisasoyɨ rɨnɨŋo seyɨ́né tɨ́e dánɨ Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ aŋɨ́namɨ nánɨ rɨxa nɨpeyirɨ aí soyɨ́né sɨŋwɨ́ wɨnarɨ́ná peyíɨ́pa ámɨ axɨ́pɨ wepɨ́nɨnɨ́árɨnɨ.” urɨgɨ́isixɨnɨ. \s1 Ámá womɨ Judaso nánɨ wayɨ́á urɨ́peagɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 12 Awa dɨ́wɨ́ Oripiyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ —Apɨ Jerusaremɨ dánɨ aŋwɨ e eŋɨ́pɨrɨnɨ. Sabarɨ́áyo Judayɨ́ ná jɨ́amɨ mupa nero aí Jerusaremɨ dánɨ dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́ apɨ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ ananɨ wagɨ́ápɨrɨnɨ. Apimɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nuro \v 13 rɨxa Jerusaremɨ nɨrémoro aŋɨ́ pákɨ́kɨ́ seáyɨ émɨ mɨrɨnɨŋiwámɨ —Iwá awa sá wearɨgɨ́iwárɨnɨ. Iwámɨ nánɨ waíwɨ́yo nɨpeyiro páwigɨ́awixɨnɨ. Awa wigɨ́ yoɨ́ rowarɨnɨ. Pitao tɨ́nɨ Jono tɨ́nɨ Jemiso tɨ́nɨ Adɨruo tɨ́nɨ Piripo tɨ́nɨ Tomaso tɨ́nɨ Batoromuo tɨ́nɨ Matɨyuo tɨ́nɨ Arɨpiasomɨ xewaxo Jemiso tɨ́nɨ Saimonɨ Sereto tɨ́nɨ Jemisomɨ xewaxo Judaso tɨ́nɨ awarɨnɨ. \v 14 Ámá awa dɨŋɨ́ ná bɨnɨ tɨ́gɨ́áwa nimónɨro ámá wí ámɨ tɨyɨ́ enɨ apɨxɨ́ wíwa tɨ́nɨ Jisasomɨ xɨnáí Mariaí tɨ́nɨ Jisasomɨ xexɨrɨ́meáowa tɨ́nɨ enɨ awa tɨ́nɨ nawínɨ awí neánayiro anɨŋɨ́ minɨ́ Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ wiayarɨ́ná \v 15 sɨ́á wɨyi ámá awí eánɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ ámá 120 eŋáná Pitao áwɨnɨmɨ éɨ́ nɨrómáná re urɨŋɨnigɨnɨ, \v 16 “Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, eŋíná mɨxɨ́ ináyɨ́ Depito kwíyɨ́ Gorɨxoyápimɨ dánɨ Judaso nánɨ —O ámá ‘Jisasomɨ ɨ́á oxɨraneyɨ.’ yaiwíɨ́áyo o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nipemeámɨ uŋorɨnɨ. O nánɨ nɨrɨrɨ Bɨkwɨ́yo eaŋɨ́pɨ surɨ́má imónɨpaxɨ́ mimónɨŋagɨ nánɨ amɨpí Judaso eŋɨ́pɨ ayɨnánɨ xɨxenɨ imónɨŋɨ́rɨnɨ. \v 17 O none tɨ́nɨ nemerane yanɨ́wá nánɨ urɨ́peaŋɨ́ eŋagɨ nánɨ o enɨ nearɨ́peaŋɨ́yɨ́ worɨnɨ. \v 18 (O sɨpí wikárɨŋɨ́pimɨ dánɨ nɨgwɨ́ meaŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xwɨ́á bɨ bɨ́ nemáná e dánɨ ná neánɨrɨ́ná xegɨ́ agwɨ́yo áwɨnɨmɨ narɨ́kínɨrɨ agwɨ́ amɨpí nɨpɨnɨ mɨxeánowiŋɨnigɨnɨ. \v 19 Jerusaremɨ ŋweagɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ o e inɨ́ɨ́ nánɨ arɨ́á nɨwiro nánɨ wigɨ́ pɨ́né tɨ́nɨ xwɨ́á apɨ yoɨ́ Akerɨdamayɨ —Yoɨ́ mɨ́kɨ́ ayɨ́ ámá nɨperɨ ragɨ́ xwɨ́áyo puŋɨ́ nánɨrɨnɨ. Yoɨ́ e wɨ́rɨgɨ́árɨnɨ.) \v 20 “Xwɨyɨ́á rɨpɨ Bɨkwɨ́ Samɨyɨ rɨnɨŋɨ́yo nɨrɨnɨrɨ eánɨŋagɨ nánɨ Judaso xɨ́o eŋɨ́pɨ eŋɨ́rɨnɨ, ‘Aŋɨ́ oyá yɨ́wɨ́ imónɨ́wɨnɨgɨnɨ. Ámá wí e mɨŋweapa éɨ́rɨxɨnɨ.’ Xwɨyɨ́á apɨ surɨ́má imónɨpaxɨ́ mimónɨŋagɨ nánɨ amɨpí Judaso eŋɨ́pɨ xɨxenɨ imónɨŋɨ́rɨnɨ. Xwɨyɨ́á ámɨ bɨ rɨpɨ Bɨkwɨ́ axɨ́yo enɨ nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ, ‘O e nimónɨrɨ éwɨnɨgɨnɨrɨ rɨ́peaŋɨ́pɨ ámá wo xe nimónɨrɨ éwɨnɨgɨnɨ.’ eánɨŋagɨ nánɨ \v 21-22 noneyá wo anɨpá imónɨŋáná ‘Ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ rɨpaxɨ́ menɨnɨ. Ayɨnánɨ ámá none Jisaso tɨ́nɨ emearɨ́ná íníná nawínɨ wagwáyɨ́ wo none tɨ́nɨ nawínɨ Jisaso wiápɨ́nɨmeaŋɨ́pɨ nánɨ áwaŋɨ́ uranɨ́wá nánɨ aga orɨ́peaaneyɨ. Ámá iwamɨ́ó Jono wayɨ́ nɨneameaia wage dánɨ Jisaso xegɨ́ xanoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ aŋɨ́namɨ nánɨ peyiŋe nánɨ o tɨ́nɨ emeagwáyɨ́ wo nánɨ rarɨŋɨnɨ.” Pitao e urɨ́agɨ \v 23 ayɨ́ ámá waú nánɨ —Wɨ́o Josepɨ Basabasoyɨ rɨnɨŋorɨnɨ. Oyá yoɨ́ ámɨ bɨ Jasɨtasorɨnɨ. Wɨ́o Mataiasorɨnɨ. Awaú nánɨ re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámá rowaú ananɨ womɨ Judaso nánɨ wayɨ́á rɨ́peapaxowaúrɨnɨ.” nɨrɨnɨro \v 24 Gorɨxomɨ yarɨŋɨ́ nɨwiro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, joxɨ ámá nɨ́nɨ wigɨ́ xwioxɨ́yo sɨpí tɨ́nɨ naŋɨ́ tɨ́nɨ nánɨ imónɨŋɨ́pɨ nɨjɨ́oxɨ eŋagɨ nánɨ ámá awaú gɨ́mɨnɨ go joxɨ simónɨ́agɨ rɨ́peáo sɨwá neaiɨ. \v 25 Jisaso awa wáɨ́ nurɨmeíɨ́rɨxɨnɨrɨ nearɨ́peáagɨ aí Judaso xɨ́o ‘Anɨŋɨ́ apɨ oimónɨmɨnɨ.’ mɨwimónɨ́ pɨ́nɨ nɨwiárɨrɨ xegɨ́ ‘Oumɨnɨ.’ wimónarɨŋɨ́mɨnɨ rɨxa úɨ́ eŋagɨ nánɨ joxɨ o nánɨ wayɨ́á oimónɨrɨ sɨŋɨ́ rɨ́peáo sɨwá neaiɨ.” Yarɨŋɨ́ e nɨwimáná \v 26 Judayɨ́ wigɨ́ yarɨgɨ́ápa neróná “Rowaú gɨ́mɨnɨ go xɨxenɨ ayo imónɨrɨ́enɨŋoɨ?” nɨyaiwiro sárúnɨŋɨ́ nero Mataiasomɨ wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́á wé wúkaú sɨkwɨ́ wo awa tɨ́nɨ axɨ́pɨ imónɨnɨ nánɨ sɨŋomɨ kumɨxárɨgɨ́awixɨnɨ. \c 2 \s1 Kwíyɨ́pɨ Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́áyo wímeaŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Sɨ́á Pedikosɨyɨ rarɨgɨ́áyi —Sɨ́á ayi Judayɨ́ aiwá omɨŋɨ́ sɨŋɨ́yo dánɨ míɨ́ápɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ wianɨro nánɨ nɨmeáa nɨbɨro peaxɨ́ tarɨgɨ́áyirɨnɨ. Sɨ́á ayi imónɨŋáná ámá Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́áyɨ́ aŋɨ́ wiwá axiwámɨ awí eánɨŋáná re eŋɨnigɨnɨ. \v 2 Aŋɨ́namɨ dánɨ rɨ́wɨpí xwénɨŋɨ́ ɨwɨ́ nɨra weapɨ́ɨ́yɨ́ aŋɨ́ ayɨ́ ŋweagɨ́iwámɨ niwámɨnɨ árɨ́ó inárɨnɨŋɨnigɨnɨ. \v 3 Árɨ́ó inárɨnɨŋáná sɨŋwɨ́ wɨnɨ́áyɨ́ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. Rɨ́á ápiáwɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ bɨ aípɨ́naŋwɨ́ néra nurɨ womɨnɨ womɨnɨ nɨŋweaxa úagɨ xɨxe sɨŋwɨ́ ainenɨgɨ́awixɨnɨ. \v 4 Sɨŋwɨ́ e ainenarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Ayo nɨyonɨ Gorɨxo kwíyɨ́ xɨ́oyápɨ ayá wí sɨxɨ́ umímoŋɨnigɨnɨ. Sɨxɨ́ umímóáná kwíyɨ́pɨ wimɨxɨ́ɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ nero pɨ́né xegɨ́ wí wínɨyɨ́ mɨrɨpaxɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ aí ananɨ rɨpaxɨ́ nimónɨro nɨra ugɨ́awixɨnɨ. \p \v 5 Judayɨ́ wí —Ayɨ́ aŋɨ́ xwɨ́á rɨrí nɨrímɨnɨ amɨ gɨmɨ ikwɨ́rónɨŋɨ́yo xɨrɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ. Gorɨxomɨ píránɨŋɨ́ oxɨ́daneyɨnɨro anɨŋɨ́ minɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ. Ayɨ́ nɨbɨmimáná Jerusaremɨ urɨ́nɨgɨ́íná rɨ́wɨpí xwénɨŋɨ́ ɨwɨ́ nɨra weapɨŋɨ́pɨ ínárɨnɨ. \v 6 Ɨwɨ́ nɨra weapáná ámá xwé ayá wí epɨ́royɨ́ nero Jisasomɨ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ wigɨ́ aga pɨ́né xɨxegɨ́nɨ tɨ́nɨ nɨra warɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwiro nánɨ ududɨ́ nero \v 7 ayá nɨrɨwamónɨro dɨŋɨ́ sɨ́ŋá nɨweánɨro re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámá aga pɨ́né xɨxegɨ́nɨ tɨ́nɨ rarɨgɨ́á rowa nowanɨ Gariri pɨropenɨsɨ́yo dáŋɨ́ menɨranɨ? \v 8 Nowanɨ e dáŋowa eŋagɨ aiwɨ arɨge nero negɨ́ aga pɨ́né oníná dánɨ arɨ́á nɨwia uŋwá xɨxegɨ́nɨ tɨ́nɨ neararɨ́ná arɨ́á nɨwia warɨŋwɨnɨ? \v 9 Nene wiene Patiayɨ́ rɨnɨŋwaéne wiene Midiayɨ́ rɨnɨŋwaéne wiene Iramɨyɨ́ rɨnɨŋwaéne wiene Mesopotemia dáŋene wiene Judia dáŋene wiene Kapadosa dáŋene wiene Podasɨ dáŋene wiene Esia dáŋene \v 10 wiene Pɨrigia dáŋene wiene Pabiria dáŋene wiene Isipɨ dáŋene wiene Sairini tɨ́ŋɨ́mɨnɨ Ribia pɨropenɨsɨ́yo dáŋene wiene Romɨ dáŋene nene nɨbɨrane re urɨ́nɨŋwaéne —Wiene aga nepa Judayenerɨnɨ. Wiene Judayɨ́ yarɨgɨ́ápɨ nɨxɨ́dɨrane nánɨ nawínɨ imónɨŋwaénerɨnɨ. \v 11 Ámɨ wiene Kɨritɨ dáŋene wiene Arebia dáŋenerɨnɨ. E e dáŋene aiwɨ nɨnenenɨ wine wine awa amɨpí Gorɨxo eŋíná eŋɨ́ neánɨrɨ yagɨ́yɨ́ nánɨ nɨnearɨrɨ́ná negɨ́ aga pɨ́né xɨxegɨ́nɨyo dánɨ rarɨŋagɨ́a arɨ́á wiarɨŋwɨnɨ.” E nɨrɨga nuróná \v 12 ududɨ́ néra nuro ududɨ́ nikárɨnɨro nánɨ wí re nɨrɨga ugɨ́awixɨnɨ, “Pí neaímeanɨ nánɨ rɨ́a yarɨŋoɨ?” nɨrɨga warɨŋagɨ́a aiwɨ \v 13 wí rɨperɨrɨ́ nɨwiro re nɨra ugɨ́awixɨnɨ, “Awa wainɨ́ sɨŋɨ́pɨ xwé nɨnɨmáná papɨkɨ́ nero nánɨ rarɨŋoɨ.” nɨra ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Pitao Jisaso nánɨ xwɨyɨ́á urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 14 E nɨra warɨ́ná Pitao Jisasoyá wiepɨsagɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ wo imónɨgɨ́á wɨ́a tɨ́nɨ éɨ́ nɨrómáná eŋɨ́ tɨ́nɨ repɨyɨ́ nerɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ Judia pɨropenɨsɨ́yo dáŋɨ́yɨ́né tɨ́nɨ ámá amɨ amɨ dánɨ nɨbɨro Jerusaremɨ urɨ́nɨgɨ́áyɨ́né tɨ́nɨ nionɨ repɨyɨ́ seaiarɨ́ná píránɨŋɨ́ arɨ́á ókiarɨ́ nɨmónɨro none neaímeáɨ́pɨ nánɨ nɨjɨ́á imónɨ́poyɨ. \v 15 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Agwɨ sɨnɨ 9:00 a.m. ámá wainɨ́ xwapɨ́ mɨnɨpa yarɨgɨ́íná imónɨŋagɨ nánɨ soyɨ́né ámá nionɨ tɨ́nɨ re rogɨ́á rowa nánɨ yaiwiarɨgɨ́ápɨ nepa papɨkɨ́ nero mɨrarɨŋoɨ. \v 16 Awa yarɨgɨ́ápɨ, ayɨ́ eŋíná wɨ́á rókiamoagɨ́ Joeroyɨ rɨnɨŋo nɨrɨrɨ eaagɨ́ rɨpɨ, ayɨ́ apɨrɨnɨ, \v 17 ‘Gorɨxo re rarɨnɨ, “Sɨ́á yoparɨ́yɨ́ tɨ́ŋíná kwíyɨ́ nionɨyápɨ tɨ́nɨ ámá nɨ́nɨ wíyɨ́ wíyonɨ ayá wí sɨxɨ́ umímóáná segɨ́ niaíwɨ́ oxɨ́ tɨ́nɨ apɨxɨ́ tɨ́nɨ xwɨyɨ́á nionɨyápɨ wɨ́á urókiamoaro segɨ́ íwɨ́ sɨkɨŋɨ́yɨ́ íkwɨ́kwɨ́ yárɨro segɨ́ xweyaŋɨ́yɨ́ orɨŋá wɨnɨro epɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 18 Íná ámá wíyá xɨnáíwánɨŋɨ́ nimónɨro omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́á oxowamɨ tɨ́nɨ apɨxíwamɨ tɨ́nɨ ayo aí gɨ́ kwíyɨ́pɨ tɨ́nɨ sɨxɨ́ umímóáná xwɨyɨ́á nionɨ nánɨ wɨ́á rókiamopɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 19 Nionɨyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ aŋɨ́ pɨrɨ́yo dánɨ ayá rɨwamónɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́yɨ́ inɨrɨ xwɨ́á rɨrímɨ dánɨ ekɨyiŋɨ́yɨ́ inɨrɨ nerɨ́ná re enɨ́árɨnɨ. Xwɨ́árímɨ ragɨ́ purɨ rɨ́á werɨ sɨŋwɨrɨ́á awímɨŋɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ tɨrɨ yarɨ́ná \v 20 aŋɨ́ pɨrɨ́yo sogwɨ́ sɨ́á yinɨrɨ emá ragɨ́ rɨŋɨ́ imónɨrɨ enɨ́árɨnɨ. E nemáná eŋáná sɨ́á Ámɨnáonɨ ámá nɨyonɨ mí ómómɨxɨmɨ́ wimɨ́a nánɨ seáyɨ e imónɨŋɨ́yi parɨmonɨ́árɨnɨ. \v 21 Ayi sɨnɨ mɨparɨmopa eŋáná ámá dɨŋɨ́ nɨnɨkwɨ́roro ‘Ámɨnáoxɨnɨ, yeáyɨ́ neayimɨxemeaɨ.’ nɨrɨ́á nɨyonɨ yeáyɨ́ uyimɨxemeámɨ́árɨnɨ.” Gorɨxo e rarɨnɨ.’ wɨ́á rókiamoagɨ́ Joero e nɨrɨrɨ eaagɨ́pɨ ámá rowa yarɨ́ná seyɨ́né axɨ́pɨ xɨxenɨ wɨnarɨŋoɨ. \p \v 22 “Gɨ́ Isɨrerɨyɨ́né, xwɨyɨ́á nionɨ searɨmɨ́ rɨpɨ enɨ arɨ́á nípoyɨ. Nasaretɨ dáŋɨ́ Jisaso nánɨ rarɨŋɨnɨ. O Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ emɨmɨ́ tɨ́nɨ ayá rɨwamónɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ amɨpí bɨ ámá mepaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ néra uŋɨ́pimɨ dánɨ Gorɨxo sɨwá rénɨŋɨ́ neaiŋɨ́rɨnɨ, ‘O nionɨ nɨrɨ́pearɨ urowárénapɨŋáorɨnɨ.’ sɨwá énɨŋɨ́ neaiŋɨ́rɨnɨ. O seyɨ́né tɨ́nɨ nɨŋwearɨ́ná néra uŋɨ́ apɨ nɨpɨnɨ nánɨ seyɨ́né nɨjɨ́á imónɨŋoɨ. \v 23 Eŋíná Gorɨxo xewanɨŋo ‘Apɨ nerɨŋɨ́pimɨ dánɨ ámáyo yeáyɨ́ uyimɨxemeáɨmɨgɨnɨ.’ nɨyaiwiárɨrɨ ipɨmoárɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ segɨ́ maŋɨ́yo dánɨ omɨ ámá Gorɨxo nánɨ dɨŋɨ́ wí mɨmoarɨgɨ́áyɨ́ yoxáɨ́pámɨ eŋɨ́ noro nɨyekwɨroárɨro pɨkigɨ́awixɨnɨ. \v 24 Omɨ pɨkigɨ́á aiwɨ pɨyɨ́pɨ omɨ anɨŋɨ́ gwɨ́nɨŋɨ́ yinɨpaxɨ́ meŋagɨ nánɨ Gorɨxo níkwearɨŋɨ́pimɨ dánɨ sɨŋɨ́ wimɨxáná ámɨ wiápɨ́nɨmeaŋɨnigɨnɨ. \v 25 Mɨxɨ́ ináyɨ́ Depito o nánɨ nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ re eaagɨ́pɨ nionɨ seararɨŋápɨ tɨ́nɨ xɨxenɨrɨnɨ, ‘Ámɨnáo nionɨ ŋweaŋaé íníná ŋweaŋagɨ wɨnarɨŋanigɨnɨ. O nionɨ tɨ́ŋɨ́ e aŋwɨ e nɨŋweaŋagɨ nánɨ óɨ́ bɨ emɨ́ámanɨ. \v 26 Ayɨnánɨ gɨ́ xwioxɨ́yo dánɨ dɨŋɨ́ niɨ́á nɨninɨrɨ yayɨ́ xwɨyɨ́ánɨ rarɨŋɨnɨ. Apɨnɨ marɨ́áɨ, gɨ́ wará urɨ́ epaxɨ́ rɨrí “Niɨrínɨ nɨyɨmɨŋɨ́ imónɨmɨ́a nánɨ nimɨxɨnɨ́áranɨ? Oyɨ, e nimɨxɨnɨ́árɨnɨ.” nɨyaiwirɨ dɨŋɨ́ nɨsikwɨ́morɨ ŋweaŋɨnɨ. \v 27 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Joxɨ dɨŋɨ́ nionɨyá pɨyɨŋɨ́ siwí tɨ́ámɨnɨ, Xedisɨyɨ rɨnɨŋɨ́ tɨ́ámɨnɨ nɨnɨwárɨmɨ onunɨrɨ mɨnií erɨ ámá joxɨ anɨŋɨ́ minɨ́ rɨxɨ́darɨŋaónɨ xwárɨpáyo dánɨ pɨyɨ́ oenɨrɨ sɨŋwɨ́ mɨnanɨ́ erɨ erɨ́a nánɨ dɨŋɨ́ nɨsikwɨ́morɨ ŋweaŋɨnɨ. \v 28 Óɨ́ dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ íníná ŋweámɨ́a nánɨyi joxɨ rɨxa sɨwá niŋɨ́rɨnɨ. Joxɨ dɨŋɨ́ nɨnɨkɨkayorɨ́ná nionɨ tɨ́nɨ nɨŋwearɨŋoxɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ niɨ́á bɨ onɨmiápɨ mɨninɨ́ aga xwé ninɨnɨŋoɨ.’ Depito e ragɨ́rɨnɨ. \v 29 Gɨ́ ámáyɨ́né ‘Negɨ́ arɨ́o Depito nánɨ xwɨyɨ́á bɨ oseareŋwɨpémɨnɨ.’ nimónarɨnɨ. O nɨpéagɨ xwɨ́á weyárɨgɨ́o xwárɨpá sɨnɨ jɨ́e rɨpɨnɨnɨ. \v 30 Ayɨnánɨ eŋíná o wɨ́á rókiamoarɨŋɨ́ wo imónɨŋagɨ nánɨ re nɨyaiwirɨ ‘Gorɨxo sɨ́ŋáyo dánɨ “Dɨxɨ́ rárɨ́awéyɨ́ wo mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ joxɨ meŋweaarɨŋɨ́pa axɨ́pɨ meŋweanɨ́árɨnɨ.” nɨrɨŋonɨrɨ́anɨ?’ nɨyaiwirɨ nánɨ \v 31 ná rɨ́wɨ́yo imónɨnɨ́ápɨ nánɨ nɨjɨ́á nimónɨrɨ Kiraiso, arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáo xwárɨpáyo dánɨ wiápɨ́nɨmeanɨ́ápɨ nánɨ rɨŋɨ́rɨnɨ. Xwɨyɨ́á o rɨŋɨ́ rɨpɨ ‘Joxɨ gɨ́ dɨŋɨ́ pɨyɨŋɨ́ siwí tɨ́ámɨnɨ nɨnɨwárɨmɨ onunɨrɨ mɨnií erɨ xwárɨpáyo dánɨ pɨyɨ́ oenɨrɨ sɨŋwɨ́ mɨnanɨ́ erɨ erɨ́árɨnɨ.’ rɨŋɨ́pɨ, ayɨ́ xɨ́o nánɨ mɨrɨ́ Kiraiso nánɨ rɨŋɨ́rɨnɨ. \v 32 Ámá Jisasoyɨ rɨnɨŋo Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ xwárɨpáyo dánɨ wiápɨ́nɨmeaŋɨ́pɨ nenenɨ neaímeaŋɨ́ mɨ́konerɨnɨ. \v 33 Ayɨnánɨ o Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ xɨ́o tɨ́ámɨnɨ nɨpeyirɨ seáyɨ e o imónɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ nimónɨrɨ wé náúmɨnɨ nɨŋweámáná xano xɨ́oyá kwíyɨ́ ‘Nionɨ ámáyo wimɨ́árɨnɨ.’ rárɨŋɨ́pɨ wíagɨ o enɨ nene kwíyɨ́pɨ sɨxɨ́ neaímóagɨ nánɨ seyɨ́né ududɨ́ seainarɨŋɨ́ rɨpɨ arɨ́á neairo sɨŋwɨ́ neanɨro yarɨŋoɨ. \v 34 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Ámá aŋɨ́namɨ nánɨ peyiŋo, ayɨ́ Depitomanɨ. Xewanɨŋo re rɨŋɨ́rɨnɨ, ‘Ámɨná Gorɨxo gɨ́ Ámɨnáomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ gɨ́ wé náúmɨnɨ ŋweaɨ. \v 35 Joxɨ mɨxɨ́ sianɨro bɨ́áyo xopɨrárɨ́ rɨwiimɨ́aé nánɨ sɨŋwɨ́ nanɨrɨ ŋweáɨrɨxɨnɨ.” omɨ Gorɨxo e urɨŋɨ́rɨnɨ.’ Depito xewanɨŋo e rɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ ‘Aŋɨ́namɨ nánɨ peyiŋo, ayɨ́ omanɨ.’ yaiwipaxɨ́rɨnɨ. \v 36 Ayɨnánɨ gɨ́ Isɨrerɨyɨ́ nɨ́nɨ aga nɨjɨ́á rɨpɨ xɨxenɨ oimónɨ́poyɨ. Jisaso, seyɨ́né íkɨ́áyo yekwɨroárɨgɨ́o, o ayɨ́ aŋɨ́namɨ nánɨ peyiŋorɨnɨ. Gorɨxo o ámɨnáo oimónɨrɨ wimɨxɨrɨ ámá yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáo oimónɨrɨ wimɨxɨrɨ eŋɨ́rɨnɨ.” Pitao e urɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 37 Pitao e urarɨ́ná ayɨ́ arɨ́á nɨwiro íkɨ́nɨŋɨ́ sɨpí nɨwirɨ nánɨ Pitaomɨ tɨ́nɨ wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́á wɨ́amɨ tɨ́nɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Nɨrɨxɨ́meáoyɨ́né, nene arɨ yanɨ́wɨnɨ?” urɨ́agɨ́a \v 38 Pitao re urɨŋɨnigɨnɨ, “Segɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro ámá nɨ́nɨ ‘Jisasɨ Kiraisomɨ dɨŋɨ́ rɨ́a wɨkwɨ́roarɨŋoɨ?’ seaiaiwipɨ́rɨ nánɨ wayɨ́ meápoyɨ. E éáná Gorɨxo segɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ yokwarɨmɨ́ nɨseaiirɨ xɨ́oyá kwíyɨ́pɨ nɨseaiapɨnɨŋoɨ. \v 39 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Kwíyɨ́ eŋíná dánɨ Gorɨxo ‘Ámáyo waínɨnɨ nánɨ urowárénapɨmɨ́árɨnɨ.’ rárɨŋɨ́pɨ, ayɨ́ re roŋwáonenɨ nánɨ rɨŋɨ́manɨ. Seyɨ́né tɨ́nɨ segɨ́ niaíwɨ́ tɨ́nɨ ámá ná jɨ́amɨ aŋɨ́ gɨmɨ ŋweagɨ́áyo —Ámá Gorɨxo xɨ́oyá oimónɨ́poyɨnɨrɨ wéyo ɨ́á umɨrɨnɨ́á gɨyɨ́ gɨyo —Ayo nɨyonɨ nánɨ Gorɨxo e rɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 40 O xwɨyɨ́á ámɨ ayá wí tɨ́nɨ woákɨ́kɨ́ nɨwirɨ eŋɨ́ rɨrémɨxɨ́ nɨwia nurɨ re urayiŋɨnigɨnɨ, “Xeanɨŋɨ́ ámá uyɨ́niɨ́ yarɨgɨ́á tɨ́yo wímeanɨ́ápɨ nene enɨ neaímeanɨgɨnɨrɨ wáyɨ́ nɨseainɨrɨ Gorɨxo yeáyɨ́ oneayimɨxemeanɨrɨ kɨnɨmónɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.” urayiŋɨnigɨnɨ. \v 41 Ayɨnánɨ ámá Pitao rarɨŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨkwɨ́roro “Ayɨ́ nepaxɨnɨ.” wiaiwíɨ́áyɨ́ wayɨ́ nɨmearo nánɨ sɨ́á ayimɨ Jisasomɨ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ ámá sɨŋɨ́ ámɨ 3,000 kumɨxɨnárɨgɨ́awixɨnɨ. \v 42 Sɨŋɨ́ kumɨxɨnárɨ́áyɨ́ anɨŋɨ́ minɨ́ rɨpɨ néra ugɨ́awixɨnɨ. Wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa uréwapɨyarɨ́ná arɨ́á wiayiro xɨxe arɨrá inayiro Jisaso peŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ wimonɨ nánɨ aiwá nawínɨ nayiro Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ wiayiro néra wagɨ́árɨnɨ. \s1 Jisasomɨ uxɨ́darɨgɨ́áyɨ́ egɨ́ápɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 43 Wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ emɨmɨ́ ayá wí ero ayá rɨwamónɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ ayá wí ero yarɨŋagɨ́a nánɨ ámá nɨ́nɨ wáyɨ́ nero “Pí oépoyɨnɨrɨ rɨ́a neaíwapɨyarɨŋoɨ?” nɨyaiwiro e yarɨ́ná \v 44 Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ nɨkumɨxɨnɨro nawínɨ nemero amɨpí wigɨ́ imónɨŋɨ́pɨ aí tɨ́nɨ rɨxa nawínɨ nɨxɨrɨro \v 45 wigɨ́ wo amɨpí bɨ nánɨ dɨ́wɨ́ ikeamónɨ́agɨ nɨwɨnɨrɨ́ná wigɨ́ xwɨ́áranɨ, amɨpíranɨ, nɨgwɨ́ nánɨ bɨ́ nero dɨ́wɨ́ ikeamónɨ́omɨ arɨrá nɨwiro e néra wagɨ́árɨnɨ. \v 46 Sɨ́á ayɨ́ ayo nawínɨ nemeróná aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ awí neánayiro wigɨ́ wínɨyɨ́ tɨ́nɨ aiwá nɨnayiróná aiwá nɨnɨrɨ ninɨro wikɨ́ tɨ́nɨ bɨ onɨmiápɨ minɨ́ aga yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ ninɨro \v 47 Gorɨxomɨ yayɨ́ seáyɨ e numero e yarɨ́ná ámá nɨ́nɨ yayɨ́ nɨwinɨrɨ “Ayɨ́ naŋɨ́ inarɨŋoɨ.” yaiwiagɨ́árɨnɨ. E yarɨ́ná Ámɨná Gorɨxo sɨ́á ayɨ́ ayo ámá xɨ́omɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́róagɨ́a nánɨ yeáyɨ́ uyimɨxemeaarɨŋɨ́yɨ́ xámɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rogɨ́á wínɨyɨ́ tɨ́nɨ nawínɨ kumɨxagɨ́rɨnɨ. \c 3 \s1 Pitao sɨkwɨ́ ikɨ́ eŋɨ́ womɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Sɨ́á wɨyimɨ 3:00 p.m. Judayɨ́ Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ wiarɨgɨ́íná Pitao tɨ́nɨ Jono tɨ́nɨ e yanɨri nánɨ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ nánɨ yarɨ́ná \v 2 ámá wo —O sɨnɨ xɨnáíyá agwɨ́yo dánɨ sɨkwɨ́ ikɨ́ eŋorɨnɨ. Sɨ́á ayɨ́ ayo xegɨ́ ámáyɨ́ omɨ íkwiaŋwɨ́yo nɨtɨmáná nɨmeámɨ nuro aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ ɨ́wí Awiaxoɨ rɨnɨŋɨ́yimɨ ŋwɨrárayigɨ́orɨnɨ. Ámá aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ páwiarɨgɨ́áyo nɨgwɨ́ nánɨ rɨxɨŋɨ́ ourɨnɨrɨ óɨ́ ayimɨ ŋwɨrárayigɨ́orɨnɨ. \v 3 O Pitao tɨ́nɨ Jono tɨ́nɨ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ páwianɨri yarɨŋagɨ́i nɨwɨnɨrɨ awaúmɨ nɨgwɨ́ nánɨ rɨxɨŋɨ́ urarɨ́ná \v 4 Pitao tɨ́nɨ Jono tɨ́nɨ omɨ sɨŋwɨ́ agwɨ́ nɨwɨnárɨri Pitao re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ sɨŋwɨ́ yeaneɨ.” urɨ́agɨ \v 5 o “Nɨgwɨ́ bɨ niapanɨri rarɨŋiɨ.” nɨyaiwirɨ sɨŋwɨ́ wɨnénapɨ́agɨ aí \v 6 Pitao re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ nɨgwɨ́ sirɨpáranɨ, gorɨ́ranɨ, mayonɨ aiwɨ nionɨ xɨrɨŋápɨnɨ bɨ osiapɨmɨnɨ. Eŋɨ́ sɨxɨ́ eánɨŋɨ́ Nasaretɨ dáŋɨ́ Jisasɨ Kiraisoyáyo dánɨ joxɨ ananɨ naŋɨ́ imónɨpaxɨ́ eŋagɨ nánɨ ‘Nɨwiápɨ́nɨmearɨ aŋɨ́ eɨ.’ rɨrarɨŋɨnɨ.” nurɨrɨ \v 7 xegɨ́ wé náúmɨnɨ ɨ́á nɨxɨrɨrɨ mɨ́eyoááná sɨnɨ mé re eŋɨnigɨnɨ. Xegɨ́ sɨkwɨ́ sosɨ́ápiaú tɨ́nɨ xómɨŋɨ́piaú tɨ́nɨ rɨxa sɨwɨ́á nɨyirɨ re eŋɨnigɨnɨ. \v 8 Eŋɨ́ tɨ́nɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ píránɨŋɨ́ éɨ́ nɨrómáná iwamɨ́ó aŋɨ́ nerɨ awaú tɨ́nɨ nawínɨ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ nɨpáwirɨ nɨmawirɨ nɨmawirɨ nɨxeamóa nemerɨ́ná Gorɨxomɨ yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ nɨméra uŋɨnigɨnɨ. \v 9 Ámá nɨ́nɨ o aŋɨ́ emerɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ umerɨ yarɨŋagɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨro \v 10 omɨ rɨxa mí nɨwómɨxɨro “Ámá aŋɨ́ ɨ́wí Awiaxoɨ rɨnɨŋɨ́yimɨ nɨŋwearɨ nɨgwɨ́ nánɨ rɨxɨŋɨ́ neararɨŋo ayɨ́ ro orɨnɨ.” nɨyaiwiro nánɨ “Arɨge nerɨ naŋɨ́ rɨ́a imónɨŋoɨ?” nɨyaiwiro ududɨ́ bɨ onɨmiápɨ mé o imónɨ́ɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨyága ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Pitao aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ dánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 11 Omɨ naŋɨ́ wimɨxɨ́agɨ́i nánɨ Pitaomɨ tɨ́nɨ Jonomɨ tɨ́nɨ nɨmakɨ́kɨyirɨ aŋɨ́ wiámɨ́ó Soromonoyáɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ roŋáná ámá nɨ́nɨ mɨ́rɨ́ nɨbɨmiro ududɨ́ ikárɨnarɨ́ná \v 12 Pitao ámáyɨ́ e yarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ nánɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ Isɨrerɨyɨ́né, pí nánɨ ududɨ́ ayá wí nikárɨnɨro sɨŋwɨ́ agwɨ́ yeanarɨŋoɨ? ‘Egɨ́ eŋɨ́ sɨxɨ́ eánɨŋɨ́yo dánɨranɨ, sɨwɨ́ wé rónɨŋɨ́ yarɨgɨ́ípimɨ dánɨranɨ, omɨ naŋɨ́ wimɨxɨ́agɨ́i aŋɨ́ yarɨnɨ.’ rɨyeaiaiwiarɨŋoɨ? Oweoɨ! \v 13 Ŋwɨ́á negɨ́ arɨ́owa Ebɨrɨ́amo tɨ́nɨ Aisako tɨ́nɨ Jekopo tɨ́nɨ awayáomɨ xewaxo Jisaso ámɨ seáyɨ e oimónɨrɨ wimɨxarɨnɨ. O seyɨ́né émáyɨ́ opɨkípoyɨnɨrɨ wiowáráná Pairato ‘Jisaso ɨ́wɨ́ bɨ méɨ́ eŋagɨ nánɨ gwɨ́ nɨwíkwearɨ owárɨmɨnɨ.’ wimónɨ́agɨ aí seyɨ́né Pairatoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ rɨ́wɨ́ umogɨ́orɨnɨ. \v 14 Ámá aga wé rónɨŋorɨnɨ. Sɨyikwɨ́ bɨ mínɨŋorɨnɨ. Omɨ seyɨ́né rɨ́wɨ́ numoro ámá pɨkíxwɨrɨ́ó yarɨŋɨ́ wo nánɨ ‘Neawáriɨ.’ urɨgɨ́awixɨnɨ. \v 15 Seyɨ́né dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́ mɨ́kɨ́ ikiŋɨ́pɨ xiáwomɨ nɨpɨkiro tɨ́agɨ́a aiwɨ Gorɨxoyá dɨŋɨ́yo dánɨ xwárɨpáyo dánɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ neaímeaŋɨ́ mɨ́kone wawirɨnɨ. \v 16 Jisasomɨ yawawi dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgwɨ́ípimɨ dánɨ ámá sɨkwɨ́ ikɨ́ eŋɨ́ ro —O seyɨ́né sɨŋwɨ́ wɨnɨro nɨjɨ́á imónɨro egɨ́orɨnɨ. O apimɨ dánɨ rɨxa sɨkwɨ́ sɨwɨ́á yiŋoɨ. Oyɨ, yawawi Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rorai éwí eŋagɨ nánɨ ámá ro segɨ́ sɨŋwɨ́yo dánɨ rɨxa naŋɨ́ nimónɨrɨ sɨxɨ́ kwíyɨ́nɨŋɨ́ oŋoɨ. \v 17 Ai nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, nionɨ nɨjɨ́árɨnɨ. ‘Seyɨ́né Jisasomɨ rɨ́wɨ́ numoróná majɨ́á nero “Gorɨxo urowárénapɨŋorɨ́anɨ?” mɨyaiwí wiarɨ́ná segɨ́ ámɨná seameŋweagɨ́áyɨ́ enɨ axɨ́pɨ wigɨ́árɨnɨ.’ nimónarɨnɨ. \v 18 E nerɨ aiwɨ xwɨyɨ́á eŋíná Gorɨxo xegɨ́ wɨ́á rókiamoagɨ́áwayá maŋɨ́yo dánɨ ámá nene yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáo nánɨ re ragɨ́pɨ, ‘O rɨ́nɨŋɨ́ nɨmearɨ penɨ́árɨnɨ.’ ragɨ́pɨ, apɨ seyɨ́né wikárɨgɨ́ápimɨ dánɨ xɨxenɨ imónɨŋɨ́rɨnɨ. \v 19-20 Ayɨnánɨ Gorɨxo seyɨ́né segɨ́ ɨ́wɨ́ egɨ́ápɨ yokwarɨmɨ́ oneaiinɨrɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí nɨseairɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro xɨ́o tɨ́ámɨnɨ kɨnɨmónɨ́poyɨ. Gorɨxo ámɨ Jisasomɨ —O arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáo, nene yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ urɨ́peaŋorɨnɨ. Omɨ nene nánɨ ámɨ neawáriénapɨyirɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ neamímorɨ enɨ́áyi parɨmówɨnɨgɨnɨrɨ nánɨ segɨ́ ɨ́wɨ́ egɨ́ápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro xɨ́o tɨ́ámɨnɨ kɨnɨmónɨ́poyɨ. \v 21 O xegɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ ámɨ waínɨ́ waíná weapɨpaxɨ́ menɨnɨ. Gorɨxo amɨpí sɨŋɨ́ bɨ imɨxɨnɨ́áyi nánɨ —Ayi eŋíná dánɨ xegɨ́ wɨ́á rókiamoagɨ́áwayá maŋɨ́yo dánɨ ragɨ́yirɨnɨ. Ayi nánɨ sɨnɨ aŋɨ́namɨ wenɨŋɨ́ nerɨ ŋweanɨ. \v 22 Moseso o nánɨ nɨrɨrɨ́ná re ragɨ́ eŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ, ‘Arɨrá seainɨ́a nánɨ Ámɨná Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ segɨ́ imónɨŋɨ́yɨ́ wo wɨ́á rókiamoarɨŋɨ́ nionɨ́nɨŋɨ́ nimónɨrɨ iwiaronɨ́árɨnɨ. Amɨpí o searɨ́ɨ́ nɨ́nɨ seyɨ́né arɨ́á nɨwiro xɨxenɨ éɨ́rɨxɨnɨ. \v 23 Ámá wɨ́á rókiamoarɨŋɨ́ imónɨ́omɨ arɨ́á mɨwíɨ́áyɨ́ sɨnɨ wigɨ́ Isɨrerɨ wínɨyɨ́ tɨ́nɨ nawínɨ nɨkumɨxɨnɨro ŋweapɨ́rɨxɨnɨrɨ Gorɨxo ámá ayɨ́ ayo nɨyonɨ emɨ pɨpɨkímɨ́ enɨ́árɨnɨ.’ Moseso e ragɨ́ eŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. \v 24 Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́á nowanɨ, Samueroyɨ rɨnɨŋo wurɨyiŋe dánɨ oyá rɨ́wɨ́yo dánɨ nɨwurɨya bɨgɨ́áwa enɨ amɨpí Jisaso sɨ́á nene ŋweaŋwá ríná eŋɨ́pɨ nánɨ ragɨ́á eŋagɨ nánɨ segɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ mamópoyɨ. \v 25 Xwɨyɨ́á Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́áwa nɨwurɨya bagɨ́ápɨ tɨ́nɨ xwɨyɨ́á Gorɨxo xewanɨŋo negɨ́ arɨ́owamɨ nurɨrɨ́ná Arɨ́o Ebɨrɨ́amomɨ sɨ́mɨmaŋɨ́yo dánɨ ‘Dɨxɨ́ iyɨ́ axɨ́pámɨ dánɨ ámá gwɨ́ wɨrɨ́ wɨrí nɨ́nɨ xwɨ́á tɨ́yo ŋweagɨ́áyo píránɨŋɨ́ wimɨxɨmɨ́árɨnɨ.’ réroáragɨ́pɨ tɨ́nɨ apiaú, ayɨ́ seyɨ́né nánɨ rɨnɨŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. \v 26 Gorɨxo xegɨ́ xewaxomɨ nurɨ́pearɨ nurowárénapɨrɨ́ná nɨyɨ́nénɨ píránɨŋɨ́ seaimɨxɨnɨ́ápimɨ dánɨ segɨ́ uyɨ́niɨ́ yarɨgɨ́ápɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ kikiɨ́á éɨ́rɨxɨnɨrɨ nurɨ́pearɨ xámɨ seyɨ́né tɨ́ŋɨ́ e nánɨ urowárénapɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 4 \s1 Pitaomɨ tɨ́nɨ Jonomɨ tɨ́nɨ gwɨ́ yigɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 1-2 Awaú ámá ayo sɨnɨ urarɨ́ná apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á wa tɨ́nɨ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ awí mearoarɨgɨ́áyo seáyɨ e imónɨŋo tɨ́nɨ Sajusiowa tɨ́nɨ awa nɨbɨro awaú nuréwapɨyiri “Jisaso wiápɨ́nɨmeaŋɨ́ nánɨ ámá nɨ́nɨ enɨ wiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́árɨnɨ.” urarɨŋagɨ́i arɨ́á wíɨ́á eŋagɨ nánɨ wigɨ́ xwioxɨ́yo dánɨ dɨŋɨ́ rɨ́á ápiáwɨ́nɨŋɨ́ nɨwóróa nuro \v 3 ɨ́á nɨxɨrɨro rɨxa sɨ́á eŋagɨ nánɨ wɨ́áríná xwɨrɨxɨ́ uméwanɨgɨnɨrɨ gwɨ́ aŋɨ́yo ŋwɨrárɨgɨ́awixɨnɨ. \v 4 E éagɨ́a aiwɨ Pitao urarɨ́ná arɨ́á wíɨ́áyɨ́ obaxɨ́ wí Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rogɨ́awixɨnɨ. Sɨ́á ayi dɨŋɨ́ wɨkwɨ́róɨ́áyɨ́ ámá xámɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rogɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ nɨkumɨxɨnɨmáná oxɨ́ nɨ́nɨ 5,000 imónɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Pitaomɨ tɨ́nɨ Jonomɨ tɨ́nɨ xwɨrɨxɨ́ umegɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 5 Sá wegɨ́áwa wɨ́á tɨ́nɨ Judayɨ́ wigɨ́ umeŋweagɨ́áwa tɨ́nɨ ámɨnáowa tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ Jerusaremɨyo awí neánɨróná \v 6 apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyo seáyɨ e wimónɨŋo —O Anasoyɨ rɨnɨŋorɨnɨ. O tɨ́nɨ oyá ámá axɨ́gwíowa Kaiapaso tɨ́nɨ Jono tɨ́nɨ Arekɨsadao tɨ́nɨ agwiówa enɨ awí eánɨ́áwa tɨ́nɨ awí neánɨro ŋweaŋáná \v 7 Pitaomɨ tɨ́nɨ Jonomɨ tɨ́nɨ gwɨ́ aŋɨ́yo dánɨ nɨmeámɨ nɨbɨro awí eánɨgɨ́áyo áwɨnɨ e éɨ́ uráráná yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Sɨkwɨ́ ikɨ́ eŋomɨ píránɨŋɨ́ nɨwimɨxɨrɨ́ná arɨge wíɨ́írɨnɨ? Pí eŋɨ́ eánɨŋɨ́pimɨ dánɨranɨ, yoɨ́ goyápimɨ dánɨranɨ, neríná awagwí éɨ́ípɨ éɨ́írɨnɨ?” urɨ́agɨ́a \v 8 Pitao kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ ayá wí sɨxɨ́ wínɨŋagɨ nánɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Isɨrerene neameŋweagɨ́oyɨ́né tɨ́nɨ negɨ́ ámɨnáoyɨ́né tɨ́nɨ \v 9 yawawi sɨkwɨ́ ikɨ́ eŋɨ́ romɨ naŋɨ́ imɨxɨ́wɨ́ípɨ arɨge neri naŋɨ́ imɨxɨ́írɨ́anɨrɨ agwɨ nɨjɨ́á imónanɨro nánɨ yarɨŋɨ́ yeaiarɨŋagɨ́a nánɨ \v 10 apɨ nánɨ soyɨ́né nɨjɨ́á xɨxenɨ imónɨpɨ́rɨ nánɨ áwaŋɨ́ bɨ osearɨmɨnɨ. Ámá naŋɨ́ imónɨ́ɨ́ re éɨ́ roŋɨ́ ro yawawi Nasaretɨ dáŋɨ́ Jisasɨ Kiraisomɨ dánɨ —Omɨ Isɨrerene rɨ́wɨ́ umóáná íkɨ́áyo yekwɨroárɨ́agɨ́a aiwɨ Gorɨxo ámɨ sɨŋɨ́ wimɨxɨ́agɨ nánɨ wiápɨ́nɨmeaŋorɨnɨ. Omɨ dánɨ ámá ro naŋɨ́ imónɨ́ɨ́rɨnɨ. \v 11 ‘O gorɨ́anɨ?’ mɨyaiwipa époyɨ. Bɨkwɨ́yo nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ sɨ́ŋá aŋɨ́ mɨrarɨgɨ́oyɨ́né ‘Sɨpíorɨnɨ.’ nɨrɨrɨ emɨ mogɨ́o Gorɨxo nɨmearɨ aŋɨ́ xɨ́o mɨrarɨŋiwámɨ iwamɨ́ó nɨtɨwayɨrorɨ eŋo, ayɨ́ ná wonɨ onɨrɨnɨ. \v 12 Ámá nene yeáyɨ́ neayimɨxemeapaxɨ́ imónɨŋɨ́ ámɨ wo menɨnɨ. Gorɨxo ámá nene yeáyɨ́ neayimɨxemeapaxɨ́ imónɨŋo nánɨ nɨnearɨrɨ́ná ámá nɨ́nɨ xwɨ́á rɨrí nɨrímɨnɨ ŋweagɨ́áyo aiwɨ yoɨ́ ámɨ wo nánɨ nɨrɨrɨ nearɨŋɨ́manɨ. Ayɨ́ ná wonɨ onɨrɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 13 Xwɨrɨxɨ́ umearɨgɨ́áwa Pitao tɨ́nɨ Jono tɨ́nɨ masɨsɨ́á bɨ mɨwí rarɨŋagɨ́i nɨwɨnɨróná awaú sɨkurɨ́á megɨ́íwaú aga kɨnɨxowaú eŋagɨ́i nánɨ nɨjɨ́á nimónɨro nánɨ ududɨ́ nero “Awaú arɨge neri nɨjɨ́á awaú rarɨgɨ́ípɨ imónɨgɨ́írɨ́anɨ?” nɨyaiwiróná rɨxa sɨŋwɨ́ mí nɨwómɨxɨro re yaiwigɨ́awixɨnɨ, “Awaú Jisaso tɨ́nɨ emeagɨ́íwaúrɨ́anɨ?” nɨyaiwiro \v 14 ámá sɨkwɨ́ ikɨ́ eŋɨ́ naŋɨ́ imónɨ́o awaú tɨ́nɨ nawínɨ roŋagɨ nánɨ ámɨ xwɨyɨ́á bɨ murɨpaxɨ́ imónɨgɨ́awixɨnɨ. \v 15 E nerɨ aiwɨ awaúmɨ sekaxɨ́ “Awagwí xwɨrɨxɨ́ eamearɨŋwá re pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ bɨ́arɨwámɨnɨ bɨ ŋweápiyɨ.” nurɨmáná wigɨ́pɨ xwɨyɨ́á nimɨxɨro \v 16 re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “None awaúmɨ pí wianɨ́wɨnɨ? Ámá oxɨ́ apɨxɨ́ nɨ́nɨ Jerusaremɨ re ŋweagɨ́áyɨ́ emɨmɨ́ seáyɨ e imónɨŋɨ́ éɨ́ípɨ nánɨ rɨxa nɨjɨ́á imónɨŋoɨ. Ayɨnánɨ none wí ‘Awaú méɨ́írɨnɨ.’ urɨpaxɨ́ mimónɨŋagɨ aiwɨ \v 17 xwɨyɨ́á awaú rarɨgɨ́ípɨ ámɨ sɨnɨ bɨ tɨ́nɨ nɨrɨga nuro ámá nɨ́nɨ rɨnɨmepɨ́rɨxɨnɨrɨ awaúmɨ íkwairɨrɨ́ nɨwirane ‘Awagwí ámɨ arɨ́kí bɨ tɨ́nɨ ámá Jisasoyɨ rɨnɨŋo nánɨ muréwapɨyipa eri xwɨyɨ́á murɨpa eri épiyɨ.’ ouraneyɨ.” nɨrɨnɨro \v 18 “Awaú ámɨ obɨ́piyɨ.” nɨrɨmáná ŋwɨ́ ikaxɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Awagwí ámɨ arɨ́kí bɨ tɨ́nɨ Jisaso nánɨ muréwapɨyipa eri xwɨyɨ́á murɨpa eri épiyɨ.” urɨ́agɨ́a aiwɨ \v 19 Pitao tɨ́nɨ Jono tɨ́nɨ re urɨgɨ́isixɨnɨ, “Gɨ́mɨnɨ gɨ́pɨ Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ xɨxenɨ rɨ́a imónɨnɨ? Yawawi Gorɨxo yearɨŋɨ́pɨ nɨxɨ́dɨrai nerɨ́ná ‘Awaú Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ naŋɨ́ yarɨŋiɨ.’ rɨseaimónarɨnɨ? O yearɨŋɨ́pɨ mé soyɨ́né yeararɨgɨ́ápɨ nɨxɨ́dɨrai nerɨ́ná ‘Awaú Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ naŋɨ́ yarɨŋiɨ.’ rɨseaimónarɨnɨ? Sewanɨŋoyɨ́né dɨŋɨ́ nɨmoro rɨ́poyɨ. \v 20 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ rarɨŋwiɨ. Yawawi wɨnɨgwɨ́ípɨ tɨ́nɨ arɨ́á wigwɨ́ípɨ tɨ́nɨ wí pɨ́nɨ nɨwiárɨrɨ mɨrɨpaxɨ́ meŋagɨ nánɨ rarɨŋwiɨ.” urɨ́agɨ́i \v 21 awa iwaŋɨ́ mépepaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ nánɨ pɨ́á nɨmegɨnɨro nánɨ ámɨ íkwairɨrɨ́ bɨ tɨ́nɨ nɨwia núɨ́asáná ámá nɨ́nɨ awaú éɨ́ípɨ nánɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ seáyɨmɨ umearɨŋagɨ́a nánɨ awaúmɨ sa wárɨgɨ́awixɨnɨ. \v 22 Ámá emɨmɨ́ neri naŋɨ́ imɨxɨ́ío, o xegɨ́ xwiogwɨ́ rɨxa 40 nɨmúrorɨ ámɨnáo eŋagɨ nánɨ ámá nɨ́nɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ seáyɨmɨ numéra ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ wigɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 23 Xwɨrɨxɨ́ umearɨgɨ́áwa awaúmɨ wáráná awaú egɨ́ nɨkumɨxɨnɨro yarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nuri apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ wigɨ́ Judayɨ́ ámɨnáowa tɨ́nɨ urɨ́á nɨpɨnɨ nánɨ repɨyɨ́ nɨwia úagɨ́i \v 24 ayɨ́ arɨ́á e nɨwimáná dɨŋɨ́ ná bɨnɨ tɨ́gɨ́áyɨ́ nimónɨro Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nɨwiro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, joxɨ aŋɨ́na tɨ́nɨ xwɨ́árí tɨ́nɨ rawɨrawá tɨ́nɨ imɨxɨrɨ amɨpí nɨ́nɨ ayo nɨyonɨ yarɨŋɨ́pɨ imɨxɨrɨ eŋoxɨrɨnɨ. \v 25 Xwɨyɨ́á joxɨyá rɨpɨ dɨxɨ́ kwíyɨ́pimɨ dánɨ negɨ́ arɨ́o Depito —O dɨxɨ́ rɨnáínɨŋɨ́ nimónɨrɨ omɨŋɨ́ siiagorɨnɨ. O nɨrɨrɨ Bɨkwɨ́yo rɨ́wamɨŋɨ́ re eaŋɨ́rɨnɨ, ‘Émáyɨ́ pí nánɨ mɨxɨ́ rɨ́á ápiáwɨ́ nɨwerɨ́nɨŋɨ́ imónɨgɨ́awixɨnɨ? Pí nánɨ wigɨ́ surɨ́má imónɨnɨ́ápɨ nánɨ ipɨmoárɨgɨ́awixɨnɨ? \v 26 Ámɨná Gorɨxomɨ tɨ́nɨ ámá xɨ́oyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ xiáwowayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ niwiarorɨ yeáyɨ́ uyimɨxemeáwɨnɨgɨnɨrɨ urɨ́peaŋomɨ tɨ́nɨ awaúmɨ mɨxɨ́ ináyɨ́ xwɨ́á tɨ́yo dáŋɨ́ tɨ́nɨ ámáyo umeŋweagɨ́áwa tɨ́nɨ mɨxɨ́ wianɨro nánɨ mɨxɨ́ épɨ́mɨxamoro xopɨrárɨ́ wianɨro nánɨ awí neánɨro egɨ́awixɨnɨ.’ Depito dɨxɨ́ kwíyɨ́pɨ tɨ́nɨ e nɨrɨrɨ eaŋɨ́rɨnɨ. \v 27 Apɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ aŋɨ́ rɨpimɨ dánɨ mɨxɨ́ ináyɨ́ Xeroto tɨ́nɨ gapɨmanɨ́ Podiasɨ Pairato tɨ́nɨ émáyɨ́ ámɨ wa tɨ́nɨ negɨ́ Isɨrerɨyɨ́ tɨ́nɨ dɨxɨ́ riwaxo Jisasomɨ —O dɨxɨ́ rɨnáínɨŋɨ́ nimónɨrɨ siiarɨŋorɨnɨ. Sɨyikwɨ́ bɨ mínɨŋorɨnɨ. Omɨ xopɨrárɨ́ wianɨro nánɨ awí eánɨgɨ́awixɨnɨ. \v 28 E nerɨ aiwɨ joxɨ majɨ́á imónɨŋɨ́pɨ yanɨro nánɨ awí reánɨgɨ́awixɨnɨ? Oweoɨ, sa Gorɨxoxɨ eŋíná eŋɨ́ neánɨrɨ́ná pí pí e éɨ́rɨxɨnɨrɨ ipɨmoáragɨ́pɨnɨ yanɨro nánɨ awí eánɨgɨ́awixɨnɨ. \v 29-30 Ámɨnáoxɨnɨ, agwɨ joxɨ awa íkwairɨrɨ́ nɨneairo nearɨ́ápimɨ dɨŋɨ́ kɨkayoɨ. Nene dɨxɨ́ rɨnáíwanénɨŋɨ́ nimónɨrane siiarɨŋwaéne dɨxɨ́ eŋɨ́ eanɨŋɨ́yo dánɨ sɨmɨxɨ́ tɨ́gɨ́áyo píránɨŋɨ́ wimɨxɨrane dɨxɨ́ riwaxo Jisaso, sɨyikwɨ́ mínɨŋomɨ dánɨ emɨmɨ́ bɨ tɨ́nɨ ayá rɨwamónɨpaxɨ́ bɨ tɨ́nɨ wíwapɨyirane nerɨ́ná ayá igigɨ́ mé xwɨyɨ́á joxɨyápɨ xɨxenɨ uranɨ́wá nánɨ eŋɨ́ sɨxɨ́ bɨ neaeámɨxeɨ.” \v 31 Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á e nurɨmáná eŋáná re eŋɨnigɨnɨ. Aŋɨ́ ayɨ́ awí neánɨro ŋweagɨ́iwá sɨrɨ́ nuga uŋɨnigɨnɨ. Sɨrɨ́ nuga warɨ́ná kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ ayá wí sɨxɨ́ wínɨŋɨnigɨnɨ. Ayá wí sɨxɨ́ wínɨŋáná xwɨyɨ́á Gorɨxoyápɨ ayá bɨ mé xɨxenɨ nuréwapɨya ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ xɨxe nɨnowiayɨ́ inɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 32 Ámá Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro axɨ́pɨ imónɨgɨ́áyɨ́ dɨŋɨ́ xɨxegɨ́nɨ bɨ bɨ mɨmó axɨ́pɨnɨ nɨmóa nuróná re yayagɨ́árɨnɨ. Wigɨ́yɨ́ wo xegɨ́ amɨpí bɨ eŋáná “Ayɨ́ aga nɨgɨ́nɨrɨnɨ. Negɨ́ imónɨŋɨ́yɨ́ womɨ arɨrá nɨwirɨ́ná apɨ wipaxɨ́ menɨnɨ.” yaiwiagɨ́ámanɨ. “Wone wone negɨ́ amɨpí, ayɨ́ nɨnenenɨyánɨŋɨ́ imónɨnɨ.” yaiwiagɨ́árɨnɨ. \v 33 E nero wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa eŋɨ́ sɨxɨ́ eánɨŋɨ́ Gorɨxo imónɨŋɨ́pɨ ámáyo sɨwá nɨwirɨ́ná Jisaso xwárɨpáyo dánɨ nɨwiápɨ́nɨmeámɨ emearɨŋagɨ sɨŋwɨ́ wɨnarogɨ́ápɨ nánɨ repɨyɨ́ wiayarɨ́ná Gorɨxo naŋɨ́ ayá wí nɨwikára uŋɨnigɨnɨ. \v 34 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Wigɨ́yɨ́ wí amɨpí bɨ nánɨ anɨŋɨ́ dɨ́wɨ́ nikeamóga warɨŋagɨ́a sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨpa yagɨ́árɨnɨ. Xwɨ́á tɨ́nɨ aŋɨ́ tɨ́nɨ surɨ́má eŋɨ́pɨ tɨ́gɨ́áyɨ́ nɨgwɨ́ nánɨ bɨ́ nero nɨgwɨ́ xéɨ́ápɨ nɨmeámɨ nɨbɨro \v 35 wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwamɨ mɨnɨ wíáná awa wigɨ́ wí dɨ́wɨ́ ikeamónarɨgɨ́áyo wipaxɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ yaŋɨ́ nɨwia wagɨ́árɨnɨ. \v 36 E néra nuróná wigɨ́ wo Josepoyɨ rɨnɨŋo —O Judayɨ́ aiwɨ xiáweyɨ́ Ripaiyɨ́ eŋagɨ nánɨ sɨyikɨ́ Ripaiyɨ́ worɨnɨ. Pɨrɨŋwɨ́ Saipɨrasɨ dánɨ xɨrɨŋorɨnɨ. Wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa yoɨ́ sɨŋɨ́ bɨ Banabaso —Yoɨ́ mɨ́kɨ́ ayɨ́ eŋɨ́ rɨrémɨxɨ́ yarɨŋo eŋagɨ nánɨrɨnɨ. Yoɨ́ e wɨ́rɨgɨ́orɨnɨ. \v 37 O enɨ xwɨ́á surɨ́má bɨ tɨ́ŋorɨnɨ. Apɨ bɨ́ nemáná nɨgwɨ́ xéɨ́pɨ nɨmeámɨ nɨbɨrɨ wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa negɨ́ uyípeayɨ́yo yaŋɨ́ owípoyɨnɨrɨ mɨnɨ wiŋɨnigɨnɨ. \c 5 \s1 Ananaiaso tɨ́nɨ Sapairaí tɨ́nɨ xiapɨ́xiagwɨ́ ayaú nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Ámá wo xegɨ́ yoɨ́ Ananaiasoyɨ rɨnɨŋo tɨ́nɨ xiepí xegɨ́ yoɨ́ Sapairaíyɨ rɨnɨŋí tɨ́nɨ egɨ́ xwɨ́á surɨ́má bɨ ámáyo nɨgwɨ́ nánɨ bɨ́ neri \v 2 xiagwo xiepí nɨjɨ́á imónɨŋáná nɨgwɨ́ xéɨ́í bɨ xegɨ́ yumɨ́í nɨtɨmáná bɨ wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa “Nɨgwɨ́ xéɨ́í nɨpɨnɨ apɨ neaiaparɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ nɨmeámɨ nurɨ mɨnɨ wíagɨ aiwɨ \v 3 Pitao re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ananaiasoxɨnɨ, Obo xɨ́o wimónarɨŋɨ́pɨ oenɨrɨ dɨŋɨ́ rɨxɨxéróoxɨnɨ, pí nánɨ kwíyɨ́ Gorɨxoyápimɨ yapɨ́ wíwapɨyimɨnɨrɨ xwɨ́á bɨ́ nerɨ́ná nɨgwɨ́ xéɨ́pɨ bɨ dɨxɨ́ pɨ́nɨ nɨtɨmáná bɨnɨ neaiaparɨŋɨnɨ? \v 4 Sɨnɨ bɨ́ mepa nerɨ́ná dɨxɨ́ mimónɨŋɨ́pɨranɨ? Xwɨ́á apɨ bɨ nerɨ́ná nɨgwɨ́ xéɨ́pɨ dɨxɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ pí pí ‘Oemɨnɨ.’ nɨsimónɨrɨ́ná ananɨ mepaxɨ́pɨranɨ? E nimónɨrɨ aí joxɨ pí nánɨ dɨŋɨ́ ínɨmɨ nɨkwɨ́rónɨmáná ‘Wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwamɨ yapɨ́ owíwapɨyimɨnɨ.’ yaiwíɨnigɨnɨ? Yapɨ́ joxɨ neaíwapɨyimɨnɨrɨ éɨ́pɨ, ayɨ́ ámáone marɨ́áɨ, Gorɨxomɨ wíwapɨyimɨnɨrɨ éɨnigɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 5 Ananaiaso xwɨyɨ́á apɨ arɨ́á nɨwimáná re eŋɨnigɨnɨ. Xwɨ́áyo nɨpiérorɨ dɨŋɨ́ nɨyámɨga uŋɨnigɨnɨ. Dɨŋɨ́ nɨyámɨga úáná ámá o éɨ́pɨ nánɨ arɨ́á wíɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ wáyɨ́ nikárɨga ugɨ́awixɨnɨ. \v 6 O dɨŋɨ́ nɨyámɨga nurɨ pɨyɨ́ weŋagɨ íwɨ́ sɨkɨŋowa nɨwiápɨ́nɨmearo rapɨrapɨ́ tɨ́nɨ wowɨ́ nero nɨmeámɨ nuro xwɨ́á weyárɨgɨ́awixɨnɨ. \p \v 7 Ananaiasomɨ xiepí xegɨ́ wí e sepiá bɨ onɨmiápɨ nɨŋweaŋɨsáná xegɨ́ xiagwomɨ winɨ́ɨ́pɨ nánɨ sɨnɨ majɨ́í nimónɨrɨ́ná Pitao tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨbɨrɨ páwíáná \v 8 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nɨgwɨ́ xwɨ́á bɨ́ nerɨ́ná xéɨ́ípɨ nɨpɨnɨpɨ, ayɨ́ rɨpɨ apɨranɨ? Jíxɨ nɨreɨ.” urɨ́agɨ “Ayɨ́ rɨpɨ apɨrɨnɨ.” uráná \v 9 Pitao re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ayagwí pí nánɨ ‘Kwíyɨ́ Ámɨnáoyápɨ eŋɨ́ eánɨŋɨ́pɨrɨ́anɨrɨ yapɨ́ nɨwíwapɨyirai iwamɨ́ó owíwapɨyaiyɨ.’ rɨnɨ́isixɨnɨ? Ámá dɨxɨ́ ragwo xwɨ́á weyárɨ́áwa rɨxa ɨ́wí e riwa rónapɨŋoɨ. Jíxɨ enɨ xwɨ́á rɨweyárɨpɨ́rɨ nɨmeámɨ rupɨ́ráoɨ.” uráná re eŋɨnigɨnɨ. \v 10 Í enɨ Pitaoyá sɨkwɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nɨpiérorɨ dɨŋɨ́ nɨyámɨga uŋɨnigɨnɨ. Dɨŋɨ́ nɨyámɨga úagɨ íwɨ́ sɨkɨŋowa nɨ́wiapɨro í pɨyɨ́ weŋagɨ nɨwɨnɨro nɨmeámɨ nɨpeyearo xegɨ́ oxo xwɨ́á weyárɨ́e mɨdánɨŋɨ́ e xwɨ́á weyárɨgɨ́awixɨnɨ. \v 11 E éáná Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ tɨ́nɨ ayaúmɨ wímeáɨ́pɨ nánɨ arɨ́á wíɨ́á gɨyɨ́ gɨyɨ́ tɨ́nɨ wáyɨ́ nikárɨga wagɨ́árɨnɨ. \s1 Wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa emɨmɨ́ xɨxegɨ́nɨ ayá wí egɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 12 Wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa ámá wigɨ́ tɨ́ámɨnɨ mimónɨgɨ́áyɨ́ tɨ́e nemerɨ́ná emɨmɨ́ tɨ́nɨ ayá rɨwamónɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́ tɨ́nɨ néra nuro axɨ́pɨ nawínɨ nimónɨro aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ ínɨmɨ awí neánɨrɨ́ná aŋɨ́ wiámɨ́ó Soromonoyáɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ awí neánɨro yayíagɨ́a aiwɨ \v 13 Jisasomɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́roarɨgɨ́áyɨ́ wáyɨ́ nero nánɨ “Awa tɨ́nɨ awí bɨ oeánaneyɨ.” mɨyaiwipa yagɨ́árɨnɨ. E nero aí awa nánɨ xwɨyɨ́á nɨrɨróná “Ámá naŋowarɨnɨ.” ragɨ́árɨnɨ. \v 14 Ámá ámɨ ayá wí ayá wí Ámɨnáomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́róɨ́áyɨ́ oxɨ́ tɨ́nɨ apɨxɨ́ tɨ́nɨ íníná sɨ́á ayɨ́ ayo wí tɨ́nɨ wí tɨ́nɨ kumɨxɨnayigɨ́árɨnɨ. \v 15 Ámá emɨmɨ́ wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa néra warɨgɨ́ápɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨro nánɨ “Negɨ́ ámá sɨmɨxɨ́yo Pitaoyá onapámɨgɨ́ enɨ aí wíáná naŋɨ́ imónɨpɨ́ráoɨ.” nɨyaiwiro wigɨ́ ámá sɨmɨxɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ nɨmeámɨ nuro óɨ́ e Pitao nɨpurɨ́ná onapámɨgɨ́ inɨpaxɨ́mɨnɨ íkwiaŋwɨ́yo wɨ́ráragɨ́árɨnɨ. \v 16 Ámá Jerusaremɨ tɨ́ŋɨ́ e aŋɨ́ mɨnɨ mɨnɨ ikwɨ́rónɨŋɨ́yo ŋweagɨ́áyɨ́ enɨ wigɨ́ ámá sɨmɨxɨ́ xɨxegɨ́nɨ tɨ́gɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ imɨ́ó xɨxéroŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ nɨmeámɨ wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa tɨ́ŋɨ́ e nánɨ bɨmíáná píránɨŋɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ wiagɨ́árɨnɨ. \s1 Wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwamɨ xeanɨŋɨ́ wigɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 17 Apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyo seáyɨ e wimónɨŋo tɨ́nɨ xegɨ́ nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨgɨ́áwa tɨ́nɨ —Awa xegɨ́ gwɨ́ mónɨgɨ́áwa Sajusiyɨ rɨnɨgɨ́áwarɨnɨ. Awa tɨ́nɨ wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwamɨ sɨpí dɨŋɨ́ bɨ onɨmiápɨ mɨwiaiwí aga sɨpí dɨŋɨ́ xwé ayá wí nɨwiaiwiro nánɨ nɨwiápɨ́nɨmearo re egɨ́awixɨnɨ. \v 18 Awamɨ ɨ́á nɨxero gwɨ́ aŋɨ́yo ŋwɨrárɨgɨ́awixɨnɨ. \v 19 Gwɨ́ aŋɨ́yo ŋwɨrárɨ́agɨ́a aiwɨ árɨ́wɨyimɨ Ámɨnáoyá aŋɨ́najɨ́ wo nɨweapɨrɨ gwɨ́ aŋɨ́yo ówaŋɨ́ nɨ́kwirɨ awamɨ nɨmɨxeámɨ nɨ́wiapɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, \v 20 “Soyɨ́né nuro aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ éɨ́ nɨrómáná ámá e rówapɨgɨ́áyo xwɨyɨ́á ámá dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́ imónɨpɨ́rɨ nánɨ rɨnɨŋɨ́ nɨpɨnɨ nánɨ uréwapɨyípoyɨ.” urɨ́agɨ \v 21 arɨ́á nɨwimowa nuro wɨ́á nóga warɨŋɨ́ tɨ́nɨ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ nɨpáwiro ámá éɨ́ rówapɨgɨ́áyo uréwapɨyarɨ́ná apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyo seáyɨ e wimónɨŋo tɨ́nɨ xegɨ́ nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨgɨ́áwa tɨ́nɨ awí neánɨmáná negɨ́ Isɨrerɨyɨ́ mebá parɨmenɨ́ imónɨgɨ́á nowanɨ tɨ́nɨ xwɨyɨ́á oimɨxaneyɨnɨro nánɨ “Eɨnɨ.” nurɨro rɨxa awí neánárɨmáná aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ awí mearoarɨgɨ́á wa wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwamɨ wirɨmiaupɨ́rɨ nánɨ gwɨ́ aŋɨ́yo nánɨ urowárɨ́agɨ́a aiwɨ \v 22 gwɨ́ aŋɨ́yo nɨrémorɨ́ná awa nánɨ pɨ́á nɨmegɨnɨro ámɨ Judayɨ́ mebáowa awí eánɨgɨ́e nánɨ nɨbɨro repɨyɨ́ nɨwiro \v 23 re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Gwɨ́ aŋɨ́yo nɨrémómáná ówaŋɨ́ sɨnɨ xaíwɨ́ yárɨnɨrɨ awí mearoarɨgɨ́áwa ɨ́wí tɨ́ŋɨ́ e awí roro eŋagɨ́a nɨwɨnɨrane aí ówaŋɨ́ nɨ́kwirane nɨpáwirane sɨŋwɨ́ wɨnɨ́wáyɨ́ sɨnɨ ínɨmɨ ŋweaŋagɨ́a mɨwɨnɨ́wɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 24 aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ awí mearoarɨgɨ́áyo seáyɨ e wimónɨŋo tɨ́nɨ apaxɨ́pá imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ arɨ́á e nɨwiróná ududɨ́ ayá wí nero re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Agwɨ pí imónɨmɨnɨrɨ nánɨ rɨ́a yarɨnɨ?” rɨnarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. \v 25 Ámá wo nɨrémónapɨrɨ áwaŋɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ai, ámá agíná soyɨ́né gwɨ́ aŋɨ́yo ŋwɨrárɨgɨ́áwa aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ éɨ́ nɨrómáná ámáyo uréwapɨyarɨŋoɨ.” uráná \v 26 aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ awí mearoarɨgɨ́áwa tɨ́nɨ wigɨ́ seáyɨ e wurɨ́nɨgɨ́o tɨ́nɨ awamɨ ámɨ ɨ́á xɨrɨpɨ́rɨ nánɨ nuro aí awa uréwapɨyarɨ́ná arɨ́á wiarɨgɨ́áyɨ́ sɨ́ŋá neaeapɨ́rɨxɨnɨrɨ wáyɨ́ nɨwiro nánɨ awamɨ ɨ́á nɨxero nɨméra nɨbɨróná uyɨ́niɨ́ wí mɨmépegɨ́awixɨnɨ. \s1 Wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa Judayɨ́ mebáowamɨ masɨsɨ́á mɨwí urɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 27 Wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwamɨ nɨmeáa nɨbɨro Judayɨ́ mebáowa awí eánɨgɨ́e éɨ́ uráráná apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyo seáyɨ e wimónɨŋo xwɨyɨ́á numearɨrɨ́ná \v 28 re urɨŋɨnigɨnɨ, “None arɨ́á jɨyikɨ́ nɨseaorane sekaxɨ́ ‘Segɨ́ uréwapɨyarɨgɨ́o nánɨ sɨnɨ muréwapɨyipa époyɨ.’ searɨ́agwɨ aí soyɨ́né arɨ́kí o nánɨ nuréwapɨyiróná segɨ́ uréwapɨyarɨgɨ́ápɨ rɨxa Jerusaremɨ tɨ́yo nɨyonɨ ɨ́á menárɨnɨgoɨ. None xeŋwone nánɨ re oneaiaiwípoyɨnɨrɨ, ‘Awa omɨ nɨpɨkiro nánɨ reá roánɨgɨ́áwarɨ́anɨ?’ oneaiaiwípoyɨnɨrɨ uréwapɨyarɨgɨ́oyɨ́nérɨnɨ.” urɨ́agɨ aí \v 29 Pitao tɨ́nɨ wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́á wɨ́a tɨ́nɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámá neararɨgɨ́ápɨ marɨ́áɨ, Gorɨxo neararɨŋɨ́pɨnɨ pɨ́rɨ́ wiaíkipaxɨ́ mimónɨŋwɨnɨ. Ayɨnánɨ soyɨ́né arɨ́á jɨyikɨ́ nɨneaorɨ nearɨgɨ́ápɨ wiaíkiarɨŋwɨnɨ. \v 30 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Jisasomɨ soyɨ́né nɨpɨkiróná yoxáɨ́yo yekwɨ́roárɨgɨ́a aiwɨ Ŋwɨ́á negɨ́ arɨ́owa eŋíná dánɨ nɨxɨ́da bagɨ́oyá dɨŋɨ́yo dánɨ o ámɨ wiápɨ́nɨmeaŋɨ́rɨnɨ. \v 31 O ayɨ́ Gorɨxo gɨ́ wé náúmɨnɨ onɨŋweanɨrɨ seáyɨ e nɨwimɨxɨrɨ́ná ‘Xiáwowayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaroŋɨ́ wo imónɨrɨ mɨxɨ́ ináyɨ́ wo imónɨrɨ éwɨnɨgɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ wimɨxɨŋɨ́rɨnɨ. Isɨrerene negɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨŋwápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ mamorane yokwarɨmɨ́ neaiipaxɨ́ imónɨrane yanɨ́wá nánɨ o rɨxa e nimónɨrɨ xanoyá wé náúmɨnɨ ŋweanɨ. \v 32 None seararɨŋwá apɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrane nánɨ mɨ́konerɨnɨ. Kwíyɨ́pɨ enɨ ‘Apɨ neparɨnɨ.’ oyaiwípoyɨnɨrɨ neaíwapɨyarɨŋɨ́rɨnɨ. Nonenɨ marɨ́áɨ, ámá Gorɨxomɨ maŋɨ́ pɨ́rɨ́ mɨwiaíkí arɨ́á wíɨ́á gɨyɨ́ gɨyo enɨ xegɨ́ kwíyɨ́pɨ rɨxa mɨnɨ wiŋɨ́rɨnɨ.” urɨgɨ́awixɨnɨ. \p \v 33 Xwɨrɨxɨ́ mearɨgɨ́áwa xwɨyɨ́á e rarɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwiro wikɨ́ rɨ́á ápiáwɨ́nɨŋɨ́ nɨwero opɨkianeyɨnɨro wimónɨŋɨnigɨnɨ. \v 34 Opɨkianeyɨnɨro wimónarɨ́ná ámá wo —O xegɨ́ yoɨ́ Gamerieroyɨ rɨnɨŋorɨnɨ. O Parisi worɨnɨ. Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ uréwapɨyarɨŋɨ́ worɨnɨ. Nuréwapɨyirɨ́ná naŋɨ́nɨ neŋwɨperɨ rarɨŋo eŋagɨ nánɨ ámá nɨ́nɨ wé íkwiaŋwɨ́yónɨŋɨ́ ŋwɨrárɨgɨ́orɨnɨ. O xwɨyɨ́á urɨnɨ nánɨ awí eánɨgɨ́e éɨ́ nɨrómáná sekaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá rowamɨ bɨ onɨmiápɨ bɨ́amɨ wárɨ́poyɨ.” nurɨrɨ rɨxa bɨ́amɨ wáráná \v 35 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ Isɨreroyɨ́né xwɨyɨ́á bɨ osearɨmɨnɨ. ‘Ámá rowamɨ owianeyɨ.’ yaiwiarɨgɨ́ápɨ sɨnɨ mepa neróná xámɨ dɨŋɨ́ píránɨŋɨ́ mópoyɨ. \v 36 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Eŋíná onɨmiápɨ ámá Tiudasoyɨ rɨnɨŋo eŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ mópoyɨ. O xewanɨŋo nánɨ re rɨnɨŋɨnigɨnɨ, ‘Ámɨná seáyɨ e imónɨŋá wonɨrɨnɨ.’ nɨrɨnɨrɨ yarɨ́ná ámá 400 xwɨyɨ́á o rɨŋɨ́pɨ arɨ́á nɨwiro nánɨ gwɨ́ numónɨro yarɨ́ná émáyɨ́ omɨ pɨkíáná xegɨ́ gwɨ́ mónɨgɨ́áwa wɨwínɨ éɨ́ umigɨ́awixɨnɨ. Éɨ́ umíagɨ́a nánɨ o oemɨnɨrɨ eŋɨ́pɨ surɨ́má yárɨŋɨnigɨnɨ. \v 37 E nemáná eŋáná ámá ámɨ wo —Gariri pɨropenɨsɨ́yo dáŋɨ́ Judasoyɨ rɨnɨŋo nánɨ rarɨŋɨnɨ. O gapɨmanɨ́yɨ́ ámá nɨ́nɨ yoɨ́ ŋwɨrárɨgɨ́íná nɨwiápɨ́nɨmearɨ xegɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ ámá wí o tɨ́nɨ gwɨ́ numónɨro ‘Émáyo mɨxɨ́ oxɨ́dowáraneyɨ.’ nɨrɨro yarɨ́ná omɨ anɨ́nɨmɨxɨ́agɨ́a omɨ arɨ́á wigɨ́áyɨ́ enɨ wɨwínɨ éɨ́ umiamogɨ́awixɨnɨ. \v 38 Ayɨnánɨ ámá rowa yanɨro yarɨgɨ́ápɨ pɨ́rɨ́ mɨwiaíkipa nero wé ɨ́á umɨxeánɨ́poyɨ. Ámá rowa Gorɨxoyá dɨŋɨ́yo dánɨ marɨ́áɨ, wigɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ nipɨmoárɨro nerɨ́náyɨ́, wa awamɨ xopɨrárɨ́ wipɨ́rɨ́á eŋagɨ nánɨ xe éɨ́rɨxɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨ́poyɨ. \v 39 E nerɨ aí awa wigɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ marɨ́áɨ, Gorɨxoyá dɨŋɨ́yo dánɨ nerɨ́náyɨ́, soyɨ́né xopɨrárɨ́ wí wipaxɨ́ menɨnɨ. E owianeyɨnɨro nerɨ́náyɨ́, Gorɨxo tɨ́nɨ mɨxɨ́nɨŋɨ́ inɨ́agɨ́a sɨŋwɨ́ ainenɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwamɨ rɨ́nɨŋɨ́ wíagɨ́a aí yayɨ́ egɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 40 Xwɨrɨxɨ́ umearɨgɨ́áwa Gameriero “E époyɨ.” urɨ́ɨ́pɨ arɨ́á nɨwiro nɨxɨ́dɨro nánɨ wamɨ “Wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwamɨ nɨwirɨmeámɨ ɨ́wiapɨ́poyɨ.” nurɨmáná rɨxa nɨméra ɨ́wiapáná sɨkwɨ́á ragɨ́ pɨ́rɨ́ uyɨkímɨ́ nero ŋwɨ́ ikaxɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Jisaso nánɨ sɨnɨ bɨ muréwapɨyipa éɨ́rɨxɨnɨ.” nurɨro wárɨgɨ́awixɨnɨ. \v 41 Wáráná awa xwɨrɨxɨ́ umearɨgɨ́áwa tɨ́ŋɨ́ e dánɨ nɨpeyearo nuróná re nɨyaiwiro nánɨ, “Gorɨxo Jisasomɨ xɨ́darɨŋwáone ayá neaimoarɨŋɨ́ neaikárɨ́ápɨ xɨxenɨ meapaxowarɨ́anɨrɨ xe ɨ́á xero iwaŋɨ́ mépero éɨ́rɨxɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ neanɨ́ɨ́rɨ́anɨ?” nɨyaiwiro nánɨ yayɨ́ néra nuro \v 42 íníná sɨ́á ayɨ́ ayo aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ dánɨranɨ, ámá aŋɨ́ wiwá wiwámɨ dánɨranɨ, arɨ́kí uréwapɨyiro wáɨ́ urɨmero neróná “Ámá Gorɨxo yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ urowárénapɨŋo, arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáo, ayɨ́ Jisasorɨnɨ.” urɨgɨ́awixɨnɨ. \c 6 \s1 Seáyɨ́ wipɨ́rɨ́a nánɨ ámá wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú rɨ́peagɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Íná Jisasomɨ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ ámɨ wí tɨ́nɨ sayá nimóga nuróná wigɨ́ Judayɨ́ émáyɨ́ tɨ́ŋɨ́mɨnɨ xɨrɨgɨ́áyɨ́ wí nɨwiápɨ́nɨmearo Judayɨ́ aŋɨ́ ná tɨ́ŋɨ́ e xɨrɨgɨ́áyo anɨŋúmɨ́ ikaxɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Negɨ́ yarɨŋwápa sɨ́á ayɨ́ ayo aiwá yaŋɨ́ nɨwia nuróná negɨ́ apɨxɨ́ aníwamɨ soyɨ́né pí nánɨ múroarɨŋoɨ?” anɨŋúmɨ́ ikaxɨ́ e nura warɨ́ná \v 2 Jisasoyá wiepɨsagɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú imónɨgɨ́áwa nɨwiápɨ́nɨmearo ámá Jisasomɨ xɨ́darɨgɨ́á sɨyikɨ́ imónɨgɨ́á nɨyonɨ “Eɨnɨ.” nurɨro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “None aiwánɨ yaŋɨ́ seaiapanɨ nánɨ xwɨyɨ́á Gorɨxoyá searéwapɨyarɨŋwápɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨrɨ́ná ‘Ayɨ́ naŋɨ́ menɨnɨ.’ neaimónarɨnɨ. \v 3 Ayɨnánɨ negɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, negɨ́ ámá naŋɨ́nɨ yarɨgɨ́ápɨ nánɨ ɨ́á roárɨnɨŋowa nánɨnɨ yeyimá nearo wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú nánɨ nearáná none aiwá yaŋɨ́ nɨseaiapa emepɨ́rɨ́a nánɨ rɨ́peaanɨ́wɨnɨ. Ámá kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ ayá wí sɨxɨ́ wínɨrɨ dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ moro egɨ́áwa nánɨ rarɨŋwɨnɨ. \v 4 Awa aiwá apɨ yaŋɨ́ mearɨ́ná noneyɨ́ rɨpɨnɨ mimáyo nɨtɨnɨrane anɨŋɨ́ minɨ́ yanɨ́wárɨnɨ. Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ urɨrane ámá xwɨyɨ́á oyápɨ nánɨ xɨxenɨ nɨjɨ́á oimónɨ́poyɨnɨrɨ uréwapɨyirane yanɨ́wárɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 5 ámá Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́á nɨ́nɨ “Apánɨrɨnɨ.” nɨyaiwiro ámá wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú rowamɨ eyírogɨ́awixɨnɨ. Wo Sɨtipenoyɨ rɨnɨŋo —O Jisasomɨ eŋɨ́ neánɨrɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rorɨ kwíyɨ́pɨ ayá wí sɨxɨ́ wínɨrɨ eŋorɨnɨ. Ámɨ wo Piriporɨnɨ. Ámɨ wo Pɨrokorasorɨnɨ. Ámɨ wo Naikenaorɨnɨ. Ámɨ wo Taimonorɨnɨ. Ámɨ wo Pamenasorɨnɨ. Ámɨ wo Nikoraso —O émáyɨ́ aŋɨ́ yoɨ́ Adiokɨ dáŋɨ́ wo aiwɨ eŋíná dánɨ sɨwɨ́ xegɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ yarɨgɨ́ápɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmo Judayɨ́ yarɨgɨ́ápɨnɨ yarɨŋorɨnɨ. \v 6 Ámá awamɨ neyíroro wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨmeámɨ úáná wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa awa nánɨ Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ nurɨmáná eŋɨ́ neánɨro píránɨŋɨ́ éɨ́rɨxɨnɨrɨ wigɨ́ wé seáyɨ e wikwiárɨgɨ́awixɨnɨ. \p \v 7 Xwɨyɨ́á Gorɨxoyápɨ sɨnɨ nɨrɨga nemerɨ́ná ámá Jerusaremɨ ŋweagɨ́á Jisasomɨ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ ámɨ wínɨ ayá wí sayá nimóga nuro apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á obaxɨ́ enɨ arɨ́á nɨwiro dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rómáná xɨxenɨ egɨ́awixɨnɨ. \s1 Sɨtipenomɨ ɨ́á xɨrɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 8 Sɨtipeno, Gorɨxo xɨ́omɨ wá ayá wí wianɨrɨ eŋɨ́ sɨxɨ́ weámɨxɨrɨ eŋɨ́ eŋagɨ o ámá sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ emɨmɨ́ seáyɨ e imónɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ ayá rɨwamónɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ nɨwíwapɨya warɨ́ná \v 9 Judayɨ́yá rotú aŋɨ́ ámá Áxeŋwarɨ́ Minɨgɨ́áɨ rɨnɨŋɨ́yo awí eánarɨgɨ́á wa —Wa aŋɨ́ yoɨ́ Sairini dáŋowarɨnɨ. Wa aŋɨ́ yoɨ́ Arekɨsadɨria dáŋowarɨnɨ. Awa tɨ́nɨ wigɨ́ Judayɨ́ wínɨyɨ́ —Wa Sirisia pɨropenɨsɨ́yo dáŋowarɨnɨ. Wa Esia pɨropenɨsɨ́yo dáŋowarɨnɨ. Awa tɨ́nɨ nɨwiápɨ́nɨmearo Sɨtipeno tɨ́nɨ xwɨyɨ́á xɨmɨxɨmɨ́ ninɨro mɨxɨ́ nɨrɨnɨróná \v 10 kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ sɨxɨ́ wínɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ o dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ nɨmorɨ píránɨŋɨ́ reŋwɨpwearɨŋagɨ nánɨ wí xopɨrárɨ́ nɨwirɨ murɨpaxɨ́ imónɨgɨ́awixɨnɨ. \v 11 Xopɨrárɨ́ nɨwirɨ murɨpaxɨ́ nimónɨro nánɨ wigɨ́ wɨ́amɨ yumɨ́í ínɨmɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Omɨ nuxekwɨ́moro re rɨ́poyɨ, ‘O negɨ́ arɨ́o Mosesomɨ rɨperɨrɨ́nɨŋɨ́ umerɨ Gorɨxomɨ umerɨ yarɨŋagɨ arɨ́á wíwárɨnɨ.’ rɨ́poyɨ.” nurárɨmɨ nuro \v 12 omɨ wikɨ́ nɨwónɨro ɨ́á oxɨrɨ́poyɨnɨrɨ ámá sɨpɨ́áyo tɨ́nɨ ámɨnáowamɨ tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwamɨ tɨ́nɨ sɨ́mírírɨ́ xwɨyɨ́á nura nemero éáná ayɨ́ wikɨ́ wónɨ́agɨ nɨbɨro omɨ ɨ́á nɨxero nɨmeámɨ nuro Judayɨ́ mebáowa awí eánɨgɨ́e wárɨgɨ́awixɨnɨ. \v 13 E nemáná ámá omɨ yapɨ́ ouxekwɨ́mópoyɨnɨrɨ urɨ́áyɨ́ éɨ́ nɨroro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “O negɨ́ aŋɨ́ ŋwɨ́á riwá nánɨ sɨpí rɨrɨ negɨ́ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ nánɨ enɨ sɨpí rɨrɨ arɨ́kí yarɨŋorɨnɨ. \v 14 Rɨpɨ rarɨŋagɨ arɨ́á wíwá eŋagɨ nánɨ rarɨŋwɨnɨ, ‘Nasaretɨ dáŋɨ́ Jisaso aŋɨ́ riwá nɨpɨnearɨ sɨwɨ́ nene xɨ́danɨ́wá nánɨ Moseso nérowiápɨ́nɨrɨ nearagɨ́pɨ xwɨ́á iwenɨ nánɨ ámɨ sɨŋɨ́ bɨ érowiápɨ́nɨnɨ́árɨnɨ.’ rarɨŋagɨ arɨ́á wíwá eŋagɨ nánɨ rarɨŋwɨnɨ.” urarɨ́ná \v 15 mebáowa xwɨrɨxɨ́ umearɨgɨ́e ŋweagɨ́áwa nowanɨ omɨ sɨŋwɨ́ agwɨ́ nɨwɨnɨróná xegɨ́ sɨ́mɨmaŋɨ́ aŋɨ́najowayá sɨ́mɨmaŋɨ́nɨŋɨ́ xwɨnɨ́á eaarɨŋagɨ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. \c 7 \s1 Sɨtipeno xwɨrɨxɨ́ umearɨgɨ́áwamɨ rɨrɨmɨ́ wiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyo seáyɨ e wimónɨŋo Sɨtipenomɨ yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Xwɨyɨ́á joxɨ rɨxekwɨ́moarɨgɨ́ápɨ neparanɨ?” urɨ́agɨ \v 2 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nɨgɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né tɨ́nɨ ápoyɨ́né tɨ́nɨ xwɨyɨ́á bɨ searɨmɨ nánɨ arɨ́á nípoyɨ. Eŋíná negɨ́ arɨ́o Ebɨrɨ́amo aŋɨ́ yoɨ́ Xaranɨyo nánɨ mú sɨnɨ xwɨ́á Mesopotemia rɨnɨŋɨ́pimɨ ŋweaŋáná Ŋwɨ́á aŋɨ́namɨ anɨŋɨ́ seáyɨ e nimónɨrɨ ŋweaŋo xɨ́o tɨ́ŋɨ́ e nɨrónapɨrɨ \v 3 re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Joxɨ xwɨ́á dɨxɨ́ rɨnáí rɨxɨrɨŋe tɨ́nɨ dɨxɨ́ rɨrɨxɨ́meáyo tɨ́nɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ xwɨ́á nionɨ sɨwá simɨ́aé nánɨ úɨrɨxɨnɨ.’ urɨ́agɨ \v 4 Karɨdiayɨ́ aŋɨ́yo xɨ́o ŋweaŋe pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ Xaranɨyo nɨrémorɨ nurɨ́nɨrɨ́ná xano e nɨpémáná eŋáná Gorɨxoyá dɨŋɨ́yo dánɨ nɨŋweaxa nɨbɨrɨ xwɨ́á agwɨ seyɨ́né ŋweagɨ́ápimɨ ŋweaagɨ́rɨnɨ. \v 5 Apimɨ ŋweaagɨ́ aiwɨ Gorɨxo xwɨ́á apɨ onɨmiá bɨkwɨ nánɨ aí ‘Aga joxɨ dɨxɨ́rɨnɨ.’ nurɨrɨ mɨwiagɨ́ eŋagɨ nánɨ o sɨnɨ sɨŋɨ́ nɨŋwearɨ nemerɨ́ná ‘Xwɨ́á rɨpɨ nionɨ gɨ́rɨnɨ.’ wí rɨpaxɨ́ imónagɨ́manɨ. E nerɨ aí o sɨnɨ niaíwɨ́ memeá eŋáná Gorɨxo sɨ́mɨmaŋɨ́yo dánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Joxɨ tɨ́nɨ dɨxɨ́ rárɨ́awé tɨ́nɨ segɨ́ imónɨnɨ́a nánɨ seaiapɨmɨ́árɨnɨ.’ nurɨrɨ aiwɨ \v 6 rɨpɨ́nɨŋɨ́ enɨ urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Dɨxɨ́ rárɨ́awé nuro ámá aŋɨ́ mɨdáŋɨ́yɨ́ nimónɨro émáyɨ́ aŋɨ́ wíyo ŋweaŋáná omɨŋɨ́ rɨ́á tɨ́ŋɨ́ nɨwiro numépero yarɨ́ná xwiogwɨ́ 400 múronɨ́árɨnɨ. \v 7 Dɨxɨ́ rárɨ́awéyo ámá gwɨ́ axɨ́rímɨ omɨŋɨ́ rɨ́á tɨ́ŋɨ́ wipɨ́rɨ́áyo xamɨŋɨ́yo nionɨ rɨ́á umeáráná dɨxɨ́ rárɨ́awéyɨ́ e nɨŋweagɨ́asáná e pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nɨbɨro xwɨ́á rɨpimɨ dánɨ Gorɨxonɨ yayɨ́ nɨnɨmero seáyɨ e nɨmepɨ́rɨ́árɨnɨ.’ Negɨ́ arɨ́omɨ xwɨyɨ́á e nurɨmáná \v 8 re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Nionɨ “E seaiimɨ́árɨnɨ.” réroárɨ́ápɨ nánɨ dɨŋɨ́ morɨ́a nánɨ sɨ́mɨmajɨ́ó rɨpɨ éɨrɨxɨnɨ.’ urɨ́agɨ Ebɨrɨ́amo xewaxo Aisakomɨ nemearɨ́ná rɨxa sɨ́á wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú wo nórɨmáná eŋáná iyɨ́ sɨ́mɨ́ sɨ́ó wákwiŋɨnigɨnɨ. Aisako e dánɨ Jekopomɨ nemearɨ iyɨ́ sɨ́mɨ́ sɨ́ó wákwiŋɨnigɨnɨ. Jekopo e dánɨ negɨ́ arɨ́o írɨŋowa wé wúkaú sɨkwɨ́ waú awamɨ nemearɨ́ná enɨ iyɨ́ sɨ́mɨ́ sɨ́ó wákwiŋɨnigɨnɨ. \v 9 Arɨ́o írɨŋɨ́ awa Josepomɨ sɨpí dɨŋɨ́ nɨwiaiwiro ‘Isipɨyɨ́ aŋɨ́yo xɨnáínɨŋɨ́ nimónɨrɨ omɨŋɨ́ nɨwiirɨ́ná, ananɨrɨnɨ.’ nɨwiaiwiro nɨgwɨ́ xeanɨro nánɨ bɨ́ egɨ́awixɨnɨ. Omɨ e sɨpí wíagɨ́a aí sɨnɨ Gorɨxo anɨŋɨ́ dɨŋɨ́ nukɨkayorɨ \v 10 Isipɨyɨ́ xeanɨŋɨ́ wikárɨgɨ́e dánɨ éɨ́ numínɨrɨ́ná oyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ Isipɨyɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Peroyɨ rɨnɨŋoyá sɨŋwɨ́ tɨ́ŋɨ́ e dánɨ Josepo dɨŋɨ́ niɨ́á winɨpaxɨ́ rɨrɨ píránɨŋɨ́ neŋwɨperɨ rɨrɨ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ nánɨ gapɨmanɨ́ ámɨnáo oimónɨrɨ Isipɨyɨ́ aŋɨ́ nɨyonɨ tɨ́nɨ xɨ́oyá aŋɨ́ tɨ́nɨ meŋweanɨ́a nánɨ rɨ́peaŋɨnigɨnɨ. \v 11 Josepo gapɨmanɨ́ nimónɨrɨ meŋweaŋáná Isipɨyɨ́ aŋɨ́yo tɨ́nɨ Kenanɨyɨ́ aŋɨ́yo tɨ́nɨ aiwá nánɨ dɨ́wɨ́ nikeamónɨro sɨyikɨ́ eánɨgɨ́awixɨnɨ. Negɨ́ arɨ́owa enɨ aiwá nánɨ pɨ́á neróná bɨ mɨmanɨpaxɨ́ nimónɨro aiwɨ \v 12 arɨ́o Jekopo xwɨyɨ́á ‘Isipɨyɨ́ aŋɨ́yo aiwá wenɨ.’ rɨnarɨŋagɨ arɨ́á nɨwirɨ nánɨ negɨ́ arɨ́o írɨŋowa iwamɨ́ó nuro meapɨ́rɨ́a nánɨ urowárɨŋɨnigɨnɨ. \v 13 Ámɨ rɨ́wɨ́yo aiwá bɨ́ yanɨro úáná Josepo xewanɨŋo nánɨ áwaŋɨ́ nurɨrɨ ‘Segɨ́ sérɨxɨ́meáonɨrɨnɨ.’ urɨ́agɨ Isipɨyɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Peroyɨ rɨnɨŋo Josepomɨ xanɨmɨrówa tɨ́nɨ xexɨrɨ́meáyɨ́ tɨ́nɨ nánɨ nɨjɨ́á imónɨŋɨnigɨnɨ. \v 14 Josepo gɨ́ ápɨmɨrówa weapɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ xwɨyɨ́á yaŋɨ́ wiowárɨ́agɨ epówa o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨweróná oxɨ́ apɨxɨ́ niaíwɨ́ nɨ́nɨ ayɨ́ ámá 75 nɨwero \v 15 Bɨkwɨ́yo nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pa Jekopo Isipɨyɨ́ aŋɨ́yo nánɨ nɨwerɨ e dánɨ nɨpémáná eŋáná negɨ́ arɨ́o írɨŋowa enɨ e dánɨ pegɨ́awixɨnɨ. \v 16 Pɨyɨ́ awamɨ xwɨ́á weyáranɨro nánɨ nɨmeámɨ Kenanɨyɨ́ aŋɨ́yo Sekemɨyɨ rɨnɨŋe nánɨ nɨmeámɨ nɨyiro sɨ́ŋá óɨ́ arɨ́o Ebɨrɨ́amo Xamomɨ ɨ́wiárɨ́awéyo nɨgwɨ́ nɨwirɨ bɨ́ eŋɨ́yimɨ tɨgɨ́awixɨnɨ. \p \v 17 Rɨxa Gorɨxo arɨ́o Ebɨrɨ́amomɨ sɨ́mɨmaŋɨ́yo dánɨ ‘Dɨxɨ́ rárɨ́awéyo e nɨwiimɨ́árɨnɨ.’ urɨŋɨ́pɨ parɨmonɨ́áyi rɨxa aŋwɨ e imónarɨ́ná negɨ́ arɨ́owa Isipɨyɨ́ aŋɨ́yo dánɨ sayá nimóga warɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. \v 18 Ámá arɨ́o Josepo eŋɨ́pɨ nánɨ majɨ́á imónɨŋɨ́ wo mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ Isipɨyɨ́ aŋɨ́yo nɨmeŋwearɨ́ná \v 19 negɨ́ arɨ́owamɨ nepaxɨŋɨ́ pákínɨ́ nimónɨrɨ wíwapɨyirɨ wigɨ́ niaíwɨ́ sɨŋɨ́ xɨrɨ́áyɨ́ yɨ́wɨ́ tɨmearɨgɨ́ápimɨ dánɨ pɨyɨ́ oenɨrɨ sɨpí wikárɨrɨ eŋorɨnɨ. \v 20 O ayo e wikárarɨ́ná niaíwɨ́ wo —O negɨ́ arɨ́o Mosesoyɨ rɨnɨŋorɨnɨ. Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ niaíwɨ́ awiaxorɨnɨ. Omɨ xɨnáí nɨxɨrɨrɨ xanɨyaú egɨ́ aŋɨ́yo emá waú wo nɨmeŋweagɨ́isáná \v 21 Pero urarɨŋɨ́pa neri pɨyɨ́ oenɨrɨ nánɨ wí e xegɨ́pɨ wɨ́ráráná xɨ́omɨ xegɨ́ xemiáí íwo wí e wɨ́rárɨnɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ nɨmearɨ píránɨŋɨ́ nɨmerɨ́ná xegɨ́ xewaxónɨŋɨ́ nɨméra uŋɨnigɨnɨ. \v 22 Ayɨnánɨ negɨ́ arɨ́o Moseso Isipɨyɨ́ aŋɨ́yo sɨkurɨ́á yagɨ́ápɨ xɨ́o enɨ sɨkurɨ́á néɨsáná Isipɨyɨ́yá nɨjɨ́á imónagɨ́ápɨ xɨxenɨ nɨpɨnɨ nɨjɨ́á nimónɨrɨ xwɨyɨ́á rɨrɨ omɨŋɨ́ erɨ enɨ́a nánɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ níga wiápɨ́nɨmeaŋɨnigɨnɨ. \v 23 E nerɨ aí xegɨ́ xwiogwɨ́ nɨ́nɨ rɨxa 40 imónáná re wimónɨŋɨnigɨnɨ, ‘Gɨ́ nɨrɨxɨ́meá Isɨrerɨyo bɨ nurɨ sɨŋwɨ́ owɨnɨmɨnɨ.’ nɨwimónɨrɨ nánɨ nurɨ \v 24 wenɨŋɨ́ éɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Isipɨyɨ́ wo xɨ́o xegɨ́ xexɨrɨ́meáyɨ́ womɨ sɨpí nɨwikárɨrɨ iwaŋɨ́ mépearɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ ‘Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáomɨ ourakiowárɨmɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ Isipɨyomɨ xɨ́omɨ enɨ iwaŋɨ́ bɨ oeámɨnɨrɨ éɨ́yɨ́ pɨyɨ́ nɨpɨkirɨ tɨŋɨnigɨnɨ. \v 25 Pɨyɨ́ nɨpɨkirɨ nɨtɨrɨ́ná gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́ re niaiwipɨ́ráoɨnɨrɨ éɨ́yɨ́, ‘O yarɨŋɨ́pimɨ dánɨ Gorɨxo gwɨ́nɨŋɨ́ ŋweaŋwaéne neaíkweawárɨmɨnɨrɨ nánɨ rɨ́a yarɨnɨ?’ niaiwipɨ́ráoɨnɨrɨ éɨ́yɨ́ xewanɨŋo yaiwíɨ́pa axɨ́pɨ e mɨwiaiwigɨ́awixɨnɨ. \v 26 Sá weŋo wɨ́ápɨ tɨ́nɨ xegɨ́ Isɨrerɨyɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nurɨ waú mɨxɨ́ inarɨŋagɨ́i nɨwɨnɨrɨ pɨyɨ́á owɨ́rɨmɨnɨrɨ nánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Ámá axɨ́ rowagwí, pí nánɨ axowagwínɨ iwaŋɨ́ xaíwɨ́ eánarɨŋiɨ?’ urɨ́agɨ \v 27 wɨ́omɨ xaíwɨ́ nearɨ xopɨrárɨ́ wimɨnɨrɨ éo arɨ́o Mosesomɨ nɨxoyɨ́piowárɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Go simɨxɨ́agɨ joxɨ neameŋweaŋoxɨ imónɨrɨ xwɨyɨ́á píránɨŋɨ́ yeaimɨxɨpaxoxɨ imónɨrɨ nerɨ yarɨŋɨnɨ? \v 28 Joxɨ agíná Isipɨyomɨ pɨkiŋɨ́pa nionɨ enɨ nɨpɨkímɨnɨrɨ rɨyarɨŋɨnɨ?’ urɨ́agɨ \v 29 arɨ́o Moseso arɨ́á e nɨwimo éɨ́ nurɨ aŋɨ́ mɨdáŋɨ́ wo nimónɨrɨ Midianɨyɨ́ aŋɨ́yo nɨŋwearɨ apɨxɨ́ nɨmeámáná niaíwɨ́ waú nemearɨ nɨŋweaŋɨsáná \v 30 rɨxa xwiogwɨ́ 40 múróáná ámá dɨŋɨ́ meaŋe dɨ́wɨ́ Sainai tɨ́ŋɨ́mɨnɨ emearɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Íkɨ́á eŋɨ́ tɨ́ŋɨ́ wɨnáɨna rɨ́á ná mɨnɨ́ ápiáwɨ́nɨ wearɨŋe dánɨ aŋɨ́najɨ́ wo sɨŋánɨ wimónɨŋɨnigɨnɨ. \v 31 Arɨ́o Moseso íkɨ́á ana rɨ́á ná mɨnɨ́ ápiáwɨ́nɨ wearɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná xɨ́o wɨnarɨŋɨ́pɨ nánɨ ududɨ́ nerɨ ‘Píránɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ owɨnɨmɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ aŋwɨ e warɨ́ná Ámɨnáo re urɨŋɨnigɨnɨ, \v 32 ‘Nionɨ Ŋwɨ́á dɨxɨ́ arɨ́owa Ebɨrɨ́amo tɨ́nɨ Aisako tɨ́nɨ Jekopo tɨ́nɨ awa nɨxɨ́dagɨ́onɨrɨnɨ.’ urɨ́agɨ arɨ́o Moseso sɨrɨ́ nɨpɨkínɨrɨ óɨ́ nikárɨnɨrɨ nánɨ ‘Ámɨ sɨŋwɨ́ bɨ tɨ́nɨ owɨnɨmɨnɨ.’ mɨwimónɨpa yarɨŋagɨ aiwɨ \v 33 Ámɨnáo re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Xwɨ́á joxɨ roŋe ŋwɨ́á imónɨŋe eŋagɨ nánɨ dɨxɨ́ sɨkwɨ́ sú yoáreɨ. \v 34 Isipɨyɨ́ aŋɨ́yo dánɨ gɨ́ ámáyo umépeanɨro wikárarɨgɨ́ápɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨrɨ amɨpí nɨ́nɨ wikárarɨgɨ́ápɨ nánɨ “Yeyɨ!” rarɨŋagɨ́a arɨ́á wirɨ eŋáonɨ yeáyɨ́ wimɨxɨ́ɨmɨgɨnɨrɨ nánɨ weaparɨŋɨnɨ. Ayɨnánɨ joxɨ wiápɨ́nɨmeaɨ. Nionɨ “Isipɨyɨ́ aŋɨ́yo nánɨ orɨrowáraumɨnɨ.” nimónarɨnɨ.’ urɨŋɨnigɨnɨ.” \v 35 Sɨtipeno e nurɨrɨ ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá o —O xámɨ re urɨgɨ́íorɨnɨ, ‘Go simɨxɨ́agɨ joxɨ neameŋweaŋoxɨ imónɨrɨ xwɨyɨ́á píránɨŋɨ́ yeaimɨxɨpaxoxɨ imónɨrɨ nerɨ yarɨŋɨnɨ?’ urɨgɨ́íorɨnɨ. O aŋɨ́najɨ́ íkɨ́á onɨmiánáɨna tɨ́ŋɨ́ e dánɨ sɨŋánɨ wimónɨŋo eŋɨ́ sɨxɨ́ weámɨxáná arɨ́owamɨ yeáyɨ́ uyimɨxemearɨ umeŋwearɨ éwɨnɨgɨnɨrɨ urowárɨŋo, ayɨ́ axo negɨ́ arɨ́o Mosesorɨnɨ. \v 36 Negɨ́ arɨ́owamɨ Isipɨyɨ́ aŋɨ́yo dánɨ nipemeámɨ uŋorɨnɨ. Aŋɨ́ ayo dánɨ nipemeámɨ umɨnɨrɨ nerɨ́ná ayá rɨwamónɨpaxɨ́ bɨ tɨ́nɨ emɨmɨ́ bɨ tɨ́nɨ nɨwíwapɨya urɨ ipí ayɨ́á rɨŋɨ́ rɨwoŋɨ́ tɨ́ŋɨ́ e dánɨ wíwapɨyirɨ ámá dɨŋɨ́ meaŋe nemeróná xwiogwɨ́ 40 múroarɨ́ná wíwapɨyirɨ eŋorɨnɨ. \v 37 Rɨpɨ enɨ negɨ́ arɨ́o Isɨrerowamɨ urɨŋo axorɨnɨ, ‘Segɨ́yɨ́ wo wɨ́á rókiamoarɨŋɨ́ nionɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ́a nánɨ Gorɨxo rɨ́peanɨ́árɨnɨ.’ urɨŋo, ayɨ́ axorɨnɨ. \v 38 Negɨ́ arɨ́owéyɨ́ ámá dɨŋɨ́ meaŋe awí neánɨro ŋweaŋáná dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́ Sainaiyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨyirɨ roŋáná aŋɨ́najɨ́ Gorɨxoyáo xwɨyɨ́á uragorɨnɨ. O seyɨ́né nɨjɨ́á imónɨpɨ́rɨ́a nánɨ enɨ xwɨyɨ́á Gorɨxoyá anɨpá mimónɨ́ anɨŋɨ́ íníná rɨnɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ aŋɨ́najo rarɨŋagɨ arɨ́á nɨwirɨ rɨ́wamɨŋɨ́ nearɨ wiŋɨnigɨnɨ. \v 39 E nerɨ aí negɨ́ arɨ́owéyɨ́ ‘Mosesomɨ awayinɨ arɨ́á owianeyɨ.’ mɨwimónɨ́ nero rɨ́wɨ́ numoro amɨpí Isipɨyɨ́ aŋɨ́yo weŋɨ́pɨ nánɨ ayá sɨpí nɨwirɨ nánɨ ‘Ámɨ e nánɨ mupaxenerɨ́anɨ?’ nɨyaiwinɨro \v 40 arɨ́o Mosesomɨ xogwáo Eronomɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, ‘Joxɨ ŋwɨ́á bɨ nene negɨ́ xɨ́danɨ́wá nánɨ neaimɨxeɨ. Nene re dánɨ apɨ xwaŋwɨ́ níkwónɨmɨ nuranéná apɨ xámɨ neameanɨ nánɨ neaimɨxeɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ rɨrarɨŋwɨnɨ. Ámá Moseso ro, nene Isipɨyɨ́ aŋɨ́yo dánɨ nɨneaipemeámɨ bɨŋo dɨ́wɨ́ rɨpimɨ peyíáná pí wímeáagɨ ámɨ rɨxa mɨweaparɨnɨnɨ? Nene majɨ́árɨnɨ.’ nurárɨmáná \v 41 sɨ́ŋá gorɨ́ bɨ awí neaárɨro apɨ tɨ́nɨ burɨmákaú miá xopaikɨgɨ́ nimɨxɨro naŋwɨ́ bɨ burɨmákaú miápɨ nánɨ rɨdɨyowá yanɨro nánɨ nɨmeámɨ nɨbɨro wigɨ́ wé tɨ́nɨ imɨxɨ́ápɨ nánɨ yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ néra ugɨ́awixɨnɨ. \v 42 Ayɨnánɨ Gorɨxo rɨ́wɨ́ numorɨ emá tɨ́nɨ sogwɨ́ tɨ́nɨ siŋɨ́ tɨ́nɨ nánɨ xe dɨŋɨ́ nɨkwɨ́róa úɨ́rɨxɨnɨrɨ wárɨŋɨnigɨnɨ. Wárɨ́agɨ ayɨ́ wɨ́á rókiamoagɨ́áwa Bɨkwɨ́yo Gorɨxo nánɨ nɨwurɨyiro eagɨ́á rɨpɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ egɨ́awixɨnɨ, ‘Isɨrerɨyɨ́né, ámá dɨŋɨ́ meaŋe nemero xwiogwɨ́ 40 múroarɨ́ná naŋwɨ́ nɨpɨkiro rɨdɨyowá wiagɨ́o, ayɨ́ Gorɨxonɨranɨ? Oweoɨ, nionɨmanɨ. \v 43 Isipɨyɨ́ aŋɨ́yo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nuróná senɨ́á aŋɨ́ ŋwɨ́á xegɨ́ yoɨ́ Morokɨyɨ rɨnɨŋɨ́piyá tɨ́nɨ ŋwɨ́á siŋɨ́nɨŋɨ́ imɨxɨnɨŋɨ́ Repanɨyɨ rɨnɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ —Ŋwɨ́á apiaú sewanɨŋɨ́yɨ́né xɨ́danɨro nánɨ imɨxɨgɨ́ápiaúrɨnɨ. Apiaú nɨmeámɨ ugɨ́á eŋagɨ nánɨ nionɨyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ mɨxɨ́ wa nɨbɨro xwɨrɨ́á nɨseaikɨxero seapɨkiomeáɨ́áyo nɨwirɨmeámɨ nuro aŋɨ́ xegɨ́ yoɨ́ Babironɨ tɨ́ŋɨ́ e orɨwámɨ dánɨ wárɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.’ Wɨ́á rókiamoagɨ́áwa Gorɨxo nánɨ e nɨwurɨyiro rɨ́wamɨŋɨ́ eagɨ́ápɨ tɨ́nɨ negɨ́ arɨ́owéyɨ́ xɨxenɨ egɨ́awixɨnɨ. \v 44 Negɨ́ arɨ́owa ámá dɨŋɨ́ meaŋe nemeróná senɨ́á aŋɨ́ —Senɨ́á aŋɨ́ iwá Gorɨxo Mosesomɨ ‘Ámá nimɨxɨróná e éɨ́rɨxɨnɨ. E éɨ́rɨxɨnɨ.’ urɨrɨ nimɨxɨróná iwá sɨŋwɨ́ nɨwɨnaxɨ́da úɨ́rɨxɨnɨrɨ sɨwá wirɨ éáná imɨxagɨ́iwárɨnɨ. Iwá Gorɨxo nánɨ nepaxɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ sɨwá wiagiwá enɨ nɨmeámɨ emeagɨ́árɨnɨ. \v 45 Ámá dɨŋɨ́ meaŋe nɨmeámɨ emeagɨ́áwa pegɨ́ámɨ dánɨ ámɨ wigɨ́ niaíwɨ́yɨ́ xamɨŋɨ́yɨ́ Josuao tɨ́nɨ senɨ́á aŋiwá nɨmearo émá gwɨ́ wɨrɨ́ wɨrí negɨ́ xwɨ́á rɨpimɨ ŋweaagɨ́áyo Gorɨxo mɨxɨ́ xɨ́dowárɨŋe dánɨ wiwanɨŋɨ́yɨ́ nurápɨro senɨ́á aŋɨ́ Gorɨxomɨ seáyɨ e umepɨ́rɨ́iwá nɨmeámɨ nɨbɨro nɨpákiróná ayɨ́ negɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Depito tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨpákía bagɨ́árɨnɨ. \v 46 Depito nánɨ Gorɨxo yayɨ́ winɨ́agɨ xɨ́omɨ Depito rɨxɨŋɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Ŋwɨ́á gɨ́ arɨ́o Jekopo rɨxɨ́dagoxɨ, aŋɨ́ joxɨ ŋwearɨ́a nánɨ wiwá onɨmɨrɨyinɨrɨ sɨŋwɨ́ naneɨ.’ urɨŋɨ́ aí \v 47 aŋɨ́ iwá Depito xamɨŋo mumɨrɨyiŋɨnigɨnɨ. Umɨrɨyiŋo, ayɨ́ xewaxo Soromonorɨnɨ. \v 48 E nerɨ aí Gorɨxo, seáyɨ émɨ imónɨŋo aŋɨ́ ámá mɨrarɨgɨ́áyo ŋweaarɨŋomanɨ. O nánɨ wɨ́á rókiamoagɨ́ wo xwɨyɨ́á nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ re eaŋɨ́rɨnɨ, \v 49 ‘Ámɨnáo re rɨŋoɨ, “Aŋɨ́na gɨ́ éɨ́ ŋweámɨ́a nánɨ íkwiaŋwɨ́narɨnɨ. Xwɨ́árímɨ gɨ́ sɨkwɨ́ ikwiárɨmɨ́a nánɨrɨnɨ. Nionɨ seáyɨ e seaimónɨŋáonɨ eŋagɨ nánɨ pí aŋɨ́ nɨmɨrɨyipɨ́ráoɨ? Wí e nionɨ sá ŋweámɨ́aé gíyɨ́ erɨnɨ? \v 50 Re rɨniaiwiarɨŋoɨ, ‘Xwɨ́árí tɨ́nɨ aŋɨ́na tɨ́nɨ xewanɨŋo mimɨxɨpa eŋɨ́rɨnɨ?’ rɨniaiwiarɨŋoɨ?” Ámɨnáo e rɨŋoɨ.’ Wɨ́á rókiamoagɨ́ wo e nɨrɨrɨ eaŋɨ́rɨnɨ.” Sɨtipeno e nurɨmáná \v 51 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Mɨŋɨ́ sɨwɨ́á nɨyiro ámá Gorɨxomɨ muxɨ́darɨgɨ́áyɨ́ yarɨgɨ́ápa aríkwɨ́kwɨ́ néra uro arɨ́á mɨwí ero yarɨgɨ́oyɨ́né íníná kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ sɨwá seainɨmɨnɨrɨ yarɨ́ná mɨrɨrakɨ́ inarɨgɨ́árɨnɨ. Segɨ́ arɨ́owa néra bagɨ́ápa axɨ́pɨ e yarɨgɨ́oyɨ́nérɨnɨ. \v 52 Wɨ́á rókiamoagɨ́áyo negɨ́ arɨ́owa xeanɨŋɨ́ mɨwikárɨgɨ́á wo rimónɨnɨ? Oweoɨ. Eŋíná ‘Gorɨxoyá wé rónɨŋo bɨnɨ́árɨnɨ.’ xwɨyɨ́á yaŋɨ́ e nɨwiro áwaŋɨ́ uragɨ́áwamɨ negɨ́ arɨ́owa nɨpɨkía bagɨ́a aiwɨ ríná soyɨ́né awa eŋíná dánɨ ragɨ́omɨ rɨ́wɨ́ numoro mɨyɨ́ nurɨro nánɨ pɨkigɨ́oyɨ́nérɨnɨ. \v 53 Gorɨxoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ rɨnɨŋɨ́pɨ aŋɨ́najowa Mosesomɨ urɨgɨ́ápimɨ dánɨ tɨ́gɨ́áyɨ́né imónɨŋagɨ́a aí nepa mimáyo nɨtɨnɨro mɨxɨ́darɨgɨ́oyɨ́nérɨnɨ.” Sɨtipeno e urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Sɨtipenomɨ sɨ́ŋá nearo pɨkigɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 54 Xwɨrɨxɨ́ umeanɨro nánɨ awí eánɨgɨ́áwa Sɨtipeno e rarɨŋagɨ arɨ́á nɨwiróná wikɨ́ rɨ́á ápiáwɨ́nɨŋɨ́ nɨwero nánɨ makɨrɨ́wɨ́ nɨmoro yarɨŋagɨ́a aiwɨ \v 55 Sɨtipeno Gorɨxoyá kwíyɨ́pɨ ayá wí sɨxɨ́ umímoŋo eŋagɨ nánɨ aŋɨ́namɨ sɨŋwɨ́ agwɨ́ anánɨ́ɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Wɨ́á Gorɨxo tɨ́ŋɨ́ e dánɨ pɨrónaparɨŋagɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨrɨ Jisaso oyá wé náúmɨnɨ éɨ́ roŋagɨ wɨnɨrɨ nerɨ \v 56 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ai, nionɨ rɨxa aŋɨ́na oxoánɨrɨ eŋagɨ wɨnɨrɨ ámá imónɨŋo Gorɨxoyá wé náúmɨnɨ éɨ́ roŋagɨ wɨnɨrɨ eŋɨnɨ.” uráná re egɨ́awixɨnɨ. \v 57 Arɨ́á nɨpɨ́rónɨro xwamiánɨ́ neróná omɨ ɨ́á xɨranɨro nánɨ axíná mɨ́rɨ́ nɨpumiro \v 58 ɨ́á nɨxero xɨxoyɨ́piɨ́ nɨméra nuro rɨxa aŋɨ́ apimɨ ákɨŋáyo bɨ́arɨwámɨ dánɨ sɨ́ŋá tɨ́nɨ eaanɨro yarɨgɨ́áwa wigɨ́ iyɨ́á nɨpírayiro ámá wo, Soroyɨ rɨnɨŋo oneameinɨro xɨ́oyá sɨkwɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nɨtayimáná \v 59 Sɨtipenomɨ sɨ́ŋá tɨ́nɨ neáa ugɨ́awixɨnɨ. Sɨ́ŋá tɨ́nɨ neáa warɨ́ná o rɨ́aiwá re rɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨná Jisasoxɨnɨ, gɨ́ dɨŋɨ́pɨ orɨŋwɨrárɨmɨnɨ.” nɨrɨmɨ \v 60 xómɨŋɨ́ nɨyɨkwirɨ ámɨ eŋɨ́ tɨ́nɨ rɨ́aiwá nɨrɨrɨ́ná re rɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, ‘Omɨ sɨpí wikárɨ́ápɨ nánɨ yokwarɨmɨ́ wiimɨ́ámanɨ.’ mɨyaiwipa eɨ.” nurárɨmɨ peŋɨnigɨnɨ. \c 8 \p \v 1 Soro xegɨ́ ámáowa Sɨtipenomɨ pɨkiarɨ́ná dɨŋɨ́ sɨpí bɨ mɨwí “Apánɨ yarɨŋoɨ.” yaiwiŋɨnigɨnɨ. \s1 Soro ámá Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyo xeanɨŋɨ́ wikárɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p Sɨ́á ayimɨ dánɨ ámá Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́á Jerusaremɨ ŋweagɨ́áyo xeanɨŋɨ́ rɨ́á tɨ́ŋɨ́ wikárarɨ́ná ayɨ́ nɨ́nɨ éɨ́ numiamoróná wí Judia pɨropenɨsɨ́yo amɨ amɨ ŋwearo wí Samaria pɨropenɨsɨ́yo amɨ amɨ ŋwearo nero aiwɨ wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa Jerusaremɨ dánɨ éɨ́ mugɨ́awixɨnɨ. \v 2 Ámá Gorɨxomɨ píránɨŋɨ́ xɨ́danɨro nánɨ anɨŋɨ́ minɨ́ yarɨgɨ́á wí Sɨtipeno pɨyomɨ nɨmeámɨ nuro xwɨ́á nɨweyárɨmáná ámɨxɨ́á nɨmero eŋɨ́ tɨ́nɨ ŋwɨ́ mieáagɨ́a aí \v 3 Soro re eŋɨnigɨnɨ. Ámá Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyo paimɨmɨ́ nɨwia nurɨ aŋɨ́ wiwá wiwámɨ nɨpáwirɨ pɨ́á nemerɨ oxɨ́ranɨ, apɨxɨ́ranɨ, ɨ́á nɨxerɨ níropémɨ nurɨ gwɨ́ aŋɨ́yo nɨŋwɨrára uŋɨnigɨnɨ. \s1 Samaria pɨropenɨsɨ́yo xwɨyɨ́á yayɨ́ neainarɨŋɨ́pɨ nánɨ wáɨ́ urɨmegɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 4 Ámá amɨ amɨ xɨ́dɨ́xɨ́dowárɨ́ éɨ́áyɨ́ éɨ́ numiamoróná xwɨyɨ́á Jisaso nánɨ wáɨ́ nurɨmero \v 5 wigɨ́ wo, Piripoyɨ rɨnɨŋo aŋɨ́ yoɨ́ Samaria rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨrémorɨ ámá Gorɨxo yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ urowárénapɨŋo nánɨ wáɨ́ urarɨ́ná \v 6 ámá ayá wí o tɨ́ŋɨ́ e epɨ́royɨ́ nero o nura uŋɨ́pɨ arɨ́á wiro emɨmɨ́ o néra uŋɨ́pɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨro neróná dɨŋɨ́ nawínɨ nimónɨmáná arɨ́á ókiarɨ́ mónɨgɨ́awixɨnɨ. \v 7 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. O yarɨŋɨ́pimɨ dánɨ imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨgɨ́áyɨ́ ámá ayo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nuróná xwamiánɨ́ nɨyárɨmɨ uro eŋɨ́ sɨwímɨ́ egɨ́áyɨ́ naŋɨ́ imónɨro sɨkwɨ́ ikɨ́ egɨ́áyɨ́ naŋɨ́ imónɨro yarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨro nánɨ omɨ arɨ́á ókiarɨ́ numónɨro \v 8 aŋɨ́ apimɨ dánɨ yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ néra ugɨ́awixɨnɨ. \p \v 9 Ámá wo —O xegɨ́ yoɨ́ Saimonorɨnɨ. Aŋɨ́ apimɨ dánɨ xegɨ́ ikayɨ́wɨ́ tɨ́nɨ ayáɨ́ mɨ́kɨ́ nikirɨ xegɨ́ yarɨŋɨ́pɨ yarɨ́ná ámá Samaria pɨropenɨsɨ́yo ŋweagɨ́áyɨ́ ududɨ́ wiagɨ́orɨnɨ. O e nerɨ nánɨ “Nionɨ seáyɨ e mimónɨŋáonɨrɨ́anɨ?” rɨnagorɨnɨ. \v 10 Ámá seáyɨ e nimónɨrɨ meŋweagɨ́áyɨ́ranɨ, ínɨmɨ wurɨ́nɨgɨ́áyɨ́ranɨ, aŋɨ́ apimɨ dáŋɨ́ nɨ́nɨ omɨ arɨ́á ókiarɨ́ numónɨro re ragɨ́orɨnɨ, “Eŋɨ́ sɨxɨ́ eánɨŋɨ́ Gorɨxoyáɨ rarɨŋwápɨ xɨ́o imónɨŋɨ́pɨ, ayɨ́ axɨ́pɨ o imónɨnɨ.” ragɨ́orɨnɨ. \v 11 Ayáɨ́ mɨ́kɨ́ nikirɨŋɨ́yo dánɨ xegɨ́ néra warɨŋɨ́pɨ yarɨ́ná ududɨ́ nikárɨnɨro nánɨ arɨ́á ókiarɨ́ numónɨro e ragɨ́orɨnɨ. \v 12 O nánɨ ámá aŋɨ́ apimɨ dáŋɨ́yɨ́ sɨnɨ e yaiwiarɨ́ná Piripo xwɨyɨ́á Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ umeŋweanɨ́a nánɨ rɨnɨŋɨ́ yayɨ́ neainarɨŋɨ́pɨ nánɨ wáɨ́ urɨrɨ Jisasɨ Kiraiso nánɨ wáɨ́ urɨrɨ yarɨŋagɨ arɨ́á nɨwiróná dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rogɨ́awixɨnɨ. Dɨŋɨ́ wɨkwɨ́róɨ́áyɨ́ oxɨ́ranɨ, apɨxɨ́ranɨ, wayɨ́ meagɨ́awixɨnɨ. \v 13 Saimono enɨ aí xwɨyɨ́á Piripo nɨra uŋɨ́pɨ nánɨ “Neparɨnɨ.” nɨyaiwirɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rorɨ wayɨ́ meaŋɨnigɨnɨ. E nemáná Piripomɨ wí pɨ́nɨ mɨwiárɨ́ anɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ nɨwɨnaxɨ́dɨmerɨ Piripo emɨmɨ́ tɨ́nɨ ayá rɨwamónɨpaxɨ́ seáyɨ e imónɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná ámɨ ámɨ ududɨ́ nikárɨga uŋɨnigɨnɨ. \p \v 14 Wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa wigɨ́ Jerusaremɨ ŋweagɨ́ámɨ dánɨ arɨ́á re nɨwiro nánɨ, “Samariayɨ́ xwɨyɨ́á Gorɨxoyá rɨxa arɨ́á nɨwiro umímɨnáoɨ.” arɨ́á e nɨwiro nánɨ wigɨ́ waú Pitaomɨ tɨ́nɨ Jonomɨ tɨ́nɨ urowárɨ́agɨ́a \v 15 awaú nɨweri kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ Samariayo enɨ wímeanɨ nánɨ Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ urɨgɨ́isixɨnɨ. \v 16 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Ámá ayɨ́ Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ wayɨ́ nɨmearo aiwɨ kwíyɨ́pɨ sɨnɨ mɨwaínɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ. Sɨnɨ mɨwaínɨ́ɨ́ eŋagɨ nánɨ awaú Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ nurɨmáná \v 17 o omɨ wé seáyɨ e ikwɨkwiárɨmɨ́ éáná kwíyɨ́pɨ ayo aínɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 18 Saimono wáɨ́ wurɨmeaiarɨgɨ́íwaú wé seáyɨ e wikwiárarɨgɨ́ípimɨ dánɨ Gorɨxo xegɨ́ kwíyɨ́pɨ ayo mɨnɨ wiarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ nɨgwɨ́ bɨ nɨroarɨ awaúmɨ mɨnɨ wimɨnɨrɨ nerɨ \v 19 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Awagwí yarɨgɨ́ípa nionɨ enɨ ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ nɨyonɨ wé wikwiáráná kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ aínɨnɨ nánɨ eŋɨ́ sɨxɨ́ eánɨŋɨ́ awagwí imónɨgɨ́ípɨ nionɨ enɨ bɨ neámɨxɨ́piyɨ.” urɨ́agɨ aí \v 20 Pitao re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ eŋɨ́ sɨxɨ́ eánɨŋɨ́ imónɨgwɨ́í Gorɨxo anɨpá yeaiapɨŋɨ́ rɨpɨ ‘Nɨgwɨ́ tɨ́nɨ bɨ́ epaxonɨrɨnɨ.’ yaiwiarɨŋagɨ nánɨ joxɨ dɨxɨ́ nɨgwɨ́ aí tɨ́nɨ anɨ́nɨ́ɨrɨxɨnɨ. \v 21 Dɨŋɨ́ joxɨyá ‘Awaú yarɨgɨ́ípa oemɨnɨ.’ yaiwiarɨŋɨ́pɨ Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ aga naŋɨ́ wí mimónɨŋagɨ nánɨ joxɨ yawawi tɨ́nɨ nawínɨ nɨkumɨxɨnɨrɨ yawawi yarɨgwɨ́ípɨ epaxɨ́ mimónɨŋɨnɨ. \v 22 Ayɨnánɨ sɨpí joxɨ emɨnɨrɨ éɨ́ rɨpɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamorɨ jɨwanɨŋoxɨ dɨxɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ ‘E oemɨnɨ.’ yaiwíɨ́pɨ nánɨ ‘Gorɨxo ananɨ yokwarɨmɨ́ rɨ́a niinɨrɨ́enɨŋoɨ?’ nɨyaiwirɨ rɨxɨŋɨ́ ureɨ. \v 23 Joxɨ yawawi sɨpí dɨŋɨ́ yeaiaiwiarɨŋɨ́pɨ ayá wí dɨŋɨ́ sɨxɨ́ rɨyiŋagɨ sɨŋwɨ́ nɨranɨrɨ ɨ́wɨ́ joxɨ yarɨŋɨ́pimɨ dánɨ gwɨ́nɨŋɨ́ yárɨnɨŋagɨ sɨŋwɨ́ nɨranɨrɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 24 Saimono re urɨŋɨnigɨnɨ, “Awagwí nɨrarɨgɨ́ípɨ wí mɨnímeapa oenɨrɨ nánɨ aiwanɨŋowagwí Ámɨnáomɨ yarɨŋɨ́ nɨwiípiyɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 25 E nemowaú egɨ́ sɨŋwɨ́ tɨ́nɨ Jisaso emearɨ́ná wɨnɨgɨ́ípɨ nánɨ urɨri xwɨyɨ́á Ámɨnáo nánɨ urɨri nɨyárɨmɨ aŋɨ́ e pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ Jerusaremɨ nánɨ nuríná Samariayɨ́ aŋɨ́ obaxɨ́ wíyo xwɨyɨ́á yayɨ́ neainarɨŋɨ́pɨ wáɨ́ nura múrogɨ́isixɨnɨ. \s1 Piripo ámá Itiopia dáŋɨ́ womɨ uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 26 Piripomɨ aŋɨ́najɨ́ Ámɨnáoyá wo nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ nɨwiápɨ́nɨmeámɨ óɨ́ Jerusaremɨ dánɨ aŋɨ́ Gasayɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nánɨ inɨŋɨ́yi —Óɨ́ ayi ámá dɨŋɨ́ meaŋe inɨŋɨ́yirɨnɨ. Ayi tɨ́ŋɨ́ e nánɨ uɨ.” urɨ́agɨ \v 27 o nɨwiápɨ́nɨmeámɨ nurɨ óɨ́yi tɨ́ŋɨ́ e nɨrémorɨ́ná wenɨŋɨ́ éɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Gapɨmanɨ́ Itiopia dáŋɨ́ wo —O Itiopiayɨ́ aŋɨ́yo meŋweaŋí Kadesíyɨ rɨnɨŋíyá amɨpí ayá tɨ́ŋɨ́ imónɨŋɨ́ nɨpɨnɨ meweŋo, ayɨ́ orɨnɨ. O Jerusaremɨ dánɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ seáyɨmɨ numemo barɨŋagɨ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. \v 28 O ámɨ xegɨ́ aŋɨ́ e nánɨ nurɨ́ná karɨ́ osɨ́ íropearɨŋɨ́pimɨ éɨ́ nɨŋweámáná xwɨyɨ́á Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́ Aisaiao nɨrɨrɨ eaŋɨ́pɨ ɨ́á nɨróa warɨŋagɨ \v 29 kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ Piripomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ nurɨ osɨ́ íropearɨŋɨ́pimɨ ŋweaŋomɨ wímeaɨ.” urɨ́agɨ \v 30 Piripo aŋɨ́nɨ mɨ́rɨ́ nurɨ aŋwɨ e dánɨ arɨ́á wíɨ́yɨ́ wiŋɨnigɨnɨ. O wɨ́á rókiamoagɨ́ Aisaiao nɨrɨrɨ eaŋɨ́pɨ ɨ́á nɨróa warɨŋagɨ arɨ́á nɨwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ ɨ́á roarɨŋɨ́pɨ mɨ́kɨ́pɨ nánɨ rɨxa nɨjɨ́á nimónɨmáná rɨroarɨŋɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 31 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wo mɨniepɨsipa nerɨ́náyɨ́, arɨge nerɨ mɨ́kɨ́pɨ nánɨ nionɨ nɨgɨ́pɨ nɨjɨ́á imónɨmɨ́ɨnɨ?” nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ nɨxemónapɨrɨ nionɨ tɨ́nɨ oŋweaaiyɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 32 Xwɨyɨ́á Bɨkwɨ́yo eánɨŋɨ́ o ɨ́á roarɨŋagɨ arɨ́á wiŋɨ́pɨ, ayɨ́ rɨpɨrɨnɨ, “Sipɨsipɨ́ nɨpɨkianɨro nánɨ nɨméra warɨgɨ́ápa omɨ enɨ axɨ́pɨ nɨméra ugɨ́awixɨnɨ. Sipɨsipɨ́ miáyo ɨ́á wɨwákwímɨ́ yarɨ́ná ogeŋɨ́ bɨ mɨrarɨŋɨ́pa o enɨ axɨ́pɨ maŋɨ́ bɨ mɨyoámoŋɨnigɨnɨ. \v 33 Ayá imɨmɨ́ wikárarɨ́ná ámá wo nurakirɨ ‘Ɨ́wɨ́ bɨ meŋorɨnɨ.’ murɨŋɨnigɨnɨ. Nɨpɨkíáná xwɨ́á tɨ́yo bɨ tɨ́nɨ mɨŋweaŋɨ́ nánɨ xegɨ́ ámá imónɨgɨ́áyo wiwanɨŋɨ́yɨ́ wikárɨgɨ́ápɨ nánɨ go áwaŋɨ́ urɨnɨ́árɨ́anɨ?” xwɨyɨ́á o ɨ́á roarɨŋagɨ wímeaŋɨ́pɨ ayɨ́ apɨrɨnɨ. \v 34 Itiopia dáŋɨ́ gapɨmano Piripomɨ yarɨŋɨ́ nɨwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Wɨ́á rókiamoago nɨrɨrɨ eaŋɨ́ apɨ xewanɨŋo nánɨ nɨrɨrɨ eaŋɨ́ranɨ? Ámá wo nánɨ nɨrɨrɨ eaŋɨ́ranɨ? Joxɨ ananɨ áwaŋɨ́ nɨrɨréɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 35 Piripo xwɨyɨ́á Bɨkwɨ́yo eánɨŋɨ́ ámáo ɨ́á róɨ́pimɨ dánɨ iwamɨ́ó nuréwapɨya nurɨ Jisaso nánɨ repɨyɨ́ wiŋɨnigɨnɨ. \p \v 36 Awaú sɨnɨ nerɨmeánɨmɨ óɨ́ ayimɨ nuri iniɨgɨ́ wú wearɨŋɨ́ e nɨrémori Itiopia dáŋɨ́ gapɨmano re urɨŋɨnigɨnɨ, “Sɨŋwɨ́ wɨneɨ. Iniɨgɨ́ e wearɨnɨ. Nionɨ ‘Wayɨ́ omeámɨnɨ.’ nɨnimónɨrɨ́náyɨ́, pí nɨrakioŋwɨrárarɨŋagɨ nánɨ wayɨ́ mɨmeapa epaxɨ́ imónɨmɨ́ɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 37 [Piripo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ dɨŋɨ́ bɨ bɨ mamó Jisasomɨnɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rorɨ́náyɨ́, ananɨ wayɨ́ meapaxɨ́ imónɨrɨ́ɨnɨ.” urɨ́agɨ o re urɨŋɨnigɨnɨ, “‘Jisasɨ Kiraiso Gorɨxomɨ xewaxorɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ nánɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roŋɨnɨ.” nurɨrɨ] \v 38 osɨ́ íropearɨŋɨ́pimɨ omɨŋɨ́ mearɨŋomɨ “Re ɨkwɨ́roáreɨ.” nurɨrɨ Piripo tɨ́nɨ Itiopia dáŋo tɨ́nɨ nayoari iniɨgɨ́yo nánɨ nɨweri nɨpáwiri e dánɨ Piripo ámá omɨ wayɨ́ umeaiŋɨnigɨnɨ. \v 39 Wayɨ́ numeairɨ awaú iniɨgɨ́yo dánɨ nímɨnɨmeámɨ peyarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Kwíyɨ́ Ámɨnáoyápɨ Piripomɨ aŋɨ́nɨ ménapɨŋɨnigɨnɨ. Aŋɨ́nɨ ménapáná Itiopia dáŋɨ́ gapɨmano Piripomɨ ámɨ sɨŋwɨ́ bɨ mɨwɨnɨpa nerɨ aiwɨ óɨ́ xegɨ́ warɨŋɨ́yimɨ nurɨ́ná yayɨ́ néra uŋɨnigɨnɨ. \v 40 Piripo wenɨŋɨ́ éɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. “Aŋɨ́ xegɨ́ yoɨ́ Asɨdotɨ rɨ́a rémóɨnɨ?” nɨyaiwirɨ e dánɨ nurɨ́ná aŋɨ́ óɨ́ e apɨ apɨ ikwɨ́rónɨŋɨ́yo xwɨyɨ́á yayɨ́ neainarɨŋɨ́pɨ wáɨ́ nura nɨmúrorɨ aŋɨ́ yoɨ́ Sisaria rɨnɨŋɨ́pimɨ rémoŋɨnigɨnɨ. \c 9 \s1 Soro Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roŋɨ́yi nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Soro sɨnɨ ámá Jisasomɨ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ pɨ́nɨ wiárɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ éɨ́ nɨremorɨ re nɨra nemerɨ́ná, “Jisasomɨ anɨŋɨ́ nuxɨ́dɨrónáyɨ́, mɨyɨ́ó rárárɨnɨŋɨ́yónɨŋɨ́ urɨ́kwínáná pɨpɨkímɨ́ wianɨ́wárɨnɨ.” nɨra nemerɨ́ná apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyo seáyɨ e wimónɨŋo tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nurɨ \v 2 omɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ aŋɨ́ yoɨ́ Damasɨkasɨ nánɨ nurɨ Judayene negɨ́ rotú aŋɨ́yo awí eánɨgɨ́áyɨ́ oxɨ́ranɨ, apɨxɨ́ranɨ, gɨyɨ́ gɨyɨ́ óɨ́ Jisaso tɨ́ámɨnɨ inɨŋɨ́yimɨ xɨ́darɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ́ná ɨ́á nɨxɨrɨrɨ gwɨ́ nɨjirɨ Jerusaremɨ re nánɨ nɨmeámɨ bɨmɨ́a nánɨ joxɨ payɨ́ bɨ Judayeneyá rotú aŋɨ́ wiwá wiwámɨ mewegɨ́áwa nánɨ nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ nearɨ niapowáreɨ.” nurɨrɨ o payɨ́ nearɨ mɨnɨ wiowáráná \v 3 Soro payɨ́ nurápɨrɨ nɨmeámɨ nurɨ nurɨ nurɨ rɨxa Damasɨkasɨ tɨ́ŋɨ́ e aŋwɨ e rémóáná re eŋɨnigɨnɨ. Aŋɨ́namɨ dánɨ wɨ́á nókiénapɨrɨ́ná omɨ wɨ́á wókiárɨŋɨnigɨnɨ. \v 4 Wɨ́á wókiáráná o xwɨ́áyo pɨ́kínɨmeááná re eŋɨnigɨnɨ. Aŋɨ́namɨ dánɨ xwɨyɨ́á re rɨnénapɨŋɨnigɨnɨ, “Soroxɨnɨ, Soroxɨnɨ, joxɨ pí nánɨ nionɨ rɨkɨkɨrɨ́ó nikárarɨŋɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 5 Soro re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, joxɨ goxɨrɨnɨ?” urɨ́agɨ “Nionɨ Jisasonɨ joxɨ rɨkɨkɨrɨ́ó nikárarɨŋonɨrɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 6 E nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “E nerɨ aí joxɨ nɨwiápɨ́nɨmeámɨ aŋɨ́ apɨ ikwɨ́rónɨŋɨ́pimɨ nánɨ nurɨ e ŋweaŋáná ámá wo joxɨ aga nerɨ́pɨ nánɨ áwaŋɨ́ rɨrɨnɨŋoɨ.” urarɨ́ná \v 7 Soro tɨ́nɨ warɨgɨ́áyɨ́ e nɨrówapɨmáná xwɨyɨ́á bɨ mɨrɨpaxɨ́ nimónɨro xwɨyɨ́á rɨnénaparɨŋɨ́pɨ arɨ́á nɨwiro aiwɨ ámá womɨ sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨgɨ́awixɨnɨ. \v 8 Soro xwɨ́áyo pɨ́kínɨmeaé dánɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ xegɨ́ sɨŋwɨ́ noxoarɨ nanɨrɨ aiwɨ amɨpí wí sɨŋwɨ́ wɨnɨpaxɨ́ mimónɨŋagɨ nánɨ omɨ wéyo ɨ́á nɨmaxɨrɨro nɨméra nuro Damasɨkasɨ nɨrémoro \v 9 nɨŋwearɨ́ná o sɨnɨ sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨpaxɨ́ nerɨ iniɨgɨ́ nɨrɨ aiwá nɨrɨ mepa yarɨ́ná sɨ́á wɨyaú wɨyi órɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 10 Ámá Damasɨkasɨ ŋweaŋɨ́yɨ́ wo —O xegɨ́ yoɨ́ Ananaiasorɨnɨ. Jisasomɨ uxɨ́darɨŋɨ́ worɨnɨ. Omɨ Ámɨnáo orɨŋá nupárɨrɨ “Ananaiase!” uráná o “Ámɨnáoxɨnɨ, nionɨ ŋweaŋɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 11 Ámɨnáo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ nɨwiápɨ́nɨmeámɨ óɨ́ Awiaxoɨ rɨnɨŋɨ́yimɨ nánɨ nurɨ aŋɨ́ Judasoyáiwámɨ dánɨ ámá aŋɨ́ xegɨ́ yoɨ́ Tasasɨ dáŋɨ́ Soroyɨ rɨnɨŋo nánɨ yarɨŋɨ́ wiɨ. ‘O re rɨŋweanɨ?’ Yarɨŋɨ́ e wiɨ. Ai agwɨ o nionɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ niarɨŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. \v 12 O orɨŋá nɨwɨnɨrɨ́ná re wɨnɨ́ɨ́rɨnɨ. Ámá wo, Ananaiasoyɨ rɨnɨŋo nɨ́wiapɨrɨ xɨ́o ámɨ sɨŋwɨ́ anɨnɨ nánɨ wé seáyɨ e wikwiárɨ́agɨ wɨnɨ́ɨ́ eŋagɨ nánɨ enɨ rarɨŋɨnɨ.” urɨ́agɨ aí \v 13 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, ámá obaxɨ́ ámá joxɨ nɨrarɨŋo nánɨ xwɨyɨ́á rarɨŋagɨ́a arɨ́á wiŋárɨnɨ. O ámá joxɨyá imónɨgɨ́áyo Jerusaremɨ dánɨ sɨpí wikárɨŋɨ́pɨ nánɨ arɨ́á wiŋárɨnɨ. \v 14 Apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa payɨ́ nearo wiowárénapɨ́agɨ́a nánɨ ámá joxɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nɨsirɨ́ná yoɨ́ Jisasoyɨ rarɨgɨ́áyo gwɨ́ yipaxɨ́ nimónɨmɨ bɨŋorɨnɨ.” urɨ́agɨ aí \v 15 Ámɨnáo re urɨŋɨnigɨnɨ, “O gɨ́ inókínɨŋɨ́ omɨŋɨ́ niiarɨŋo imónɨrɨ yoɨ́ nionɨyápɨ nánɨ émáyo tɨ́nɨ wigɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́yo tɨ́nɨ dɨxɨ́ Isɨrerɨyo tɨ́nɨ wáɨ́ urɨrɨ enɨ́á nánɨ rɨxa rɨ́peaŋáo eŋagɨ nánɨ joxɨ ananɨ o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ uɨ. \v 16 O nionɨ nánɨ wáɨ́ urɨmearɨ́ná rɨ́nɨŋɨ́ wímeanɨ́ápɨ nánɨ xamɨŋonɨ nɨjɨ́á nɨwirɨ wíwapɨyimɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 17 Ananaiaso arɨ́á e nɨwimɨ nurɨ aŋiwámɨ nɨpáwirɨ wé seáyɨ e nɨwikwiárɨmáná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rorai nánɨ gɨ́ nɨrɨxɨ́meá imónɨŋɨ́ Soroxɨnɨ, Ámɨná Jisaso, óɨ́ joxɨ barɨŋɨ́yimɨ sɨŋánɨ simónɨŋo joxɨ ámɨ sɨŋwɨ́ anɨrɨ kwíyɨ́ oyápɨ sɨxɨ́ rɨmímorɨ enɨ nánɨ nɨrowárénapɨ́agɨ barɨŋɨnɨ.” uráná axíná re eŋɨnigɨnɨ. \v 18 Sɨŋwɨ́yo yɨ́ánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ upárɨŋɨ́pɨ rɨxeámioaŋɨnigɨnɨ. Rɨxeámioááná o ámɨ píránɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ nanɨrɨ nánɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ wayɨ́ nɨmeámáná \v 19 aiwá nɨnɨrɨ eŋɨ́ sɨxɨ́ eánɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Soro Damasɨkasɨyo nɨŋwearɨ́ná uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p Soro ámá Jisasomɨ xɨ́darɨgɨ́á Damasɨkasɨyo ŋweagɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ sɨ́á wí nɨŋwearɨ́ná kikiɨ́á bɨ mé re eŋɨnigɨnɨ. \v 20 Apaxɨ́ mé xegɨ́ Judayɨ́yá rotú aŋɨ́ wí e wí e mɨrɨnɨŋɨ́yo nɨpáwiemerɨ Jisaso nánɨ “Ayɨ́ Gorɨxomɨ xewaxorɨnɨ.” urɨmeŋɨnigɨnɨ. \v 21 E urɨmearɨ́ná xɨ́o rarɨŋagɨ arɨ́á wiarɨgɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ anɨŋɨ́ ududɨ́ nɨwinɨro re nɨrɨga ugɨ́awixɨnɨ, “Jerusaremɨ dánɨ ámá Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nɨwirɨ́ná yoɨ́ Jisasoyɨ rarɨgɨ́áyo rɨkɨkɨrɨ́ó nɨwikárɨmɨ bɨŋo, ayɨ́ ro menɨranɨ? Ámá re dáŋɨ́ axɨ́pɨ yarɨgɨ́áyo enɨ gwɨ́ nɨyirɨ nɨmeámɨ nurɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́ŋɨ́ e wárɨmɨnɨrɨ bɨŋo, ayɨ́ ro menɨranɨ?” nɨrɨga warɨ́ná \v 22 Soro wáɨ́ nurɨmerɨ píránɨŋɨ́ nɨreŋwɨpéa nurɨ́ná xegɨ́ Judayo ududɨ́ winɨ́ nurekárɨrɨ “Ámá Gorɨxo yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ urowárénapɨŋo, ayɨ́ Jisasorɨnɨ.” urarɨ́ná ayɨ́ o e urarɨŋɨ́pɨ xopɨrárɨ́ wipaxɨ́ bɨ mimónɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Judayɨ́ Soromɨ mekaxɨ́ umegɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 23 Sɨ́á ayá wí rɨxa nɨmúrómáná eŋáná xegɨ́ Judayɨ́ Soromɨ pɨkianɨro nánɨ awí neánɨro mekaxɨ́ méagɨ́a aiwɨ \v 24 Soro ayɨ́ xɨ́o nánɨ mekaxɨ́ méɨ́ápɨ nánɨ arɨ́á wíagɨ nánɨ ayɨ́ o éɨ́ umɨnɨrɨ nánɨ peyeááná opɨkianeyɨnɨro aŋɨ́ apɨ nɨpimɨnɨ ákɨŋáyo mɨdɨmɨdánɨ ɨ́wí ge ge inɨŋe ikwáwɨyimɨranɨ, árɨ́wɨyimɨranɨ, íníná anɨŋɨ́ awí nɨróa pwarɨŋagɨ́a aiwɨ \v 25 xegɨ́ uréwapɨyarɨŋɨ́yɨ́ re egɨ́awixɨnɨ. Rɨxa sɨ́á yinɨŋáná Soromɨ soxɨ́ ɨ́á xwé wúmɨ nɨmiárɨmáná gwɨ́ nɨjimáná ákɨŋáyo seáyɨ émɨ dánɨ awayinɨ nɨmamówára wepɨ́náná o xwɨ́á mɨ́de dánɨ nɨroámɨnɨmeámɨ uŋɨnigɨnɨ. \s1 Soro ámɨ Jerusaremɨ nánɨ uŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 26 Soro rɨxa Jerusaremɨ nánɨ nurɨ e nɨrémómáná xewanɨŋo ámá Jisasomɨ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ gwiaumɨ́ oinɨmɨnɨrɨ yarɨ́ná ayɨ́ “O enɨ nene tɨ́nɨ Jisasomɨ xɨ́darɨŋwáyɨ́ womanɨ.” nɨyaiwiro wáyɨ́ nɨwiéra warɨŋagɨ́a aiwɨ \v 27 Banabaso omɨ saŋɨ́ nurápɨrɨ wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨwirɨmeámɨ nurɨ Soro óɨ́ e nurɨ Ámɨnáomɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨrɨ o tɨ́nɨ xwɨyɨ́á rɨnɨri eŋɨ́pɨ nánɨ repɨyɨ́ wirɨ o Damasɨkasɨ nɨŋwearɨ Jisaso nánɨ wáɨ́ nurɨrɨ́ná ayá igigɨ́ mé urarɨŋɨ́pɨ nánɨ repɨyɨ́ wirɨ eŋɨnigɨnɨ. \v 28 E eŋíná dánɨ Soro Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ gwiaumɨ́ ninɨro ananɨ Jerusaremɨ aŋɨ́ nɨpimɨnɨ nemerɨ́ná ayá igigɨ́ mé Ámɨná Jisaso nánɨ nuréwapɨya nurɨ yarɨ́ná \v 29 Judayɨ́ émáyɨ́ tɨ́ámɨnɨ xɨrɨgɨ́áyɨ́ nɨwiápɨ́nɨmearo re egɨ́awixɨnɨ. O tɨ́nɨ xwɨyɨ́á xɨmɨxɨmɨ́ ninɨro mɨxɨ́ nɨrɨnɨ́asáná rɨxa “Omɨ píyo dánɨ pɨkianɨréwɨnɨ?” nɨrɨnɨro e yanɨro yarɨŋagɨ́a aiwɨ \v 30 Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ xegɨ́ xexɨrɨ́meá imónɨgɨ́áyɨ́ omɨ owikáraneyɨnɨro rɨnarɨgɨ́ápɨ nánɨ nɨjɨ́á nimónɨmáná omɨ nɨmeámɨ aŋɨ́ yoɨ́ Sisaria nánɨ nɨwero e dánɨ aŋɨ́ Tasasɨ tɨ́ŋɨ́mɨ nánɨ urowáraugɨ́awixɨnɨ. \p \v 31 Ayɨnánɨ ámá Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́á Judia pɨropenɨsɨ́yo ŋweagɨ́áyɨ́ranɨ, Gariri pɨropenɨsɨ́yo ŋweagɨ́áyɨ́ranɨ, Samaria pɨropenɨsɨ́yo ŋweagɨ́áyɨ́ranɨ, nɨ́nɨ nɨyopɨyárɨrɨ nɨŋwearo dɨŋɨ́ sɨ́kɨ́kɨ́ nomɨxɨga nuróná Ámɨnáo nánɨ wáyɨ́ wiro kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ arɨrá wirɨ yarɨ́ná ámá sɨŋɨ́ wínɨ wínɨ nɨkumɨxɨga ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Pitao Iniasomɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 32 Pitao aŋɨ́ apɨ apɨ ikwɨ́rónɨŋɨ́yo nemerɨ́ná aŋɨ́ yoɨ́ Ridayɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nánɨ nɨwerɨ nɨrémorɨ ámá Gorɨxoyá imónɨgɨ́á e ŋweagɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ nɨŋwearɨ́ná \v 33 ámá wo —Xegɨ́ yoɨ́ Iniasoyɨ rɨnɨŋorɨnɨ. Xegɨ́ eŋɨ́ nɨ́nɨ sɨwímɨ́ eŋo eŋagɨ nánɨ íkwiaŋwɨ́yo weŋáná xwiogwɨ́ wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú wo múroŋorɨnɨ. O íkwiaŋwɨ́yo weŋagɨ Pitao sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ \v 34 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Iniase, Jisasɨ Kiraiso píránɨŋɨ́ simɨxɨ́agɨ nánɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ dɨxɨ́ íkwiaŋwɨ́ kɨ́roáreɨ.” uráná re eŋɨnigɨnɨ. O axíná wiápɨ́nɨmeaŋɨnigɨnɨ. \v 35 Nɨwiápɨ́nɨmearɨ emearɨŋagɨ ámá aŋɨ́ apɨ Ridayɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ dáŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ ámá ayoxɨ́ Saronɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ ŋweagɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ omɨ sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨro nánɨ nɨkɨnɨmónɨro Ámɨnáo tɨ́ámɨnɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rogɨ́awixɨnɨ. \s1 Pitao uráná Tabitaí wiápɨ́nɨmeaŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 36 Aŋɨ́ yoɨ́ Jopayɨ rɨnɨŋɨ́yo apɨxɨ́ Jisasomɨ xɨ́darɨŋɨ́ wí —Í xegɨ́ yoɨ́ Tabitaírɨnɨ. Gɨrikɨyɨ́ pɨ́né tɨ́nɨ Dokasírɨnɨ. Í kikiɨ́á bɨ mé anɨŋɨ́ minɨ́ ámá uyípeayɨ́ imónɨgɨ́áyo nánɨ ayá nɨwianɨrɨ nánɨ saŋɨ́ nurápa warɨŋírɨnɨ. \v 37 Í Pitao sɨnɨ Ridayo ŋweaŋáná sɨmɨxɨ́ nɨwerɨ peŋɨnigɨnɨ. Péagɨ pɨyímɨ píránɨŋɨ́ igɨ́á nearo aŋɨ́ awawá ikwɨ́rónɨŋɨ́yo seáyɨ émɨ nɨtɨmáná \v 38 “Pitao aŋɨ́ yoɨ́ Ridayo ŋweanɨ.” rɨnarɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwiro Jopa aŋɨ́ apimɨ dánɨ aŋwɨ e eŋagɨ nánɨ Jisasomɨ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ wigɨ́ waúmɨ urowáráná awaú nuri waunɨ́ rɨxɨŋɨ́ re urɨgɨ́isixɨnɨ, “Joxɨ nene tɨ́ŋɨ́ e nánɨ beɨ. Sɨnɨ mepanɨ.” urɨ́agɨ́i \v 39 Pitao nɨwiápɨ́nɨmeámɨ awaú tɨ́nɨ nɨbɨro aŋɨ́ e rémóáná ayɨ́ aŋɨ́ awawá seáyɨ émɨ ikwɨ́rónɨŋɨ́wámɨ nánɨ nipemeámɨ nɨpeyiro apɨxɨ́ anɨ́ imónɨgɨ́íwa xɨ́o roŋe aŋwɨ e éɨ́ nɨrómáná ŋwɨ́ nearo rapɨrapɨ́ aikɨ́ amɨpí nɨ́nɨ í sɨnɨ wíyɨ́ tɨ́nɨ nɨŋwearɨ́ná imɨxagɨ́pɨ sɨwá nɨwia warɨ́ná \v 40 Pitao ayo “Wáɨ́mɨ nánɨ peyeápoyɨ.” nurowárɨmáná xómɨŋɨ́ nɨyɨkwirɨ Gorɨxomɨ yarɨŋɨ́ nɨwimáná apɨxɨ́ pɨyí weŋɨ́mɨnɨ nɨkɨnɨmónɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Tabitaíxɨ, wiápɨ́nɨmeaɨ.” uráná re eŋɨnigɨnɨ. Í rɨxa sɨŋwɨ́ noxoarɨ Pitao ŋweaŋagɨ nɨwɨnɨrɨ sá wɨ́rárɨnɨŋe dánɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ éɨ́ ŋweaŋɨnigɨnɨ. \v 41 Nɨwiápɨ́nɨmearɨ éɨ́ ŋweááná Pitao ímɨ wéyo ɨ́á nɨxɨrɨmáná nɨmɨ́eyoarɨ ámá Gorɨxoyá imónɨgɨ́áyo tɨ́nɨ apɨxɨ́ aníwamɨ tɨ́nɨ enɨ rɨ́aiwá nurɨrɨ rɨxa ɨ́wiapáná í ámɨ sɨŋɨ́ úagɨ nánɨ ayo mɨnɨ wiŋɨnigɨnɨ. \v 42 Pitao e éɨ́pɨ nánɨ ámá aŋɨ́ Jopayɨ rɨnɨŋe nɨmɨnɨ ŋweagɨ́áyɨ́ arɨ́á nɨwiárɨróná obaxɨ́ wí Ámɨnáomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́róa ugɨ́awixɨnɨ. \v 43 O sɨ́á ayá wí Jopa nɨwerɨ́ná ámá wo tɨ́nɨ —O xegɨ́ yoɨ́ Saimonoyɨ rɨnɨŋorɨnɨ. Burɨmákaú wará eŋɨ́ erɨ yeáyɨ́ imɨxɨrɨ yarɨŋorɨnɨ. O tɨ́nɨ ŋweaagɨ́rɨnɨ. \c 10 \s1 Aŋɨ́najɨ́ wo Koniriasomɨ sɨŋánɨ urónapɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Aŋɨ́ yoɨ́ Sisariayɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ ámá wo —O xegɨ́ yoɨ́ Koniriasoyɨ rɨnɨŋorɨnɨ. Émáyɨ́ porisɨ́ sɨmɨŋɨ́ nɨwínɨro axe gwɨ́ mónɨgɨ́á Itariyɨ rɨnɨŋɨ́yo seáyɨ e imónɨŋɨ́yɨ́ worɨnɨ. \v 2 “Gorɨxomɨ píránɨŋɨ́ ouxɨ́dɨmɨnɨ.” nɨyaiwirɨ anɨŋɨ́ minɨ́ yarɨŋorɨnɨ. O tɨ́nɨ ámá xegɨ́ aŋɨ́yo ŋweagɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ Gorɨxo nánɨ wáyɨ́ nɨwinɨro nánɨ Judayɨ́ uyípeayɨ́yo saŋɨ́ urápayirɨ nɨgwɨ́ mɨnɨ wiayirɨ yarɨŋorɨnɨ. Íníná Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ wiayarɨŋorɨnɨ. \v 3 O sɨ́á wɨyimɨ 3:00 p.m. imónɨŋáná orɨŋá wɨnarɨ́ná aŋɨ́najɨ́ Gorɨxoyá wo nɨwímearɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Koniriasoxɨnɨ!” urɨ́agɨ \v 4 o sɨŋwɨ́ agwɨ́ nɨwɨnárɨŋɨsáná sɨrɨ́ nɨpɨkínɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, pírɨnɨ?” urɨ́agɨ aŋɨ́najo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxo xwɨyɨ́á joxɨ rɨrɨmɨ́ wiayarɨŋɨ́pɨ arɨ́á sirɨ uyípeayɨ́yo saŋɨ́ nurápɨrɨ́ná mɨnɨ wiayarɨŋɨ́pɨ sɨŋwɨ́ ranɨrɨ nerɨ nánɨ yayɨ́ winarɨŋagɨ nánɨ nɨrowárénapɨŋoɨ. \v 5-6 Agwɨ joxɨ ámá wo Saimonoyɨ rɨnɨŋomɨ —O xegɨ́ yoɨ́ bɨ Pitaorɨnɨ. O ámá burɨmákaú wará eŋɨ́ erɨ yeáyɨ́ imɨxɨrɨ yarɨŋɨ́ Saimonoyɨ rɨnɨŋoyá aŋɨ́ rawɨrawá imaŋɨ́pá tɨ́nɨ mɨrɨnɨŋiwámɨ ŋweanɨ. Omɨ wirɨmiaupɨ́rɨ nánɨ Jopa nánɨ ámá wamɨ urowáreɨ.” \v 7 Aŋɨ́najo e nurɨmɨ úáná Koniriaso xegɨ́ aŋiwámɨ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áyɨ́ waúmɨ “Eɨnɨ.” nurɨrɨ sɨmɨŋɨ́ wínarɨŋɨ́ xɨ́o tɨ́nɨ anɨŋɨ́ minɨ́ emearɨŋɨ́ womɨ enɨ —O “Gorɨxomɨ píránɨŋɨ́ ouxɨ́dɨmɨnɨ.” nɨyaiwirɨ anɨŋɨ́ minɨ́ yarɨŋorɨnɨ. Omɨ enɨ “Eɨnɨ.” nurɨrɨ awamɨ \v 8 amɨpí nɨ́nɨ aŋɨ́najo urɨ́ɨ́pɨ nánɨ repɨyɨ́ nɨwimáná Jopa nánɨ urowárɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Pitao íkwɨ́kwɨ́ nɨyárɨrɨ wɨnɨŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 9 Sá wegɨ́áwa wɨ́ápɨ tɨ́nɨ nɨwiápɨ́nɨmeámɨ nuro nuro sɨnɨ óɨ́ e nuróná Jopa tɨ́ŋɨ́ e aŋwɨ e rémoanɨro yarɨ́ná Pitao ikwawedɨ́ imónɨŋáná Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ wimɨnɨrɨ nánɨ aŋɨ́ xɨ́o wearɨŋiwámɨ waíwɨ́yo nɨxéga nɨpeyirɨ aŋɨ́ rɨ́wɨ́ seáyɨyo ikwɨ́rónɨŋe dánɨ e yarɨ́ná \v 10 agwɨ́ wíagɨ “Aiwá onɨmɨnɨ.” nɨwimónɨrɨ aí ayɨ́ aiwá sɨnɨ rɨyamɨ́ yarɨ́ná íkwɨ́kwɨ́ nɨyárɨrɨ \v 11 wenɨŋɨ́ yánɨ́ɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Aŋɨ́namɨ dánɨ óɨ́ ninɨmáná rapɨrapɨ́ xwé wúnɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ bɨ mɨdánɨ biaú mɨdánɨ biaú ɨ́á nɨxɨrɨmáná xwɨ́áyo nánɨ awayinɨ nɨmamówára wepɨ́nɨnarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ \v 12 rɨxa xwɨ́áyo ikwiárɨnáná wenɨŋɨ́ éɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Naŋwɨ́ xwé xɨxegɨ́nɨ tɨ́nɨ amɨpí agwɨ́ tɨ́nɨ napéa warɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ iŋɨ́ xɨxegɨ́nɨ tɨ́nɨ iwáɨ́pimɨ weŋagɨ wɨnarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. \v 13 Xwɨyɨ́á bɨ nɨrɨnénapɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Pitaoxɨnɨ, nɨwiápɨ́nɨmearɨ naŋwɨ́ apɨ nɨpɨkirɨ neɨ.” urɨ́agɨ aí \v 14 Pitao re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, aga oweoɨ. Naŋwɨ́ Judayene ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pimɨ dánɨ ‘Ŋwɨ́árɨnɨ.’ rɨnɨŋɨ́pɨ, ayá nɨninɨrɨ piaxɨ́ neánɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ sɨnɨ mɨnɨ́áonɨ eŋagɨ nánɨ joxɨ nɨrɨ́ɨ́pɨ wí emɨméɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 15 xwɨyɨ́á ámɨ bɨ re rɨnénapɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxonɨ rɨxa ‘Ŋwɨ́á mimónɨnɨ.’ rárɨ́ɨ́pɨ nánɨ sɨnɨ dɨŋɨ́ re mɨyaiwipanɨ, ‘Nɨnɨrɨ́náyɨ́, sɨnɨ ayá nɨninɨrɨ piaxɨ́ neánɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨrɨ́anɨ?’ mɨyaiwipanɨ.” rɨnénapɨŋɨnigɨnɨ. \v 16 Pitao sɨŋwɨ́ wɨnɨrɨ arɨ́á wirɨ éɨ́pɨ axɨ́pɨ biaú bɨ nɨwɨnayimáná eŋáná re eŋɨnigɨnɨ. Iwáɨ́pɨ apaxɨ́ mé nɨpeyirɨ aŋɨ́namɨ aínɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 17 Pitao íkwɨ́kwɨ́ nɨyárɨrɨ wɨnɨ́ɨ́pɨ nánɨ “Pí nánɨ rɨ́a wɨnɨ́ɨnɨ?” nɨyaiwirɨ ududɨ́ ayá wí nikárɨga warɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Ámá Koniriaso xɨ́o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ wáɨ́ urowárɨ́áwa aŋɨ́ wíyo Saimonoyá aŋɨ́ nánɨ yarɨŋɨ́ nɨwiéra nɨbɨmáná rɨxa ákɨŋá ɨ́wí e nɨrónapɨro \v 18 rɨ́aiwá re rɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámá Saimono ámɨ yoɨ́ bɨ Pitaoyɨ rɨnɨŋo re rɨŋweanɨ?” rɨ́aiwá e rarɨ́ná \v 19 Pitao íkwɨ́kwɨ́ nɨyárɨrɨ mɨ́kɨ́pɨ nánɨ “Pí nánɨ rɨ́a wɨnɨ́ɨnɨ?” nɨyaiwirɨ dɨŋɨ́ e pɨkínarɨ́ná Gorɨxoyá kwíyɨ́pɨ omɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Arɨ́á niɨ. Ámá waú wo joxɨ símeanɨro nánɨ pɨ́á siarɨŋoɨ. \v 20 Wigɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ marɨ́áɨ, niɨwanɨŋonɨ awa joxɨ sirɨménapɨ́rɨ urowárénapɨ́á eŋagɨ nánɨ joxɨ nɨwiápɨ́nɨmeámɨ nɨwepɨ́nɨrɨ dɨŋɨ́ obɨbaxɨ́ ‘Pí nánɨ rɨ́a yarɨŋɨnɨ?’ mɨmó ananɨ awa tɨ́nɨ nɨkumɨxɨnɨrɨ nawínɨ úpoyɨ.” urɨ́agɨ \v 21 Pitao awa rogɨ́e nánɨ nɨwepɨ́nɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Arɨ́á nípoyɨ. Ámá soyɨ́né pɨ́á yarɨgɨ́o, ayɨ́ nionɨ nánɨ yarɨŋoɨ. Soyɨ́né pí nánɨ bɨ́oyɨ́nérɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 22 awa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Koniriaso —O porisɨ́ 100 imónɨgɨ́áyo seáyɨ e wimónɨŋorɨnɨ. Ámá wé rónɨŋo nimónɨrɨ Gorɨxomɨ wáyɨ́ wiarɨŋorɨnɨ. Dɨxɨ́ Judayɨ́ nɨ́nɨ ‘O ámá naŋorɨnɨ.’ rarɨgɨ́orɨnɨ. Omɨ aŋɨ́najɨ́ wo re urénapɨŋɨnigɨnɨ, ‘Joxɨ xwɨyɨ́á o rɨrɨnɨ́ápɨ arɨ́á wirɨ́a nánɨ omɨ wirɨmiaupɨ́rɨ nánɨ dɨxɨ́ wamɨ urowáreɨ.’ urénapɨŋɨ́ nánɨ bɨ́wáonerɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 23 Pitao “Ananɨ nɨ́wiapɨro nionɨ tɨ́nɨ sá oweaneyɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Pitao Koniriasoyá aŋiwámɨ nánɨ uŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p Sá weŋo wɨ́ápɨ tɨ́nɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ awa tɨ́nɨ nuróná ámá Jopa dáŋɨ́ Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ xexɨrɨ́meá imónɨgɨ́áwa tɨ́nɨ nawínɨ nuro \v 24 óɨ́mɨ sɨ́á wɨyi wegɨ́áwa nɨwiápɨ́nɨmeámɨ warɨ́ná Koniriaso xegɨ́ xexɨrɨ́meáyɨ́ tɨ́nɨ xegɨ́ nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ awí neaárɨmáná wenɨŋɨ́ nerɨ ŋweaŋáná Pitao aŋɨ́ apimɨ Sisariayɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨrémorɨ \v 25 aŋɨ́ Koniriasoyáiwámɨ páwimɨnɨrɨ éɨ́yɨ́ o Pitao tɨ́nɨ nerɨmeánɨrɨ́ná oyá sɨkwɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nɨpɨ́kínɨmearɨ mɨŋɨ́ xwɨ́áyo ɨkwɨ́roŋɨnigɨnɨ. \v 26 E éagɨ aiwɨ Pitao omɨ árɨ́wɨ́ numearɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ éɨ́ roɨ. Nionɨ enɨ sa ámá wonɨrɨnɨ.” nurɨrɨ \v 27 o tɨ́nɨ xwɨyɨ́á nɨrɨnɨri nerɨmeánɨmɨ nɨpáwirɨ́ná ámá obaxɨ́ awí neánɨro ŋweaŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ \v 28 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Judayene re rɨnarɨŋwápɨ nánɨ émáyɨ́né xamɨŋɨ́yɨ́né enɨ nɨjɨ́á imónɨŋoɨ, ‘Nene émáyɨ́ tɨ́nɨ gwiaumɨ́ ninɨranénáranɨ, xwɨyɨ́á nɨŋwearanénáranɨ, apimɨ dánɨ negɨ́ ŋwɨ́ ikaxɨ́ rɨnarɨŋwápimɨ wiaíkiarɨŋwɨnɨ.’ E rɨnarɨŋwápɨ nánɨ xamɨŋɨ́yɨ́né nɨjɨ́á imónɨŋoɨ. E nerɨ aí Gorɨxo nionɨ re oyaiwinɨrɨ orɨŋá nɨpárɨŋɨnigɨnɨ, ‘Émáyɨ́ aí wo tɨ́nɨ gwiaumɨ́ minɨpaxɨ́ mimónɨnɨ.’ E oyaiwinɨrɨ orɨŋá nɨpárɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ ‘Émáyɨ́ tɨ́nɨ gwiaumɨ́ ninɨrɨ́ná piaxɨ́ eánɨpaxɨ́rɨnɨ.’ wí sɨnɨ rɨpaxonɨmanɨ. \v 29 Gorɨxo sɨwá énɨŋɨ́ níɨ́ eŋagɨ nánɨ ámá rowa nionɨ nirɨmeanɨro báná nionɨ urakímɨnɨrɨ wí murɨ́ sa arɨ́á nɨwirɨ númɨ bɨ́anigɨnɨ. Ayɨnánɨ yarɨŋɨ́ bɨ oseaimɨnɨ. Pí nánɨ nirɨmeáɨ́onɨrɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 30 Koniriaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ agíná ayímɨnɨ sɨ́ápɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ reyáíná 3:00 p.m. imónɨŋáná aŋɨ́ riwámɨ dánɨ Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ wiarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Ámá rapɨrapɨ́ xwɨnɨ́á eaarɨŋɨ́ yínɨŋɨ́ wo nɨrónapɨrɨ \v 31 re nɨrɨŋɨnigɨnɨ, ‘Koniriasoxɨnɨ, joxɨ Gorɨxomɨ yarɨŋɨ́ wiarɨŋɨ́pɨ arɨ́á sirɨ joxɨ ámá uyípeayɨ́yo arɨrá wiayarɨŋɨ́pɨ sɨŋwɨ́ ranɨrɨ nerɨ nánɨ yayɨ́ winarɨŋagɨ nánɨ nɨrowárénapɨŋoɨ. \v 32 Agwɨ joxɨ ámá wo Saimonoyɨ rɨnɨŋomɨ —O xegɨ́ yoɨ́ bɨ Pitaorɨnɨ. O ámá burɨmákaú wará eŋɨ́ erɨ yeáyɨ́ imɨxɨrɨ yarɨŋɨ́ Saimonoyɨ rɨnɨŋoyá aŋɨ́ rawɨrawá imaŋɨ́pá tɨ́nɨ mɨrɨnɨŋiwámɨ ŋweanɨ. Omɨ wirɨmiaupɨ́rɨ nánɨ Jopa nánɨ dɨxɨ́ wamɨ urowáreɨ.’ nɨrɨ́agɨ \v 33 nionɨ sɨnɨ mé aŋɨ́nɨ ámá wa joxɨ sirɨmeapɨ́rɨ nánɨ urowáráná joxɨ naŋɨ́ nerɨ awa tɨ́nɨ bɨ́ɨnɨ. Agwɨ nene Ámɨnáo ‘Xwɨyɨ́á ayo urɨ́ɨrɨxɨnɨ.’ rɨrɨŋɨ́pɨ nɨpɨnɨ arɨ́á wianɨrane nánɨ Gorɨxoyá sɨŋwɨ́ anɨŋe dánɨ awí neánárɨrane ŋweaŋwɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Pitao aŋɨ́ Koniriasoyáiwámɨ dánɨ uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 34 Pitao maŋɨ́ nɨyoámorɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Xámɨ nionɨ Gorɨxo yarɨŋɨ́pɨ nánɨ majɨ́á nerɨ aiwɨ agwɨ rɨxa nɨjɨ́á imónɨŋɨnɨ. O wí sɨ́mɨ́ sɨ́mɨ́ e nɨmerɨ anɨmɨ́ yarɨ́ánɨŋɨ́ epaxomanɨ. \v 35 Omɨ wáyɨ́ wiro wé rónɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ ero yarɨgɨ́á gɨyɨ́ gɨyɨ́ gwɨ́ wɨrɨ́ wɨrímɨ dáŋɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ aiwɨ xɨ́o tɨ́ámɨnɨ báná ananɨ yayɨ́nɨ nɨwirɨ umímɨnarɨŋɨ́rɨnɨ. \v 36 Xwɨyɨ́á Gorɨxo Isɨrerene yaŋɨ́ neaiapɨŋɨ́ rɨpɨ nánɨ seyɨ́né rɨxa nɨjɨ́árɨnɨ. Jisasɨ Kiraisomɨ —O Ámɨnáo nimónɨrɨ ámá nɨyonɨ seáyɨ e wimónɨŋorɨnɨ. Omɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨŋwápimɨ dánɨ Gorɨxo tɨ́nɨ pɨyɨ́á wɨ́rɨnɨpaxɨ́ imónɨŋwɨnɨ. \v 37 Jono xámɨ wayɨ́ xegɨ́ umeaiŋɨ́pɨ nánɨ wáɨ́ nememáná eŋáná Gariri dánɨ iwamɨ́ó nimóga bɨrɨ Judia pɨropenɨsɨ́yo amɨ amɨ imónɨmerɨ eŋɨ́pɨ nánɨ xamɨŋɨ́yɨ́né nɨjɨ́árɨnɨ. \v 38 Nasaretɨ dáŋɨ́ Jisaso nánɨ rarɨŋɨnɨ. Omɨ Gorɨxo nɨrɨ́pearɨ xegɨ́ kwíyɨ́pɨ wirɨ eŋɨ́ sɨxɨ́ weámɨxɨrɨ éáná o Gorɨxo dɨŋɨ́ ukɨkayoŋagɨ nánɨ nemerɨ́ná ámáyo naŋɨ́nɨ nɨwiirɨ ámá obo dɨŋɨ́ nɨxɨxérorɨ sɨpí wikárarɨŋɨ́yo nɨyonɨ naŋɨ́ imɨxɨmeŋɨ́pɨ nánɨ seyɨ́né rɨxa nɨjɨ́árɨnɨ. \v 39 Amɨpí o negɨ́ Judayɨ́ aŋɨ́yo erɨ negɨ́ aŋɨ́ xwé Jerusaremɨpimɨ dánɨ erɨ eŋɨ́pɨ wone sɨŋwɨ́ wɨnaroŋwáone riwonerɨnɨ. Omɨ nɨpɨkiróná yoxáɨ́yo yekwɨroárɨ́agɨ́a aí \v 40 sɨ́á wɨyaú wɨyi nórɨmáná eŋáná Gorɨxoyá dɨŋɨ́yo dánɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ ámá sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ sɨŋánɨ wimónɨŋɨnigɨnɨ. \v 41 Gɨ́ ámá Judayɨ́ nɨ́nɨ sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ marɨ́áɨ, ámá Gorɨxo eŋíná dánɨ sɨŋwɨ́ wɨnaróɨ́rɨxɨnɨrɨ neaeyíroŋone —None o xwárɨpáyo dánɨ nɨwiápɨ́nɨmeámáná eŋáná o tɨ́nɨ iniɨgɨ́ nɨrane aiwá nɨrane eŋwáonerɨnɨ. Noneyá sɨŋwɨ́ anɨŋwaé dánɨ sɨŋánɨ nɨneaimónɨrɨ \v 42 sekaxɨ́ re nearɨŋɨnigɨnɨ, ‘Soyɨ́né nionɨ nánɨ ámáyo wáɨ́ urɨmero “Ámá sɨŋɨ́ ŋweagɨ́áyo tɨ́nɨ rɨxa pegɨ́áyo tɨ́nɨ nɨyonɨ áwɨnɨ e nɨŋweámáná wigɨ́ yarɨgɨ́ápɨ eyeyírómɨ́ enɨ́a nánɨ Gorɨxo rɨ́peaŋo, ayɨ́ orɨnɨ.” Áwaŋɨ́ e urɨmero éɨ́rɨxɨnɨ.’ \v 43 E nearɨŋo nánɨ wɨ́á nearókiamoagɨ́á nɨ́nɨ re nearagɨ́orɨnɨ, ‘Ámá omɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́róɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ xɨ́o wiiŋɨ́pimɨ dánɨ Gorɨxo ananɨ yokwarɨmɨ́ wiiarɨŋɨ́rɨnɨ.’ nearagɨ́orɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Émáyo Kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ waínɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 44 Pitao xwɨyɨ́á apɨ sɨnɨ nura warɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Ámá xwɨyɨ́á o rarɨŋɨ́pɨ arɨ́á wiarɨgɨ́áyo nɨyonɨ kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ waínɨŋɨnigɨnɨ. \v 45-46 Kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ waínáná Judayɨ́ Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́á Pitao tɨ́nɨ bɨ́áyɨ́ wenɨŋɨ́ éɨ́áyɨ́ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. Xwɨyɨ́á arɨ́á wiarɨgɨ́á tɨyɨ́ rɨxa pɨ́né xɨxegɨ́nɨ ayɨ́ majɨ́á imónɨgɨ́áyɨ́ rɨro Gorɨxomɨ seáyɨ e umero yarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨro nánɨ re yaiwigɨ́awixɨnɨ, “Gorɨxo xegɨ́ kwíyɨ́ émáyo sɨpɨ́í mɨwí nene xwé ayá wí neaiapɨŋɨ́pa ayo enɨ anɨ́á axɨ́pɨ rɨ́a wiarɨnɨ?” nɨyaiwiro ududɨ́ nikárɨga warɨ́ná Pitao re urɨŋɨnigɨnɨ, \v 47 “‘Ámá kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ waínɨ́ɨ́ tɨyɨ́ iniɨgɨ́ tɨ́nɨ wayɨ́ meapaxɨ́ mimónɨŋoɨ.’ go rɨnɨŋoɨ? Oweoɨ, kwíyɨ́pɨ nene neaaínɨŋɨ́pa axɨ́pɨ waínɨ́ɨ́ eŋagɨ nánɨ ámá wo e rɨpaxɨ́ mimónɨnɨ.” nurɨrɨ \v 48 sekaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá tɨ́yo Jisasɨ Kiraisomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨŋagɨ́a nánɨ wayɨ́ umeaípoyɨ.” uráná ayɨ́ “‘Joxɨ nene tɨ́nɨ sɨ́á ámɨ wínɨ re oŋweaaneyɨ.’ neaimónarɨnɨ.” urɨgɨ́awixɨnɨ. \c 11 \s1 Pitao Koniriasoyá aŋiwámɨ eŋɨ́pɨ Jerusaremɨ dánɨ áwaŋɨ́ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Wáɨ́ wurɨmeaiarɨgɨ́áwa tɨ́nɨ ámá Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ xexɨrɨ́meánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á Judia pɨropenɨsɨ́yo wí e wí e ŋweagɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ xwɨyɨ́á rɨpɨ rɨnarɨŋagɨ arɨ́á nɨwiro “Émáyɨ́ enɨ Gorɨxoyá xwɨyɨ́ápɨ arɨ́á nɨwiro dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rogɨ́árɨnɨ.” rɨnarɨŋagɨ arɨ́á nɨwiro ŋweaŋáná \v 2 Pitao Jerusaremɨ nánɨ nɨyirɨ rémóáná xegɨ́ Judayɨ́ wí —Ayɨ́ Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro aiwɨ re rarɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ, “Émáyɨ́ Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roróná iyɨ́ sɨ́mɨ́ sɨ́ó nɨwákwínɨro nene imónɨŋwápa nimónɨróná, ayɨ́ ananɨrɨnɨ.” rarɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ. Ayɨ́ wí Pitaomɨ mɨxɨ́ nurɨro \v 3 re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ pí nánɨ negɨ́ yarɨŋwápɨ ogámɨ́ nerɨ émáyɨ́, iyɨ́ sɨ́mɨ́ sɨ́ó mɨwákwínɨpa egɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ gwiaumɨ́ ninɨrɨ nawínɨ aiwá nɨŋɨnigɨnɨ?” urɨ́agɨ́a aí \v 4 Pitao xámɨ imónɨ́e dánɨ repɨyɨ́ nɨwiéra nurɨ nureŋwɨpéa nurɨ́ná re urɨŋɨnigɨnɨ, \v 5 “Nionɨ aŋɨ́ yoɨ́ Jopayo nɨŋwearɨ Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nɨwirɨ́ná íkwɨ́kwɨ́ nɨyárɨrɨ orɨŋá nɨpáráná wenɨŋɨ́ yánɨ́áyɨ́ wɨnɨŋanigɨnɨ. Rapɨrapɨ́ xwé wúnɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ bɨ mɨdánɨ biaú mɨdánɨ biaú nɨxɨrɨmáná aŋɨ́namɨ dánɨ awayinɨ nɨmamówárɨga weaparɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ nionɨ tɨ́ŋɨ́ e ikwiárɨnénapáná \v 6 rapɨrapɨ́ iwáɨ́ inɨŋúmɨ píránɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ owɨnɨmɨnɨrɨ ínɨmɨ sɨŋwɨ́ agwɨ́ wɨnɨ́áyɨ́ wɨnɨŋanigɨnɨ. Naŋwɨ́ ámá ɨwɨ́ mearɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ sayɨ́ tɨ́nɨ agwɨ́ tɨ́nɨ níropéa warɨŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ iŋɨ́ tɨ́nɨ ínɨmɨ weŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná \v 7 aŋɨ́namɨ dánɨ xwɨyɨ́á re rɨnénapɨ́agɨ arɨ́á wiŋanigɨnɨ, ‘Pitaoxɨnɨ, nɨwiápɨ́nɨmearɨ naŋwɨ́ apɨ nɨpɨkirɨ neɨ.’ nɨrɨ́agɨ arɨ́á nɨwirɨ aí \v 8 nionɨ re urɨŋanigɨnɨ, ‘Ámɨnáoxɨnɨ, amɨpí “Ŋwɨ́árɨnɨ.” rɨnɨŋɨ́pɨ, nɨnɨrɨ́ná piaxɨ́ eánɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ sɨnɨ iwamɨ́ó gɨ́gɨ́ bɨ méáonɨrɨnɨ. Aga wí nɨmɨméɨnɨ.’ urɨ́agɨ aí \v 9 xwɨyɨ́á aŋɨ́namɨ dánɨ rɨnénapɨ́ɨ́pɨ ámɨ bɨ nɨrɨnénapɨrɨ re nɨrénapɨŋɨnigɨnɨ, ‘Gorɨxonɨ rɨxa “Ŋwɨ́á mimónɨnɨ.” rárɨ́ápɨ nánɨ joxɨ sɨnɨ dɨŋɨ́ re mɨyaiwipanɨ, “Nɨnɨrɨ́náyɨ́, sɨnɨ ayá nɨninɨrɨ piaxɨ́ neánɨpaxɨ́ imónɨnɨ.” mɨyaiwipanɨ.’ Xwɨyɨ́á e nɨnɨrénapɨmáná \v 10 xwɨyɨ́á apɨ axɨ́pɨ biaú bɨ nɨnɨrénapɨmáná írírɨwáɨ́pɨ ámɨ aŋɨ́namɨ nánɨ mɨxeánénapɨnɨŋɨnigɨnɨ. \v 11 Mɨxeánénapáná axíná re eŋɨnigɨnɨ. Ámá waú wo —Awa Sisaria dánɨ nionɨ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ urowárɨ́áwarɨnɨ. Awa aŋɨ́ none wearɨŋwáiwámɨ rémónapɨgɨ́awixɨnɨ. \v 12 Rémónapáná kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ re nɨrɨŋɨnigɨnɨ, ‘Joxɨ awa tɨ́nɨ ananɨ uɨ. Awa tɨ́nɨ nawínɨ nuróná dɨŋɨ́ kɨ́kɨ́mí nimóga nurɨ “Pí nánɨ ámá rowa tɨ́nɨ warɨŋɨnɨ?” mɨyaiwipanɨ.’ nɨrɨ́agɨ nionɨ tɨ́nɨ ámá Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ nɨrɨxɨ́meá imónɨgɨ́á wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ wo rowa tɨ́nɨ nurane ámá nionɨ nánɨ urowárénapɨ́oyá aŋiwámɨ páwíáná \v 13 o xegɨ́ aŋɨ́yo aŋɨ́najɨ́ wo sɨŋánɨ nɨwimónɨrɨ urɨŋɨ́pɨ nánɨ repɨyɨ́ nɨneairɨ re nearɨŋɨnigɨnɨ, ‘Aŋɨ́najo re nɨrɨ́ɨnigɨnɨ, “Dɨxɨ́ ámá wa Saimonomɨ —Oyá yoɨ́ bɨ Pitaorɨnɨ. Omɨ wirɨmiaupɨ́rɨ Jopa nánɨ urowáreɨ.” nɨnɨrɨrɨ \v 14 re nɨrɨ́ɨnigɨnɨ, “Xwɨyɨ́á o nɨbɨrɨ rɨrɨnɨ́ápɨ joxɨ tɨ́nɨ ámá joxɨyá aŋiwámɨ wearɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ arɨ́á wipɨ́rɨ́ápimɨ dánɨ Gorɨxo yeáyɨ́ seayimɨxemeanɨ́árɨnɨ.” Aŋɨ́najo e nɨrɨ́ɨnigɨnɨ.’ nearɨ́agɨ \v 15 nionɨ xwɨyɨ́á iwamɨ́ó uréwapɨyarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ nene xámɨ nɨneaímearɨ́ná neaaínɨŋɨ́pa ayo enɨ axɨ́pɨ waínɨŋɨnigɨnɨ. \v 16 Axɨ́pɨ waínɨ́agɨ nɨwɨnɨrɨ xwɨyɨ́á Ámɨnáo nearagɨ́ rɨpɨ nánɨ dɨŋɨ́ nirónɨŋɨnigɨnɨ, ‘Jono iniɨgɨ́ tɨ́nɨnɨ wayɨ́ seameaíagɨ aiwɨ Gorɨxo seyɨ́né xegɨ́ kwíyɨ́pɨ tɨ́nɨ wayɨ́ seameainɨ́árɨnɨ.’ rɨŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ nirónɨŋɨnigɨnɨ. \v 17 Gorɨxo nene Ámɨná Jisasɨ Kiraisomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rómáná eŋáná xegɨ́ kwíyɨ́pɨ anɨ́á neaiapɨŋɨ́pa ámá ayo enɨ axɨ́pɨ wíagɨ nánɨ ‘Nionɨ Gorɨxo xegɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ yarɨŋɨ́pɨ pɨ́rɨ́ urakipaxorɨnɨ.’ rɨseaimónarɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 18 awa xwɨyɨ́á Pitao urɨ́ɨ́pɨ píránɨŋɨ́ arɨ́á nɨwiro omɨ ámɨ xwɨyɨ́á bɨ murɨ́ Gorɨxomɨ seáyɨ e numeróná re rɨgɨ́awixɨnɨ, “Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ émáyɨ́ enɨ wigɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ meapaxɨ́ imónɨŋoɨ.” rɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Adiokɨ ŋweáyɨ́ wí Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́róáná imónɨŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 19 Xámɨ Sɨtipenomɨ nɨpɨkiróná Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́áyo xeanɨŋɨ́ nɨwikárɨro xɨ́dɨ́xɨ́dowárɨ́ éagɨ́a émáyɨ́ aŋɨ́mɨnɨ numiamoróná wí xwɨ́á rawɨrawápámɨ eŋɨ́pɨ xegɨ́ yoɨ́ Pinisia ŋwearo wí pɨrɨŋwɨ́ Saipɨrasɨ rɨnɨŋɨ́yimɨ ŋwearo wí aŋɨ́ bɨ xegɨ́ yoɨ́ Adiokɨ ŋwearo neróná xwɨyɨ́á Gorɨxoyápɨ émáyo muréwapɨyí wigɨ́ Judayonɨ nuréwapɨya nuro aí \v 20 wigɨ́ wa pɨrɨŋwɨ́ xegɨ́ yoɨ́ Saipɨrasɨ dánɨ xɨrɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ aŋɨ́ yoɨ́ Sairini dánɨ xɨrɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ Adiokɨ nɨrémoro wáɨ́ nurɨmeróná émáyo enɨ xwɨyɨ́á Ámɨná Jisaso nánɨ yayɨ́ winɨpaxɨ́pɨ nura emegɨ́awixɨnɨ. \v 21 E yarɨ́ná Ámɨná Gorɨxo dɨŋɨ́ ukɨkayorɨ eŋɨ́ sɨxɨ́ weámɨxɨrɨ yarɨŋagɨ nánɨ ámá obaxɨ́ wigɨ́ ŋwɨ́á nánɨ yarɨgɨ́ápɨ arɨ́á nikeamoro Ámɨnáo tɨ́ámɨnɨ nɨkɨnɨmónɨro dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rogɨ́awixɨnɨ. \p \v 22 Ámá Jerusaremɨ dánɨ Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ rɨnarɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwiro “Adiokɨyo émáyɨ́ obaxɨ́ Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨŋoɨ.” rɨnarɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwiro nánɨ Banabasomɨ Adiokɨ nánɨ urowárɨ́agɨ́a \v 23 o nurɨ aŋɨ́ apimɨ nɨrémorɨ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Gorɨxo émáyo wá nɨwianɨrɨ ayo wimɨxarɨŋɨ́pɨ nɨwɨnɨrɨ́ná dɨŋɨ́ niɨ́á nɨwinɨrɨ eŋɨ́ rɨrémɨxɨ́ nɨwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxomɨ wí rɨ́wɨ́ mumó anɨŋɨ́ minɨ́ ayá tɨ́nɨ xɨ́dɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 24 O ámá naŋɨ́ yarɨŋo imónɨrɨ Gorɨxoyá kwíyɨ́pɨ ayá wí sɨxɨ́ wínɨrɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ ayá wí wɨkwɨ́rorɨ yarɨŋo eŋagɨ nánɨ e urɨŋɨnigɨnɨ. Ámá obaxɨ́ Ámɨnáomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́róɨ́áyɨ́ axɨ́nɨŋɨ́ nimónɨro nɨkumɨxɨga warɨŋagɨ́a \v 25 Banabaso Soro nánɨ pɨ́á emɨnɨrɨ aŋɨ́ yoɨ́ Tasasɨ nánɨ nurɨ \v 26 apimɨ ŋweaŋagɨ nɨwɨnɨrɨ nɨwirɨmeámɨ bɨ́íwaú nawínɨ Adiokɨyo nɨŋwearíná ámá e dáŋɨ́ Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ awí neánayiro obaxɨ́ wíyo nuréwapɨya nuríná xwiogwɨ́ wo awaúmɨ e múroŋɨnigɨnɨ. Adiokɨyo e íná dánɨ ámá wí ámá Jisasɨ Kiraisomɨ uxɨ́darɨgɨ́áyɨ́ nánɨ yoɨ́ Kirisɨtenɨyɨ iwamɨ́ó wɨ́rɨgɨ́árɨnɨ. \p \v 27 Íná wɨ́á rókiamoarɨgɨ́á wa Jerusaremɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ Adiokɨ nánɨ nɨweapɨro \v 28 wigɨ́ wo Agabasoyɨ rɨnɨŋo éɨ́ nɨrorɨ Gorɨxoyá kwíyɨ́yo dánɨ wɨ́á nurókiamorɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Aiwá nánɨ xwɨ́á tɨ́yo nɨyonɨ aga dɨ́wɨ́ ayá wí ikeamónanɨ́wárɨnɨ.” E urɨŋɨ́pɨ Romɨyɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Kɨrodiasoyɨ rɨnɨŋo meŋweaŋáná dɨ́wɨ́ apɨ ikeamónɨ́agɨ́a nánɨ \v 29 Jisasomɨ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ wonɨ wonɨ xɨxegɨ́nɨ nɨwipaxɨ́ imónɨŋɨ́pa wigɨ́ dɨŋɨ́ re yaiwigɨ́awixɨnɨ, “Negɨ́ nɨrɨxɨ́meá Judia pɨropenɨsɨ́yo ŋweagɨ́áyo arɨrá wianɨ́wá nánɨ nɨgwɨ́ apɨ apɨ nɨtɨrane wiowárɨ́wanɨgɨnɨ.” nɨyaiwiro \v 30 xɨxenɨ e nero nɨgwɨ́ awí eáɨ́ápɨ Banabaso tɨ́nɨ Soro tɨ́nɨ awaú nɨmeámɨ nuri Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́á Jerusaremɨ ŋweagɨ́áyo wipeŋweagɨ́áwamɨ mɨnɨ wipɨsɨ́i nánɨ wiowárɨgɨ́awixɨnɨ. \c 12 \s1 Mɨxɨ́ ináyɨ́ Xeroto Jemisomɨ pɨkirɨ Pitaomɨ gwɨ́ uyirɨ eŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Íná Judayɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Xeroto Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ wíyo rɨkɨkɨrɨ́ó wikárɨnɨ nánɨ ɨ́á nɨxɨrɨrɨ \v 2 porisɨ́ wamɨ uráná kirá tɨ́nɨ Jonomɨ xɨráo Jemisomɨ pɨkigɨ́awixɨnɨ. \v 3 Jemisomɨ pɨkíagɨ́a nánɨ Judayɨ́ yayɨ́ yarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ Xeroto sɨpí ámɨ bɨ nerɨ re eŋɨnigɨnɨ. Pitaomɨ enɨ ɨ́á xɨrɨŋɨnigɨnɨ. Sɨ́á Pitaomɨ ɨ́á xɨrɨŋɨ́yi tɨ́ŋíná Judayɨ́ Gorɨxo eŋíná múroŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ mopɨ́rɨ nánɨ bisɨ́kerɨ́á yisɨ́ mayɨ́ úrapí nimɨxɨro narɨgɨ́íná omɨ Xeroto ɨ́á xɨrɨŋɨnigɨnɨ. \v 4 Omɨ ɨ́á nɨxɨrɨmáná re yaiwiŋɨnigɨnɨ, “Sɨ́á Aŋɨ́najo Neamúroagoɨ rɨnɨŋɨ́ rɨpɨ rɨxa pwéáná omɨ gwɨ́ aŋɨ́yo dánɨ nɨmɨxearɨ ámá nɨ́nɨ sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ xwɨrɨxɨ́ numerɨ pɨkíɨmɨgɨnɨ.” nɨyaiwirɨ gwɨ́ aŋɨ́yo nɨŋwɨrárɨrɨ́ná porisɨ́ awí eánɨgɨ́á biaú biaú xɨxegɨ́nɨ waú waú awí mearoayipɨ́rɨ nánɨ wárɨŋɨnigɨnɨ. \v 5 E wáráná Pitaomɨ gwɨ́ aŋɨ́yo awí mearoarɨŋagɨ́a aí Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ Gorɨxo omɨ arɨrá owinɨnɨrɨ anɨŋɨ́ minɨ́ arɨ́á rɨ́á wé yarɨŋɨ́ nɨwiéra ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Aŋɨ́najɨ́ wo Pitaomɨ gwɨ́ aŋɨ́yo dánɨ mɨxeaŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 6 Sɨ́á Xeroto “Ayimɨ omɨ nɨmɨxearɨ ámá sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ xwɨrɨxɨ́ uméɨmɨgɨnɨ.” yaiwiŋɨ́yi sɨnɨ wɨ́á mónɨŋáná Pitao senɨ́á wɨrɨ́kaú nɨyárɨnɨmáná áwɨnɨmɨ sá weŋáná porisɨ́ waú mɨdɨmɨdánɨ ŋweari wa gwɨ́ aŋɨ́ ówaŋɨ́ nɨyárɨmáná bɨ́arɨwámɨ dánɨ awí roro eŋáná re eŋɨnigɨnɨ. \v 7 Ámɨnáoyá aŋɨ́najɨ́ wo nɨrónapɨrɨ gwɨ́ aŋɨ́yo wɨ́á ókiáráná Pitaomɨ miwɨ́yo saiwiárɨ́ wimɨnɨrɨ nánɨ ayɨŋwɨ́ núrorɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ aŋɨ́nɨ wiápɨ́nɨmeaɨ.” uráná re eŋɨnigɨnɨ. Senɨ́á arɨ́kaú xegɨ́ wéyo dánɨ íkweámioaŋɨnigɨnɨ. \v 8 Senɨ́á arɨ́kaú íkweámioáagɨ aŋɨ́najo ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Dɨxɨ́ arerɨxɨ́ yínɨrɨ sɨkwɨ́ sú yínɨrɨ eɨ.” nurɨrɨ o rɨxa e éáná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Dɨxɨ́ iyɨ́á nɨkɨ́kɨyinɨmɨ nɨxɨ́deɨ.” urɨ́agɨ \v 9 gwɨ́ aŋɨ́ awámɨ dánɨ omɨ númɨ nɨpeyearɨ númɨ nurɨ́ná “Aŋɨ́najo nirɨ xwɨyɨ́á nɨrɨrɨ yarɨŋɨ́pɨ, ayɨ́ nepa rɨ́a niarɨnɨ?” mɨyaiwí “Sa orɨŋá rɨ́a wɨnɨŋɨnɨ?” nɨyaiwirɨ \v 10 awaú porisɨ́ xɨ́o tɨ́ŋɨ́ aŋwɨ e awí rogɨ́áwamɨ múrori jɨ́amɨ awí rogɨ́áwamɨ enɨ múrori nemáná ákɨŋá ówaŋɨ́ ainɨxɨ́ tɨ́nɨ imɨxɨnɨŋɨ́namɨ —Anamɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nɨpeyearɨ́ná gwɨ́ aŋɨ́yo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ rɨxa aŋɨ́ apɨ ikwɨ́rónɨŋɨ́pimɨ emearɨgɨ́ánarɨnɨ. Ana tɨ́ŋɨ́ e rémóáná re eŋɨnigɨnɨ. Xegɨ́pɨ ɨ́kwímɨnɨŋɨnigɨnɨ. Xegɨ́pɨ ɨ́kwímɨnáná nɨpeyeari óɨ́ wɨyimɨ nuríná re eŋɨnigɨnɨ. Aŋɨ́najo rɨxa pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ úáná \v 11 Pitao xegɨ́ dɨŋɨ́ ɨ́á nɨxɨrɨrɨ re rɨnɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáo nionɨ éɨ́ nɨmínɨmɨnɨrɨ nánɨ xegɨ́ aŋɨ́najo nurowárénapɨrɨ Xeroto ‘Gɨ́ eŋɨ́ eánɨŋɨ́yo dánɨ e wikárɨ́ɨmɨgɨnɨ.’ yaiwiarɨŋɨ́pɨ pɨ́rɨ́ urakirɨ gɨ́ Judayɨ́ ‘Xeroto omɨ e wikárɨ́wɨnɨgɨnɨ.’ nɨyaiwiro dɨŋɨ́ wikwɨ́moarɨgɨ́ápɨ pɨ́rɨ́ urakirɨ nerɨ gwɨ́ aŋɨ́yo dánɨ nɨmɨxeáonɨrɨ́anɨ? Oyɨ, e níonɨrɨnɨ.” rɨnɨŋɨnigɨnɨ. \v 12 Dɨŋɨ́ e ɨ́á nɨxɨrɨmo aŋɨ́ apɨxɨ́ Mariaíyɨ rɨnɨŋɨ́ wíyá —Ímɨ xewaxo Jonɨ Makorɨnɨ. Omɨ xɨnáí Mariaíyɨ rɨnɨŋíyá aŋɨ́ iwámɨ nánɨ nurɨ ámá obaxɨ́ aŋiwámɨ awí neánárɨmáná Gorɨxo xɨ́omɨ arɨrá owinɨnɨrɨ nánɨ yarɨŋɨ́ nɨwia warɨ́ná nɨrémorɨ \v 13 ákɨŋá ɨ́wí mɨ́de dánɨ iwaŋɨ́ nearɨ ikaxɨ́ rɨmákíáná apɨxɨ́ wí, aŋɨ́ iwámɨ xɨnáínɨŋɨ́ nimónɨrɨ omɨŋɨ́ wiiarɨŋɨ́ wí —Í xegɨ́ yoɨ́ Rodaírɨnɨ. Í iwaŋɨ́ neánɨrɨ ikaxɨ́ rɨmákínɨ́agɨ nánɨ gorɨ́anɨrɨ sɨŋwɨ́ owɨnɨmɨnɨrɨ nurɨ \v 14 “Goxɨrɨnɨ?” nurɨrɨ Pitaoyá maŋɨ́ umɨŋínɨ́agɨ nánɨ dɨŋɨ́ niɨ́á wíagɨ re eŋɨnigɨnɨ. Xámɨ ówaŋɨ́ mɨwɨ́kwiomeá aŋɨ́nɨ nurɨ ayá tɨ́nɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Pitao ákɨŋá ówaŋɨ́yo bɨ́arɨwámɨnɨ dánɨ bɨraiwo ronɨ.” urɨ́agɨ \v 15 ámá ayɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Jíxɨ xaxá nerɨ rarɨŋɨnɨ.” urɨ́agɨ́a aí í axɨ́pɨ arɨ́kí ámɨ bɨ tɨ́nɨ urarɨ́ná ayɨ́ re urayigɨ́awixɨnɨ, “Pitaoyá aŋɨ́najo rɨ́a ronɨ?” urayarɨŋagɨ́a aiwɨ \v 16 Pitao sɨnɨ ówaŋɨ́ iwaŋɨ́ nearɨ ikaxɨ́ rɨmákiarɨŋagɨ ayɨ́ nuro ówaŋɨ́ nɨ́kwiro wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. Pitao riwo roŋagɨ nɨwɨnɨro dɨŋɨ́ nɨyága úagɨ́a aí \v 17 Pitao ayɨ́ xwɨyɨ́á mɨrɨpa oépoyɨnɨrɨ wé ówaŋɨ́ nuyimáná Ámɨnáo nɨwiirɨ gwɨ́ aŋɨ́yo dánɨ nɨmeámɨ nupeyearɨ́ná éɨ́pɨ nánɨ repɨyɨ́ nɨwiéra nurɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Jemisomɨ tɨ́nɨ negɨ́ nɨrɨxɨ́meá imónɨgɨ́áyo tɨ́nɨ nionɨ níɨ́ apɨ nánɨ áwaŋɨ́ urɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.” nurárɨmɨ nɨpeyearɨ mɨ nánɨ uŋɨnigɨnɨ. \p \v 18 Rɨxa wɨ́á ónáná porisɨ́ Pitaomɨ awí mearoarɨgɨ́áwa o mɨŋweaŋagɨ nɨwɨnɨro “Pitao arɨge nerɨ rɨ́a uŋoɨ?” nɨrɨnɨro ayá ípɨ́pɨ́á nɨŋwɨrárɨga warɨ́ná \v 19 mɨxɨ́ ináyɨ́ Xeroto Pitao nánɨ pɨ́á néra nurɨ pɨ́á nɨmegɨnárɨmáná porisɨ́ awí mearogɨ́á awamɨ yarɨŋɨ́ imɨmɨ́ nɨwiárɨmáná wɨ́amɨ sekaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Awamɨ nɨmeámɨ nuro pɨkípoyɨ.” Sekaxɨ́ e nurɨmo Judia pɨropenɨsɨ́yo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ aŋɨ́ yoɨ́ Sisaria nánɨ nɨwerɨ e urɨ́nɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Mɨxɨ́ ináyɨ́ Xeroto peŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 20 Xeroto ámá Taia ŋweáyo tɨ́nɨ Saidonɨ ŋweáyo tɨ́nɨ wikɨ́ bɨ onɨmiápɨ mɨwónɨ́ ayá wí wónarɨŋagɨ wigɨ́ wí awí neánárɨmáná o ŋweaŋe nánɨ nɨbɨro xámɨ Xerotoyá gapɨmanɨ́ seáyɨ e imónɨgɨ́á wo tɨ́nɨ —O xegɨ́ yoɨ́ Bɨrasɨtasorɨnɨ. O tɨ́nɨ xámɨ Xeroto wikɨ́ wónarɨŋɨ́pɨ nánɨ xwɨyɨ́á nimɨxɨro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ Xeroto wikɨ́ neaónarɨŋɨ́pɨ nánɨ omɨ xwɨyɨ́á nɨneaurɨyirɨ pɨyɨ́á neawɨ́riɨ. Ámá dɨxɨ́ mɨxɨ́ ináyomɨ sɨmaŋwɨ́yónɨŋɨ́ wurɨ́nɨgɨ́áyo aiwá bɨ́ yarɨŋwáone eŋagɨ nánɨ rɨrarɨŋwɨnɨ.” uráná o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né tɨ́nɨ nawínɨ nɨrorane seaurɨyimɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ awa wenɨŋɨ́ nero ŋweaŋáná \v 21 sɨ́á Xeroto xwɨyɨ́á imɨxɨnɨ́a nánɨ rárɨŋɨ́yi parɨmóáná o mɨxɨ́ ináyowa yínarɨgɨ́ápɨ okiyɨ́á ninɨmáná xegɨ́ siá íkwiaŋwɨ́ seáyɨ e imɨxɨnɨŋɨ́namɨ nɨŋwearɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ wiarɨ́ná \v 22 ámá awí eánɨgɨ́áyɨ́ rɨ́aiwá nɨrɨro re rayigɨ́awixɨnɨ, “Xwɨyɨ́á apɨ ámá woyá mɨrɨnarɨnɨnɨ. Apɨ aŋɨ́namɨ dáŋɨ́ ŋwɨ́á imónɨŋɨ́ woyánɨŋɨ́ rɨnarɨnɨ.” rayarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. \v 23 Ayɨ́ urarɨgɨ́ápɨ nánɨ xewanɨŋo pɨ́rɨ́ nɨrakínɨrɨ “Gorɨxomɨnɨ seáyɨ e numerɨ rɨ́poyɨ.” murɨpa éagɨ nánɨ Gorɨxoyá aŋɨ́najɨ́ wo rɨ́nɨŋɨ́ wíáná agwɨ́ ayɨŋwɨ́ norɨ́ná pɨyɨ́ omoŋɨnigɨnɨ. \p \v 24 E nerɨ aí xwɨyɨ́á Ámɨnáoyá surɨ́má mimónɨ́ sɨnɨ nɨrɨga nurɨ nánɨ ámá obaxɨ́ nɨkumɨxɨga ugɨ́awixɨnɨ. \p \v 25 Banabaso tɨ́nɨ Soro tɨ́nɨ awaúmɨ nɨgwɨ́ rɨpɨ negɨ́ nɨrɨxɨ́meá imónɨgɨ́á Jerusaremɨ ŋweagɨ́áyo mɨnɨ wíisixɨnɨrɨ wiowárɨgɨ́ápɨ rɨxa nɨyárɨmáná Jonɨ Makomɨ nɨwirɨmeámɨ Jerusaremɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ ámɨ Adiokɨ nánɨ yigɨ́awixɨnɨ. \c 13 \s1 Banabasomɨ tɨ́nɨ Soromɨ tɨ́nɨ wáɨ́ urɨmepɨsɨ́i nánɨ nɨrɨ́pearo urowárɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́á Adiokɨyo ŋweáyɨ́ wigɨ́ wa wɨ́á rókiamoarɨgɨ́á imónɨro wa uréwapɨyarɨgɨ́á imónɨro egɨ́áwa rowarɨnɨ. Wo Banabasorɨnɨ. Ámɨ wo Simiono xegɨ́ yoɨ́ bɨ Naijeroyɨ wɨ́rɨgɨ́orɨnɨ. Ámɨ wo Sairini dáŋɨ́ Rusiasorɨnɨ. Ámɨ wo Maneyeno —O gapɨmanɨ́ Xeroto tɨ́nɨ nemerɨ́ná xwé iwiaroŋorɨnɨ. Ámɨ wo Sororɨnɨ. \v 2 Ayɨ́ awí neánɨro Ámɨnáomɨ yayɨ́ nɨwiro aiwá ŋwɨ́á ŋweaŋáná kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Banabaso tɨ́nɨ Soro tɨ́nɨ nionɨ awaú e éisixɨnɨrɨ wéyo ɨ́á umɨrárɨŋápɨ xɨxenɨ emepɨsɨ́i nánɨ nurɨ́pearo urowárɨ́poyɨ.” uráná \v 3 ayɨ́ aiwá ŋwɨ́á ŋwearo Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ wiro néɨ́asáná awaúmɨ wé seáyɨ e nɨwikwiárɨmáná urowárɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Banabaso tɨ́nɨ Soro tɨ́nɨ pɨrɨŋwɨ́ Saipɨrasɨpimɨ dánɨ wáɨ́ urɨmegɨ́í nánɨrɨnɨ. \p \v 4 Awaúmɨ kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ urowárɨ́agɨ nɨweri aŋɨ́ yoɨ́ Serusia rɨnɨŋɨ́pimɨ dánɨ sɨpɨxɨ́ womɨ nɨpɨxemoánɨri nɨŋweámáná pɨrɨŋwɨ́ Saipɨrasɨ rɨnɨŋɨ́yimɨ nánɨ nuri \v 5 sɨpɨxo aŋɨ́ yoɨ́ Saramisɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ iwiékɨ́nɨmeááná awaú sɨpɨxɨ́yo dánɨ nayoari Judayɨ́yá rotú aŋɨ́ wí e wí e mɨrɨnɨŋɨ́yo dánɨ Gorɨxoyá xwɨyɨ́ápɨ wáɨ́ nurɨmeríná Jonɨ Mako enɨ saŋɨ́ nurápɨmerɨ \v 6 rɨxa pɨrɨŋwɨ́ miwɨ́ mɨdánɨ dánɨ mɨdánɨ nánɨ wáɨ́ nura neméɨ́isáná aŋɨ́ yoɨ́ Peposɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨrémoro wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. Ámá ayáɨ́ mɨ́kɨ́ ikiŋɨ́ wo —O Judayɨ́ worɨnɨ. Mimónɨ́ wɨ́á rókiamoarɨŋɨ́ worɨnɨ. Xegɨ́ yoɨ́ Ba-Jisasoyɨ wɨ́rɨgɨ́orɨnɨ. \v 7 O tɨ́nɨ pɨropenɨsɨ́ apimɨ dánɨ pɨrimiáo —O xegɨ́ yoɨ́ Sejiasɨ Porasorɨnɨ. Dɨŋɨ́ neyírorɨ aumaúmɨ́ inɨŋorɨnɨ. O tɨ́nɨ nɨkumɨxɨnɨrɨ ŋweagɨ́íorɨnɨ. O aŋɨ́ apimɨ ŋweaŋagɨ Banabaso tɨ́nɨ Soro tɨ́nɨ sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨri wáɨ́ urɨmearɨ́ná pɨrimiáo xwɨyɨ́á Gorɨxo nánɨ wáɨ́ rarɨgɨ́ípɨ arɨ́á owimɨnɨrɨ awaúmɨ “Eɨnɨ.” urɨ́agɨ aí \v 8 ayáɨ́ mɨ́kɨ́ ikiŋo —Gɨrikɨyɨ́ wigɨ́ pɨ́né tɨ́nɨ Erimiasoyɨ rɨnɨŋorɨnɨ. O pɨrimiáo Jisasomɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́ropa oenɨrɨ awaúmɨ xegɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ pɨ́rɨ́ rakímɨnɨrɨ éagɨ aiwɨ \v 9 Soro —O xegɨ́ yoɨ́ bɨ Poroyɨ urɨgɨ́orɨnɨ. O kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ ayá wí sɨxɨ́ wínɨŋagɨ nánɨ ayáɨ́ mɨ́kɨ́ ikiŋomɨ rɨxa sɨŋwɨ́ agwɨ́ nɨwɨnárɨrɨ \v 10 mɨxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Oboyá niaíwɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ roxɨnɨ, ámá wé rónɨŋɨ́ yarɨgɨ́á gɨyɨ́ gɨyo pɨ́rɨ́ urakímɨnɨrɨ yarɨŋoxɨrɨnɨ. Arɨ́kí yapɨ́ wíwapɨyirɨ ɨ́wɨ́ urápɨrɨ néra warɨŋoxɨrɨnɨ. Ámɨnáo nánɨ nepaxɨŋɨ́ rɨnɨŋɨ́pɨ joxɨ anɨŋɨ́ minɨ́ yapɨ́nɨ imorɨréɨnɨ?” nurɨrɨ \v 11 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Agwɨ nionɨ re rɨrarɨŋɨnɨ, ‘Ámɨnáo rɨxa dɨŋɨ́ rɨkɨkayóagɨ nánɨ joxɨ sɨŋwɨ́ nɨsupárɨrɨ sɨ́á obaxɨ́ wíyo sogwɨ́ sɨŋwɨ́ wɨnɨrɨ́ámanɨ.’ rɨrarɨŋɨnɨ.” uráná re eŋɨnigɨnɨ. Agwɨ́ wɨ́ánɨŋɨ́ úrárɨrɨ sɨ́á uyinárɨrɨ éagɨ nánɨ “Ámá go go wéyo ɨ́á nɨnɨxɨrɨrɨ óɨ́ sɨwá ninɨrɨ́enɨŋoɨ?” nɨyaiwirɨ ámá nánɨ pɨ́á emeŋɨnigɨnɨ. \v 12 E éagɨ pɨrimiáo sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roŋɨnigɨnɨ. E nerɨ Ámɨnáo nánɨ uréwapɨyarɨgɨ́ípɨ nánɨ ududɨ́ nɨwiga uŋɨnigɨnɨ. \s1 Banabaso tɨ́nɨ Soro tɨ́nɨ Pisidia pɨropenɨsɨ́yo nánɨ nuri Adiokɨyo wáɨ́ urɨmegɨ́í nánɨrɨnɨ. \p \v 13 Poro tɨ́nɨ nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨgɨ́íwaú tɨ́nɨ Peposɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nuro sɨpɨxɨ́ womɨ nɨpɨxemoánɨro nɨŋweámáná nuro Pabiria pɨropenɨsɨ́yo aŋɨ́ xegɨ́ yoɨ́ Pega rɨnɨŋɨ́pimɨ iwiékɨ́nɨmeááná nayoaro e dánɨ Jonɨ Mako awaúmɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ ámɨ xegɨ́ axɨ́ Jerusaremɨ nánɨ úagɨ aiwɨ \v 14 Poro tɨ́nɨ Banabaso tɨ́nɨ awaú Pega nɨmúrori Pisidia pɨropenɨsɨ́yo aŋɨ́ xegɨ́ yoɨ́ Adiokɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨrémori Sabarɨ́áyo Judayɨ́yá rotú aŋɨ́yo nɨpáwiri éɨ́ ŋweaŋáná \v 15 ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pimɨ bɨ ɨ́á roro wɨ́á rókiamoagɨ́áwa eagɨ́ápimɨ bɨ ɨ́á roro nɨyárɨmáná rotú aŋɨ́ iwámɨ mewegɨ́áwa ámá womɨ awaú éɨ́ ŋweagɨ́íe nánɨ nurowárɨro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Re ureɨ, ‘Negɨ́ nɨrɨxɨ́meá imónɨgɨ́íwagwí, awagwí xwɨyɨ́á eŋɨ́ rɨrémɨxɨ́ neaipaxɨ́ bɨ eŋánáyɨ́, ananɨ nearɨ́piyɨ.’ ureɨ.” urowáráná o nurɨ awaúmɨ axɨ́pɨ e uráná \v 16 Poro nɨwiápɨ́nɨmearɨ wé ówaŋɨ́ nuyimáná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ Isɨrerɨyɨ́né tɨ́nɨ émáyɨ́ Gorɨxomɨ wáyɨ́ nɨwiro nánɨ nene tɨ́nɨ nawínɨ awí neánɨrane Gorɨxomɨ yayɨ́ wiarɨŋwáyɨ́né tɨ́nɨ arɨ́á nípoyɨ. \v 17 Ŋwɨ́á Isɨrereneyá arɨ́owéyɨ́ uxɨ́dagɨ́o, o eŋíná negɨ́ arɨ́owamɨ neyírorɨ ayɨ́ aŋɨ́ mɨdáŋɨ́yɨ́ nimónɨro Isipɨyɨ́ aŋɨ́yo ŋweaŋáná oyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ sayá nimóga numáná eŋáná o eŋɨ́ sɨxɨ́ neánɨrɨ emɨmɨ́ nɨwíwapɨya uŋɨ́pimɨ dánɨ aŋɨ́ ayo dánɨ nɨwirɨmeámɨ bɨŋɨnigɨnɨ. \v 18 Nɨwirɨmeámɨ báná ayɨ́ ámá dɨŋɨ́ meaŋe nemeróná xwiogwɨ́ 40 pwearɨ́ná o ayá nurɨmɨxɨrɨ wé ɨ́á numɨxeánɨ́ɨsáná \v 19 Kenanɨyɨ́ aŋɨ́yo ámá gwɨ́ wɨrɨ́ wɨrí wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú apimɨ xwɨrɨ́á nikɨxerɨ xwɨ́á wigɨ́ ŋweagɨ́ápɨ nurápɨrɨ negɨ́ arɨ́owamɨ mɨnɨ wiŋɨnigɨnɨ. Apɨ nɨpɨnɨ yarɨ́ná xwiogwɨ́ 450 pweŋɨnigɨnɨ. \v 20 Gorɨxo e nɨwiíɨsáná oyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ ámá wa anɨwá nimónayiro wɨ́á rókiamoagɨ́ Samueroyɨ rɨnɨŋo tɨ́ŋíná nánɨ nɨmeŋweága nɨbɨ́asáná \v 21 negɨ́ arɨ́owa Gorɨxomɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, ‘Mɨxɨ́ ináyɨ́ neameŋweanɨ nánɨ neaimónarɨnɨ.’ uráná o Kisomɨ xewaxo, Soromɨ —O xiáwo írɨŋo Bejɨmanoyáorɨnɨ. Omɨ mɨxɨ́ ináyɨ́ nánɨ urɨ́peááná o numeŋwearɨ́ná xwiogwɨ́ ámɨ 40 pweŋɨnigɨnɨ. \v 22 Gorɨxo omɨ surɨ́má nimɨxɨrɨ ámɨ Depito xamɨŋo mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ oumeŋweanɨrɨ imɨxɨŋo nánɨ woákɨ́kɨ́ nerɨ re nearɨŋɨnigɨnɨ, ‘Jesiomɨ xewaxo Depito ámá nionɨ dɨŋɨ́ uŋwɨrárɨpaxɨ́ wo imónɨŋagɨ wɨnɨŋáorɨnɨ. Nionɨ nimónarɨŋɨ́ nɨpɨnɨ xɨxenɨ enɨ́orɨnɨ.’ nearɨŋɨnigɨnɨ. \v 23 O ‘Depitoyá ɨ́wiárɨ́awéyɨ́ wo Isɨrerɨyo yeáyɨ́ uyimɨxemeanɨ́a nánɨ oimɨxɨmɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ negɨ́ arɨ́owamɨ sɨ́mɨmaŋɨ́yo dánɨ urɨŋɨ́pa xɨxenɨ nerɨ ámá Jisasoyɨ rɨnɨŋo imɨxɨŋɨ́rɨnɨ. \v 24 O sɨnɨ ámáyo piaumɨmɨ́ mɨwinɨŋáná Jono xámɨ Isɨrerɨyo nɨyonɨ wáɨ́ nemerɨ ‘Segɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ mamóáná wayɨ́ seameaimɨ́ɨnɨ.’ nurɨmerɨ \v 25 rɨxa Gorɨxo e éwɨnɨgɨnɨrɨ wimɨxɨyiŋɨ́pɨ yoparɨ́pɨ urɨmɨ́ánɨrɨ nerɨ́ná re rayiŋɨ́rɨnɨ, ‘Seyɨ́né nionɨ nánɨ “Gorɨnɨ.” yaiwiarɨŋoɨ? Seyɨ́né wenɨŋɨ́ nerɨ nɨŋweagɨ́onɨmanɨ. E nerɨ aí arɨ́á nípoyɨ. Ámá nionɨyá rɨ́wɨ́yo bɨnɨ́o nionɨ aga seáyɨ e nɨmúroŋo eŋagɨ nánɨ xegɨ́ sɨkwɨ́ sú gwɨ́ wíkweaipaxɨ́ mimónɨŋɨnɨ.’ rayiŋɨ́rɨnɨ. \p \v 26 Gɨ́ nɨrɨxɨ́meá imónɨgɨ́áyɨ́né, Ebɨrɨ́amoyá ɨ́wiárɨ́awéyɨ́né tɨ́nɨ émá Gorɨxomɨ wáyɨ́ nɨwiro nánɨ ayɨ́ tɨ́nɨ re awí eánɨgɨ́áyɨ́né tɨ́nɨ rɨpɨ osearɨmɨnɨ. Xwɨyɨ́á ámáyo yeáyɨ́ uyimɨxemeapaxo nánɨpɨ nɨnenenɨ arɨ́á wianɨ nánɨ Gorɨxo rɨxa urowárénapɨŋɨ́rɨnɨ. \v 27 Ámá Jerusaremɨ ŋweagɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ wigɨ́ mebá nimónɨro umeŋweagɨ́áwa tɨ́nɨ omɨ ayɨ́ orɨ́anɨrɨ mí mɨwómɨxɨpa ero eŋíná dánɨ wɨ́á rókiamoagɨ́áwa o nánɨ nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eagɨ́ápɨ —Apɨ Sabarɨ́á ayɨ́ ayo dánɨ ɨ́á roarɨgɨ́ápɨrɨnɨ. Apɨ mɨ́kɨ́ nánɨ dɨŋɨ́ mɨmó surɨ́má ɨ́á nɨroro nánɨ ‘Ayɨ́ o nánɨ rɨ́a rɨnɨnɨ?’ mɨyaiwipa ero néɨ́asáná wɨ́á rókiamoagɨ́á awa nɨrɨro eagɨ́ápɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ omɨ wikárɨgɨ́awixɨnɨ. Wɨ́á rókiamoagɨ́á awa nɨrɨro eagɨ́ápɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ nɨwikárɨróná ‘Sɨpíoxɨrɨnɨ.’ nurɨro xwɨyɨ́á umeárɨgɨ́awixɨnɨ. \v 28 E nemowa nɨmeámɨ nuro omɨ xwɨyɨ́á numearɨrɨ pɨkipaxɨ́ imónɨŋɨ́ bɨ nánɨ pɨ́á nɨmegɨnɨrɨ aiwɨ gapɨmanɨ́ Pairatomɨ ‘Pɨkoɨ.’ urɨgɨ́awixɨnɨ. \v 29 Omɨ nɨpɨkiróná wɨ́á rókiamoagɨ́áwa o nánɨ nɨrɨro eagɨ́á nɨpɨnɨ xɨxenɨ nɨwimáná eŋáná wa yoxáɨ́pámɨ dánɨ nɨyoámɨ nɨwepɨ́nɨro xwárɨpáyo weyárɨ́agɨ́a aiwɨ re eŋɨnigɨnɨ. \v 30 Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ xwárɨpáyo dánɨ ámɨ wiápɨ́nɨmeaŋɨnigɨnɨ. \v 31 Nɨwiápɨ́nɨmeámáná sɨ́á ayá wí ámá Gariri pɨropenɨsɨ́yo dánɨ o tɨ́nɨ nawínɨ Jerusaremɨ nánɨ bɨgɨ́áyo sɨŋánɨ wimónayiŋɨnigɨnɨ. Ayɨnánɨ sɨŋánɨ wimónayiŋɨ́yɨ́ negɨ́ Isɨrerɨyɨ́ imónɨŋɨ́yo áwaŋɨ́ urɨmepɨ́rɨ nánɨ imónɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ. \v 32-33 Yawawi enɨ xwɨyɨ́á yayɨ́ seainɨpaxɨ́ rɨpɨ searanɨrai nɨyaiwimɨ barɨŋwiɨ. Gorɨxo negɨ́ arɨ́owamɨ sɨ́mɨmaŋɨ́yo dánɨ nurɨrɨ́ná ‘Nɨseaiimɨ́árɨnɨ.’ urɨŋɨ́pɨ Jisaso xɨ́oyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ wiápɨ́nɨmeaŋɨ́pimɨ dánɨ awayá ɨ́wiárɨ́awene rɨxa xɨxenɨ apɨ, xɨ́o urɨŋɨ́pɨ neaiiŋɨ́rɨnɨ. Xwɨyɨ́á Bɨkwɨ́ Samɨyo soŋɨ́ biaúyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́ rɨpɨ, ‘Joxɨ Gorɨxonɨyá íwoxɨrɨnɨ. Agwɨ nionɨ simɨxáná imónɨ́oxɨrɨnɨ.’ Xwɨyɨ́á e nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ enɨ xɨxenɨ imónɨŋɨ́rɨnɨ. \v 34 Nene dɨŋɨ́ re yaiwianɨ́wá nánɨ ‘O Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ wiápɨ́nɨmeáɨ́yɨ́ nánɨ ámɨ nɨperɨ wí pɨyɨ́ epaxɨ́ menɨnɨ.’ yaiwianɨ́wá nánɨ Bɨkwɨ́yo nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pa Gorɨxo re urɨŋɨ́rɨnɨ, ‘Depitomɨ sɨ́mɨmaŋɨ́yo dánɨ nurɨrɨ́ná “Ayá nɨrɨrɨmɨxɨrɨ píránɨŋɨ́ siimɨ́árɨnɨ.” urɨŋápɨ joxɨ enɨ axɨ́pɨ nɨsiimɨ́árɨnɨ.’ urɨŋɨ́rɨnɨ. \v 35 Ayɨnánɨ o nánɨ Bɨkwɨ́ Samɨyo soŋɨ́ ámɨ bimɨ Depito re rɨŋɨ́rɨnɨ, ‘Gorɨxoxɨ ámá e wiíwɨnɨgɨnɨrɨ urɨŋɨ́pɨ anɨŋɨ́ minɨ́ xɨ́darɨŋo joxɨ xwárɨpáyo dánɨ xe pɨyɨ́ oenɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨrɨ́á menɨnɨ.’ rɨŋɨ́rɨnɨ. \v 36 Depito imónɨŋɨ́pɨ nánɨ nene nɨjɨ́árɨnɨ. O Gorɨxo e éwɨnɨgɨnɨrɨ wimónarɨŋɨ́pɨ néra núɨsáná péáná negɨ́ arɨ́owa xwɨ́á weyárɨnɨŋɨ́yo weyáráná pɨyɨ́ eŋɨnigɨnɨ. \v 37 E nerɨ aí ámá Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ wiápɨ́nɨmeaŋo wí pɨyɨ́ meŋɨnigɨnɨ. \v 38 Ayɨnánɨ gɨ́ nɨrɨxɨ́meá imónɨgɨ́áyɨ́né, yawawi seararɨgwɨ́ípɨ nánɨ xɨxenɨ nɨjɨ́á re imónɨ́poyɨ. Jisaso eŋɨ́pimɨ dánɨ Gorɨxo negɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨŋwápɨ yokwarɨmɨ́ neaiipaxɨ́rɨnɨ. \v 39 Ɨ́wɨ́ yarɨŋwá ŋwɨ́ ikaxɨ́ Moseso nɨrɨrɨ eaŋɨ́pɨ xɨ́darɨŋwápimɨ dánɨ yokwarɨmɨ́ neaiipaxɨ́ mimónɨŋɨ́pɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rówá gene gene xegɨ́ xewaxo neaiiŋɨ́pimɨ dánɨ ananɨ yokwarɨmɨ́ neaiirɨ gwɨ́nɨŋɨ́ neajinɨŋɨ́pɨ neaíkweawárɨrɨ epaxɨ́rɨnɨ. \v 40-41 Ayɨnánɨ wɨ́á rókiamoagɨ́áwa nɨrɨro eagɨ́á rɨpɨ xɨxenɨ seaimónɨnɨgɨnɨrɨ wáyɨ́ nɨseainɨrɨ dɨŋɨ́ móɨ́rɨxɨnɨ, ‘Gorɨxo rɨŋɨ́pimɨ ikayɨ́wɨ́ umeararɨgɨ́áyɨ́né, xámɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨro ududɨ́ nemáná anɨ́nɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Nionɨ seyɨ́né tɨ́ŋíná yarɨŋápɨ ámá wa áwaŋɨ́ searɨ́agɨ́a aiwɨ seyɨ́né agwɨ aí ná rɨ́wɨ́yo aí bɨ “Neparɨnɨ.” yaiwipɨ́rɨ́a menɨnɨ.’ xwɨyɨ́á apɨ wɨ́á rókiamoagɨ́áwa nɨrɨro eagɨ́ápɨ xɨxenɨ seaimónɨnɨgɨnɨrɨ wáyɨ́ nɨseainɨrɨ dɨŋɨ́ móɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 42 Poro tɨ́nɨ Banabaso tɨ́nɨ e nura numowaú peyearɨ́ná ámá arɨ́á wíɨ́áyɨ́ rɨxɨŋɨ́ re urayigɨ́awixɨnɨ, “Awagwí ámɨ Sabarɨ́á wɨ́omɨ dánɨ xwɨyɨ́á agwɨ neararɨgɨ́ípɨ axɨ́pɨ ananɨ nearéwapɨyipɨsɨ́íranɨ?” urayigɨ́awixɨnɨ. \v 43 E nemáná rɨxa rotú aŋɨ́ tɨ́ŋɨ́ e pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ amɨ amɨ numiamoróná Judayɨ́ obaxɨ́ wí tɨ́nɨ émáyɨ́ Gorɨxomɨ wáyɨ́ nɨwiro nánɨ Judayɨ́nɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ wí tɨ́nɨ Poromɨ tɨ́nɨ Banabasomɨ tɨ́nɨ númɨ warɨŋagɨ́a awaú ámɨ nura nuríná eŋɨ́ rɨrémɨxɨ́ nɨwiri re urɨgɨ́isixɨnɨ, “Seyɨ́né Gorɨxo wá nɨneawianɨrɨ neaiiŋɨ́pɨ ɨ́á nɨxɨrɨro ŋweáɨ́rɨxɨnɨ.” urɨgɨ́isixɨnɨ. \p \v 44 Sabarɨ́á wo rɨxa parɨmóáná ámá aŋɨ́ apimɨ ŋweáyɨ́ nápɨ xwɨyɨ́á Gorɨxoyápɨ arɨ́á wianɨro nánɨ awí eánɨgɨ́á aí \v 45 ámá ayá wí awaú rarɨgɨ́ípɨ arɨ́á wianɨro nánɨ epɨ́royɨ́ yarɨŋagɨ́a Judayɨ́ sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨro sɨpí dɨŋɨ́ bɨ onɨmiápɨ mɨwiaiwí ayá wí nɨwiaiwiro nánɨ Poro uréwapɨyarɨŋɨ́pɨ pɨ́rɨpɨ́rɨ́ ero ikayɨ́wɨ́ umearɨro egɨ́awixɨnɨ. \v 46 E yarɨŋagɨ́a aí Poro tɨ́nɨ Banabaso tɨ́nɨ ayá igigɨ́ bɨ mɨwinɨ́ re urɨgɨ́isixɨnɨ, “Yawawi aga xwɨyɨ́á rɨpɨ yegɨ́ Judayɨ́né nɨseamúrorai émáyo xámɨ urɨpaxɨ́ meŋagɨ nánɨ seyɨ́né xámɨ seararɨŋwiɨ. E nerɨ aí xwɨyɨ́á rɨpɨ arɨ́á mɨyeaí aríkwɨ́kwɨ́ neróná seyɨ́né áwaŋɨ́ rénɨŋɨ́ nɨyearɨro yarɨŋoɨ, ‘Dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ meapaxɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ xɨxenɨ mimónɨŋwɨnɨ.’ Áwaŋɨ́ énɨŋɨ́ nɨyearɨro yarɨŋagɨ́a nánɨ agwɨ yawawi seyɨ́né pɨ́nɨ nɨseawiárɨmɨ émáyo uréwapɨyanɨrai warɨŋwiɨ. \v 47 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Ámɨnáo sekaxɨ́ nearɨŋɨ́ rɨpɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́yo re eánɨnɨ, ‘Gorɨxonɨ joxɨ émáyo uyɨ́wɨ́nɨŋɨ́ wɨ́á wókímɨxɨrɨ́a nánɨ rɨŋwɨrárɨ́árɨnɨ. Joxɨ nionɨ nánɨ urɨrɨ́ápimɨ dánɨ ámá xwɨ́á nɨrímɨnɨ gɨmɨ ŋweagɨ́áyo yeáyɨ́ uyimɨxemeámɨ́a nánɨ e oimónɨrɨ rɨrowárɨ́árɨnɨ.’ Gorɨxo e nɨnearɨrɨ́ná yawawi nánɨ enɨ́nɨŋɨ́ rɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ émáyo uranɨrai warɨŋwiɨ.” urɨgɨ́isixɨnɨ. \v 48 E urarɨŋagɨ́i émáyɨ́ arɨ́á nɨwiróná dɨŋɨ́ niɨ́á nɨwinɨrɨ xwɨyɨ́á Ámɨnáoyápɨ naŋɨ́ e rɨnarɨŋagɨ nánɨ re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Apɨ seáyɨ e imónɨnɨ.” nɨrɨnɨro ámá Gorɨxo dɨŋɨ́ eyíroárɨŋɨ́yɨ́ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rogɨ́awixɨnɨ. \p \v 49 Xwɨyɨ́á Ámɨnáoyápɨ aŋɨ́ apɨ tɨ́ŋɨ́ e nɨmɨnɨ rɨnárɨmearɨ́ná \v 50 Judayɨ́ re egɨ́awixɨnɨ. Apɨxɨ́ seáyɨ e imónɨgɨ́á ayɨ́ tɨ́nɨ rotú ŋweaarɨgɨ́iwámɨ tɨ́nɨ aŋɨ́ apimɨ seáyɨ e nimónɨro meŋweagɨ́áwamɨ tɨ́nɨ sɨ́mírírɨ́ wíagɨ́a ayɨ́ Poromɨ tɨ́nɨ Banabasomɨ tɨ́nɨ sɨpí nɨwikárɨro wigɨ́ tɨ́ŋɨ́ e dánɨ mɨxɨ́ xɨ́dowárɨgɨ́awixɨnɨ. \v 51 Wigɨ́ tɨ́ŋɨ́ e dánɨ mɨxɨ́ xɨ́dowárɨ́agɨ́a awaú “Nene sɨpínɨ wikárarɨŋwaénerɨ́anɨ?” oyaiwinɨ́poyɨnɨrɨ egɨ́ sɨkwɨ́yo xwɨ́á sikɨ́ xénɨŋɨ́pɨ pɨ́rɨ́ wiaíkímɨ́ nɨyárɨmɨ aŋɨ́ yoɨ́ Aikoniamɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nánɨ ugɨ́isixɨnɨ. \v 52 E nerɨ aí aŋɨ́ apimɨ dánɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro uxɨ́darɨgɨ́áyɨ́ yayɨ́ bɨ onɨmiápɨ mɨwinɨ́ yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ niga uro kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ ayá wí sɨxɨ́ wínɨŋɨ́pimɨ dánɨ eŋɨ́ neága uro néra wagɨ́árɨnɨ. \c 14 \s1 Poro tɨ́nɨ Banabaso tɨ́nɨ Aikoniamɨ dánɨ egɨ́í nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Awaú xámɨ egɨ́ípa Aikoniamɨyo nɨrémómáná Judayɨ́yá rotú aŋɨ́yo nɨpáwiri nurɨríná píránɨŋɨ́ reŋwɨpearɨŋagɨ́i nánɨ ámá xwé ayá wí, Judayɨ́ tɨ́nɨ Gɨrikɨyɨ́ tɨ́nɨ ámá gwɨ́ apiaú dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rogɨ́awixɨnɨ. \v 2 E nerɨ aiwɨ Judayɨ́ arɨ́á nɨwiro dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́ropa éɨ́áyɨ́ Gɨrikɨyɨ́ ámá Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́áyo sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ owípoyɨnɨrɨ sɨ́mírírɨ́ nɨwiro yarɨŋagɨ́a nánɨ \v 3 awaú e ayá wí nɨŋwearíná “Ámá tɨyɨ́ wí mɨxɨ́ nɨyeaipaxɨ́ aí Ámɨnáo ananɨ yeamenɨŋoɨ.” nɨyaiwiri ayá igigɨ́ bɨ mɨwinɨ́ sa nɨra ugɨ́isixɨnɨ. E yarɨ́ná Ámɨnáo “Awaú neararɨgɨ́ípɨ nepa rɨ́a neararɨŋiɨ?” owipɨmónɨ́poyɨnɨrɨ gɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ xe nurɨri emɨmɨ́ tɨ́nɨ ayá rɨwamónɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ owíwapɨyípiyɨnɨrɨ eŋɨ́ sɨxɨ́ nɨweámɨxa uŋɨnigɨnɨ. \v 4 E nerɨ aí ámá aŋɨ́ apimɨ ŋweagɨ́áyɨ́ dɨŋɨ́ bɨ biaú nɨxɨrɨro wí Judayɨ́, dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́roarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ kumɨxɨnɨro wí wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́íwaú tɨ́nɨ kumɨxɨnɨro neróná re eŋɨnigɨnɨ. \v 5 Gɨrikɨyɨ́ wí tɨ́nɨ Judayɨ́ wí wigɨ́ seáyɨ e nimónɨro umeŋweagɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ ayɨ́ nɨwiápɨ́nɨmearo “Awaúmɨ sɨpí nɨwikárɨrane sɨ́ŋá tɨ́nɨ opɨkianeyɨ.” nɨrɨnɨro yarɨ́ná \v 6 e owianeyɨnɨro yarɨgɨ́ápɨ nánɨ awaú nɨjɨ́á nimónɨri nánɨ Raikonia pɨropenɨsɨ́yo aŋɨ́ sɨmɨ́ biaú xegɨ́ yoɨ́ Risɨtɨrapimɨ tɨ́nɨ Debipimɨ tɨ́nɨ nánɨ éɨ́ uri aŋɨ́ mɨdɨmɨdánɨ ikwɨ́rónɨŋɨ́piamɨ enɨ nánɨ éɨ́ uri neri \v 7 aŋɨ́ ayo dánɨ xwɨyɨ́á yayɨ́ neainarɨŋɨ́pɨ wáɨ́ urɨmegɨ́isixɨnɨ. \s1 Poro tɨ́nɨ Banabaso tɨ́nɨ Risɨtɨrapimɨ dánɨ egɨ́ípɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 8 Awaú aŋɨ́ yoɨ́ Risɨtɨraɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ emearɨ́ná ámá e dáŋɨ́ wo —O xɨnáí agwɨ́yo dánɨ sɨkwɨ́ ikɨ́ eŋɨ́ xɨrɨŋorɨnɨ. Xegɨ́ sɨkwɨ́yo eŋɨ́ bɨ meánɨŋagɨ nánɨ o bɨ onɨmiápɨ irú nɨpɨ́mɨxɨrɨ aŋɨ́ yagomanɨ. O éɨ́ nɨŋwearɨ \v 9 Poro urarɨŋɨ́pɨ arɨ́á wiarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Poro sɨŋwɨ́ agwɨ́ nɨwɨnárɨrɨ́ná wɨnɨ́ɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Xegɨ́ sɨkwɨ́ sɨpí eŋɨ́yɨ́ naŋɨ́ wimɨxɨnɨ nánɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ \v 10 ímɨ́ tɨ́nɨ nɨrɨrɨ “Nɨwiápɨ́nɨmearɨ dɨxɨ́ sɨkwɨ́ tɨ́nɨ píránɨŋɨ́ éɨ́ roɨ.” uráná re eŋɨnigɨnɨ. Úrapí éɨ́ nɨroamorɨ aŋɨ́ eŋɨnigɨnɨ. \v 11 Poroyá maŋɨ́yo dánɨ éɨ́ nɨroamorɨ aŋɨ́ yarɨŋagɨ ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ sɨŋwɨ́ apɨ nɨwɨnɨro xwɨyɨ́á nɨmɨ́eyoaro nɨrɨróná wigɨ́ Raikoniayɨ́ pɨ́né tɨ́nɨ re rɨgɨ́awixɨnɨ, “Negɨ́ ŋwɨ́á aŋɨ́namɨ ŋweagɨ́áwa rɨxa ámá nimónɨro nene tɨ́ŋɨ́ e nánɨ riwaú weapɨ́iɨ.” nɨrɨro \v 12 “Banabaso, o negɨ́ ŋwɨ́áo Susoyɨ wɨ́rɨnɨŋorɨnɨ.” rɨro Poro xwɨyɨ́á yaŋɨ́ umeaiarɨŋo eŋagɨ nánɨ “O negɨ́ ŋwɨ́áo Xemisoyɨ wɨ́rɨnɨŋorɨnɨ.” rɨro neróná \v 13 Susoyɨ wɨ́rɨnɨŋo —O nánɨ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwá aŋɨ́ apimɨ ákɨŋáyo bɨ́arɨwámɨ dánɨ umɨrɨyinɨŋorɨnɨ. Oyá apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋo urɨ́á ɨwɨ́ yeyɨ́ inɨŋɨ́ bɨ nɨmaxɨrɨmɨ burɨmákaú oxɨ́ wo tɨ́nɨ nɨméra nɨbɨrɨ ákɨŋá ɨ́wí e éɨ́ nɨrómáná ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ “Awaú nánɨ rɨdɨyowá owianeyɨ.” nɨwimónɨro e wianɨro yarɨ́ná \v 14 wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́íwaú, Banabaso tɨ́nɨ Poro tɨ́nɨ ayɨ́ “Awaú nánɨ e owianeyɨ.” rɨnarɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwiri re egɨ́isixɨnɨ. Ayɨ́ “Nene wianɨrɨ yarɨŋwápɨ awaú aga mɨwímónarɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ egɨ́ iyɨ́á naxeri ámá epɨ́royɨ́ egɨ́e áwɨnɨmɨ aŋɨ́nɨ nuri xwɨyɨ́á ímɨ́ tɨ́nɨ nɨra nuri \v 15 re urɨgɨ́isixɨnɨ, “Ámá tɨyɨ́né, pí nánɨ e yeaianɨro yarɨŋoɨ? Yawawi enɨ seyɨ́né imónɨgɨ́ápa ámáwawirɨnɨ. Yawawi sa rɨpɨ nánɨ yarɨŋwiɨ. Seyɨ́né segɨ́ ŋwɨ́ápɨ nɨxɨ́dɨróná surɨ́má yarɨgɨ́ápɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ Gorɨxomɨ —Ŋwɨ́á nepa dɨŋɨ́ tɨ́ŋo ayɨ́ orɨnɨ. O aŋɨ́na imɨxɨrɨ xwɨ́á imɨxɨrɨ rawɨrawá imɨxɨrɨ nerɨ amɨpí nɨ́nɨ ayo yarɨŋɨ́pɨ imɨxɨŋorɨnɨ. Omɨ seyɨ́né xɨ́dɨpɨ́rɨ nánɨ yawawi xwɨyɨ́á yayɨ́ seainɨpaxɨ́ rɨpɨ wáɨ́ seararɨŋwiɨ. \v 16 Ámá gwɨ́ wɨrɨ́ wɨrí nɨ́nɨ aga eŋíná dánɨ nɨŋweaxa bɨgɨ́áyɨ́ Gorɨxo wigɨ́ sɨwɨ́yo xe oxɨ́dɨ́poyɨnɨrɨ nɨwɨga nɨbɨrɨ aiwɨ \v 17 xewanɨŋo imónɨŋɨ́pɨ nánɨ yumɨ́í mɨseainɨ́ xegɨ́ naŋɨ́ nɨseaiirɨŋɨ́pimɨ dánɨ sɨwánɨŋɨ́ nɨseaiga bɨŋɨ́rɨnɨ. Segɨ́ omɨŋɨ́ ná wearɨŋíná wenɨ́a nánɨ oyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ iniá eaénapɨrɨ aiwá pɨ́rɨpɨ́rɨ́ inɨrɨ yarɨ́ná seyɨ́né nɨnɨro yayɨ́ niga warɨgɨ́árɨnɨ. Ayɨnánɨ o e nɨseaiirɨŋɨ́pimɨ dánɨ xewanɨŋo imónɨŋɨ́pɨ nánɨ sɨwánɨŋɨ́ nɨseaiga bɨŋɨ́rɨnɨ.” \v 18 Xwɨyɨ́á e nurɨri aiwɨ ámá ayɨ́ arɨ́kí “Awagwí nánɨ xe rɨdɨyowá oépoyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ neanɨ́piyɨ.” urarɨŋagɨ́a awaú anɨŋɨ́ minɨ́ pɨ́rɨ́ urakianɨri néɨ́isáná eŋáná ayɨ́ kikiɨ́á egɨ́awixɨnɨ. \s1 Poromɨ sɨ́ŋá nearo tɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 19 Judayɨ́ wí Adiokɨ dánɨ bɨro Aikoniamɨ dánɨ bɨro nero ámá obaxɨ́ e ŋweagɨ́áyo dɨŋɨ́ ukɨnɨmɨxáná “Poromɨ sɨpí e owikáraneyɨ.” wimónarɨŋɨ́pɨ nɨxɨ́dɨro re egɨ́awixɨnɨ. Omɨ sɨ́ŋá tɨ́nɨ nearo “Rɨxa pɨyɨ́rɨ́anɨ?” nɨyaiwiro aŋɨ́ apimɨ dánɨ níropémɨ nɨpeyearo e wárɨ́agɨ́a aí \v 20 ámá Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ pɨyo weŋe mɨdɨmɨdánɨ rówapáná re eŋɨnigɨnɨ. O ámɨ wiápɨ́nɨmeaŋɨnigɨnɨ. Ámɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ aŋɨ́ apimɨ nánɨ nurɨ sá weŋo wɨ́ápɨ tɨ́nɨ Banabaso tɨ́nɨ aŋɨ́ yoɨ́ Debi rɨnɨŋɨ́pimɨ nánɨ nuri \v 21 aŋɨ́ apimɨ dánɨ xwɨyɨ́á yayɨ́ neainarɨŋɨ́pɨ wáɨ́ nurɨmerɨ́ná ámá obaxɨ́ Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro ouxɨ́dɨ́poyɨnɨrɨ nɨwimɨxárɨmɨ ámɨ Risɨtɨra nánɨ nuri e enɨ nurára múrori Aikoniamɨ e enɨ nurára múrori Adiokɨ e enɨ nurára múrori neríná \v 22 awaú xámɨ nura púáná Jisasomɨ uxɨ́dɨgɨ́áyɨ́ eŋɨ́ neánɨro omɨ pɨ́nɨ mɨwiárɨ́ anɨŋɨ́ minɨ́ xɨ́dɨpɨ́rɨ́a nánɨ eŋɨ́ rɨrémɨxɨ́ nɨwiéra nuri re urɨgɨ́isixɨnɨ, “Xeanɨŋɨ́ ayá wí nɨneaímeáa numáná eŋáná Gorɨxoyá xwioxɨ́yo páwianɨ́wárɨnɨ.” nurɨri \v 23 ámá wa Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyo wipeŋweapɨ́rɨ́áwa aŋɨ́ apɨ apimɨ nɨwurɨ́peaária nɨweri xámɨ aiwá ŋwɨ́á ŋwɨrárɨnɨri Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ wiri néɨ́isáná Ámɨnáo, wigɨ́ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́o píránɨŋɨ́ oumenɨnɨrɨ wéyo nɨwimɨ ugɨ́isixɨnɨ. \s1 Poro tɨ́nɨ Banabaso tɨ́nɨ ámɨ egɨ́ axɨ́mɨnɨ ugɨ́í nánɨrɨnɨ. \p \v 24 E nemowaú Pisidia pɨropenɨsɨ́yo áwɨnɨmɨ nɨpuri Pabiria pɨropenɨsɨ́yo nɨrémori \v 25 aŋɨ́ yoɨ́ Pega rɨnɨŋɨ́pimɨ xwɨyɨ́á Gorɨxoyápɨ nurára nɨmúrori aŋɨ́ yoɨ́ Ateria rɨnɨŋɨ́pimɨ nánɨ nɨweri \v 26 e dánɨ sɨpɨxɨ́ womɨ nɨpɨxemoánɨri nɨŋweámáná nuri Adiokɨyo nánɨ nuri —E ayɨ́ awaú rɨxa eméɨ́ípɨ wáɨ́ emearɨ́ná Gorɨxo wá wianɨ́ápimɨ dánɨ éɨ́isixɨnɨrɨ omɨ wéyo nɨwiro wárɨgɨ́erɨnɨ. E nánɨ nuri \v 27 nɨrémómáná Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyo awí neaárɨri amɨpí awaú nemeríná Gorɨxo eŋɨ́pɨ nánɨ repɨyɨ́ nɨwiéra nuri Gorɨxo émáyɨ́ nɨkɨnɨmónɨro dɨŋɨ́ onɨkwɨ́rɨ́poyɨnɨrɨ ówaŋɨ́nɨŋɨ́ wɨ́kwiiŋɨ́pɨ nánɨ repɨyɨ́ nɨwiri \v 28 e nemowaú Jisasomɨ uxɨ́darɨgɨ́á aŋɨ́ apimɨ ŋweáyɨ́ tɨ́nɨ nawínɨ sɨ́á ayá wí e ŋweagɨ́isixɨnɨ. \c 15 \s1 Émá Jisasomɨ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ nánɨ xwɨyɨ́á imɨxɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Ámá wa Judia pɨropenɨsɨ́yo dánɨ nɨweapɨro Adiokɨ nɨrémómáná ámá Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ wigɨ́ xexɨrɨ́meá imónɨgɨ́áyo nuréwapɨyiro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Seyɨ́né Judayene tɨ́nɨ xɨxenɨ imónɨpɨ́rɨ nánɨ negɨ́ arɨ́o Moseso rɨŋɨ́pɨ iyɨ́ sɨ́mɨ́ sɨ́ó mɨwákwínɨpa nerónáyɨ́, Gorɨxo yeáyɨ́ seayimɨxemeapaxɨ́ menɨnɨ.” urarɨŋagɨ́a \v 2 Poro tɨ́nɨ Banabaso tɨ́nɨ xwɨyɨ́á sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ xɨmɨxɨmɨ́ ninɨro xwɨyɨ́á ayá wí nɨrɨga nɨwiápɨ́nɨmearo néɨ́asáná ámá e dáŋɨ́ Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Poro tɨ́nɨ Banabaso tɨ́nɨ negɨ́ wa tɨ́nɨ Jerusaremɨ nánɨ nuro wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa tɨ́nɨ ámá e dáŋɨ́ Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyo wipeŋweagɨ́áwa tɨ́nɨ nerɨmeánɨmáná ‘Iyɨ́ sɨ́mɨ́ sɨ́ó wákwínɨ́poyɨ.’ neararɨgɨ́á rɨpɨ nánɨ xwɨyɨ́á nimɨxɨróná, ayɨ́ naŋɨ́rɨnɨ.” nɨrɨnɨro \v 3 urowáraúáná awa xwɨ́á Pinisiayɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ tɨ́nɨ Samaria pɨropenɨsɨ́yo tɨ́nɨ nɨpurɨ́ná aŋɨ́ apɨ apimɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ xexɨrɨ́meá imónɨgɨ́á wíyonɨ wíyonɨ émáyɨ́ Gorɨxo tɨ́ámɨnɨ kɨnɨmónɨgɨ́ápɨ nánɨ e e áwaŋɨ́ nura nɨmúroróná yayɨ́ nɨwimóa ugɨ́awixɨnɨ. \p \v 4 E nemowa rɨxa Jerusaremɨ nɨrémoro aŋɨ́ e dáŋɨ́ Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ wigɨ́ wipeŋweagɨ́áwa tɨ́nɨ wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa tɨ́nɨ yayɨ́ wiemeááná Poro tɨ́nɨ Banabaso tɨ́nɨ awaú émáyɨ́ tɨ́ŋɨ́ e emearɨ́ná Gorɨxo egɨ́ wéyo dánɨ néra uŋɨ́ nɨpɨnɨ nánɨ repɨyɨ́ wiarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. \v 5 Parisi imónɨgɨ́á Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́á wa nɨwiápɨ́nɨmearo re rɨgɨ́awixɨnɨ, “Émá Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́áyɨ́ negɨ́ iyɨ́ sɨ́mɨ́ sɨ́ó wákwínarɨŋwápɨ mepa epaxɨ́ wí mimónɨnɨ. Ayɨ́ ŋwɨ́ ikaxɨ́ negɨ́ arɨ́o Moseso eaŋɨ́pimɨ mɨxɨ́dɨpa nerɨ́ná, ‘Ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ urɨpaxɨ́ mimónɨnɨ. Ayo nuréwapɨyirane ‘Apimɨ anɨŋɨ́ minɨ́ xɨ́dɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.’ urɨ́wanɨgɨnɨ.” rɨgɨ́awixɨnɨ. \v 6 Ayɨnánɨ wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa tɨ́nɨ Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyo wipeŋweagɨ́áwa tɨ́nɨ apɨ nánɨ xwɨyɨ́á imɨxanɨro nánɨ awí neánɨro \v 7 rɨxa xwɨyɨ́á ayá wí rɨrowiágɨ́ ninɨ́asáná eŋáná Pitao nɨwiápɨ́nɨmearɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ nɨrɨxɨ́meá imónɨgɨ́oyɨ́né, xámɨ dánɨ émáyɨ́ xwɨyɨ́á yayɨ́ neainarɨŋɨ́pɨ arɨ́á wiro dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roro epɨ́rɨ́a nánɨ soyɨ́néyá wo iwamɨ́ó wáɨ́ urɨ́wɨnɨgɨnɨrɨ Gorɨxo eyíroŋo, ayɨ́ nionɨ eŋagɨ nánɨ soyɨ́né nɨjɨ́árɨnɨ. \v 8 Nionɨ ayo wáɨ́ urɨmeááná Gorɨxo —O ámáyá xwioxɨ́yo imónɨŋɨ́pɨ nɨ́nɨ nánɨ nɨjɨ́á imónɨŋorɨnɨ. O xegɨ́ kwíyɨ́pɨ nene neaiapɨŋɨ́pa axɨ́pɨ mɨnɨ nɨwirɨŋɨ́pimɨ dánɨ sɨwá rénɨŋɨ́ neaiŋɨ́rɨnɨ. Émáyɨ́ enɨ dɨŋɨ́ nɨnɨkwɨ́roróná, ayɨ́ ananɨrɨnɨ. Sɨwá énɨŋɨ́ neaiŋɨ́rɨnɨ. \v 9 Judayene xegɨ́ bɨ neaiirɨ émáyo xegɨ́ bɨ wiirɨ eŋɨ́manɨ. Nene neaiiŋɨ́pa axɨ́pɨ ayɨ́ enɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ yokwarɨmɨ́ wiiŋɨ́rɨnɨ. \v 10 Ayɨnánɨ soyɨ́né Gorɨxo wikɨ́ oneaónɨrɨ pí nánɨ yarɨŋoɨ? Ŋwɨ́ ikaxɨ́ Moseso eaŋɨ́pimɨ dánɨ saŋɨ́ negɨ́ arɨ́owa ananɨ nɨmeámɨ upaxɨ́ mimónɨŋɨ́pɨ —Apɨ, ayɨ́ ŋwɨ́ ikaxɨ́ negɨ́ arɨ́owa oxɨ́daneyɨnɨróná nɨxɨ́dɨpaxɨ́ mimónɨŋɨ́pɨrɨnɨ. Apɨ pí nánɨ émá Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́áyo wikwiáranɨro yarɨŋoɨ? Soyɨ́né Gorɨxo ayo mɨwikwiárɨŋɨ́pɨ wikwiáranɨro nerɨŋɨ́pimɨ dánɨ Gorɨxo nene wikɨ́ oneaónɨrɨ yarɨŋoɨ. \v 11 Nene dɨŋɨ́ wí re mɨmó, ‘Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ xɨ́darɨŋwápimɨ dánɨ yeáyɨ́ neayimɨxemeapaxɨ́rɨnɨ.’ wí mɨmó dɨŋɨ́ re neaipɨmónɨnɨ, ‘Ámɨná Jisaso émáyo wá nɨwianɨrɨ ayo nánɨ wayɨ́á upeiŋɨ́yo dánɨnɨ Gorɨxo yeáyɨ́ uyimɨxemeaarɨŋɨ́pa Judayene enɨ axɨ́pɨ e yeáyɨ́ neayimɨxemeaarɨŋɨ́rɨnɨ.’ Dɨŋɨ́ e neaipɨmónɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 12 Awí eánɨgɨ́áwa xwɨyɨ́á bɨ mɨrɨ́ sɨnɨ arɨ́ánɨ nɨwiro yarɨ́ná Banabaso tɨ́nɨ Poro tɨ́nɨ éɨ́ nɨrori xwɨyɨ́á nurɨri emɨmɨ́ tɨ́nɨ ayá rɨwamónɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́ tɨ́nɨ awaú émáyɨ́ tɨ́ŋɨ́ e wáɨ́ urɨmearɨ́ná Gorɨxo egɨ́ wéyo dánɨ wíwapɨyiŋɨ́pɨ nánɨ repɨyɨ́ nɨwiri \v 13 rɨxa nɨrárɨmáná eŋáná Jemiso nɨwiápɨ́nɨmearɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ nɨrɨxɨ́meá imónɨgɨ́oyɨ́né, xwɨyɨ́á nionɨyá bɨ enɨ arɨ́á nípoyɨ. \v 14 ‘Gorɨxo émáyɨ́ nánɨ wí dɨŋɨ́ mɨmoarɨnɨnɨ.’ yaiwiagwá aiwɨ xewanɨŋo émáyɨ́ wí nionɨyá imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ nɨwieyírorɨŋɨ́pimɨ dánɨ ámá ayɨ́ nánɨ moŋɨ́pɨ iwamɨ́ó sɨwá neaiŋɨ́rɨnɨ. Apɨ nánɨ Saimono rɨxa repɨyɨ́ neaiŋoɨ. \v 15 Agwɨ o nearɨ́ɨ́pɨ, ayɨ́ wɨ́á rókiamoagɨ́áwa Depitoyá ɨ́wiárɨ́awé nánɨ nɨrɨro eagɨ́á rɨpɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ imónɨnɨ, \v 16 ‘Apɨ nɨpɨnɨ nimónɨmáná eŋáná Gorɨxonɨ ámɨ nɨbɨrɨ aŋɨ́ segɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Depitoyá pɨneamioagiwá ámɨ mɨrɨmɨ́árɨnɨ. Aŋiwá xwɨrɨ́á ikɨxénɨŋɨ́pɨ ámɨ nɨmɨrɨrɨ sɨŋɨ́ imɨxɨmɨ́árɨnɨ. \v 17 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ e emɨ́árɨnɨ. Judayɨ́ gwɨ́ axɨ́rí marɨ́áɨ, ámá gwɨ́ wɨrɨ́ wɨrí nɨ́nɨ Ámɨnáonɨ tɨ́ámɨnɨ obɨ́poyɨnɨrɨ nánɨ ámɨ apɨ e mɨrɨmɨ́árɨnɨ. Ayɨ́ émá nionɨyá imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ wéyo ɨ́á umɨrɨŋáyɨ́ nionɨ tɨ́ámɨnɨ obɨ́poyɨnɨrɨ ámɨ mɨrɨmɨ́árɨnɨ. \v 18 Ámɨnáonɨ xwɨyɨ́á rɨpɨ seyɨ́né nɨjɨ́á oimónɨ́poyɨnɨrɨ eŋíná dánɨ searɨŋáonɨ seararɨŋɨnɨ.’ Xwɨyɨ́á wɨ́á rókiamoagɨ́áwa eagɨ́á apɨ tɨ́nɨ Saimonɨ nearɨ́ɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ imónɨnɨ. \v 19 Ayɨnánɨ dɨŋɨ́ nionɨyá enɨ rɨpɨrɨnɨ. Émá Gorɨxo tɨ́ámɨnɨ ukɨnɨmónarɨgɨ́áyo upupɨ́gɨ́ mɨwikárɨpa oyaneyɨ. \v 20 Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́ nɨpɨnɨ nánɨ mɨwikwiárɨpa nemáná aí sa payɨ́ wí nearane re urɨ́wanɨgɨnɨ, ‘Judayene xwɨrɨ́á neainɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́ rɨpɨ rɨpɨ mepa éɨ́rɨxɨnɨ. Ámá wí mimónɨ́ ŋwɨ́á imónɨŋɨ́pɨ nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́ápɨ mɨnɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. Apɨxɨ́ nɨmearɨ́ná sewɨnɨ mɨmeánɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. Naŋwɨ́ gwɨ́ siŋwɨ́yo xɨráná ragɨ́ sɨnɨ eŋɨ́pɨ mɨnɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. Rakiwɨ́ enɨ mɨnɨpa éɨ́rɨxɨnɨ.’ Apɨnɨ payɨ́ nearane urɨ́wanɨgɨnɨ. \v 21 Ámá eŋíná dánɨ néra nɨbɨro nene ŋweaŋwá ríná enɨ Sabarɨ́á ayɨ́ ayo aŋɨ́ apɨ apimɨ ámá wa ŋwɨ́ ikaxɨ́ Moseso eaŋɨ́pimɨ dánɨ ɨ́á roro uréwapɨyiro yarɨŋagɨ́a nánɨ émáyɨ́ Judayene xwɨrɨ́á neainarɨŋɨ́pɨ nánɨ nɨjɨ́á imónɨŋoɨ. Ayɨnánɨ rɨ́wamɨŋɨ́ apɨnɨ nearane e urɨ́wanɨgɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Émáyɨ́ nánɨ payɨ́ nearo wiowárɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 22 Wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa tɨ́nɨ Jerusaremɨ dánɨ Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́á nɨ́nɨ tɨ́nɨ wigɨ́ wipeŋweagɨ́áwa tɨ́nɨ enɨ dɨŋɨ́ ná bɨnɨ nɨxɨrɨro re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, \q1 “Negɨ́ wí Poro tɨ́nɨ Banabaso tɨ́nɨ payɨ́ nɨmaxɨrɨmɨ upɨ́rɨ nánɨ nɨrɨ́pearanénáyɨ́ naŋɨ́rɨnɨ.” nɨrɨnɨro Judasomɨ —O xegɨ́ yoɨ́ ámɨ bɨ Basabasorɨnɨ. Omɨ tɨ́nɨ ámɨ wo Sairasomɨ tɨ́nɨ —Awaú Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ xexɨrɨ́meá imónɨgɨ́áyo seáyɨ e imónɨgɨ́íwaúrɨnɨ. Awaúmɨ nɨrɨ́pearo \v 23 payɨ́ re nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ wiowárɨgɨ́awixɨnɨ, “Wáɨ́ wurɨmeiarɨŋwáone tɨ́nɨ Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyo umeŋweaŋwáone tɨ́nɨ nene segɨ́ sérɨxɨ́meá imónɨŋwaéne seyɨ́né negɨ́ nɨrɨxɨ́meá imónɨgɨ́áyɨ́né nánɨ —Wiyɨ́né aŋɨ́ yoɨ́ Adiokɨyo ŋweagɨ́áyɨ́né, wiyɨ́né Siria pɨropenɨsɨ́yo ŋweagɨ́áyɨ́né, wiyɨ́né Sirisia pɨropenɨsɨ́yo ŋweagɨ́áyɨ́nérɨnɨ. Seyɨ́né nánɨ payɨ́ rɨpɨ nearɨ wiowárénaparɨŋwɨnɨ. Seyɨ́né nɨyɨ́nénɨ yayɨ́ oseainɨnɨ. \v 24 None rɨxa arɨ́á re wíwárɨnɨ, ‘Negɨ́yɨ́ wí none “Soyɨ́né nuro e urɨ́poyɨ.” murɨ́wámɨ ayɨ́ seyɨ́né tɨ́e nánɨ nɨbɨro searéwapɨyarɨ́ná dɨŋɨ́ rɨ́á seaxerɨ dɨŋɨ́ sɨmɨgwɨ́á seayinɨrɨ eŋɨ́rɨnɨ.’ arɨ́á e wíwá eŋagɨ nánɨ \v 25-26 none rɨxa dɨŋɨ́ ná bɨnɨ tɨ́nɨ nimónɨmáná ‘Ayɨ́ rɨpɨ neranéná naŋɨ́rɨnɨ.’ neaimónɨ́ɨ́rɨnɨ, ‘Ámá negɨ́ wamɨ nɨrɨ́pearane Banabasomɨ tɨ́nɨ Soromɨ tɨ́nɨ —Awaú nene dɨŋɨ́ sɨxɨ́ uyiŋwáwaúrɨnɨ. Negɨ́ Ámɨná Jisasɨ Kiraiso nánɨ wáɨ́ nurɨmeríná yoɨ́ mayɨ́ nimónɨri urɨmegɨ́íwaúrɨnɨ. Awaúmɨ tɨ́nɨ negɨ́ wamɨ tɨ́nɨ seyɨ́né tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nurowárénapɨrɨ́ná, ayɨ́ naŋɨ́rɨnɨ.’ neaimónɨ́ɨ́rɨnɨ. \v 27 Ayɨnánɨ rɨ́wamɨŋɨ́ re eaarɨŋwápɨ Judaso tɨ́nɨ Sairaso tɨ́nɨ awaú maŋɨ́ tɨ́nɨ enɨ ananɨ áwaŋɨ́ searɨ́isixɨnɨrɨ urowárarɨŋwɨnɨ. \v 28 None xwɨyɨ́á nimɨxɨranéná kwíyɨ́ Gorɨxoyáyo dánɨ re rɨnɨ́wanigɨnɨ, ‘Ŋwɨ́ ikaxɨ́ ayá wí saŋɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ mɨwikwiárɨpanɨ.’ rɨnɨ́wanigɨnɨ. Ŋwɨ́ ikaxɨ́ émáyɨ́né aga pɨ́nɨ mɨwiárɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ, ayɨ́ rɨpɨnɨrɨnɨ. \v 29 Ámá wigɨ́ mimónɨ́ ŋwɨ́á imónɨŋɨ́pɨ nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́ápɨ mɨnɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. Rakiwɨ́ mɨnɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. Naŋwɨ́ gwɨ́ siŋwɨ́yo xɨráná ragɨ́ sɨnɨ eŋagɨ nánɨ mɨnɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. Apɨxɨ́ nɨmearóná sewɨnɨ mɨmeánɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. Seyɨ́né nene rɨ́wá apɨnɨ e nerónáyɨ́, ayɨ́ apánɨ yarɨŋoɨ. Negɨ́ xwɨyɨ́á apɨrɨnɨ.” \m E nɨrɨro payɨ́ eagɨ́awixɨnɨ. \v 30 E nemowa mɨnɨ wiowáráná awa payɨ́ nɨmeámɨ Adiokɨ nánɨ nɨwero nɨrémómáná ámá e dáŋɨ́ Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyo awí neaárɨmáná payɨ́ mɨnɨ wíagɨ́a \v 31 ayɨ́ ɨ́á nɨroróná xwɨyɨ́á eŋɨ́ rɨrémɨxɨ́ nɨwiro eánɨŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ niɨ́á winɨŋɨnigɨnɨ. \v 32 Dɨŋɨ́ niɨ́á winarɨ́ná Judaso tɨ́nɨ Sairaso tɨ́nɨ awaú enɨ wɨ́á rókiamoarɨgɨ́íwaú eŋagɨ́i nánɨ wigɨ́ xexɨrɨ́meá imónɨgɨ́áyo xwɨyɨ́á ayá wí bɨ tɨ́nɨ eŋɨ́ rɨrémɨxɨ́ nɨwiri eŋɨ́ sɨxɨ́ nɨwímɨxɨri egɨ́isixɨnɨ. \v 33 E nemowaú sɨ́á wí e nɨŋweagɨ́isáná eŋáná awaúmɨ ámɨ wigɨ́ urowárɨgɨ́áwa tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nurowárɨro yayɨ́ wiowárɨ́agɨ́a nánɨ xexɨrɨ́meá imónɨgɨ́á e ŋweagɨ́áyo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ kikiɨ́á néra ugɨ́isixɨnɨ. \v 34 [Jerusaremɨ nánɨ nuri aiwɨ Sairaso “Adiokɨyo ámɨ bɨ tɨ́nɨ nɨŋwearɨ́ná, naŋɨ́ emɨ́ɨnɨ.” yaiwiŋɨnigɨnɨ.] \v 35 Awaú e éagɨ́i aí Poro tɨ́nɨ Banabaso tɨ́nɨ Adiokɨyo nɨŋweari ámá obaxɨ́ wí tɨ́nɨ nawínɨ xwɨyɨ́á Ámɨnáoyápɨ wáɨ́ urɨmeri uréwapɨyiri egɨ́isixɨnɨ. \s1 Poro tɨ́nɨ Banabaso tɨ́nɨ ewáramónɨgɨ́í nánɨrɨnɨ. \p \v 36 E nemowaú rɨxa sɨ́á wí múróáná Poro Banabasomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Yawawi ámɨ nurai aŋɨ́ apɨ apimɨ xwɨyɨ́á Ámɨnáoyápɨ wáɨ́ nurɨmeraíná ámá Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ yegɨ́ nɨrɨxɨ́meá imónɨgɨ́áyɨ́ arɨge rɨ́a ŋweaŋoɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ owɨnɨmeaaiyɨ.” urɨ́agɨ \v 37 Banabaso “Ayɨ́ ananɨrɨnɨ.” nɨyaiwirɨ “Jonɨ Mako enɨ yawawi tɨ́nɨ nawínɨ owaneyɨ.” wimónɨ́agɨ aiwɨ \v 38 Poro arɨ́kí re urarɨŋagɨ nánɨ, “Xámɨ wáɨ́ urɨmeanɨrane nuranéná sɨnɨ nápɨ oyaneyɨnɨrɨ nánɨ mú Pabiria pɨropenɨsɨ́yo dánɨ pɨ́nɨ nɨyeawiárɨmɨ uŋo ámɨ yawawi tɨ́nɨ nawínɨ nɨwirɨmeámɨ mupa oyaiyɨ.” urarɨŋagɨ nánɨ \v 39 mɨxɨ́ nɨrɨnowieánɨ́isáná apimɨ dánɨ newáramónɨri Banabaso Jonɨ Makomɨ nɨwirɨmeámɨ nurɨ sɨpɨxɨ́ womɨ nɨpɨxemoánɨri nɨŋweari pɨrɨŋwɨ́ Saipɨrasɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nánɨ ugɨ́isixɨnɨ. \v 40 E nánɨ úagɨ́i aí Poro Sairasomɨ nɨmearɨ xexɨrɨ́meá imónɨgɨ́áyɨ́ awaú wáɨ́ emearɨ́ná Ámɨnáo wá nɨwianɨrɨ uméwɨnɨgɨnɨrɨ omɨ wéyo mɨnɨ wíáná e dánɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nuri \v 41 Siria pɨropenɨsɨ́yo tɨ́nɨ Sirisia pɨropenɨsɨ́yo tɨ́nɨ áwɨnɨ e nuri aŋɨ́ apɨ apimɨ nɨrémómáná ámá Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́á wíyɨ́ wíyo nuréwapɨya nuríná eŋɨ́ sɨxɨ́ wímɨxɨgɨ́isixɨnɨ. \c 16 \s1 Poro Timotiomɨ nɨwirɨmeámɨ uŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Poro aŋɨ́ Debiyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨrémorɨ ámɨ nurɨ Risɨtɨraɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨrémorɨ́ná wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Ámá Jisasomɨ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ wo —O xegɨ́ yoɨ́ Timotiorɨnɨ. Xɨnáí Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨŋɨ́ wírɨnɨ. Í Judayɨ́ eŋagɨ aí omɨ xano Gɨrikɨyɨ́rɨnɨ. \v 2 Ámá Risɨtɨra ŋweáyɨ́ tɨ́nɨ Aikoniamɨ ŋweáyɨ́ tɨ́nɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ xexɨ́xexɨrɨ́meá imónɨgɨ́áyɨ́ Timotio nánɨ “Ámá naŋɨ́ worɨnɨ.” rarɨgɨ́orɨnɨ. \v 3 O nánɨ Poro “Yawawi tɨ́nɨ nawínɨ oemeaneyɨ.” nɨwimónɨrɨ nánɨ omɨ nɨmearɨ iyɨ́ sɨ́mɨ́ sɨ́ó wákwiŋɨnigɨnɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ e eŋɨnigɨnɨ. Judayɨ́ arɨwámɨdánɨ ŋweagɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ o xegɨ́ xano Gɨrikɨyɨ́ eŋagɨ nánɨ xɨ́o iyɨ́ sɨ́mɨ́ sɨ́ó mɨwákwínɨŋɨ́pɨ nánɨ nɨjɨ́á e imónɨgɨ́á eŋagɨ nánɨ Poro negɨ́ Judayo wáɨ́ urɨmearɨ́ná omɨ arɨ́á mɨwipa epɨ́rɨxɨnɨrɨ iyɨ́ sɨ́mɨ́ sɨ́ó wákwiŋɨnigɨnɨ. \p \v 4 Aŋɨ́ apɨ apimɨ nurára nɨmúroróná xwɨyɨ́á wáɨ́ wurɨmeaiarɨgɨ́áwa tɨ́nɨ Jerusaremɨyo Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyo wipeŋweagɨ́áwa tɨ́nɨ awa xwɨyɨ́á nimɨxɨróná rɨnárɨgɨ́á rɨpɨ, “Negɨ́ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́ rɨpimɨnɨ émá Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ negɨ́ nɨrɨxɨ́meá imónɨgɨ́áyɨ́ ogámɨ́ mepaxɨ́ imónɨnɨ. Apimɨnɨ nɨxɨ́dɨróná apánɨrɨnɨ.” e rɨnárɨgɨ́ápɨ nánɨ áwaŋɨ́ nurára múroarɨŋagɨ́a nánɨ \v 5 aŋɨ́ apɨ apimɨ ámá Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́ápɨ eŋɨ́ neánɨro xaíwɨ́ ɨ́á nɨxɨrɨro nánɨ sɨ́á ayɨ́ ayo ámá ámɨ wí Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro wínɨyɨ́ tɨ́nɨ kumɨxɨnagɨ́árɨnɨ. \s1 Poro Tɨrowasɨyo nɨŋwearɨ́ná orɨŋá wɨnɨŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 6 E nemowa pɨropenɨsɨ́ biaú Pɨrigia tɨ́nɨ Garesia tɨ́nɨ rɨnɨŋɨ́piaú tɨ́ŋɨ́mɨnɨ warɨ́ná kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ xe Esia pɨropenɨsɨ́yo nánɨ nuro ámá e ŋweagɨ́áyo xwɨyɨ́á yayɨ́ winɨpaxɨ́pɨ wáɨ́ urɨméɨ́rɨxɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨ́ urakiowárɨŋɨnigɨnɨ. \v 7 Awa ámɨ wímɨnɨ nánɨ nɨkɨnɨmónɨro nuro rɨxa Maisia pɨropenɨsɨ́yo nɨrémómáná Bitinia pɨropenɨsɨ́yo nánɨ owaneyɨnɨrɨ yarɨ́ná ámɨ kwíyɨ́ Jisasoyápɨ xe oúpoyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨ́ urakiowárɨŋɨnigɨnɨ. \v 8 Awa Maisia pɨropenɨsɨ́yo nɨmúroro aŋɨ́ Tɨrowasɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nánɨ nɨwero \v 9 nɨrémómáná sɨ́á ayimɨ árɨ́wɨyimɨ Poro sá weŋáná orɨŋá wɨnɨ́ɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Ámá Masedonia pɨropenɨsɨ́yo dáŋɨ́ wo éɨ́ nɨrorɨ waunɨ́ rɨxɨŋɨ́ “Joxɨ Masedonia re nánɨ nɨbɨrɨ arɨrá neaiɨ.” urarɨŋagɨ orɨŋá e nɨwɨnɨrɨ nánɨ \v 10 none (rɨ́wamɨŋɨ́ rɨpɨ eaŋáonɨ tɨ́nɨ) re yaiwiŋwanigɨnɨ, “Gorɨxo rɨxa ámá ayo e dánɨ wáɨ́ ourɨmépoyɨnɨrɨ sɨwá nɨneairɨ orɨŋá rɨ́a neapárarɨnɨ?” nɨyaiwirane Masedonia tɨ́ámɨnɨ nánɨ píyo wanɨréwɨnɨrɨ pɨ́á neranéná sɨpɨxɨ́ wo e nánɨ umɨnɨrɨ yarɨŋagɨ wɨnɨŋwanigɨnɨ. \s1 Ridiaí nɨkɨnɨmónɨrɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 11 E nemone sɨpɨxomɨ nɨpɨxemoánɨrane nɨŋwearane aŋɨ́ Tɨrowasɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ dánɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurane pɨrɨŋwɨ́ Samotɨresɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨmeámɨ nurane nɨmúrorane sá weŋwáone wɨ́ápɨ tɨ́nɨ aŋɨ́ Niaporisɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨmeámɨ nurane wiárɨ́ nɨmúrómáná \v 12 e dánɨ aŋɨ́ Piripaiyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ —Aŋɨ́ Masedonia pɨropenɨsɨ́yo ikwɨ́rónɨŋɨ́ seáyɨ e imónɨŋɨ́yɨ́, ayɨ́ bɨ Piripairɨnɨ. Romɨyɨ́ nɨbɨro aŋɨ́ apimɨ dánɨ aŋɨ́ nɨmɨrɨro ŋweagɨ́ápɨrɨnɨ. Apimɨ none nɨrémómáná sɨ́á obaxɨ́ wí e nɨŋwearane \v 13 Sabarɨ́áyo “Iniɨgɨ́ wearɨŋú tɨ́ŋɨ́ e ámá Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ wiarɨgɨ́erɨnɨ.” nɨyaiwirane aŋɨ́ apimɨ nánɨ ákɨŋá ɨ́wíyo nɨpeyearane iniɨgɨ́ e wearɨŋɨ́ ú tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨwerane éɨ́ nɨŋweámáná apɨxɨ́ e awí neánɨro ŋweagɨ́íwamɨ xwɨyɨ́á yayɨ́ neainarɨŋɨ́pɨ urarɨ́ná \v 14 apɨxɨ́ wí —Í xegɨ́ yoɨ́ Ridiaírɨnɨ. Aŋɨ́ Taiatairaɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ dáŋírɨnɨ. Í rapɨrapɨ́ ayɨ́á rɨŋɨ́ nɨgwɨ́ xwé roŋɨ́pɨ nɨgwɨ́ xenɨ nánɨ bɨ́ yarɨŋírɨnɨ. Judayɨ́ mimónɨŋí aí Gorɨxomɨ wáyɨ́ nɨwirɨ nánɨ yayɨ́ wiarɨŋɨ́ wírɨnɨ. Í xwɨyɨ́á Poro rarɨŋɨ́pɨ arɨ́á nɨwirɨ Gorɨxo í xwɨyɨ́á apɨ dɨŋɨ́ ɨkwɨ́ropaxɨ́ oimónɨrɨ xwioxɨ́yo píránɨŋɨ́ wimɨxáná í “Poro neararɨŋɨ́pɨ neparɨnɨ.” nɨyaiwirɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roŋɨnigɨnɨ. \v 15 Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rorɨ rɨxa wayɨ́ nɨmearɨ ámá xegɨ́ aŋiwámɨ í tɨ́nɨ nawínɨ ŋweagɨ́áyɨ́ enɨ wayɨ́ nɨmearo e nemáná í re nearɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né re nɨniaiwirónáyɨ́, ‘Neparɨnɨ. Ámɨnáomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́róɨ́ wírɨnɨ.’ nɨniaiwirónáyɨ́, gɨ́ aŋiwámɨ nánɨ nɨbɨro ananɨ sá wepɨ́rɨréoɨ?” Anɨŋɨ́ minɨ́ e nearayíagɨ nánɨ í tɨ́nɨ uŋwanigɨnɨ. \s1 Poromɨ tɨ́nɨ Sairasomɨ tɨ́nɨ gwɨ́ aŋɨ́yo ŋwɨrárɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 16 E nemone sɨ́á wɨyi Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ wiarɨgɨ́e nánɨ warɨ́ná apɨxɨ́ wí —Í ámá wíyá xɨnáínɨŋɨ́ nimónɨrɨ omɨŋɨ́ wiiarɨŋírɨnɨ. Imɨ́ó xɨxéroarɨŋɨ́pimɨ dánɨ ámá sɨnɨ majɨ́á imónɨgɨ́ápɨ áwaŋɨ́ urékweaarɨŋírɨnɨ. Ámá ímɨ xiáwowánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áwa í ámáyo áwaŋɨ́ urékweaarɨŋɨ́pimɨ dánɨ nɨgwɨ́ xwé urápayarɨgɨ́írɨnɨ. Í none tɨ́nɨ óɨ́yimɨ órórɨ́ ninɨranéná \v 17 í Poro tɨ́nɨ none númɨ nɨneaxɨ́dɨrɨ arɨ́kí rɨ́aiwá re nɨra neaxɨ́dɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá rowa Ŋwɨ́á wíyo nɨmúrorɨ aga seáyɨ émɨ imónɨŋomɨ xɨnáíwánɨŋɨ́ nimónɨro omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áwarɨnɨ. Óɨ́ Ŋwɨ́á e imónɨŋo nene yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ inɨŋɨ́yi nánɨ wáɨ́ neararɨgɨ́áwarɨnɨ.” nɨra neaxɨ́dɨŋɨnigɨnɨ. \v 18 Ámɨ ámɨ sɨ́á ayá wíyo axɨ́pɨ e nɨneaxɨ́dɨrɨ́ná e rayarɨŋagɨ nánɨ Poro rɨxa anɨŋɨ́ bɨ onɨmiápɨ mɨwinɨpa yarɨŋagɨ nánɨ nɨkɨnɨmónɨrɨ imɨ́ó ímɨ xɨxéroarɨŋɨ́pimɨ mɨxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Jisasɨ Kiraisoyá eŋɨ́ eánɨŋɨ́yo dánɨ sekaxɨ́ re rɨrarɨŋɨnɨ, ‘Apɨxɨ́ rímɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ uɨ.’ rɨrarɨŋɨnɨ.” uráná re eŋɨnigɨnɨ. Sɨnɨ mé imɨ́ó apɨ ímɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ uŋɨnigɨnɨ. \v 19 Ímɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ úáná xanowánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áwa re nɨyaiwiro, “Óɨ́ apɨxɨ́ rí áwaŋɨ́ rékweaarɨŋɨ́pimɨ dánɨ nɨgwɨ́ meaayarɨŋwáyi rɨxa anɨpá imónɨgoɨ. Ámɨ bɨ sɨnɨ meapaxɨ́ mimónɨnɨ.” nɨyaiwiro Poromɨ tɨ́nɨ Sairasomɨ tɨ́nɨ ɨ́á nɨxero makerɨ́á imɨxarɨgɨ́e nánɨ níropémɨ nuro gapɨmanowa sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ xwɨrɨxɨ́ oumeaneyɨnɨro nɨmeámɨ nuro \v 20 awa tɨ́ŋɨ́ e nɨwárɨro re uxekwɨ́mogɨ́awixɨnɨ, “Ámá Judayɨ́ rowaúyɨ́ ámá negɨ́ aŋɨ́ rɨpimɨ ŋweagɨ́áyo nearakiowárɨpaxɨ́ yarɨŋagɨ́i nánɨ nene píránɨŋɨ́ mɨŋweapaxɨ́ neaimónarɨnɨ. \v 21 Sɨwɨ́ nene Romɨyene imónɨŋagwɨ nánɨ gapɨmanɨ́yɨ́néyá sɨŋwɨ́yo dánɨ ananɨ ɨ́á xɨrɨrane xɨ́dɨrane epaxɨ́ wí mimónɨŋɨ́pɨ ámá rowaú wáɨ́ neararɨŋiɨ.” uráná re eŋɨnigɨnɨ. \v 22 Ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ enɨ nɨwiápɨ́nɨmearo awaúmɨ mɨxɨ́ wianɨro yarɨ́ná gapɨmanowa egɨ́ iyɨ́á nupírɨro porisɨ́ wamɨ sekaxɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Soxɨ́ mépépoyɨ.” urɨ́agɨ́a \v 23 iwaŋɨ́ rɨpɨ rɨpɨ nɨmépeayimáná nɨméra nuro gwɨ́ aŋɨ́yo nɨwárɨróná gwɨ́ aŋɨ́yo awí mearoarɨŋomɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ awaúmɨ éɨ́ mupaxɨ́ imónɨŋɨ́ ŋwɨrárarɨŋwápɨ nɨŋwɨrárɨmáná píránɨŋɨ́ awí mearóɨrɨxɨnɨ.” \v 24 Sekaxɨ́ e uráná awaúmɨ gwɨ́ aŋɨ́yo nɨmeámɨ nɨpáwirɨ awawá ná ínɨmɨ ikwɨ́rónɨŋɨ́pimɨ nánɨ nɨmeámɨ nɨpáwirɨ e nɨŋwɨrárɨrɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Egɨ́ sɨkwɨ́ íkɨ́á wárá wɨnamɨ nɨwíxɨ́morɨ wárá wɨna tɨ́nɨ nɨwakɨrɨ́wiárɨmáná rokimɨ́ yárɨŋɨnigɨnɨ. \v 25 E wikárɨ́agɨ́a aí rɨxa árɨwegɨ́ imónɨŋáná Poro tɨ́nɨ Sairaso tɨ́nɨ Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ wiri yayɨ́ umeanɨri nánɨ soŋɨ́ rɨri yarɨŋagɨ́i ámá gwɨ́ aŋɨ́yo ŋweagɨ́áyɨ́ arɨ́á wiarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. \v 26 Pobonɨ́ xwɨ́á aí tɨ́nɨ yaiwiámɨ́ méáná gwɨ́ aŋiwá nɨmɨrɨrɨ́ná sɨ́ŋá piárá xwɨ́ámɨ eapɨnɨŋɨ́yɨ́ rɨwómɨnɨmɨnɨrɨ nerɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Gwɨ́ aŋɨ́ ówaŋɨ́ nɨ́nɨ ɨ́kwínowirɨ senɨ́á ámáyo yárɨnɨŋɨ́yɨ́ nɨ́nɨ íkweánowirɨ eŋɨnigɨnɨ. \v 27 Gwɨ́ aŋiwámɨ awí mearoarɨŋo sá weŋe dánɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ wenɨŋɨ́ éɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Gwɨ́ aŋɨ́ ówaŋɨ́ ɨ́kwínowiŋagɨ nɨwɨnɨrɨ “Gwɨ́ ŋweagɨ́á nɨ́nɨyɨ́ rɨxa éɨ́ úɨ́awixɨnɨ.” nɨyaiwirɨ ámá ayɨ́ éɨ́ úɨ́á nánɨ gapɨmanowa nionɨ nɨpɨkipɨ́rɨxɨnɨrɨ xegɨ́ kirá nɨmɨxearɨ rɨxa pɨkínɨmɨnɨrɨ éɨ́yɨ́ \v 28 Poro eŋɨ́ tɨ́nɨ rɨ́aiwá nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Jɨwanɨŋoxɨ mɨpɨkínɨpanɨ. Gwɨ́ ŋweaŋwáone nɨnonenɨ sɨnɨ riwone ŋweaŋwɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 29 o awí mearoarɨgɨ́á wɨ́amɨ “Uyɨ́wɨ́ nɨmɨxáromeaénapɨ́poyɨ.” nura mɨ́rɨ́ nɨpáwirɨ wáyɨ́ winɨ́agɨ eŋɨ́ óɨ́ nikárɨga Poro tɨ́nɨ Sairaso tɨ́nɨ tɨ́gɨ́íe nɨpɨ́kínɨmearɨ \v 30 awaúmɨ nɨmɨxeámɨ nɨpeyearɨ bɨ́arɨwámɨnɨ nɨrómáná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ápowagwí Gorɨxo yeáyɨ́ nɨyimɨxemeanɨ nánɨ pí emɨ́ɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 31 awaú re urɨgɨ́isixɨnɨ, “Ámɨná Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́róáná Gorɨxo yeáyɨ́ nɨrɨyimɨxemearɨ ámá dɨxɨ́ aŋiwámɨ joxɨ tɨ́nɨ ŋweagɨ́áyo enɨ yeáyɨ́ uyimɨxemeanɨŋoɨ.” urɨgɨ́isixɨnɨ. \v 32 E nurɨri omɨ tɨ́nɨ ámá xegɨ́ aŋiwámɨ ŋweagɨ́á nɨyonɨ tɨ́nɨ xwɨyɨ́á Ámɨnáo nánɨpɨ rɨrɨmɨ́ wíáná \v 33 sɨnɨ árɨwegɨ́ imónɨŋagɨ aiwɨ o awaúmɨ “Eɨnɨ.” nurɨrɨ iwaŋɨ́ mépéɨ́áyo igɨ́á nɨweámáná re eŋɨnigɨnɨ. Wayɨ́ mearɨ ámá xegɨ́ aŋiwámɨ ŋweagɨ́áyɨ́ enɨ wayɨ́ mearo nemáná eŋáná \v 34 o awaúmɨ xegɨ́ aŋiwámɨ nɨmeáa nɨpáwirɨ aiwá nɨxerɨ mɨnɨ nɨwirɨ́ná xɨ́o tɨ́nɨ ámá xegɨ́ aŋiwámɨ ínɨmɨ ŋweagɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ “Rɨxa Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rówaénerɨ́anɨ?” nɨyaiwiro nánɨ yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ néra ugɨ́awixɨnɨ. \p \v 35 Gapɨmanowa wɨ́ápɨ tɨ́nɨ nɨwiápɨ́nɨmearo porisɨ́ wamɨ awí mearoarɨŋo tɨ́ŋɨ́ e nánɨ xwɨyɨ́á yaŋɨ́ re wiowárɨgɨ́awixɨnɨ, “Omɨ ‘Ámá awaúmɨ wáreɨ.’ urɨ́poyɨ.” wiowárɨ́agɨ́a awa nuro uráná \v 36 o xwɨyɨ́á apɨ Poromɨ áwaŋɨ́ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gapɨmanowa nionɨ nánɨ xwɨyɨ́á yaŋɨ́ re wiowárénapáoɨ, ‘Awaúmɨ owárɨnɨ.’ wiowárénapɨ́agɨ́a nánɨ awagwí ananɨ nɨ́wiapɨri kikiɨ́á néra úpiyɨ.” urɨ́agɨ aí \v 37 Poro re urɨŋɨnigɨnɨ, “Yawawi Romɨyɨ́wawi imónɨŋagwɨ́i aí mɨ́kɨ́ wí meŋagɨ aí gapɨmanowa, xwɨrɨxɨ́ nɨyeamero ámá obaxɨ́ sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ iwaŋɨ́ yeamépero gwɨ́ aŋɨ́yo yeaŋwɨrárɨro egɨ́áwa ínɨmɨ nɨyeamɨxearo yeawáranɨro rɨrarɨŋoɨ? Oweoɨ, aga wí e yeaipaxɨ́ mimónɨnɨ. Wiwanɨŋowa nɨbɨro ‘Ɨ́wiapɨ́piyɨ.’ yearáná peyeanɨ́wiɨ.” urɨ́agɨ \v 38 porisowa xwɨyɨ́á Poro urɨ́ɨ́pɨ ámɨ nɨmeáa nuro gapɨmanowamɨ repɨyɨ́ nɨwiro “Awaú Romɨyɨ́ waúrɨnɨ.” urɨ́agɨ́a awa arɨ́á nɨwiróná wáyɨ́ nikárɨnɨro \v 39 nuro awaúmɨ pɨyɨpɨyɨ́ nurɨro gwɨ́ aŋɨ́yo dánɨ nɨmɨxearo nɨwárɨróná arɨ́kí waunɨ́ rɨxɨŋɨ́ re urayigɨ́awixɨnɨ, “Awagwí aŋɨ́ rɨpimɨ pɨ́nɨ nɨneawiárɨmɨ nurɨ́ná ‘Ayɨ́ naŋɨ́rɨnɨ.’ neaimónarɨnɨ.” urayarɨŋagɨ́a \v 40 awaú gwɨ́ aŋɨ́yo dánɨ nɨpeyeari aŋɨ́ apɨxɨ́ Ridiaíyɨ rɨnɨŋíyáiwámɨ nánɨ nuri nɨpáwiri ámá Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ egɨ́ xexɨrɨ́meá imónɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ e nawínɨ nerɨmeánɨro xwɨyɨ́á ámɨ bɨ tɨ́nɨ eŋɨ́ rɨrémɨxɨ́ nɨwiárɨmɨ ugɨ́awixɨnɨ. \c 17 \s1 Tesaronaika ŋweáyɨ́ Poromɨ tɨ́nɨ Sairasomɨ tɨ́nɨ iwaŋɨ́ weanɨro egɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 1 E nemowa e dánɨ nuro aŋɨ́ biaú Abiporisɨ tɨ́nɨ Aporonia tɨ́nɨ rɨnɨŋɨ́piaúmɨ nɨmúróa nuro aŋɨ́ Tesaronaikaɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ —Aŋɨ́ apimɨ Judayɨ́ wigɨ́ rotú aŋɨ́ wiwá mɨrɨnɨŋɨ́pimɨrɨnɨ. Apimɨ nɨrémómáná \v 2 Poro xegɨ́ íníná yarɨŋɨ́pa e enɨ axɨ́pɨ nerɨ Sabarɨ́á wɨyaú wɨyimɨ Judayɨ́ wigɨ́ rotú aŋɨ́yo awí neánɨro ŋweaŋáná nɨwímearɨ Bɨkwɨ́ Gorɨxoyáyo dánɨ nureŋwɨpéa nurɨ́ná \v 3 ayɨ́ re oyaiwípoyɨnɨrɨ urayiŋɨnigɨnɨ, “Bɨkwɨ́yo dánɨ apɨ apɨ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋagɨ nánɨ ámá yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáomɨ wa pɨkíáná rɨ́nɨŋɨ́ o nɨmearɨ xwárɨpáyo dánɨ wiápɨ́nɨmeaŋɨ́pɨ apimɨ wí nɨmúropaxɨ́ mimónɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ mɨ́kɨ́pɨ nánɨ uréwapɨyirɨ mɨŋɨ́ niróa urɨ nerɨ́ná re urayiŋɨnigɨnɨ, “Ámá Jisasoyɨ rɨnɨŋɨ́ ro, nionɨ wáɨ́ seararɨŋáo, o ayɨ́ ámá yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáorɨnɨ.” urayiŋɨnigɨnɨ. \v 4 E nurɨrɨŋɨ́pimɨ dánɨ Judayɨ́ wíyo dɨŋɨ́ ukɨnɨmɨxɨ́agɨ ayɨ́ dɨŋɨ́ “Neparɨnɨ.” nɨwipɨmónɨrɨ nánɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro Poro tɨ́nɨ Sairaso tɨ́nɨ nawínɨ nɨkumɨxɨnɨro Gɨrikɨyɨ́ Gorɨxomɨ wáyɨ́ nɨwiro nánɨ yayɨ́ umearɨgɨ́áyɨ́ obaxɨ́ tɨ́nɨ aŋɨ́ apimɨ seáyɨ e nimónɨro meŋweagɨ́áwayá apɨxɨ́ wíwa tɨ́nɨ enɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ awaúmɨ nɨkumɨxɨnayiro yarɨ́ná \v 5 Judayɨ́ Jisasomɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́róɨ́áwa awaúmɨ sɨpí dɨŋɨ́ nɨwiaiwiro nánɨ nɨwiápɨ́nɨmearo re egɨ́awixɨnɨ. Makerɨ́á imɨxarɨgɨ́e dánɨ ámá sɨpíyɨ́ wa Poromɨ tɨ́nɨ Sairasomɨ tɨ́nɨ wikɨ́ nɨwónɨro mɨxɨ́ wipɨ́rɨ nánɨ sɨ́mɨ́ráxwɨró nɨwiemero ayɨ́ rɨxa ɨkwɨkwierɨ́ niga uro wikɨ́ nɨwóga uro yarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨro nɨwirɨmeámɨ aŋɨ́ apimɨ áwɨnɨmɨ nɨpuróná mɨxɨ́nɨ népɨ́mɨxamóa nɨpuro Poro tɨ́nɨ Sairaso tɨ́nɨ aŋɨ́ Jesonoyáiwámɨ rɨ́a ŋweaŋiɨnɨro e nánɨ nuro awaúmɨ ámá negɨ́ aŋɨ́ rɨpimɨ ŋweagɨ́áyɨ́yá sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ xwɨrɨxɨ́ oumeaneyɨnɨro aŋɨ́ iwámɨ pɨ́rɨ́ ɨ́kwieámɨ́ néra nɨpáwiro \v 6 awaú nánɨ pɨ́á nɨmegɨnɨro nánɨ Jesonomɨ tɨ́nɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ xexɨrɨ́meá imónɨgɨ́á wamɨ tɨ́nɨ ɨ́á nɨxero aŋɨ́ apimɨ dáŋɨ́ gapɨmanowa tɨ́ŋɨ́ e nánɨ níropémɨ nuróná rɨ́aiwá re nɨra ugɨ́awixɨnɨ, “Ámá aŋɨ́ xwɨ́á nɨmɨnɨ ikwɨ́rónɨŋɨ́yo ŋweagɨ́áyɨ́ wigɨ́ yarɨgɨ́ápɨ mé pɨ́nɨ owiárɨ́poyɨnɨrɨ sɨpínɨ urekárarɨgɨ́áwa rɨxa nene enɨ nɨnearekárɨro yarɨŋoɨ. \v 7 Awa Jesono numímɨnɨrɨ xegɨ́ aŋiwámɨ nánɨ nipemeámɨ uŋowarɨnɨ. Awa ŋwɨ́ ikaxɨ́ negɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Sisao rɨŋɨ́pɨ nɨwiaíkiro xegɨ́ bɨ néra nuro re rarɨgɨ́áwarɨnɨ, ‘Segɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Sisao, ayɨ́ surɨ́má mɨxɨ́ ináyorɨnɨ. Wo omɨ seáyɨ e wimónɨŋo xegɨ́ yoɨ́ Jisasorɨnɨ.’ rarɨgɨ́áwarɨnɨ.” rɨ́aiwá e nɨra nuro \v 8 ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ aŋɨ́ apimɨ dáŋɨ́ gapɨmanowa tɨ́nɨ ayɨ́ rɨ́aiwá e rarɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwiro sɨ́mɨ́ nírónɨro wikɨ́ nɨwóga nɨwiápɨ́nɨmearo \v 9 gapɨmanowa xwɨrɨxɨ́ numéɨ́asáná Jesonowa ámɨ axɨ́pɨ bɨ mepa oépoyɨnɨrɨ nɨgwɨ́ bɨ nurápɨro wárɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Poro tɨ́nɨ Sairaso tɨ́nɨ Beriayo egɨ́ípɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 10 Sɨ́á ayimɨ árɨ́wɨyimɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ xexɨrɨ́meá imónɨgɨ́áyɨ́ Poromɨ tɨ́nɨ Sairasomɨ tɨ́nɨ ɨ́á xɨrɨpɨ́rɨxɨnɨrɨ rɨxa aŋɨ́ Beriaɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nánɨ éɨ́ urowárɨ́agɨ́a awaú nuri aŋɨ́ apimɨ nɨrémoríná Judayɨ́yá rotú aŋɨ́ e mɨrɨnɨŋiwámɨ nɨpáwiri xwɨyɨ́á yayɨ́ neainarɨŋɨ́pɨ wáɨ́ urɨgɨ́isixɨnɨ. \v 11 Judayɨ́ Beria ŋweáyɨ́ —Ayɨ́ Judayɨ́ Tesaronaika ŋweagɨ́áyɨ́ yapɨ mimónɨŋoɨ. Dɨŋɨ́ píránɨŋɨ́ eyíroarɨgɨ́áyɨ́ eŋagɨ nánɨ seáyɨ e wimónɨŋoɨ. Ayɨ́ sɨ́mɨ́ nɨxeadɨ́pénɨro “Xwɨyɨ́á Poro neararɨŋɨ́pɨ arɨ́á owianeyɨ.” nɨwimónɨro sɨ́á ayɨ́ ayo re nɨyaiwiro, “O neararɨŋɨ́pɨ, ayɨ́ Bɨkwɨ́yo nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ nepa xɨxenɨ rɨ́a imónɨnɨ?” nɨyaiwiro Bɨkwɨ́pɨ ɨ́á nɨróa uro pɨ́á nɨméra uro neróná \v 12 obaxɨ́ wí Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roro Gɨrikɨyɨ́ aŋɨ́ apimɨ dáŋɨ́ seáyɨ e imónɨgɨ́áyɨ́ wí oxɨ́ tɨ́nɨ apɨxɨ́ tɨ́nɨ enɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roro yarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. \v 13 Judayɨ́ Tesaronaika ŋweagɨ́áyɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ, “Beriayo enɨ Poro xwɨyɨ́á Gorɨxoyá wáɨ́ urarɨnɨ.” rɨnarɨŋagɨ arɨ́á nɨwiro re egɨ́awixɨnɨ. Aŋɨ́ apimɨ nánɨ nuro ámá e dáŋɨ́yɨ́ Poromɨ mɨxɨ́ owípoyɨnɨrɨ sɨ́mɨ́ráxwɨró wieméáná ámá obaxɨ́ rɨxa epɨ́royɨ́ nero wikɨ́ nɨwóga wiápɨ́nɨmeagɨ́awixɨnɨ. \v 14 Ámá obaxɨ́ rɨxa epɨ́royɨ́ nero wikɨ́ nɨwóga wiápɨ́nɨmeaarɨŋagɨ́a Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ xexɨ́xexɨrɨ́meá imónɨgɨ́áyɨ́ sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨro re egɨ́awixɨnɨ. Apaxɨ́ mé Poromɨ rawɨrawá tɨ́ŋɨ́ e nánɨ éɨ́ urowárɨgɨ́awixɨnɨ. Poromɨ rawɨrawá tɨ́ŋɨ́ e nánɨ éɨ́ nurowárɨro Sairaso tɨ́nɨ Timotio tɨ́nɨ sɨnɨ e ŋweaŋáná \v 15 ámá Poromɨ éɨ́ nɨmíga úɨ́áyɨ́ omɨ sɨ́á obaxɨ́yo nɨméra núɨ́asáná aŋɨ́ Atenɨsɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨrémoro e dánɨ wáraúáná o ámɨ sekaxɨ́ re urowárɨŋɨnigɨnɨ, “Sairaso tɨ́nɨ Timotio tɨ́nɨ nionɨ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ bɨpaxɨ́ imónɨŋánáyɨ́, aŋɨ́nɨ bɨ́isixɨnɨ.” urowáráná omɨ e nɨwárɨmɨ ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Poro Atenɨsɨ dánɨ wáɨ́ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 16 Poro Atenɨsɨ dánɨ awaú nánɨ wenɨŋɨ́ nerɨ nɨŋwearɨ́ná aŋɨ́ apimɨ mimónɨ́ ŋwɨ́á imónɨŋɨ́yɨ́ —Ayɨ́ xopaikɨgɨ́ xɨxegɨ́nɨ ámá imɨxɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ. Ayɨ́ aga ayá wí amɨ amɨ nɨmɨnɨ éɨ́ nurárára unɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ nánɨ sɨ́mɨ́ nírónɨmɨ nemerɨ́ná \v 17 Judayɨ́yá rotú aŋɨ́yo nɨpáwiayirɨ ayɨ́ tɨ́nɨ émá Gorɨxo nánɨ dɨŋɨ́ moarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ xwɨyɨ́á rɨnɨro sɨ́á ayɨ́ ayo makerɨ́á imɨxarɨgɨ́e nánɨ nuayirɨ ámá o eméíná e rówapɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ xwɨyɨ́á rɨnɨro néra nurɨ́ná \v 18 ámáyo uréwapɨyarɨgɨ́á Epikurianɨyɨ rɨnɨgɨ́á wa tɨ́nɨ Sɨtoikɨyɨ rɨnɨgɨ́á wa tɨ́nɨ Poro tɨ́nɨ xɨmɨxɨmɨ́ xwɨyɨ́á rɨnɨgɨ́awixɨnɨ. O wáɨ́ nurɨrɨ́ná Jisaso nánɨ urɨrɨ ámá xwárɨpáyo dánɨ wiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́a nánɨ urɨrɨ yarɨŋagɨ nánɨ wa peayɨ́ nɨwianɨro re rɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámá xwɨyɨ́á rɨrowiárɨ́ emearɨŋɨ́ ro pí xwɨyɨ́á nearɨmɨnɨrɨ rɨ́a rarɨnɨ?” rɨro wa “O aŋɨ́namɨ dáŋɨ́ ŋwɨ́á imónɨgɨ́á ámá aŋɨ́ mɨdáŋɨ́yɨ́yá nánɨ nearɨmɨnɨrɨ rɨ́a rarɨnɨ?” rɨro nero \v 19-21 omɨ nɨwirɨmeámɨ nuro —Ámá Atenɨsɨ dáŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ ámá aŋɨ́ mɨdáŋɨ́ aŋɨ́ apimɨ urɨ́nɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ kikiɨ́á bɨ mé anɨŋɨ́ minɨ́ pí pí xwɨyɨ́á sɨŋɨ́ rɨnɨ́ɨ́pɨ arɨ́á wiro áwaŋɨ́ urɨro yanɨro nánɨnɨ yarɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ. Ayɨ́ omɨ nɨwirɨmeámɨ nuro Ariopagasɨyɨ rɨnɨŋɨ́pámɨ dánɨ xwɨyɨ́á réwapɨ́narɨgɨ́e nánɨ nɨwirɨmeámɨ nuro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Xwɨyɨ́á sɨŋɨ́ joxɨ wáɨ́ neararɨŋɨ́pɨ nene píránɨŋɨ́ arɨ́á nɨsirane nɨjɨ́á imónanɨ nánɨ áwaŋɨ́ neareɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ rɨrarɨŋwɨnɨ. Xwɨyɨ́á joxɨyá nɨnearɨ́ná nene sɨnɨ arɨ́á mɨwiarɨŋwápɨ rarɨŋagɨ nánɨ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́pɨ nánɨ nɨjɨ́á imónanɨ nánɨ rɨrarɨŋwɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 22 Poro Ariopagasɨ tɨ́ŋɨ́ e dánɨ éɨ́ nɨrómáná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Atenɨsɨ dáŋɨ́yɨ́né, segɨ́ ŋwɨ́á imónɨŋɨ́pɨ nɨmeróná awayinɨ ayá tɨ́nɨ wéyo umearɨŋagɨ́a sɨŋwɨ́ seanɨŋɨnɨ. \v 23 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Xámɨ nionɨ aŋɨ́ rɨpimɨ nemerɨ segɨ́ ŋwɨ́á éɨ́ nurárára unɨŋɨ́yo —Ayo seyɨ́né yarɨŋɨ́ nɨwiro seáyɨ e umearɨgɨ́áyorɨnɨ. Ayo píránɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ mí nómɨxa nurɨ́ná wɨnɨ́anigɨnɨ. Éɨ́ urárárɨnɨŋɨ́ bimɨ rɨ́wamɨŋɨ́ rɨpɨ ‘Ŋwɨ́á nene majɨ́áo nánɨrɨnɨ.’ eánɨŋagɨ wɨnɨ́anigɨnɨ. Ayɨnánɨ ŋwɨ́á seyɨ́né majɨ́á nimónɨro aiwɨ yarɨŋɨ́ nɨwiro seáyɨ e umearɨgɨ́o nánɨ áwaŋɨ́ bɨ osearɨmɨnɨ. \v 24 Ŋwɨ́á xwɨ́á rɨrí nɨrímɨnɨ imɨxɨrɨ amɨpí nɨ́nɨ arímɨ eŋɨ́yɨ́ imɨxɨrɨ eŋo, o aŋɨ́namɨ tɨ́nɨ xwɨ́árímɨ tɨ́nɨ Ámɨnáo seáyɨ e wimónɨŋo eŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ re yaiwipaxɨ́ mimónɨnɨ, ‘O aŋɨ́ naŋwɨ́ rɨdɨyowá yanɨ́wá nánɨ negɨ́ wé tɨ́nɨ mɨrarɨŋwáyo ŋweaarɨŋɨ́rɨnɨ.’ dɨŋɨ́ e yaiwipaxɨ́ wí mimónɨnɨ. \v 25 Xewanɨŋo ámá nɨyonɨ wigɨ́ dɨŋɨ́pɨ sɨxɨ́ umímorɨ sɨŋɨ́ nimónɨro aŋɨ́ upaxɨ́ imónɨpɨ́rɨ nánɨ wimɨxɨrɨ amɨpí nɨ́nɨ ámá nɨpɨ́rɨ nánɨranɨ, yínɨpɨ́rɨ nánɨranɨ, wimɨxɨyirɨ yarɨŋo eŋagɨ nánɨ rɨpɨ enɨ yaiwipaxɨ́ mimónɨnɨ, ‘O amɨpí wí nánɨ dɨ́wɨ́ ikeamónarɨŋagɨ nánɨ negɨ́ wé tɨ́nɨ arɨrá wipaxorɨnɨ.’ Dɨŋɨ́ apɨ enɨ yaiwipaxɨ́ wí mimónɨnɨ. \v 26 Ŋwɨ́á o xewanɨŋo re nɨyaiwirɨ, ‘Ámá gwɨ́ arɨ́ arí e e ŋweapɨ́rɨ́árɨnɨ. Gwɨ́ arɨ́ arí xiɨ́áíwa xɨrɨpɨ́rɨ́íná íná íná imónɨnɨ́árɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ anɨŋɨ́nɨ neyíroárɨmáná ámá ná wonɨ imɨxɨŋɨ́pimɨ dánɨ ámá gwɨ́ wɨrɨ́ wɨrí nɨ́nɨ nimóga bɨŋwárɨnɨ. \v 27 Ámá gwɨ́ arɨ́ arí nɨ́nɨ xewanɨŋo nánɨ pɨ́á néra nuro ámɨrɨ́nɨŋɨ́ neróná sɨŋwɨ́ wɨnɨmeapɨ́rɨ́a nánɨ xɨ́o eŋɨ́ apɨ e eŋɨ́rɨnɨ. E nerɨ aí o nene xɨxegɨ́nɨ ŋweaŋwá gene gene tɨ́ŋɨ́ e dánɨ ná jɨ́amɨ mɨneaimónɨnɨ. \v 28 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Segɨ́ sorɨxowa aí re rɨgɨ́ápɨ, ‘Nene enɨ Ŋwɨ́áo neaemeaŋenerɨnɨ.’ rɨgɨ́ápɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ nene eŋɨ́ eánɨŋɨ́ oyáyo dánɨ imónɨrane ŋwearane aŋɨ́ emerane yarɨŋwɨnɨ. \v 29 Nene Ŋwɨ́á o neaemeaŋene imónɨŋagwɨ nánɨ dɨŋɨ́ re mɨyaiwipa oyaneyɨ, ‘Nepa Ŋwɨ́á imónɨŋo imónɨŋɨ́pɨ, ayɨ́ ámaéne dɨŋɨ́ nɨmorane wé tɨ́nɨ xopaikɨgɨ́ imónɨŋɨ́ ŋwɨ́á sɨ́ŋáyo dánɨ imɨxarɨŋwápɨranɨ, sɨ́ŋá gorɨ́yo dánɨ imɨxarɨŋwápɨranɨ, sɨ́ŋá sirɨpáyo dánɨ imɨxarɨŋwápɨranɨ, sa apɨ́nɨŋɨ́ rɨ́a imónɨnɨ?’ mɨyaiwipa oyaneyɨ. \v 30 Ayɨnánɨ Ŋwɨ́á o —O Gorɨxorɨnɨ. O ámá xámɨ o nánɨ majɨ́á nero wigɨ́ ŋwɨ́ápɨnɨ nɨméra bɨgɨ́ápɨ nánɨ peá nɨmorɨ kikiɨ́á nɨwia nɨbɨrɨ aiwɨ agwɨ ámá amɨ gɨmɨ ŋweagɨ́á nɨyonɨ re neararɨnɨ, ‘Segɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ nánɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro sanɨŋɨ́ nimónɨro ŋweápoyɨ.’ neararɨnɨ. \v 31 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ e neararɨnɨ. O sɨ́á wɨyimɨ ámá xwɨ́á rɨrí nɨrímɨnɨ ŋweaŋwáyo xwɨyɨ́á píránɨŋɨ́ nɨneamearɨrɨ́ná wonɨ wonɨ negɨ́ yarɨŋwápɨ nánɨ yarɨŋɨ́ imɨmɨ́ neainɨ́a nánɨ rɨxa rárɨŋɨ́rɨnɨ. Nene xwɨyɨ́á neamearɨnɨ́o enɨ rɨxa rɨ́peárɨŋɨ́rɨnɨ. Nene ‘Rɨ́peárɨŋo, ayɨ́ orɨ́anɨ?’ yaiwianɨ́wá nánɨ o péo ámɨ sɨŋɨ́ nerɨ owiápɨ́nɨmeanɨrɨ eŋɨ́ sɨxɨ́ weámɨxáná wiápɨ́nɨmeaŋɨ́rɨnɨ.” Poro e uráná re eŋɨnigɨnɨ. \v 32 Ámá e awí eánɨgɨ́áyɨ́ Poro xwɨyɨ́á “Xwárɨpáyo dánɨ wiápɨ́nɨmeaŋɨ́rɨnɨ.” rɨ́agɨ arɨ́á nɨwiróná wí rɨperɨrɨ́ wigɨ́awixɨnɨ. Wí “Xwɨyɨ́á joxɨ neararɨŋɨ́pɨ rɨ́wéná ámɨ bɨ tɨ́nɨ arɨ́á sianɨ́wárɨnɨ.” urɨgɨ́awixɨnɨ. \v 33 E uráná Poro réwapɨ́narɨgɨ́e dánɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ úagɨ aí \v 34 ámá wí —Oxɨ́ wo xegɨ́ yoɨ́ Daionisiasoyɨ rɨnɨŋorɨnɨ. O Ariopagasɨ dánɨ réwapɨ́narɨgɨ́áyɨ́ worɨnɨ. Apɨxɨ́ wí xegɨ́ yoɨ́ Damarisíyɨ rɨnɨŋírɨnɨ. Ámá ámɨ wí enɨ nawínɨrɨnɨ. Ayɨ́ omɨ nɨkumɨxɨnɨro númɨ nuro Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rogɨ́awixɨnɨ. \c 18 \s1 Poro Korinɨyo nɨŋwearɨ́ná eŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Poro e nemɨ Atenɨsɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ aŋɨ́ yoɨ́ Korinɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nánɨ nurɨ e \v 2 nɨrémómáná ámá Judayɨ́ wo —Xegɨ́ yoɨ́ Akwiraoyɨ rɨnɨŋorɨnɨ. Xɨnáí Podasɨ pɨropenɨsɨ́yo dánɨ xɨrɨŋorɨnɨ. Xiepí xegɨ́ yoɨ́ Pɨrisiraírɨnɨ. Romɨyɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Kɨrodiaso Judayɨ́ aŋɨ́ apimɨ ŋweagɨ́á nɨyonɨ sekaxɨ́ re urɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ “Romɨ aŋɨ́ rɨpimɨ dánɨ pɨ́nɨ nɨneawiárɨmɨ úɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ ayaú Itari pɨropenɨsɨ́yo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ Korinɨ nánɨ sɨŋɨ́ bɨgɨ́íyaúrɨnɨ. Ayaúmɨ Poro nɨwímearɨ \v 3 nɨgwɨ́ omɨŋɨ́ o yarɨŋɨ́pɨ ayaú enɨ yarɨgɨ́í eŋagɨ nánɨ ayaú tɨ́nɨ nawínɨ nɨŋwearo senɨ́á aŋɨ́ pákipɨ́rɨ́a nánɨ imɨmɨxɨmɨ́ nero nɨŋwearóná \v 4 Poro Sabarɨ́á ayɨ́ ayo Judayɨ́yá rotú aŋɨ́yo nánɨ nurɨ ayɨ́ tɨ́nɨ Gɨrikɨyɨ́ tɨ́nɨ enɨ re owipɨmónɨrɨ, “Xwɨyɨ́á Gorɨxoyápimɨ dánɨ Jisaso nánɨ neararɨŋɨ́pɨ neparɨnɨ.” owipɨmónɨrɨ ayɨ́ tɨ́nɨ nawínɨ rotú aŋɨ́yo dánɨ xwɨyɨ́á xɨmɨxɨmɨ́ ninɨro rɨnayigɨ́awixɨnɨ. \p \v 5 E néra nurɨ́ná Sairaso tɨ́nɨ Timotio tɨ́nɨ Masedonia pɨropenɨsɨ́yo dánɨ nɨbɨri Poromɨ wímeááná o xegɨ́ nɨgwɨ́ omɨŋɨ́ yarɨŋɨ́pɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmáná Sabarɨ́áyonɨ marɨ́áɨ, sɨ́á ayɨ́ ayo Judayɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nuayirɨ píránɨŋɨ́ uréwapɨyimɨnɨrɨ nerɨ́ná woákɨ́kɨ́ re wiayiŋɨnigɨnɨ, “Ámá yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáo, ayɨ́ Jisasorɨnɨ.” \v 6 E urayarɨ́ná ayɨ́ rɨxa xɨxewiámɨ́ nurɨro ikayɨ́wɨ́ uráná Poro xegɨ́ iyɨ́á nɨpírɨrɨ sikɨ́ xénɨŋɨ́pɨ pɨ́rɨ́ wiaíkímɨ́ yárɨŋɨnigɨnɨ. Pɨ́rɨ́ wiaíkímɨ́ nɨyárɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né anɨ́nánáyɨ́ sewanɨŋɨ́yɨ́né rɨ́á meárɨnɨ́áyo dánɨ anɨ́nɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. Seyɨ́né arɨ́á mɨniarɨŋagɨ́a nánɨ nionɨ wí nɨxɨ́meapaxɨ́manɨ. Agwɨ nionɨ seyɨ́né pɨ́nɨ nɨseawiárɨmɨ rɨxa émáyo wáɨ́ urɨmɨnɨrɨ riwonɨ warɨŋɨnɨ.” urárɨŋɨnigɨnɨ. \v 7 E nurárɨmo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ aŋɨ́ ámá woyá —O xegɨ́ yoɨ́ Titiasɨ Jasɨtasoyɨ rɨnɨŋorɨnɨ. Gorɨxo nánɨ wáyɨ́ nɨwirɨ nánɨ yayɨ́ umearɨŋɨ́ worɨnɨ. Xegɨ́ aŋɨ́ Judayɨ́yá rotú aŋɨ́yo dánɨ orɨwámɨ dánɨ mɨrɨnɨŋorɨnɨ. Oyá aŋiwámɨ nánɨ nurɨ e dánɨ xwɨyɨ́á urarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. \v 8 Judayɨ́ wo —Xegɨ́ yoɨ́ Kɨrisɨpasorɨnɨ. Judayɨ́yá rotú aŋɨ́yo awí eánarɨgɨ́áyo seáyɨ e umeŋweaŋorɨnɨ. O tɨ́nɨ ámá o xegɨ́ aŋiwámɨ wearɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ Poro urarɨŋɨ́pɨ arɨ́á nɨwiro Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro émáyɨ́ Korinɨ ŋweagɨ́áyɨ́ obaxɨ́ enɨ arɨ́á nɨwiro dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roro wayɨ́ mearo yarɨ́ná \v 9 sɨ́á wɨyimɨ Ámɨnáo re eŋɨnigɨnɨ. Poromɨ orɨŋá nupárɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ wáyɨ́ mɨsinɨpa oenɨ. Xwɨyɨ́á nionɨ nánɨ joxɨ nura warɨŋɨ́pɨ pɨ́nɨ mɨwiárɨ́ sɨnɨ anɨŋɨ́ nura úɨrɨxɨnɨ. \v 10 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ rɨrarɨŋɨnɨ. Nionɨ joxɨ dɨŋɨ́ rɨkɨkayoŋagɨ nánɨ ámá mɨxɨ́ síɨ́ápimɨ dánɨ wí rɨ́nɨŋɨ́ sinɨnɨ́ámanɨ. Ámá aŋɨ́ rɨpimɨ nionɨ dɨŋɨ́ nɨnɨkwɨ́rɨpɨ́rɨ́a nánɨ nɨgɨ́ imónɨŋɨ́yɨ́ obaxɨ́ eŋagɨ nánɨ rɨrarɨŋɨnɨ.” urɨ́agɨ nánɨ \v 11 o aŋɨ́ apimɨ nɨŋwearɨ Gorɨxo nánɨ nuréwapɨya warɨ́ná emá 18 múroŋɨnigɨnɨ. \p \v 12 Judayɨ́ Korinɨyo ŋweagɨ́áyɨ́, Romɨyɨ́ wo xegɨ́ yoɨ́ Gario pɨrimiáo nimónɨrɨ Gɨrikɨyɨ́ pɨropenɨsɨ́ e meŋweaŋáná, Judayɨ́ dɨŋɨ́ axɨ́pɨ tɨ́nɨnɨ nimónɨro nɨwiápɨ́nɨmearo Poromɨ xwɨyɨ́á oumeáraneyɨnɨro wáɨ́ pɨrimiá Gario xwɨrɨxɨ́ umearɨŋe nánɨ nɨmeámɨ nuro \v 13 Poromɨ nuxekwɨ́moro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámá ro ámá Gorɨxomɨ yayɨ́ numeróná ŋwɨ́ ikaxɨ́ rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨwiaíkiro xegɨ́ bɨ nero éɨ́rɨxɨnɨrɨ dɨŋɨ́ xeŋwɨ́mɨnɨ ukɨnɨmɨxarɨŋorɨnɨ.” urɨ́agɨ́a aí \v 14 Poro rɨxa maŋɨ́ exoámɨnɨrɨ yarɨ́ná pɨrimiá Gario Judayɨ́ ayo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Poro ɨ́wɨ́ éɨ́ sɨŋwɨrɨyɨ́, rɨkɨkɨrɨ́ó éɨ́ sɨŋwɨrɨyɨ́, nionɨ re yaiwimɨnɨrɨ éárɨnɨ, ‘Ámá rowa uxekwɨ́moarɨgɨ́ápɨ arɨ́á nɨwirɨ́ná, ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ yaiwimɨnɨrɨ éárɨnɨ. \v 15 Soyɨ́né uxekwɨ́moarɨgɨ́ápɨ, ayɨ́ xwɨyɨ́á tɨ́nɨ yoɨ́ tɨ́nɨ segɨ́ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pimɨ dánɨ rɨnɨŋɨ́pɨ nánɨ o tɨ́nɨ mɨxɨ́ rɨnarɨŋagɨ́a nánɨ segɨ́pɨ xwɨyɨ́á nimɨxɨro eyírópoyɨ. Nionɨ ‘Xwɨyɨ́á apɨ oseaeyíroimɨnɨ.’ mɨnimónarɨnɨ.” nurɨrɨ \v 16 xwɨrɨxɨ́ umearɨŋe dánɨ mɨxɨ́dámɨ́ wiowáraparɨ́ná ámá wí re egɨ́awixɨnɨ. \v 17 Judayɨ́ wigɨ́ rotú aŋɨ́yo awí eánarɨgɨ́áyo seáyɨ e umeŋweaŋomɨ —O xegɨ́ yoɨ́ Sotenisorɨnɨ. Omɨ ɨ́á nɨxero pɨrimiá Gario xwɨrɨxɨ́ umearɨŋe mɨdánɨŋe iwaŋɨ́ mépearɨŋagɨ́a aí o dɨŋɨ́ sɨpí wí mɨwí kikiɨ́á eŋɨnigɨnɨ. \s1 Poro ámɨ Siria pɨropenɨsɨ́yo nánɨ nurɨ Adiokɨyo rémoŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 18 Poro sɨnɨ sɨ́á ayá wí e nɨŋweaŋɨsáná ámá e dáŋɨ́ Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ xexɨrɨ́meá imónɨgɨ́áyo yayɨ́ nɨwiárɨmo Siria pɨropenɨsɨ́yo nánɨ úɨmɨgɨnɨrɨ sɨpɨxɨ́ womɨ nɨpɨxemoánɨrɨ Pɨrisiraí tɨ́nɨ Akwirao tɨ́nɨ enɨ nawínɨ nɨpɨxemoánɨri o tɨ́nɨ nuro Poro Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rorɨ nánɨ ŋwɨ́á ŋweaŋɨ́pɨ nánɨ aŋɨ́ xegɨ́ yoɨ́ Segɨria rɨnɨŋɨ́pimɨ dánɨ dɨ́á nɨrónɨrɨ \v 19 rɨxa aŋɨ́ Epesasɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨrémoro Poro ayaúmɨ aŋɨ́ apimɨ nɨwárɨmɨ Judayɨ́yá rotú aŋɨ́ e mɨrɨnɨŋiwámɨ nánɨ nurɨ nɨpáwirɨ ayɨ́ tɨ́nɨ xwɨyɨ́á nɨrɨnɨro \v 20 ayɨ́ “‘Joxɨ sɨnɨ bɨ tɨ́nɨ nɨŋweámoxɨ úɨrɨxɨnɨ.’ neaimónarɨnɨ.” urɨ́agɨ́a aiwɨ o “Ananɨrɨnɨ.” mɨwimónɨ́ \v 21 yayɨ́ nɨwiárɨmɨ nurɨ́ná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxo nɨwimónɨrɨ́náyɨ́, nionɨ ananɨ ámɨ re seaíménapɨmɨ́árɨnɨ.” nurárɨmɨ nurɨ sɨpɨxɨ́yo nɨpɨxemoánɨrɨ Epesasɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ nurɨ nurɨ \v 22 sɨpɨxo rɨxa aŋɨ́ Sisaria rɨnɨŋɨ́pimɨ iwiékɨ́nɨmeááná Poro nayoámɨnɨmeámɨ Jerusaremɨ nánɨ nɨyirɨ Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyo yayɨ́ nɨwiára nɨmúroairɨ aŋɨ́ yoɨ́ Adiokɨyo nɨrémorɨ \v 23 e sɨ́á wí nɨŋweaŋɨsáná pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ xwɨ́á yoɨ́ Garesia rɨnɨrɨ Pɨrigia rɨnɨrɨ eŋe —Ayɨ́ xɨ́o xámɨ wáɨ́ urɨmeŋerɨnɨ. E nɨpurɨ́ná ámá Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́áyo xwɨyɨ́á ámɨ bɨ tɨ́nɨ nurɨrɨ eŋɨ́ sɨxɨ́ nɨweámɨxára múroŋɨnigɨnɨ. \s1 Aporoso Epesasɨyo tɨ́nɨ Korinɨyo tɨ́nɨ dánɨ uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 24-25 Judayɨ́ wo —Xegɨ́ yoɨ́ Aporosorɨnɨ. Aŋɨ́ yoɨ́ Arekɨsadɨria dánɨ xɨrɨŋɨ́ worɨnɨ. Xwɨyɨ́á nɨrɨrɨ́ná neŋwɨperɨ émɨ́ saímɨ́ rarɨŋorɨnɨ. Bɨkwɨ́ Gorɨxoyáyo nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ nɨpɨnɨ aumaúmɨ́ inɨŋorɨnɨ. Óɨ́ Ámɨnáomɨ xɨ́dɨpaxɨ́yi nánɨ píránɨŋɨ́ uréwapɨyigɨ́o eŋagɨ nánɨ ámáyo Jisaso nánɨ urɨrɨ píránɨŋɨ́ uréwapɨyirɨ nerɨ́ná sɨ́mɨ́ nɨxeadɨ́pénɨrɨ uréwapɨyarɨŋorɨnɨ. E nerɨ aí wayɨ́ Jono umeaiagɨ́pɨ nánɨnɨ nɨjɨ́á imónɨŋorɨnɨ. O Epesasɨyo nɨrémorɨ \v 26 Judayɨ́yá rotú aŋɨ́yo iwamɨ́ó nɨpáwirɨ ayá igigɨ́ mé xwɨyɨ́á Gorɨxo nánɨ urarɨŋagɨ aí Pɨrisiraí tɨ́nɨ Akwirao tɨ́nɨ o apɨnɨ nánɨ rarɨŋagɨ arɨ́á nɨwiríná omɨ nɨwirɨmeámɨ nuri óɨ́ Gorɨxomɨ xɨ́dɨpaxɨ́yi nánɨ bɨ, o sɨnɨ majɨ́á eŋɨ́pɨ nánɨ áwaŋɨ́ nurɨri ámɨ bɨ tɨ́nɨ píránɨŋɨ́ uréwapɨyigɨ́isixɨnɨ. \p \v 27 Aporoso “Nionɨ Gɨrikɨyɨ́ pɨropenɨsɨ́yo nánɨ úɨmɨgɨnɨ.” wimónáná ámá Epesasɨ dáŋɨ́ Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ xexɨrɨ́meá imónɨgɨ́áyɨ́ omɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ numímowárɨro payɨ́ bɨ nearo Gɨrikɨyɨ́ pɨropenɨsɨ́yo ŋweagɨ́á Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́áyɨ́ nánɨ rɨ́wamɨŋɨ́ re eagɨ́awixɨnɨ, “Ámá ro seaímeááná yayɨ́ tɨ́nɨ nipemeámɨ úɨ́rɨxɨnɨ.” Rɨ́wamɨŋɨ́ e nearo wiowáráná o nurɨ e nɨrémómáná ámá Gorɨxo wá wianarɨŋagɨ nánɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́áyo xegɨ́ nuréwapɨyirɨŋɨ́pimɨ dánɨ arɨrá nɨwirɨ́ná arɨrá bɨ onɨmiápɨ mɨwiŋɨnigɨnɨ. \v 28 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. O ámá obaxɨ́ sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ Judayɨ́ xeŋwɨ́ nɨmoro rarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ xɨmɨxɨmɨ́ ninɨro nɨrɨnɨróná o Bɨkwɨ́ Gorɨxoyáyo dánɨ mɨŋɨ́ nirorɨ “Ámá yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáo, ayɨ́ Jisasorɨnɨ.” nurɨrɨ́ná xwɨyɨ́á mɨmúropaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ nurɨrɨ xórórɨ́ bɨ onɨmiápɨ mɨwiŋɨnigɨnɨ. \c 19 \s1 Poro ámɨ Epesasɨyo nɨrémorɨ e dánɨ eŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Poro, Aporoso sɨnɨ aŋɨ́ yoɨ́ Korinɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ ŋweaŋáná, o dɨ́wɨ́nɨ eŋɨ́mɨ áwɨnɨmɨ nɨpumáná ámɨ aŋɨ́ yoɨ́ Epesasɨyo nɨrémorɨ Jisasomɨ xɨ́darɨgɨ́á wíyo nɨwímearɨ \v 2 yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́róáná kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ seaímeaŋoyɨ́néranɨ?” urɨ́agɨ awa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Xwɨyɨ́á re rɨnɨŋɨ́pɨ, ‘Gorɨxoyá kwíyɨ́ bɨ ŋweanɨ.’ rɨnɨŋɨ́pɨ aí rɨnarɨŋagɨ́a sɨnɨ arɨ́á bɨ mɨwiŋwáonerɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 3 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Wayɨ́ nɨmearóná pí wayɨ́ meagɨ́oyɨ́nérɨnɨ?” urɨ́agɨ awa “Wayɨ́ Jono umeaiagɨ́pɨ axɨ́pɨ meaŋwáonerɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 4 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Wayɨ́ Jono umeaiagɨ́pɨ, ayɨ́ ámá re oyaiwípoyɨnɨrɨ umeaiagɨ́pɨrɨnɨ, ‘Ámá ayɨ́ wigɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ mamóɨ́áyɨ́rɨ́anɨ?’ oyaiwípoyɨnɨrɨ umeaiagɨ́pɨrɨnɨ. O ámáyo wayɨ́ apɨ numeairɨ́ná re uragɨ́rɨnɨ, ‘Ámá nionɨyá rɨ́wɨ́yo bɨnɨ́omɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́róɨ́rɨxɨnɨ.’ O e urago, ayɨ́ Jisaso nánɨ uragɨ́rɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 5 awa Poro e urɨ́ɨ́pɨ arɨ́á nɨwiro wayɨ́ ámá Ámɨná Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rorɨ́ná meaarɨgɨ́ápɨ meagɨ́awixɨnɨ. \v 6 Wayɨ́ apɨ meááná Poro wé seáyɨ e wikwiáráná re eŋɨnigɨnɨ. Kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ ámá awamɨ waínɨŋɨnigɨnɨ. Kwíyɨ́pɨ waínáná awa xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ apɨ apimɨ dánɨ ananɨ rɨro wɨ́á rókiamoarɨgɨ́ánɨŋɨ́ rɨro egɨ́awixɨnɨ. \v 7 Ámá e egɨ́áwa nowanɨ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú awarɨnɨ. \p \v 8 Poro aŋɨ́ apimɨ nɨŋwearɨ Judayɨ́yá rotú aŋɨ́yo nɨpáwirɨ ayá bɨ mé xwɨyɨ́á nura nurɨ ámá ayɨ́ re owipɨmónɨrɨ, “Ayɨ́ ámá Gorɨxo xɨ́o xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ umeŋweanɨ́ápɨ nánɨ ámá ro neararɨŋɨ́pɨ, ayɨ́ neparɨnɨ.” owipɨmónɨrɨ nureŋwɨpéa nurɨ ŋweaŋáná emá waú wo rɨxa nɨmúrómáná eŋáná \v 9 Judayɨ́ wí dɨŋɨ́ wakɨsɨ́ ninɨro Poro rarɨŋɨ́pɨ pɨ́rɨ́ nɨwiaíkiro ámá obaxɨ́ epɨ́royɨ́ egɨ́á sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ óɨ́ Gorɨxo tɨ́ŋɨ́ e nánɨ inɨŋɨ́yi nánɨ Jisasomɨ xɨ́darɨgɨ́áyi nánɨ ikayɨ́wɨ́ rarɨ́ná o ayo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ ámá Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ wiepɨsarɨŋɨ́ wínɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyo nɨwirɨmeámɨ xɨ́o tɨ́nɨ nawínɨ nuro sɨ́á ayɨ́ ayo aŋɨ́ xwɨyɨ́á réwapɨ́narɨgɨ́á Tiranasoyáiwámɨ dánɨ nureŋwɨpéa uŋɨnigɨnɨ. \v 10 O e yarɨŋagɨ nánɨ ámá Judayɨ́ranɨ, Gɨrikɨyɨ́ranɨ, Esia pɨropenɨsɨ́yo ŋweagɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ Poroyá maŋɨ́yo dánɨ xwɨyɨ́á Ámɨnáo nánɨpɨ arɨ́á wiarɨ́ná xwiogwɨ́ waú múroŋɨnigɨnɨ. \s1 Sipaomɨ xewaxowa imɨ́ó mɨxɨ́ oumáɨnowáraneyɨnɨro egɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 11 Poro Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ emɨmɨ́ xegɨ́ bɨ ámá sɨŋwɨ́ mɨwɨnarɨgɨ́á imónɨŋɨ́pɨ yarɨŋagɨ nánɨ \v 12 irɨkwɨ́ranɨ, roarɨxɨ́ranɨ, o kwɨ́rɨnarɨŋɨ́pɨ ámá nurápɨmɨ nuro ámá sɨmɨxɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨmeámɨ úáná sɨmɨxɨ́ ayɨ́ pɨ́nɨ wiárɨrɨ ámá imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋɨ́yɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨmeámɨ úáná imɨ́ó pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ urɨ yagɨ́rɨnɨ. \v 13 Judayɨ́ aŋɨ́ wí e wí e nemero “Imɨ́ó mɨxɨ́ umáɨnɨpaxonerɨnɨ.” rɨnarɨgɨ́áyɨ́ wí re yagɨ́árɨnɨ. “Imɨ́ó ámá romɨ xɨxéroarɨŋɨ́yɨ́ mɨxɨ́ umáɨnowáraneyɨ.” nɨyaiwiro iwamɨ́ó yoɨ́ Jisasoyáyo dánɨ mɨxɨ́ umáɨnowáranɨro neróná imɨ́óyo re nura wagɨ́árɨnɨ, “Nionɨ yoɨ́ Poro wáɨ́ neararɨŋo, Jisasoyɨ rɨnɨŋomɨ dánɨ rɨrarɨŋagɨ nánɨ ámá xɨxéroarɨŋɨ́ romɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ uɨ.” nura nuro nemerɨ́ná \v 14 Judayɨ́yá apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ xwé wo —Xegɨ́ yoɨ́ Sipaoyɨ rɨnɨŋorɨnɨ. Omɨ xewaxowa wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú imónɨgɨ́áwa enɨ axɨ́pɨ e yanɨro yarɨ́ná \v 15 imɨ́ó awa urarɨgɨ́o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ ananɨ Jisasomɨ mí ómɨxɨrɨ Poro nánɨ nɨjɨ́á imónɨrɨ eŋagɨ aiwɨ soyɨ́né goyɨ́nérɨnɨ?” uráná re eŋɨnigɨnɨ. \v 16 Ámá imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋo nɨmawirɨ nɨxeamomerɨ awamɨ xopɨrárɨ́ wíáná rɨ́nɨŋɨ́ xaíwɨ́ winɨ́agɨ́a aŋɨ́ iwámɨ dánɨ éɨ́ nuróná aikɨ́ urɨ́rɨ́áwa ugɨ́awixɨnɨ. \v 17 Aŋɨ́ iwámɨ dánɨ éɨ́ nuróná aikɨ́ urɨ́rɨ́áwa úɨ́áyɨ́ nánɨ ámá Judayɨ́ranɨ, Gɨrikɨyɨ́ranɨ, Epesasɨ ŋweagɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ arɨ́á nɨwiárɨro nánɨ wáyɨ́ nikárɨnɨro Ámɨná Jisasoyá yoɨ́ nɨrɨróná seáyɨ e numero \v 18 Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkɨ́róɨ́áyɨ́ obaxɨ́ wí nɨbayiro wigɨ́ yarɨgɨ́ápɨ waropárɨ́ wiro wɨ́á urókiamónɨro nɨyayiro \v 19 wigɨ́yɨ́ obaxɨ́ wí ayáɨ́ xɨxegɨ́nɨ yarɨgɨ́áyɨ́ wigɨ́ ikayɨ́wɨ́ sɨŋwɨ́ wɨnaxɨ́dɨ́wanɨgɨnɨrɨ bɨkwɨ́yo ŋwɨrárɨnɨŋɨ́yɨ́ nɨmeámɨ nɨbɨro ámá nɨ́nɨyá sɨŋwɨ́yo dánɨ rɨ́á nikeaárɨmáná nɨgwɨ́ bɨkwɨ́ rɨ́á ikeaárɨ́ápɨ bɨ́ neróná tarɨgɨ́ápɨ ɨ́á nɨroróná nɨ́nɨ K50,000 imónɨmɨnɨrɨ éagɨ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. \v 20 Apɨ nɨpɨnɨ nimóga warɨ́ná xwɨyɨ́á Ámɨnáo nánɨpɨ surɨ́má mimónɨ́ wí e wí e sɨnɨ xwé nɨrɨga emearɨŋagɨ nánɨ ámá ámɨ ámɨ ayá wí kumɨxɨnayigɨ́awixɨnɨ. \s1 Epesasɨ ŋweagɨ́áyɨ́ sɨmɨmiákwɨ́ nero egɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 21 Apɨ rɨxa nimónɨmáná eŋáná Poro Gorɨxoyá kwíyɨ́pimɨ dánɨ re yaiwiŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ nurɨ Masedonia pɨropenɨsɨ́yo áwɨnɨmɨ urɨ Gɨrikɨyɨ́ aŋɨ́yo áwɨnɨmɨ urɨ nɨyárɨmonɨ Jerusaremɨ nánɨ úɨmɨgɨnɨ.” E nɨyaiwirɨ́ná re rɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ rɨxa Jerusaremɨyo nánɨ nurɨ nɨrémorɨ́náyɨ́ e dánɨ wí e nánɨ xámɨ mupaxɨ́ nimónɨrɨ nurɨ aŋɨ́ Romɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨ́ɨmɨgɨnɨ.” nɨrɨrɨ \v 22 ámá xɨ́omɨ seáyɨ́ wiiarɨgɨ́íwaúmɨ —Egɨ́ yoɨ́ Timotiomɨ tɨ́nɨ Erasɨtasomɨ tɨ́nɨ awaúmɨ Masedonia pɨropenɨsɨ́yo nánɨ nurowárɨrɨ aí o sɨnɨ ámɨ bɨ tɨ́nɨ Esia pɨropenɨsɨ́yo ŋweaŋáná \v 23 ámá wí nɨwiápɨ́nɨmearo óɨ́ Gorɨxomɨ xɨ́darɨgɨ́áyi nánɨ mɨxɨ́ nɨrɨnowieánɨrɨ́ná sɨmɨmiákwɨ́ onɨmiápɨ megɨ́awixɨnɨ. \v 24 E egɨ́íná ámá wo —Xegɨ́ yoɨ́ Demitɨriasorɨnɨ. O xegɨ́ nɨgwɨ́ omɨŋɨ́ nerɨ́ná amɨpí sɨ́ŋá sirɨpá tɨ́nɨ imɨxarɨgɨ́ápɨ yarɨŋɨ́yɨ́ worɨnɨ. Esia pɨropenɨsɨ́yo ŋweáyɨ́ wigɨ́ ŋwɨ́á xwépɨ —Apɨ xegɨ́ yoɨ́ Atemisɨyɨ rɨnɨŋɨ́pɨrɨnɨ. Apɨ wigɨ́ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ éɨ́ urárárɨŋɨ́pɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ sirɨpá tɨ́nɨ wigɨ́ ŋwɨ́á onɨmiá bia ananɨ nɨmeámɨ nuro wigɨ́ aŋɨ́ xɨxegɨ́nɨyo tɨpɨ́rɨ́a nánɨ imɨxarɨgɨ́áyɨ́ worɨnɨ. Ámá omɨŋɨ́ xɨ́o yarɨŋɨ́pa axɨ́pɨ neróná nɨgwɨ́ onɨmiá meaarɨgɨ́ámanɨ. \v 25 O ámá omɨŋɨ́ xɨ́o yarɨŋɨ́pa axɨ́pɨ yarɨgɨ́áwamɨ tɨ́nɨ ámá omɨŋɨ́ xegɨ́ bɨ onɨmiápɨ yarɨgɨ́áwamɨ tɨ́nɨ awí neaárɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ ámáoyɨ́né, soyɨ́né nɨjɨ́árɨnɨ. Omɨŋɨ́ none yarɨŋwá rɨpɨ nánɨnɨ nɨgwɨ́ wí mɨneamúroarɨnɨnɨ. \v 26 Ámá Poroyɨ rɨnɨŋo negɨ́ aŋɨ́ Epesasɨyonɨ marɨ́áɨ, negɨ́ Esia pɨropenɨsɨ́yo nɨmɨnɨ enɨ yarɨŋɨ́pimɨ soyɨ́né sɨŋwɨ́ wɨnɨro arɨ́á wiro yarɨgɨ́árɨnɨ. O ámá wigɨ́ ŋwɨ́á ɨ́á xɨrarɨgɨ́á imónɨŋɨ́pɨ rɨ́wɨ́ oumópoyɨnɨrɨ nerɨ́ná re urarɨŋorɨnɨ, ‘Ŋwɨ́á ámá wé tɨ́nɨ imɨxarɨgɨ́ápɨ nepaxɨŋɨ́ mimónɨnɨ. Mimónɨ́ ŋwɨ́árɨnɨ.’ E urarɨŋagɨ nánɨ ámá obaxɨ́ arɨ́á nɨwiro ŋwɨ́á nene imɨxarɨŋwápɨ rɨxa rɨ́wɨ́ umogɨ́árɨnɨ. \v 27 None o rarɨŋɨ́pɨ xe orɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨranénáyɨ́, nɨgwɨ́ omɨŋɨ́ none nerane nɨgwɨ́ mɨneamúroarɨŋɨ́pɨ peayɨ́ wianɨpaxɨ́ imónɨnɨ́ápɨnɨ marɨ́áɨ, rɨpɨ enɨ imónɨnɨ́árɨnɨ. Aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨŋwáiwá, negɨ́ ŋwɨ́á Atemisɨyɨ rɨnɨŋɨ́pɨ nánɨ mɨrɨnɨŋiwá nánɨ enɨ peayɨ́ nɨwianɨro ‘Sɨpírɨnɨ.’ rɨpaxɨ́ imónɨrɨ ŋwɨ́á apɨxɨ́ imónɨŋɨ́ í, ámá Esia pɨropenɨsɨ́ tɨ́yo ŋweagɨ́á nɨ́nɨ tɨ́nɨ xwɨ́á nɨmɨnɨ ŋweagɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ yayɨ́ umearɨgɨ́í enɨ surɨ́má nimónɨrɨ xwɨ́á iwerɨ enɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 28 awa arɨ́á nɨwiróná wikɨ́ bɨ ayɨkwɨ́ mɨwónɨ́agɨ eŋɨ́ tɨ́nɨ rɨ́aiwá re nɨra ugɨ́awixɨnɨ, “Epesasɨ ŋweaŋwaéneyá ŋwɨ́á Atemisɨpɨ, ayɨ́ seáyɨ e imónɨŋɨ́pɨrɨnɨ.” nɨra nuro \v 29 aŋɨ́ nɨpimɨnɨ rɨ́aiwá rɨrowiámɨ́ niga nurɨ́ná ámá nɨ́nɨ re egɨ́awixɨnɨ. Wáɨ́ ámá awí eánarɨgɨ́e nánɨ nawínɨ xwamiánɨ́ néra mɨ́rɨ́ nuro ámá Masedonia pɨropenɨsɨ́yo dáŋɨ́ Poro tɨ́nɨ emearɨgɨ́íwaú —Egɨ́ yoɨ́ rowaúmɨ Gaiasoyɨ rɨnɨŋomɨ tɨ́nɨ Arisɨtakasoyɨ rɨnɨŋomɨ tɨ́nɨrɨnɨ. —Awaúmɨ ɨ́á nɨxero níropémɨ úáná \v 30 Poro ámá wikɨ́ tɨ́nɨ awí eánárɨgɨ́e pɨyɨ́á xwɨyɨ́á bɨ ourɨmɨnɨrɨ yarɨ́ná ámá Jisasomɨ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ xe ounɨrɨ sɨŋwɨ́ mɨwɨnarɨ́ná \v 31 gapɨmanɨ́ Esia pɨropenɨsɨ́ ayo umeŋweagɨ́á wa —Awa Poro tɨ́nɨ nɨkumɨxɨnɨro emearɨgɨ́áwarɨnɨ. Awa xwɨyɨ́á Poro nánɨ nurowárɨróná re urayigɨ́awixɨnɨ, “Arɨ́kí ámá awí eánɨgɨ́e nánɨ mupanɨ.” urarɨ́ná \v 32 ámá awí eánɨgɨ́e dánɨ xwamiánɨ́ nero wa wigɨ́ bɨ nánɨ rɨro wa wigɨ́ bɨ nánɨ rɨro neróná arikikɨ́ ninɨro nánɨ ámá nápɨ arɨ́á kwíkwɨ́kwíkwɨ́ nero “Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ awí eánɨ́waénerɨ́anɨ?” mɨyaiwipa nero \v 33 wa Judayɨ́ wigɨ́ wo Arekɨsadaoyɨ rɨnɨŋo xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ oneaiinɨrɨ wáráná ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ wí “Ayɨ́ o nánɨ awí eánɨ́waénerɨ́anɨ?” yaiwiarɨ́ná o re oyaiwípoyɨnɨrɨ, “Judayɨ́ rɨ́á apɨ neameárɨgɨ́ámanɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ xwɨyɨ́á ourɨmɨnɨrɨ nánɨ wé ówaŋɨ́ uyimɨnɨrɨ éɨ́yɨ́ re egɨ́awixɨnɨ. \v 34 Awa o Judayɨ́ wo eŋagɨ sɨŋwɨ́ mí nɨwómɨxɨro nánɨ nawínɨ axíná nɨrayiro ayá wí rɨ́aiwá re nura ugɨ́awixɨnɨ, “Epesasɨ ŋweaŋwaéneyá ŋwɨ́á Atemisɨpɨ, ayɨ́ seáyɨ e imónɨnɨ.” Anɨŋɨ́ minɨ́ e nɨra nuro nɨra nuro \v 35 gapɨmanowayá payɨ́ weaiarɨŋo nɨbɨrɨ ámá epɨ́royɨ́ egɨ́áyo pɨ́rɨ́ wiaíkímɨ́ nɨyárɨmáná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Epɨsasɨ ŋweagɨ́oyɨ́né, ámá wo sɨnɨ majɨ́á re rimónɨnɨ, ‘Epɨsasɨ ŋweagɨ́áyɨ́ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwá wigɨ́ ŋwɨ́á xwé Atemisíyɨ rɨnɨŋɨ́pɨ nánɨ mɨrɨnɨŋiwá tɨ́nɨ ŋwɨ́á apɨ aŋɨ́namɨ dánɨ piérónapɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ meŋweagɨ́áyɨ́rɨnɨ.’ Ámá wo sɨnɨ majɨ́á e rimónɨnɨ? Oweoɨ. \v 36 Nionɨ searɨ́á apɨ ámá wo ‘Ayɨ́ nepamanɨ.’ rɨpaxɨ́ mimónɨŋagɨ nánɨ soyɨ́né nɨyopɨyára oseaunɨ. Úrapí mikárɨnɨpa époyɨ. \v 37 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Ámá soyɨ́né ɨ́á nɨxemɨ bɨ́á rowaú negɨ́ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨŋwáiwámɨ dánɨ amɨpí bɨ ɨ́wɨ́ mɨmeapa eri negɨ́ ŋwɨ́á imónɨŋí nánɨ ikayɨ́wɨ́ aí bɨ mɨrɨpa eri éɨ́íwaúrɨnɨ. \v 38 Xwɨrɨxɨ́ nánɨ mimónɨpa nerɨ gapɨmanowa xwɨrɨxɨ́ arɨ́á wianɨro nánɨ mɨŋweapa reŋoɨ? Ayɨnánɨ Demitɨriaso tɨ́nɨ omɨŋɨ́ axɨ́pɨ yarɨgɨ́áwa o tɨ́nɨ nawínɨ kumɨxɨnɨgɨ́áwa tɨ́nɨ ámá womɨ xwɨyɨ́á oumearanɨro nerónáyɨ́, xwɨyɨ́á umeararɨgɨ́e nánɨ rɨxa nuro e dánɨ xɨxe oxekwɨ́monɨ́poyɨ. \v 39 Soyɨ́né xwɨyɨ́á sɨnɨ wí tɨ́gɨ́áyɨ́né eŋánáyɨ́, xwɨyɨ́á nánɨ sɨ́á awí eánarɨŋwáíná dánɨ rɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 40 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Agwɨ none éwapɨ́nɨ́wá rɨpɨ mɨ́kɨ́ mayɨ́ eŋagɨ nánɨ gapɨmanowa ‘Píyo dánɨ awí neánɨro rɨrowiámɨ́ ninɨro sɨmɨmiákwɨ́ éoɨ?’ nearáná ‘Xwɨyɨ́á ananɨ urɨpaxɨ́ imónanɨ́wɨnɨ.’ rɨseaimónarɨnɨ? Oweoɨ, rɨxa gapɨmanowa xwɨyɨ́á neamearɨpaxɨ́ imónɨŋwɨnɨ.” \v 41 Gapɨmanowayá payɨ́ weaiarɨŋo e nurɨ́ɨsáná ámá e awí eánɨgɨ́áyo xɨxegɨ́nɨ urowárapɨŋɨnigɨnɨ. \c 20 \s1 Poro ámɨ Masedonia Pɨropenɨsɨ́yo emerɨ Gɨrikɨyɨ́ aŋɨ́yo emerɨ eŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Ámá xwɨyɨ́á rɨrowiámɨ́ ninɨro sɨmɨmiákwɨ́ yarɨgɨ́á pɨ́nɨ nɨwiárɨro kikiɨ́á yarɨ́ná Poro ámá Jisasomɨ xɨ́darɨgɨ́áyo xɨ́o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ “Eɨnɨ.” nurɨrɨ rɨxa báná eŋɨ́ rɨrémɨxɨ́ nɨwirɨ yayɨ́ nɨwiárɨmɨ Masedonia pɨropenɨsɨ́yo nánɨ úɨmɨgɨnɨrɨ e dánɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ \v 2 nurɨ pɨropenɨsɨ́ apimɨ áwɨnɨmɨ nɨpurɨ́ná ámá e ŋweagɨ́á Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rogɨ́áyo eŋɨ́ rɨrémɨxɨ́ ayá wí nɨwiéra nɨpurɨ Gɨrikɨyɨ́ aŋɨ́yo nɨrémorɨ \v 3 e ŋweaŋáná emá waú wo rɨxa nɨmúrómáná eŋáná rɨxa Siria pɨropenɨsɨ́yo nánɨ úɨmɨgɨnɨrɨ sɨpɨxɨ́ womɨ pɨxemoánɨmɨnɨrɨ éɨ́yɨ́ Judayɨ́ wí o nánɨ mekaxɨ́ rɨnarɨŋagɨ́a nánɨ ámɨ dɨŋɨ́ re yaiwiŋɨnigɨnɨ, “Ámɨ Masedonia pɨropenɨsɨ́yo nionɨ bɨŋáimanɨ oumɨnɨ.” nɨyaiwirɨ imanɨ nurɨ \v 4 ámá rowa enɨ o tɨ́nɨ nawínɨ ugɨ́awixɨnɨ. Wo Beria dáŋɨ́ Pirosomɨ xewaxo Sopataorɨnɨ. Ámɨ waú Tesaronaika dáŋɨ́ Arisɨtakaso tɨ́nɨ Sekadaso tɨ́nɨ awaúrɨnɨ. Ámɨ wo Debi dáŋɨ́ Gaiasorɨnɨ. Ámɨ wo Timotiorɨnɨ. Ámɨ waú Esia pɨropenɨsɨ́yo dáŋɨ́ Tikikaso tɨ́nɨ Tɨropimaso tɨ́nɨ awaúrɨnɨ. \v 5 Awa nionɨ tɨ́nɨ Poromɨ tɨ́nɨ xámɨ nɨyeamearo Tɨrowasɨ dánɨ yawawi nánɨ wenɨŋɨ́ nero ŋweaŋáná \v 6 Judayɨ́ Gorɨxo múroŋɨ́yi nánɨ dɨŋɨ́ mopɨ́rɨ nánɨ sɨ́á bisɨ́kerɨ́á yisɨ́ mayɨ́ nimɨxɨro narɨgɨ́áyɨ́ rɨxa pwéáná yawawi Piripai e dánɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurai sɨpɨxɨ́ womɨ nɨpɨxemoánɨrai nɨŋwearai sɨ́á rɨxa wé wú yeamúróáná awamɨ Tɨrowasɨyo nɨwímearai e ŋweaŋáná sɨ́á wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú neamúroŋɨnigɨnɨ. \s1 Yutikaso pɨyomɨ Poro sɨŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 7 Sadéyo nene aiwá nɨrane rosapá imɨxɨrane yanɨ nánɨ awí neánɨranéná Poro ámá e dáŋɨ́ awí eánɨ́áyo xwɨyɨ́á nurɨrɨ́ná “Wɨ́áríná rɨxa aŋɨ́ úɨmɨgɨnɨ.” nɨyaiwirɨ nánɨ xwɨyɨ́á anɨŋɨ́ minɨ́ xwɨ́á nɨmirɨ nɨra nurɨ rɨxa árɨwegɨ́ imónáná \v 8 aŋɨ́ awawá seáyɨ e ikwɨ́rónɨŋɨ́ nene awí neánɨmáná xwɨyɨ́á arɨ́á wiarɨŋwáwámɨ ramɨxɨ́ obaxɨ́ mɨxároárɨnɨŋagɨ aí \v 9 íwɨ́ sɨkɨŋɨ́ wo —O xegɨ́ yoɨ́ Yutikasorɨnɨ. O pɨ́pɨ́wɨ́yo nɨŋweámáná Poro anɨŋɨ́ minɨ́ xwɨyɨ́á xwɨ́á nɨmirɨ nura warɨ́ná arɨ́á nɨwirɨ sá niɨ́asɨ́ nɨyayíɨsáná rɨxa sá dɨŋɨ́ mamó nɨweárɨrɨ re eŋɨnigɨnɨ. Pákɨ́kɨ́ wɨ́xaú wá ikwɨ́rónɨŋɨ́ seáyɨ e eŋowámɨ dánɨ pírɨmioaŋɨnigɨnɨ. Pírɨmioááná ámá nɨwepɨ́nɨro nɨmearɨ́ná xwɨ́ámɨ pɨyɨ́ weŋagɨ meáagɨ́a aiwɨ \v 10 Poro nɨwepɨ́nɨrɨ íwɨ́ sɨkɨŋomɨ seáyɨ e nupɨkákwínɨrɨ nɨmɨ́kwɨyínɨmáná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né dɨŋɨ́ sɨpí mɨseaipanɨ. Ámɨ sɨŋɨ́ enɨŋoɨ.” nurɨmɨ \v 11 ámɨ nɨpeyirɨ ayɨ́ tɨ́nɨ nawínɨ aiwá nɨkwɨrɨrɨ nɨnɨmáná ayɨ́ tɨ́nɨ xwɨyɨ́á nɨrɨga núɨ́asáná rɨxa wɨ́á nóga warɨŋɨ́ tɨ́nɨ Poro pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ úagɨ \v 12 ayɨ́ íwɨ́ sɨkɨŋɨ́ o ámɨ sɨŋɨ́ éagɨ nɨmeámɨ wigɨ́ aŋɨ́ e nánɨ nuro dɨŋɨ́ wɨ́á bɨ onɨmiápɨ mɨwónɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Poro Tɨrowasɨyo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ Mairitasɨyo nánɨ uŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 13 Poro “Awa aŋɨ́ Asosɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nánɨ sɨpɨxɨ́yo warɨ́ná nionɨ xwɨ́áyo úɨmɨgɨnɨ.” nɨyaiwirɨ none sɨpɨxɨ́ womɨ nɨpɨxemoánɨrane Asosɨyo nánɨ nurane xɨ́o nánɨ wenɨŋɨ́ nerɨ ŋweanɨ́wá nánɨ óɨ́ neaimoíɨ́ eŋagɨ nánɨ none omɨ xámɨ numearane sɨpɨxomɨ nɨpɨxemoánɨrane Asosɨ nánɨ nurane nɨrémorane ŋweaŋáná \v 14 Poro rɨxa xwɨ́áyo nɨbɨrɨ aŋɨ́ apimɨ neaímeááná o tɨ́nɨ nerɨmeánɨmɨ sɨpɨxɨ́yo nurane aŋɨ́ Mitirini rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨrémorane \v 15-16 e dánɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurane sɨpɨxomɨ sá weŋwáone pɨrɨŋwɨ́ Kaiosɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ orɨwámɨ dánɨ nɨmúrorane ámɨ sá weŋwáone pɨrɨŋwɨ́ Semosɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨrémorane Poro nionɨ Esia pɨropenɨsɨ́yo nɨrémorɨ nɨŋwearɨ́ná sɨ́á ayá wí nɨmúronɨgɨnɨrɨ re yaiwiárɨŋɨnigɨnɨ, “None aŋɨ́nɨ nuranénáyɨ́, sɨ́á Judayeneyá Pedikosɨyɨ rɨnɨŋɨ́yi sɨnɨ mɨpwéɨ́mɨ eŋáná Jerusaremɨ rémoanɨ́wárɨ́anɨ? Ayɨnánɨ Epesasɨ múróɨmɨgɨnɨ.” yaiwiárɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ none Epesasɨ miwiékɨ́nɨmeá nɨmúrorane ámɨ sɨpɨxomɨ sá weŋwáone aŋɨ́ Mairitasɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ rémoŋwanigɨnɨ. \s1 Poro Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́á Epesasɨ ŋweáyo wipeŋweagɨ́áwamɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 17 Poro Mairitasɨyo nɨrémómáná e dánɨ ámá Jisasoya sɨyikɨ́ imónɨgɨ́á Epesasɨyo ŋweagɨ́áyo wipeŋweagɨ́áwa nánɨ re urowárɨŋɨnigɨnɨ, “Awa obɨ́poyɨ.” nurowárɨrɨ \v 18 awa rɨxa o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ báná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Sɨ́á nionɨ segɨ́ Esia pɨropenɨsɨ́ tɨ́yo iwamɨ́ó rémoŋáyimɨ dánɨ pɨ́nɨ nɨseawiárɨmɨ uŋáyi nánɨ seyɨ́né tɨ́nɨ nawínɨ nɨŋwearɨ́ná pí pí eŋápɨ nánɨ soyɨ́né nɨjɨ́árɨnɨ. \v 19 Seyɨ́né tɨ́nɨ nɨŋwearɨ́ná Ámɨnáoyá xɨnáínɨ́nɨŋɨ́ nimónɨrɨ o nánɨ wáɨ́ nɨwurɨmeirɨ nɨsearɨrɨ́ná seáyɨ e mimónɨpa nerɨ ínɨmɨ nɨseaimónɨrɨ eŋárɨnɨ. Seyɨ́né nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí niarɨŋagɨ nánɨ waínɨ́ waíná ŋwɨ́ nɨseaeaayirɨ eŋárɨnɨ. Judayɨ́ nionɨ nánɨ mekaxɨ́ nɨrɨnarɨŋagɨ́a nánɨ xeanɨŋɨ́ obaxɨ́ nímeaŋɨ́ aiwɨ \v 20 nionɨ wé ɨ́á mɨmɨxeánɨ́ xwɨyɨ́á seyɨ́né arɨ́á nɨwiro nɨxɨ́dɨróná naŋɨ́ seaimɨxɨpaxɨ́pɨ wí yumɨ́í mɨseaí nerɨ ámá obaxɨ́ sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨranɨ, aŋɨ́ xɨxegɨ́yo ínɨmɨ dánɨranɨ, nɨsearéwapɨyirɨ eŋárɨnɨ. \v 21 E nerɨ́ná Judayɨ́néranɨ, Gɨrikɨyɨ́néranɨ, ayá nɨsearemorɨ re searayiŋárɨnɨ, ‘Segɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro Gorɨxo tɨ́ámɨnɨ nɨkɨnɨmónɨrɨ́ná negɨ́ Ámɨná Jisasɨ Kiraisomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rópoyɨ.’ searayiŋárɨnɨ. \p \v 22 Arɨ́á nípoyɨ. Agwɨ kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ o Jerusaremɨ nánɨ úwɨnɨgɨnɨrɨ nɨkɨkayoŋagɨ nánɨ aŋɨ́ apimɨ rémóáná pí pí nímeanɨ́ápɨ nionɨ majɨ́á aiwɨ, sa e nánɨ warɨŋɨnɨ. \v 23 E rémóáná pí pí nímeanɨ́ápɨ nionɨ majɨ́á eŋagɨ aiwɨ aŋɨ́ apɨ apimɨ múroarɨ́ná Gorɨxoyá kwíyɨ́pɨ ayá re nɨremoarɨŋɨ́rɨnɨ, ‘E rémóáná gwɨ́ rɨyiro xeanɨŋɨ́ seaikárɨro epɨ́rɨ́árɨnɨ.’ \v 24 Ayá e nɨremoarɨŋagɨ aiwɨ, nionɨ dɨŋɨ́ mɨŋwɨrárɨnɨŋɨnɨ. Ayɨnánɨ mɨŋɨ́ yɨ́wɨ́ nírɨmɨ e nánɨ ananɨ warɨŋɨnɨ. Sɨŋɨ́ umɨ́a nánɨ ‘Ayɨ́ seáyɨ e imónɨŋɨ́pɨrɨ́anɨ?’ mɨyaiwí, pí pí nikárɨpɨ́rɨ́a aí gɨ́ xámɨ néra bɨŋápa sɨnɨ axɨ́pɨ néra nurɨ rɨpɨnɨ nerɨ́náyɨ́, ‘Ayɨ́ seáyɨ e imónɨŋɨ́pɨrɨ́anɨ?’ nimónarɨnɨ. Ámɨná Jisaso re nɨyaiwirɨ sekaxɨ́ nɨrɨŋɨ́pɨ, ‘O Gorɨxo ámáyo wá wianɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ xwɨyɨ́á yayɨ́ winɨpaxɨ́pɨ wáɨ́ nɨrɨmeíwɨnɨgɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ sekaxɨ́ nɨrɨŋɨ́pɨ yoparɨ́pɨ nɨpɨnɨ wáɨ́ nurárɨmerɨ́ná ‘Ayɨ́ seáyɨ e imónɨŋɨ́pɨrɨ́anɨ?’ nimónarɨnɨ. \p \v 25 Arɨ́á nípoyɨ. Nionɨ seyɨ́né tɨ́ŋɨ́mɨ nemerɨ xwɨyɨ́á ámá Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́áyo xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ umeŋweanɨ́ápɨ nánɨ wáɨ́ searɨmearɨŋáyɨ́né, nɨyɨ́nénɨ ámɨ gɨ́ sɨ́mɨmaŋɨ́ bɨ sɨŋwɨ́ nanɨpɨ́rɨ́á meŋɨ́pɨ nánɨ nionɨ nɨjɨ́árɨnɨ. \v 26-27 Ayɨnánɨ ayá re searemoarɨŋɨnɨ, ‘Eŋíná dánɨ Gorɨxo “Re éɨmɨgɨnɨ.” yaiwiárɨŋɨ́pɨ nánɨ nionɨ áwaŋɨ́ nɨsearɨrɨ́ná wé ɨ́á mɨmɨxeánɨ́ nɨpɨnɨ xɨxenɨ searárɨŋá eŋagɨ nánɨ ámá nɨyɨ́yá wo anɨ́náná “Poro rɨ́á nɨmeárɨŋoɨ.” rɨpaxɨ́ imónɨnɨ́á menɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \v 28 Ámá Jisasoyá imónɨgɨ́á sewanɨŋoyɨ́né umeŋweagɨ́ápimɨ rɨkɨkɨrɨ́ó wiarɨgɨ́oyɨ́né imónɨpɨ́rɨxɨnɨrɨ wáyɨ́ seainɨ́wɨnɨgɨnɨ. Ámá Gorɨxoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́á nɨyonɨ —Ayɨ́ nánɨ yoxáɨ́pámɨ dánɨ nupeirɨ́ná xewanɨŋo gwɨ́nɨŋɨ́ roayíroárɨŋɨ́yɨ́rɨnɨ. Ayo nɨyonɨ numeŋwearɨ́ná Gorɨxoyá kwíyɨ́pɨ sipɨsipɨ́ awí mearoarɨgɨ́ápa axɨ́pɨ awí umearóɨ́rɨxɨnɨrɨ seaimɨxárɨŋoyɨ́né xɨxenɨ píránɨŋɨ́ umeŋweáɨ́rɨxɨnɨ. \v 29 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Nionɨ rɨxa pɨ́nɨ nɨseawiárɨmɨ úáná ámá sɨ́wí sayɨ́ sipɨsipɨ́ roarɨgɨ́ápánɨŋɨ́ nimónɨmɨ seyɨ́né tɨ́ámɨnɨ nɨbɨro ámá soyɨ́né umeŋweagɨ́áyo xe naŋɨ́ oépoyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨ́ xwɨrɨ́á seaikɨxeayipɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 30 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ enɨ seararɨŋɨnɨ. Segɨ́yɨ́ wa enɨ nɨwiápɨ́nɨmearo re nɨyaiwiro yapɨ́ wíwapɨyipɨ́rɨxɨnɨ, ‘Jisasomɨ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ wigɨ́ wínɨyo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nionɨnɨ onɨxɨ́dɨ́poyɨ.’ nɨyaiwiro yapɨ́ wíwapɨyipɨ́rɨxɨnɨ. \v 31 Ayɨnánɨ nionɨ seyɨ́né tɨ́nɨ nɨŋwearɨ xwiogwɨ́ waú wo nɨmúroarɨ́ná woxɨnɨ woxɨnɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí nɨseairɨ ŋwɨ́ tɨ́nɨ eŋɨ́ rɨrémɨxɨ́ searɨŋápɨ bɨ pɨ́nɨ mɨwiárɨ́ anɨŋɨ́ minɨ́ yayiŋápɨ nánɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ mɨmamó sɨŋwɨ́ tɨ́nɨ anɨŋɨ́ minɨ́ éɨ́rɨxɨnɨ. \v 32 Agwɨ nionɨ Gorɨxo seamenɨ́a nánɨ xegɨ́ wéyo seawárɨrɨ soyɨ́né xwɨyɨ́á o ámá nɨyonɨ wá nɨwianɨrɨ eŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́ropɨ́rɨ seawárɨrɨ yarɨŋɨnɨ. Xwɨyɨ́á apɨ ananɨ sɨ́kɨ́kɨ́ seaomɨxɨrɨ amɨpí naŋɨ́ Gorɨxo ámá nionɨ gɨ́ imónɨŋɨ́yo wíɨmɨgɨnɨrɨ imónɨŋɨ́pɨ meapaxɨ́yɨ́né seaimɨxɨrɨ epaxɨ́ imónɨnɨ. \v 33 Nionɨ seyɨ́né tɨ́nɨ nɨŋwearɨ́ná segɨ́ woyá sɨ́ŋá gorɨ́ranɨ, sɨ́ŋá sirɨpáranɨ, rapɨrapɨ́ranɨ, wí sɨŋwɨ́ ɨ́wɨ́ mɨwɨnɨŋárɨnɨ. \v 34 Nionɨ seyɨ́né tɨ́nɨ nɨŋwearɨ́ná eŋápɨ sewanɨŋoyɨ́né nɨjɨ́árɨnɨ. Amɨpí wí mɨsearápɨ́ ‘Pí yínɨrɨ pí nɨrɨ emɨ́ɨnɨ?’ nɨyaiwirɨ nerɨ́ná wé gɨ́ rúmɨ dánɨ nɨgwɨ́ omɨŋɨ́ nerɨ nɨgwɨ́ nɨmearɨ bɨ́ nerɨ́ná nionɨ gɨ́ bɨ́ erɨ ámá nionɨ tɨ́nɨ ŋweaarɨgɨ́áyo enɨ bɨ́ wiirɨ eŋárɨnɨ. \v 35 Amɨpí nɨ́nɨ nionɨ eŋápɨ nerɨ́ná rɨxa re seaíwapɨyiŋárɨnɨ. Ámá sɨpíyɨ́ seáyɨ́ nerɨ mɨnɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́yo arɨrá wíɨ́rɨxɨnɨ. Xwɨyɨ́á Ámɨná Jisaso rɨŋɨ́ rɨpɨ, ‘Yayɨ́ mɨnɨ wiarɨŋo winarɨŋɨ́pɨ yayɨ́ uráparɨŋo winarɨŋɨ́pimɨ seáyɨ e imónɨnɨ.’ xwɨyɨ́á apɨ enɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ mɨmamó dɨŋɨ́ móɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 36 Poro xwɨyɨ́á apɨ nɨpɨnɨ nurárɨmɨ xómɨŋɨ́ nɨyɨkwirɨ awa tɨ́nɨ Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nɨwiro \v 37-38 awa xwɨyɨ́á Poro “Gɨ́ sɨ́mɨmaŋɨ́ ámɨ bɨ sɨŋwɨ́ nanɨpɨ́rɨ́ámanɨ.” urɨ́ɨ́ eŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí nɨwirɨ ŋwɨ́ nearo omɨ nɨmakɨ́kɨyayiro kíyɨ́ nɨmiaúnayiro xɨ́omɨ nɨmeáa nuro sɨpɨxɨ́ tɨ́ŋɨ́ e wárɨgɨ́awixɨnɨ. \c 21 \s1 Poro ámɨ sɨpɨxɨ́yo nɨpɨxemoánɨrɨ uŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 E nemone awamɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ ámɨ sɨpɨxɨ́yo nuranéná nɨyakía mú irɨ́niɨ́ pɨrɨŋwɨ́ yoɨ́ Kosɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨrémorane sá weŋwáone nurane pɨrɨŋwɨ́ Rosɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨrémorane e dánɨ nurane aŋɨ́ yoɨ́ Pataraɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ niwiékɨ́nɨmearane \v 2 e nayoarane sɨpɨxɨ́ ámɨ wo Pinisia pɨropenɨsɨ́yo nánɨ umɨnɨrɨ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨrane omɨ nɨpɨxemoánɨrane nɨŋweámáná nɨmeámɨ nurane nurane \v 3 pɨrɨŋwɨ́ yoɨ́ Saipɨrasɨyɨ rɨnɨŋɨ́pɨ wé onamɨŋúmɨnɨ eŋáná nɨmúrorane nurane nurane xwɨyɨ́á re rɨnárɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ, “Aŋɨ́ yoɨ́ Taiayɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ sɨpɨxɨ́ royá saŋɨ́ e tɨ́wanɨgɨnɨ.” rɨnárɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ none Siria pɨropenɨsɨ́yo aŋɨ́ apimɨ niwiékɨ́nɨmeámáná \v 4 e nayoarane ámá Jisasomɨ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ nánɨ pɨ́á nemerane ayɨ́ tɨ́nɨ sɨ́á wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú ŋweaŋáná ayɨ́ kwíyɨ́ Gorɨxoyáyo dánɨ Poromɨ re urayigɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ Jerusaremɨyo nánɨ wí nurɨ xwɨrɨŋwɨ́ mosaxɨpanɨ.” nurayiro \v 5 sɨ́á none ayɨ́ tɨ́nɨ ŋweaanɨ imónɨŋɨ́yɨ́ nɨ́nɨ rɨxa óráná aŋɨ́ apimɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurane ayɨ́ tɨ́nɨ wigɨ́ apɨxɨ́ tɨ́nɨ wigɨ́ niaíwɨ́ tɨ́nɨ nɨneameámɨ nuro rawɨrawá imaŋɨ́ e dánɨ xómɨŋɨ́ nɨyɨkwirane Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nɨwimáná yayɨ́ ninowárɨmɨ \v 6 none sɨpɨxomɨ pɨxemoánáná ayɨ́ wigɨ́ aŋɨ́ e nánɨ ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Agabaso Poromɨ íkwairɨrɨ́ wiŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 7 E nemone Taia pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurane aŋɨ́ yoɨ́ Toremesɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨrémómáná nayoarane ámá Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ negɨ́ nɨrɨxɨ́meá imónɨgɨ́áyo yayɨ́ nɨwirane ayɨ́ tɨ́nɨ sɨ́á ayi sá weŋwáone \v 8-9 wɨ́ápɨ tɨ́nɨ e dánɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurane aŋɨ́ Sisariayɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨrémómáná nayoarane aŋɨ́ xwɨyɨ́á yayɨ́ winɨpaxɨ́ wáɨ́ urarɨŋɨ́ Piripoyɨ rɨnɨŋo —O eŋíná wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwamɨ seáyɨ́ wíɨ́rɨxɨnɨrɨ wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú rɨ́peánɨŋowa worɨnɨ. O xegɨ́ xemiáíwa —Íwa Gorɨxo nánɨ wɨ́á rókiamoarɨgɨ́íwarɨnɨ. Apɨyá wípaú wípaú íwa tɨ́ŋorɨnɨ. \v 10 Oyá aŋɨ́yo nɨpáwirane o tɨ́nɨ sɨ́á wí ŋweaŋáná wɨ́á rókiamoarɨŋɨ́ wo —Xegɨ́ yoɨ́ Agabasorɨnɨ. O Judia pɨropenɨsɨ́yo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nɨweapɨrɨ \v 11 none nɨneaímearɨ orɨŋá ikaxɨ́ nɨnearɨrɨ re eŋɨnigɨnɨ. Poroyá arerɨxɨ́ nurápɨrɨ xegɨ́ wéyo tɨ́nɨ sɨkwɨ́yo tɨ́nɨ nɨjárɨnɨrɨ re rɨŋɨnigɨnɨ, “Kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ rɨŋɨ́pɨ rɨpɨrɨnɨ, ‘Arerɨxɨ́ rɨrí xiáwomɨ Judayɨ́ Jerusaremɨ dánɨ axɨ́pɨ re gwɨ́ nuyiro émáyo mɨnɨ wipɨ́rɨ́árɨnɨ.’ Kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ rɨŋɨ́pɨ apɨrɨnɨ.” nearɨ́agɨ \v 12 none arɨ́á e nɨwiranéná none tɨ́nɨ ámá e ŋweáyɨ́ tɨ́nɨ Poromɨ waunɨ́ rɨxɨŋɨ́ re urayiŋwanigɨnɨ, “Joxɨ Jerusaremɨ nánɨ mɨyipanɨ.” urɨ́agwɨ aí \v 13 Poro re nearɨŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né pí nánɨ ŋwɨ́nɨ ŋwɨ́nɨ nearo íkɨ́nɨŋɨ́ sɨpí nipaxɨ́ nikárarɨŋoɨ? Awa nionɨ gwɨ́ nɨjáránáyɨ́, ‘Ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ nánɨnɨ e nánɨ mɨwarɨŋɨnɨ. Ámɨná Jisasomɨ xɨ́darɨŋagɨ nánɨ nɨpɨkíánáyɨ́, ‘Ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ nánɨ enɨ warɨŋɨnɨ.” nearɨ́agɨ \v 14 none omɨ urakipaxɨ́ mimónɨ́agɨ nɨwɨnɨrane omɨ xwɨyɨ́á ámɨ bɨ murɨ́ re rɨnɨŋwanigɨnɨ, “Ámɨnáo ‘Omɨ wímeáwɨnɨgɨnɨ.’ yaiwiarɨŋɨ́pɨ xe wímeáwɨnɨgɨnɨ.” rɨnɨŋwanigɨnɨ. \s1 Poro Jerusaremɨyo nɨrémorɨ Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyo umeŋweagɨ́áwamɨ repɨyɨ́ wiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 15 E nemone sɨ́á ayɨ́ rɨxa neamúróáná none yúrárɨ́ nemáná rawɨrawá pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ Jerusaremɨyo nánɨ nɨyirane \v 16 Sisaria dánɨ ámá none pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ yarɨŋwaé dáŋɨ́ Jisasomɨ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ wa tɨ́nɨ nɨyirane awa none aŋɨ́ Nesonoyá —O Saipɨrasɨ pɨrɨŋwɨ́pimɨ dáŋɨ́ worɨnɨ. Eŋíná dánɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rorɨ xɨ́dagɨ́ worɨnɨ. “Oyá aŋɨ́yo sá owépoyɨ.” nɨyaiwiro nánɨ nɨneaipemeámɨ nɨneayiro e neawárɨgɨ́awixɨnɨ. \p \v 17 E nemone rɨxa Jerusaremɨ nánɨ nɨyirane e rémóáná ámá Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ negɨ́ nɨrɨxɨ́meá imónɨgɨ́áyɨ́ yayɨ́ nɨneairo nɨneamímɨnɨ́agɨ́a \v 18 sá weŋwáone wɨ́ápɨ tɨ́nɨ Poro tɨ́nɨ none nɨwiápɨ́nɨmeámɨ Jemiso tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nurane Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́áyo wipeŋweagɨ́áwa enɨ Jemiso tɨ́nɨ awí eánɨŋáná \v 19 Poro rɨxa yayɨ́ nɨwimáná xɨ́o émáyɨ́ tɨ́ŋɨ́mɨnɨ wáɨ́ nurɨmerɨ́ná Gorɨxo xɨ́oyá wéyo dánɨ wiemeŋɨ́ bɨ bɨ nánɨ repɨyɨ́ nɨwiéra úagɨ \v 20 awa arɨ́á nɨwiróná Gorɨxomɨ seáyɨ e numero re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Gwɨ́áoxɨnɨ, negɨ́ Judayɨ́ sɨpí ayá xwé wí Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roŋagɨ́a joxɨ rɨxa nɨjɨ́á imónɨŋɨnɨ. Ayɨ́ nɨ́nɨ negɨ́ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eŋíná dánɨ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pimɨ xɨ́danɨro nánɨ sɨ́mɨ́ xeadɨ́pénarɨŋoɨ. \v 21 Ayo ámá wí joxɨ nánɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, ‘Poro émáyɨ́yá aŋɨ́yo nemerɨ́ná negɨ́ Judayɨ́ émáyɨ́ tɨ́ámɨnɨ ŋweagɨ́áyo re uréwapɨyarɨŋɨ́rɨnɨ, “Ŋwɨ́ ikaxɨ́ negɨ́ arɨ́o Moseso nɨrɨrɨ eaŋɨ́pimɨ pɨ́nɨ wiárɨro sɨwɨ́ negɨ́ arɨ́owa érowiápɨ́nɨgɨ́ápimɨ mɨxɨ́dɨpa ero nero segɨ́ niaíwɨ́ iyɨ́ sɨ́mɨ́ sɨ́ó mɨwákwipa éɨ́rɨxɨnɨ.” Ámá ayo Poro e uréwapɨyarɨŋɨ́rɨnɨ.’ \v 22 E urɨgɨ́á eŋagɨ nánɨ arɨ yanɨ́wɨnɨ? Negɨ́ Judayɨ́ Jisasomɨ xɨ́darɨgɨ́á aŋɨ́ rɨpimɨ tɨ́ámɨnɨ ŋweagɨ́áyɨ́ ananɨ joxɨ bɨ́ɨ́pɨ nánɨ rɨxa arɨ́á nɨwipɨ́rɨ́ eŋagɨ nánɨ \v 23 xwɨyɨ́á none rɨranɨ́ rɨpɨ axɨ́pɨ éɨrɨxɨnɨ. Negɨ́ ámá ŋwɨ́á ŋweagɨ́á waú waú ŋweaŋoɨ. \v 24 Joxɨ awa tɨ́nɨ nɨkumɨxɨnɨro nene xwɨraimɨmɨ́ neainarɨŋɨ́pɨ anɨpá imónɨnɨ́a nánɨ yarɨŋwápɨ awa tɨ́nɨ nawínɨ nero ámɨ naŋɨ́ imónɨ́ɨrɨxɨnɨ. E nerɨ́ná waú waú awa wigɨ́ dɨ́á nɨrónɨro xwɨraimɨmɨ́ winarɨŋɨ́pɨ anɨpá imónɨro naŋwɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá wiiro epɨ́rɨ́a nánɨ bɨ́ wiíɨrɨxɨnɨ. Joxɨ none rɨrarɨŋwápɨ axɨ́pɨ e nerɨ́ná ámá nɨ́nɨ re yaiwipɨ́ráoɨ, ‘Poro nánɨ neararɨgɨ́ápɨ mɨ́kɨ́ mayɨ́rɨnɨ. O enɨ negɨ́ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pimɨ nɨxɨ́dɨrɨ píránɨŋɨ́ yarɨŋorɨnɨ.’ yaiwipɨ́ráoɨ. \v 25 E nɨsearɨrane aí eŋíná xwɨyɨ́á nimɨxɨranéná ‘Émá Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́áyɨ́ negɨ́ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́ nɨpɨnɨ xɨ́dɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ uranɨréwɨnɨ?’ nɨrɨnɨranéná re rɨnárɨŋwanigɨnɨ, ‘Ŋwɨ́ ikaxɨ́ rɨpiaú rɨpiaú pɨ́nɨ wiárɨpaxɨ́ mimónɨnɨ.’ nɨrɨnɨrane payɨ́ re nearɨ wárɨŋwanigɨnɨ, ‘Naŋwɨ́ ámá wí mimónɨ́ ŋwɨ́á imónɨŋɨ́ nánɨ rɨdɨyowá éɨ́ápɨ mɨnɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. Rakiwɨ́ enɨ mɨnɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. Naŋwɨ́ siŋwɨ́yo gwɨ́ xɨráná ragɨ́ sɨnɨ eŋagɨ nánɨ mɨnɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. Apɨxɨ́ nɨmearóná sewɨnɨ mɨmeánɨpa éɨ́rɨxɨnɨ.’ Apiaú apiaú nánɨ nearɨ wiowárɨŋwanigɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 26 Poro sá weŋo wɨ́ápɨ tɨ́nɨ ámá ŋwɨ́á ŋweagɨ́á waú waú awamɨ nɨwirɨmeámɨ nurɨ xwɨraimɨmɨ́ winarɨŋɨ́pɨ anɨpá imónɨ́wɨnɨgɨnɨrɨ yarɨgɨ́ápa xɨ́o tɨ́nɨ nawínɨ wigɨ́ yarɨgɨ́ápa nemáná o aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ nɨpáwirɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyo áwaŋɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Sɨ́á ámá awa xwɨraimɨmɨ́ winarɨŋɨ́pɨ anɨpá imónɨnɨ́a nánɨ yarɨgɨ́ápɨ nɨpɨnɨ néɨ́asáná Gorɨxo nánɨ xɨxegɨ́nɨ wonɨ wonɨ rɨdɨyowá wipɨ́rɨ́áyi sɨ́á ayimɨrɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Judayɨ́ Poromɨ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ dánɨ mɨxɨ́ wigɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 27 E nemo sɨ́á wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú awa xwɨraimɨmɨ́ winarɨŋɨ́pɨ anɨpá imónɨnɨ́a nánɨ yarɨgɨ́ápɨ rɨxa yoparɨ́pɨ aŋwɨ e imónɨmɨnɨrɨ yarɨ́ná Esia pɨropenɨsɨ́yo dáŋɨ́ Judayɨ́ wí Poro aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ ŋweaŋagɨ nɨwɨnɨro re egɨ́awixɨnɨ. Ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyo sɨ́mírírɨ́ nɨwiemero omɨ ɨ́á nɨxero \v 28 rɨ́aiwá re rɨgɨ́awixɨnɨ, “Negɨ́ Isɨrerɨyɨ́né rɨxa sɨmɨŋɨ́ neaínɨ́poyɨ. Ámá re roŋɨ́ royɨ́ ámá xwɨ́á nɨmɨnɨ ŋweagɨ́áyo nuréwapɨyemerɨ ámá negɨ́ gwɨ́ axɨ́ imónɨŋwárí nánɨ uréwapɨyirɨ negɨ́ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ nánɨ uréwapɨyirɨ negɨ́ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨŋwá riwá nánɨ uréwapɨyirɨ nerɨ́ná apɨ nɨpɨnɨ nánɨ ‘Sɨpírɨnɨ.’ urarɨŋorɨnɨ. Sa apɨnɨnɨ marɨ́áɨ, ámá Gɨrikɨyɨ́ wí aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨŋwá riwámɨ nipemeámɨ nɨ́wiapɨrɨŋɨ́pimɨ dánɨ ŋwɨ́á imónɨŋɨ́ re rɨxa xórórɨ́ eŋɨ́rɨnɨ.” nɨrɨro \v 29 —Xámɨ ámá Esia pɨropenɨsɨ́yo dáŋɨ́ Tɨropimasoyɨ rɨnɨŋo Poro tɨ́nɨ aŋɨ́ apimɨ nawínɨ emearɨŋagɨ́i wɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ xeŋwɨ́ re mogɨ́awixɨnɨ, “Poro omɨ rɨdɨyowá yarɨŋwáiwámɨ ínɨmɨ nipemeámɨ ɨ́wiapɨŋorɨnɨ.” xeŋwɨ́ nɨmoro nánɨ rɨ́aiwá eŋɨ́ tɨ́nɨ nɨrɨróná e nɨrɨro \v 30 ámá aŋɨ́ apimɨ ŋweagɨ́á nɨ́nɨ sɨmɨmiákwɨ́ e yarɨgɨ́ápɨ arɨ́á nɨwiro mɨ́rɨ́ nɨbɨmiro Poromɨ ɨ́á nɨxero rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ dánɨ níropémɨ peyeááná apaxɨ́ mé ówaŋɨ́ nɨ́nɨ nɨyára ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Romɨyɨ́ porisowa Poromɨ urápɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 31 E nemowa Poromɨ nɨpɨkianɨro nánɨ yarɨ́ná ámá wí porisowámɨ seáyɨ e imónɨŋomɨ xwɨyɨ́á re urémeagɨ́awixɨnɨ, “Jerusaremɨ ŋweáyɨ́ nɨ́nɨ sɨmɨmiákwɨ́ inarɨnɨ.” urémeáagɨ́a \v 32 o aŋaŋɨ́nɨ xegɨ́ porisɨ́ wamɨ tɨ́nɨ awamɨ seáyɨ e wimónɨgɨ́áwamɨ tɨ́nɨ nɨwirɨmeámɨ Poromɨ pɨkianɨro yarɨgɨ́e nánɨ wéáná ayɨ́ porisowa tɨ́nɨ wigɨ́ seáyɨ e wimónɨŋo tɨ́nɨ weaparɨŋagɨ́a nɨwɨnɨro ámɨ Poromɨ iwaŋɨ́ meá pɨ́nɨ wiárɨgɨ́awixɨnɨ. \v 33 Pɨ́nɨ wiárɨ́agɨ́a porisowamɨ seáyɨ e wimónɨŋo aŋwɨ e nɨbɨrɨ Poromɨ ɨ́á nɨxerɨ xegɨ́ porisɨ́ wamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gwɨ́ senɨ́á wɨrɨ́kaú tɨ́nɨ yípoyɨ.” nurɨrɨ ayo yarɨŋɨ́ re wiarɨŋagɨnɨ, “Ámá ro gorɨnɨ? O pí éɨ́rɨnɨ?” \v 34 Yarɨŋɨ́ e wiarɨŋagɨ aiwɨ ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ xwamiánɨ́ nɨrɨro wí xegɨ́ bɨ nánɨ rɨro wí xegɨ́ bɨ nánɨ rɨro nero arikikɨ́ yarɨŋagɨ́a o arɨ́á kwíkwɨ́kwíkwɨ́ nɨwirɨ nánɨ o yarɨŋɨ́ wiarɨŋɨ́pɨ e dánɨ nɨjɨ́á píránɨŋɨ́ imónɨpaxɨ́ meŋagɨ nɨwɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Porisoneyá aŋiwámɨ nánɨ nɨmeámɨ úpoyɨ.” urɨ́agɨ \v 35-36 omɨ nɨméra warɨ́ná rɨxa ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ númɨ nuro rɨ́aiwá ímɨ́ tɨ́nɨ “Rurápapɨkiarɨŋoɨ?” nɨrɨga warɨ́ná awa rɨxa aŋɨ́ iwámɨ sɨ́ŋá waíwɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nɨrémorɨ́ná ámá Poromɨ pɨkianɨro yarɨgɨ́áyɨ́ porisowamɨ urápapɨkianɨro yarɨŋagɨ́a nánɨ omɨ seáyɨ e nɨmɨ́eyoaro nɨxɨrɨmɨ peyigɨ́awixɨnɨ. \s1 Poro Judayɨ́ xɨ́omɨ umeararɨgɨ́ápɨ owákwímɨnɨrɨ urɨŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 37 Porisowa rɨxa wigɨ́ aŋiwámɨ nɨmeáa páwianɨro yarɨ́ná awamɨ seáyɨ e wimónɨŋomɨ Poro re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ xwɨyɨ́á bɨ ananɨ rɨrɨmɨnɨréɨnɨ?” urɨ́agɨ o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ai, joxɨ Gɨrikɨyɨ́ pɨ́né ananɨ rarɨŋɨnɨ. \v 38 Ayɨnánɨ re nimónarɨnɨ, ‘Joxɨ ámá Isipɨyɨ́ xámɨ re rɨŋo, “Émáyo mɨxɨ́ xɨ́dɨ́wanɨgɨnɨ.” nɨrɨrɨ ámá 4,000 gwɨ́ mónɨgɨ́á, Irɨkiarɨgɨ́áɨ rɨnɨŋowamɨ nɨwirɨmeámɨ ámá dɨŋɨ́ meaŋe nánɨ uŋo, ayɨ́ joxɨmanɨ.’ nimónarɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 39 Poro re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá joxɨ rarɨŋo, ayɨ́ nionɨmanɨ. Nionɨ aŋɨ́ onɨmiá yoɨ́ mɨrɨnɨŋɨ́ bimɨ dáŋonɨmanɨ. Sirisia pɨropenɨsɨ́yo aŋɨ́ Tasasɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ dáŋɨ́ Judayɨ́ wonɨrɨnɨ. Waunɨ́ rɨxɨŋɨ́ bɨ orɨrɨmɨnɨ. Ámá tɨ́yo xwɨyɨ́á ourɨnɨrɨ ananɨ sɨŋwɨ́ nanɨrɨréɨnɨ?” nurɨrɨ \v 40 o rɨxa ananɨ xe ourɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnáná Poro sɨ́ŋá waíwɨ́yo e nɨrómáná ámá ayɨ́ xwɨyɨ́á mɨrɨpa oépoyɨnɨrɨ wé ówaŋɨ́ nuyirɨ rɨxa ŋɨŋiɨ́á imónáráná wigɨ́ Xibɨruyɨ́ pɨ́né tɨ́nɨ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, \c 22 \p \v 1 “Rárowayɨ́né, ápowayɨ́né, xwɨyɨ́á ámá wí nɨxekwɨ́moarɨgɨ́ápɨ wákwínɨmɨnɨrɨ searáná ananɨ arɨ́á nipɨ́rɨréoɨ?” urɨ́agɨ \v 2 arɨ́á wíɨ́áyɨ́ Poro nurɨrɨ́ná wigɨ́ Xibɨruyɨ́ pɨ́né tɨ́nɨ rarɨŋagɨ arɨ́á nɨwiro erówárɨ́ aí bɨ mé aga ŋɨŋiɨ́á imónárɨ́agɨ́a Poro ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, \v 3 “Nionɨ Judayɨ́ wonɨrɨnɨ. Sirisia pɨropenɨsɨ́yo aŋɨ́ yoɨ́ Tasasɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ gɨ́ nókí nɨxɨrɨŋonɨ aí aŋɨ́ rɨpimɨ dánɨ xwé iwiaroŋáonɨrɨnɨ. Negɨ́ nearéwapɨyagɨ́ Gameriero nɨnɨréwapɨyirɨ́ná ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ negɨ́ arɨ́owa neaiapɨgɨ́ápɨ nánɨ aga xɨxenɨ píránɨŋɨ́ nɨréwapɨyiŋɨ́ eŋagɨ nánɨ agwɨ seyɨ́né Gorɨxomɨ oxɨ́daneyɨnɨrɨ sɨ́mɨ́ nɨxeadɨ́pénɨro yarɨgɨ́ápa nionɨ enɨ axɨ́pɨ e imónɨŋáonɨrɨnɨ. \v 4 Ayɨnánɨ eŋíná nionɨ ámá Óɨ́ ‘Gorɨxo tɨ́ámɨnɨ imónɨŋoɨ.’ rɨnɨŋɨ́yimɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́á anɨ́nɨmɨxɨmɨnɨrɨ nánɨ xeanɨŋɨ́ nɨwirɨ oxɨ́yoranɨ, apɨxɨ́yoranɨ, gwɨ́ nɨyirɨ gwɨ́ aŋɨ́yo wáragáonɨrɨnɨ. \v 5 Negɨ́ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ xwéo tɨ́nɨ negɨ́ ámɨná mebá imónɨgɨ́áwa tɨ́nɨ enɨ ‘O nepa e yagorɨnɨ.’ searɨpaxɨ́ imónɨŋoɨ. Awa negɨ́ Judayɨ́ aŋɨ́ yoɨ́ Damasɨkasɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ ŋweagɨ́áyɨ́ nánɨ payɨ́ nearo niapowáráná nionɨ ámá e ŋweagɨ́á óɨ́ axɨ́yimɨ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ enɨ aŋɨ́ rɨpimɨ dánɨ rɨ́nɨŋɨ́ meáɨ́rɨxɨnɨrɨ ayo ɨ́á nɨxerɨ gwɨ́ nɨyimáná ámɨ re nánɨ nɨmeámɨ bɨmɨ́a nánɨ aŋɨ́ rɨpimɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ Damasɨkasɨyo nánɨ uŋanigɨnɨ. \s1 Poro “Apɨ yarɨ́ná Gorɨxo nɨkɨnɨmɨxɨŋɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 6 “E nemonɨ nurɨ nurɨ Damasɨkasɨ tɨ́ŋɨ́ aŋwɨ e rémómɨnɨrɨ nerɨ rɨxa ikwawedɨ́ eŋáná re eŋɨnigɨnɨ. Aŋɨ́namɨ dánɨ wɨ́á sɨŋwɨ́ mɨmɨŋɨ́ inɨ́ɨ́ xwé bɨ nókiárénapɨŋɨnigɨnɨ. \v 7 Wɨ́á apɨ nókiárénapáná nionɨ xwɨ́áyo nɨpɨ́kínɨmearɨ arɨ́á wíáyɨ́ xwɨyɨ́á bɨ re nɨrɨnénapɨ́agɨ wiŋanigɨnɨ, ‘Soroxɨnɨ, Soroxɨnɨ, pí nánɨ xeanɨŋɨ́ nikárarɨŋɨnɨ?’ nɨrɨnénapɨ́agɨ \v 8 re urɨŋanigɨnɨ, ‘Ámɨnáoxɨnɨ, joxɨ goxɨrɨnɨ?’ urɨ́agɨ o ‘Nionɨ Nasaretɨ dáŋɨ́ Jisasonɨ joxɨ xeanɨŋɨ́ nikárarɨŋonɨrɨnɨ.’ nɨrɨ́agɨ \v 9 —Ámá nionɨ tɨ́nɨ warɨgɨ́áwa wɨ́á nókiárénapɨ́ɨ́pɨ píránɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ nɨwɨnaxɨ́dɨro aiwɨ o tɨ́nɨ xwɨyɨ́á rɨnarɨgwɨ́íomɨ arɨ́á nɨpɨkwɨnɨ mɨwigɨ́awixɨnɨ. \v 10 ‘Joxɨ xeanɨŋɨ́ nikárarɨŋonɨrɨnɨ.’ nɨrɨ́agɨ re urɨŋanigɨnɨ, ‘Ámɨnáoxɨnɨ, nionɨ pí oenɨrɨ nɨrarɨŋɨnɨ?’ urɨ́agɨ Ámɨnáo re nɨrɨŋɨnigɨnɨ, ‘Joxɨ nɨwiápɨ́nɨmeámɨ Damasɨkasɨ jɨ́apimɨ nánɨ nurɨ e rémóáná ámá wo nɨsímearɨ e éwɨnɨgɨnɨrɨ rɨrɨ́peaŋápɨ nánɨ áwaŋɨ́ rɨrɨnɨŋoɨ.’ nɨrɨ́agɨ \v 11 nionɨ wɨ́á apɨ sɨŋwɨ́yo nɨnɨpɨrorɨ sɨnɨ sɨŋwɨ́ mɨmɨŋɨ́ nɨninɨrɨ sɨŋwɨ́ manɨpaxɨ́ niarɨŋagɨ nánɨ ámá nionɨ tɨ́nɨ warɨgɨ́áwa wéyo árɨ́wɨ́ nɨnɨmaxɨrɨro Damasɨkasɨyo nánɨ nɨnɨméra nuro e nɨrémorɨ ŋweaŋáná \v 12 ámá wo, xegɨ́ yoɨ́ Ananiasoyɨ rɨnɨŋo —Judayɨ́ aŋɨ́ apimɨ ŋweagɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ ‘Ámá awiaxɨ́ worɨnɨ.’ rɨnagɨ́orɨnɨ. Negɨ́ ŋwɨ́ ikaxɨ́ rɨnɨŋɨ́pɨ bɨ múroagomanɨ. Anɨŋɨ́ minɨ́ nɨpɨnɨ xɨxenɨ axɨ́pɨ xɨ́dagorɨnɨ. \v 13 O nɨbɨrɨ nionɨ tɨ́ŋɨ́ aŋwɨ e nɨrómáná re nɨrɨŋɨnigɨnɨ, ‘Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáo imónɨŋɨ́ Soroxɨnɨ, dɨxɨ́ sɨŋwɨ́ ámɨ aneɨ.’ nɨráná re eŋanigɨnɨ. Gɨ́ sɨŋwɨ́ ámɨ nanɨrɨ omɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨŋanigɨnɨ. \v 14 Omɨ sɨŋwɨ́ wɨnáná o re nɨrɨŋɨnigɨnɨ, ‘Ŋwɨ́á negɨ́ arɨ́owa xɨ́dagɨ́o joxɨ e éwɨnɨgɨnɨrɨ wimónarɨŋɨ́pɨ nánɨ nɨjɨ́á erɨ Wé Rónɨŋomɨ enɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨrɨ xɨ́oyá maŋɨ́yo dánɨ xwɨyɨ́á rarɨ́ná arɨ́á wirɨ oenɨrɨ rɨrɨ́peaŋɨ́rɨnɨ. \v 15 Ámá nɨyonɨ xɨ́o nánɨ áwaŋɨ́ nurɨrɨ́ná jɨwanɨŋoxɨ wɨ́á nɨrókiárɨrɨ́ná sɨŋwɨ́ wɨnɨrɨ arɨ́á wirɨ éɨ́pɨ nánɨ repɨyɨ́ wirɨ́a nánɨ rɨrɨ́peaŋɨ́rɨnɨ. \v 16 Ayɨnánɨ joxɨ pí nánɨ sɨnɨ yómɨŋɨ́ yarɨŋɨnɨ? Rɨxa nɨwiápɨ́nɨmearɨ wayɨ́ meaɨ. Joxɨ Ámɨnáomɨ rɨxɨŋɨ́ urɨrɨ́pimɨ dánɨ dɨxɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨŋɨ́pɨ yokwarɨmɨ́ nɨsiirɨ wayɨ́ píránɨŋɨ́nɨŋɨ́ rɨronɨŋoɨ.’ nɨrɨ́agɨ nionɨ axɨ́pɨ e eŋanigɨnɨ. \s1 “Gorɨxo Poronɨ émáyɨ́ tɨ́ŋɨ́mɨnɨ nɨrowárɨŋɨnigɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 17 “E nemonɨ ámɨ Jerusaremɨ nánɨ nɨbɨrɨ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨŋwá riwámɨ dánɨ xómɨŋɨ́ nɨyɨkwirɨ Ámɨnáomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nɨwirɨ́ná íkwɨ́kwɨ́ nɨyárɨrɨ wenɨŋɨ́ éáyɨ́ \v 18 Ámɨnáo re nɨrarɨŋagɨ wɨnɨŋanigɨnɨ, ‘Joxɨ sɨŋwɨ́ nanɨrɨ arɨ́á nirɨ eŋɨ́pɨ nánɨ aŋɨ́ rɨpimɨ dánɨ uráná arɨ́á mɨsipa epɨ́rɨ́ eŋagɨ nánɨ joxɨ sɨnɨ mepanɨ. Aŋɨ́nɨ aŋɨ́ rɨpimɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ uɨ.’ nɨrɨ́agɨ \v 19 nionɨ re urɨŋanigɨnɨ, ‘Ámɨnáoxɨnɨ, nionɨ éwapɨ́nagápɨ ámá re ŋweáyɨ́ nɨ́nɨ nɨjɨ́á imónɨŋoɨ. Ámá joxɨ nánɨ dɨŋɨ́ rɨkwɨ́roarɨgɨ́áyo nionɨ ɨ́á nɨxerɨ gwɨ́ aŋɨ́yo nɨŋwɨrárɨrɨ iwaŋɨ́ nɨméperɨ yagáonɨ eŋagɨ nánɨ wiwanɨŋɨ́yɨ́ rɨxa nɨjɨ́á imónɨŋoɨ. \v 20 Joxɨ nánɨ wáɨ́ urɨmeagɨ́ Sɨtipenomɨ pɨkigɨ́íná nionɨ aŋwɨ e nɨrómáná “Ayɨ́ omɨ nɨpɨkiróná apánɨ yarɨŋoɨ.” nɨyaiwirɨ omɨ pɨkiarɨ́ná wigɨ́ iyɨ́á awí mearoŋanigɨnɨ.’ urɨ́agɨ aí \v 21 Ámɨnáo re nɨrɨŋɨnigɨnɨ, ‘Joxɨ uɨ. Nionɨ ná jɨ́amɨ émáyɨ́ tɨ́ŋɨ́mɨnɨ rɨrowárɨmɨ́á eŋagɨ nánɨ joxɨ ananɨ uɨ.’ nɨrɨŋɨnigɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Porisɨ́ seáyɨ e imónɨŋo Poromɨ éɨ́ umínɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 22 Ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ Poromɨ arɨ́á nɨwia nɨbɨ́asáná aiwɨ xwɨyɨ́á “‘Émáyɨ́ tɨ́ŋɨ́mɨnɨ rɨrowárɨmɨ́árɨnɨ.’ nɨrɨŋɨ́rɨnɨ.” rɨ́e nánɨ arɨ́á nɨwimáná xwɨyɨ́á xwamiánɨ́ nɨrɨro ímɨ́ tɨ́nɨ re rɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámá e imónɨŋo xe oŋweanɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨpaxɨ́ mɨneaimónarɨnɨ. Rɨxa rurápapɨkiarɨŋoɨ?” \v 23 Xwamiánɨ́ e nɨra nuróná wikɨ́ ayɨkwɨ́ nɨwóga mɨwarɨŋagɨ nánɨ wigɨ́ iyɨ́á nɨwirayiro úpirɨxá mɨmeámɨ́ yánɨro xwɨ́á sikɨ́ úpirɨxá mɨmeámɨ́ yánɨro yarɨŋagɨ́a \v 24 porisɨ́ seáyɨ e imónɨŋo sekaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Omɨ porisone negɨ́ aŋɨ́ riwámɨ nɨmeáa nɨpáwiro ámá ayɨ́ xwamiánɨ́ nɨwiróná rɨ́á tɨ́ŋɨ́ wianɨro yarɨgɨ́ápɨ mɨ́kɨ́pɨ nánɨ waropárɨ́ oneainɨrɨ nánɨ sɨkwɨ́á ragɨ́ pɨ́rɨ́ nuyɨkiro yarɨŋɨ́ imɨmɨ́ wípoyɨ.” urɨ́agɨ \v 25 awa omɨ nɨmeáa nɨpáwiro sɨkwɨ́á ragɨ́ pɨ́rɨ́ uyɨkianɨro nánɨ gwɨ́ jíáná Poro Porisɨ́ aŋwɨ e roŋomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “‘Romɨyɨ́yá ŋwɨ́ ikaxɨ́ re rɨnɨnɨ,’ rɨsimónarɨnɨ, ‘ “Ámá Romɨyɨ́ womɨ mɨ́kɨ́pɨ nánɨ pɨ́á mé xámɨ sɨkwɨ́á eápoyɨ.” rɨnɨnɨ.’ rɨsimónarɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 26 poriso arɨ́á e nɨwimáná seáyɨ e wimónɨŋo tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nurɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá Romɨyɨ́ romɨ joxɨ pí wimɨnɨrɨ yarɨŋɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 27 porisɨ́ seáyɨ e imónɨŋo Poro tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨpáwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Jɨwanɨŋoxɨ nɨreɨ. Joxɨ Romɨyɨ́ woxɨranɨ?” urɨ́agɨ o “Oyɨ.” urɨ́agɨ \v 28 porisɨ́ seáyɨ e imónɨŋo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ gapɨmanowamɨ nɨgwɨ́ xwé wíáná ‘Romɨyɨ́ woxɨrɨnɨ.’ nɨnɨrɨro nimɨxɨgɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ Poro re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ inókí tɨ́nɨ ápo tɨ́nɨ eŋíná dánɨ Romɨyɨ́ wimɨxɨgɨ́ípaú eŋagɨ́i nánɨ nionɨ gɨ́ nókí nɨxɨrɨŋe dánɨ Romɨyɨ́ imónɨŋá wonɨrɨnɨ.” urɨ́agɨ nánɨ \v 29 porisɨ́ sɨkwɨ́á ragɨ́ pɨ́rɨ́ nuyɨkiro yarɨŋɨ́ wianɨro nánɨ gwɨ́ járɨ́áwa wáyɨ́ nɨwinɨrɨ omɨ wáramogɨ́awixɨnɨ. Wigɨ́ porisɨ́ seáyɨ e wimónɨŋo enɨ “Poro Romɨyɨ́ worɨ́anɨ?” nɨyaiwirɨ nɨjɨ́á nimónɨmáná “Omɨ senɨ́á tɨ́nɨ gwɨ́ jípoyɨ.” urɨ́ɨ́ eŋagɨ nánɨ wáyɨ́ winɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Poro xwɨyɨ́á wákwínɨmɨnɨrɨ nánɨ Judayɨ́ mebáowa awí eánɨgɨ́e dánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 30 Poriso, sá weŋo wɨ́ápɨ tɨ́nɨ Judayɨ́ omɨ uxekwɨ́moarɨgɨ́ápɨ nánɨ xɨxenɨ nɨjɨ́á oimónɨmɨnɨrɨ omɨ níkweawárɨmáná wamɨ sekaxɨ́ re urowárapɨŋɨnigɨnɨ, “Apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ Judayɨ́ mebáowa tɨ́nɨ awí oeánɨ́poyɨ.” nurowárapɨrɨ awa rɨxa awí eánáráná Poromɨ nɨméra nɨwepɨ́nɨrɨ awa sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e éɨ́ urárárɨŋɨnigɨnɨ. \c 23 \p \v 1 Poro mebáowamɨ sɨŋwɨ́ agwɨ́ nɨwɨnárɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáoyɨ́né, Gorɨxo sɨŋwɨ́ anɨŋáná amɨpí nionɨ iwamɨ́ó dánɨ sɨ́á rɨyimɨ nánɨ eŋápɨ nɨpɨnɨ aí nánɨ dɨŋɨ́ nɨyaikirorɨ́ná bɨ nánɨ ayá sɨ́wɨ́ mɨnɨró dɨŋɨ́ peá nunarɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 2 apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ xwéo, Ananiasoyɨ rɨnɨŋo ámá Poro tɨ́ŋɨ́ e aŋwɨ e rogɨ́áyo “Omɨ wé maŋɨ́yo upɨkákwípoyɨ.” uráná \v 3 Poro Ananiasomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Kɨkérónɨŋɨ́ ínɨmɨ pɨ́pɨ́wɨ́ eŋagɨ aí seáyɨ e xwɨ́á naŋɨ́nɨŋɨ́ eánɨŋɨ́ roxɨnɨ, Gorɨxo joxɨ enɨ wé nɨrupɨkákwinɨŋoɨ! Joxɨ negɨ́ ŋwɨ́ ikaxɨ́ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pa xwɨrɨxɨ́ nɨmemɨnɨrɨ e éɨ́ nɨŋwearɨ́ná ŋwɨ́ ikaxɨ́ apimɨ ogámɨ́ nerɨ ‘Omɨ wé upɨkákwípoyɨ.’ urɨ́ɨ́pɨ nánɨ ‘Ayɨ́ apánɨ yarɨŋɨnɨ.’ rɨsimónarɨnɨ?” urɨ́agɨ aí \v 4 ámá e rówapɨgɨ́áyɨ́ mɨxɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ ananɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ xwéomɨ ikayɨ́wɨ́ urarɨŋoxɨranɨ?” urɨ́agɨ́a \v 5 Poro re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nɨrɨxɨ́meáoyɨ́né, ‘Apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ xwé worɨ́anɨ?’ mɨyaiwí nerɨ rɨ́ɨnɨ. Xwɨyɨ́á Bɨkwɨ́yo re nɨrɨnɨrɨ eánɨŋagɨ nánɨ, ‘Joxɨ segɨ́ seáyɨ e nimónɨrɨ seameŋweagɨ́á wo nánɨ xwɨyɨ́á sɨpí bɨ mɨrɨpanɨ.’ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋagɨ nánɨ o seáyɨ e imónɨŋɨ́pɨ nánɨ nɨjɨ́á nimónɨrɨ sɨŋwɨrɨyɨ́, wí e rɨmɨnɨrɨ éámanɨ.” nurɨrɨ aí \v 6 mebáowa wa Sajusi imónɨrɨ wa Parisi imónɨrɨ eŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ gɨ́ Parisi rowa gwɨ́ onɨmónɨ́poyɨnɨrɨ eŋɨ́ tɨ́nɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nɨrɨxɨ́meáoyɨ́né, nionɨ Parisi wonɨrɨnɨ. Parisi imónɨgɨ́í wɨyaúyá xewaxonɨrɨnɨ. Nionɨ ‘Ámá pegɨ́áyɨ́ ámɨ nɨwiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́árɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ dɨŋɨ́ kɨkayoŋagɨ nánɨ xwɨrɨxɨ́ nɨmearɨgɨ́onɨrɨnɨ.” urarɨ́ná \v 7 Parisiowa tɨ́nɨ Sajusiowa tɨ́nɨ wiwɨnɨ mɨxɨ́ nɨrɨnowieánɨro dɨŋɨ́ bɨ biaú nɨxɨrɨro yaŋɨ́ epayónɨgɨ́awixɨnɨ. \v 8 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Sajusiyɨ́ re rarɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ, “Ámá pegɨ́áyɨ́ ámɨ wiápɨ́nɨmeapaxɨ́ menɨnɨ. Aŋɨ́najɨ́ wí menɨnɨ. Kwíyɨ́ enɨ menɨnɨ.” rarɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ. E nerɨ aí Parisiyɨ́ “Nɨpɨnɨ ananɨ imónɨpaxɨ́ imónɨnɨ.” rarɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ. Apimɨ dánɨ dɨŋɨ́ bɨ biaú nɨxɨrɨro yaŋɨ́ nepayónɨro \v 9 xɨxewiámɨ́ nɨrɨnowieága nuro ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pimɨ mewegɨ́á Parisiowayá wa nɨwiápɨ́nɨmearo Sajusiowa tɨ́nɨ xɨmɨxɨmɨ́ ninɨro nɨrɨróná re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámá ro ɨ́wɨ́ bɨ éo mimónɨŋagɨ wɨnɨŋwɨnɨ. Aŋɨ́najɨ́ woranɨ, kwíyɨ́ bɨranɨ, omɨ xwɨyɨ́á uránáyɨ́, ayɨ́ pí enɨŋoɨ?” nurɨro \v 10 xɨxewiámɨ́ ayá wí nɨrɨnowieága wiápɨ́nɨmeaarɨ́ná porisɨ́ seáyɨ e imónɨŋo Poromɨ mɨdɨmɨdánɨ mɨmɨxeawiámɨ́ ninɨróná omɨ dɨdɨyimɨ́ nero pɨkipɨ́rɨxɨnɨrɨ xegɨ́ porisowamɨ sekaxɨ́ re urowáraiŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né nɨwepɨ́nɨro eŋɨ́ neánɨro ayo Poromɨ nurápɨro negɨ́ porisɨ́ aŋɨ́ riwámɨ nánɨ nɨmeámɨ yapɨ́poyɨ.” urowáraíáná awa xɨxenɨ o urɨ́ɨ́pa e egɨ́awixɨnɨ. \p \v 11 Poro sɨ́á ámɨ rɨxa wɨyimɨ árɨ́wɨyimɨ sá weŋáná Ámɨnáo miwɨ́mɨdánɨ nurónapɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ íneɨ. Jerusaremɨ tɨ́yo dánɨ xwɨrɨxɨ́ rɨmearɨ́ná joxɨ nionɨ nánɨ ‘Sɨŋwɨ́ e wɨnɨrɨ arɨ́á e wirɨ eŋárɨnɨ.’ urarɨŋɨ́pa émáyɨ́yá aŋɨ́ xwé Romɨyo enɨ axɨ́pɨ urɨrɨ́á eŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ íneɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Judayɨ́ Poro nánɨ mekaxɨ́ megɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 12 Wɨ́ápɨ tɨ́nɨ Judayɨ́ wí Poro nánɨ mekaxɨ́ nɨmeróná awá ŋwɨ́á nɨŋwɨrárɨnɨro sɨ́ŋá womɨ dánɨ re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “None iniɨgɨ́ mɨnɨpa erane aiwá mɨnɨpa erane néra nurane Poromɨ pɨkíwaé dánɨ ámɨ nɨpaxɨ́ imónanɨ́wárɨnɨ.” nɨrɨnɨro \v 13 —Ámá mekaxɨ́ nɨmero “Sɨ́ŋá romɨ dánɨ rarɨŋwɨnɨ.” rɨgɨ́áwa ámá 40 wiárɨ́ múrogɨ́áwarɨnɨ. \v 14 E nemowa apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ Judayɨ́ ámɨnáowa tɨ́nɨ tɨ́gɨ́e nánɨ nuro yumɨ́í re urɨgɨ́awixɨnɨ, “None awá ŋwɨ́á nɨŋwɨrárɨnɨrane sɨ́ŋá womɨ dánɨ re rɨnɨ́wárɨnɨ, ‘Poromɨ sɨnɨ mɨpɨkipa neranéná aiwá bɨ aíwɨ́ mɨmepaxɨ́ imónɨŋwɨnɨ.’ Sɨ́ŋá womɨ dánɨ e rɨnárɨ́wá eŋagɨ nánɨ \v 15 soyɨ́né tɨ́nɨ mebáowa tɨ́nɨ ámɨ xwɨrɨxɨ́ nɨwiro yarɨŋɨ́ wiayanɨrónɨŋɨ́ nimónɨro porisɨ́yo seáyɨ e wimónɨŋomɨ wáɨ́ re urepeárɨ́poyɨ, ‘Joxɨ none Poromɨ ámɨ píránɨŋɨ́ yarɨŋɨ́ wianɨ nánɨ nɨmeámɨ weapeɨ.’ urɨ́poyɨ. None omɨ nɨpɨkianɨ nánɨ yumɨ́í áyá eánanɨ́wɨnɨ. Poromɨ nɨmeáa nɨweapɨrɨ sɨnɨ aŋwɨ e mɨbɨpa eŋáná nɨpɨkianɨ́wárɨnɨ.” urɨgɨ́awixɨnɨ. \p \v 16 Poromɨ xexɨrɨ́meáíyá niaíwo “Awa yumɨ́í áyá eánarɨŋoɨ.” rɨnarɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwirɨ porisowayá aŋiwámɨ nánɨ nurɨ nɨpáwirɨ Poromɨ áwaŋɨ́ urɨ́agɨ \v 17 o porisɨ́ womɨ “Eɨnɨ.” nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Íwɨ́ sɨkɨŋɨ́ ro dɨxɨ́ porisɨ́ seáyɨ e simónɨŋomɨ xwɨyɨ́á wí áwaŋɨ́ urɨnɨ nánɨ o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nipemeámɨ uɨ.” urɨ́agɨ \v 18 o íwɨ́ sɨkɨŋomɨ nipemeámɨ porisɨ́ seáyɨ e wimónɨŋo tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nurɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Poro, gwɨ́ ŋweaŋo ‘Eɨnɨ.’ nɨnɨrɨrɨ re nɨrɨŋoɨ, ‘Íwɨ́ sɨkɨŋɨ́ ro xwɨyɨ́á wí dɨxɨ́ seáyɨ e simónɨŋomɨ urɨnɨ nánɨ o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nipemeámɨ uɨ.’ nɨrɨ́agɨ nipemeámɨ barɨŋɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 19 porisɨ́yo seáyɨ e wimónɨŋo omɨ wéyo ɨ́á nɨxɨrɨrɨ nɨmeámɨ aigɨ́ wí e nánɨ nurɨ aigɨ́pɨ nɨŋweámáná yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Xwɨyɨ́á joxɨ áwaŋɨ́ nɨrɨrɨ́pɨ pí xwɨyɨ́árɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 20 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Judayɨ́ xwɨyɨ́á ná bɨnɨ sɨ́mɨ́ e nɨta nuróná re rɨnɨ́awixɨnɨ, ‘Poromɨ ámɨ mɨ́kɨ́pɨ nánɨ yarɨŋɨ́ bɨ wianɨ́nɨŋɨ́ nimónɨrane porisɨ́yo seáyɨ e wimónɨŋomɨ yapɨ́ re uréwapɨyíwanɨgɨnɨ, “Wɨ́áríná joxɨ Poromɨ mebáowane xwɨrɨxɨ́ ámɨ bɨ umeanɨ́wá nánɨ nɨmeámɨ weapɨ́ɨrɨxɨnɨ.” urɨ́wanɨgɨnɨ.’ rɨnɨ́awixɨnɨ. \v 21 Ámá 40 wiárɨ́ múrogɨ́áwa awá ŋwɨ́á nɨŋwɨrárɨnɨro sɨ́ŋá womɨ dánɨ re rɨnɨ́awixɨnɨ, ‘Omɨ pɨkíwaé nánɨ aiwá mɨnɨpa erane iniɨgɨ́ mɨnɨpa erane éwanɨgɨnɨ.’ nɨrɨnɨro omɨ pɨkianɨro nánɨ rɨxa yumɨ́í áyá neánɨro ŋweaŋagɨ́a nánɨ awa nurowárénapɨro yarɨŋɨ́ síáná arɨ́á mɨwipanɨ. Awa joxɨ rɨxa re uráná, ‘Wɨ́áríná nionɨ Poromɨ soyɨ́né tɨ́ŋɨ́ e nánɨ ananɨ nɨmeámɨ weapɨmɨ́árɨnɨ.’ uráná nánɨ xɨxenɨ nɨrɨnárɨro wenɨŋɨ́ nero ŋweaŋoɨ.” urɨ́agɨ \v 22 porisɨ́ seáyɨ e imónɨŋo íwɨ́ sɨkɨŋomɨ arɨ́á jɨyikɨ́ norɨ re urowárɨŋɨnigɨnɨ, “Xwɨyɨ́á joxɨ repɨyɨ́ nɨnirɨ áwaŋɨ́ nɨrɨ́ɨ́pɨ nánɨ ámá womɨ aí ‘Nionɨ omɨ e urɨ́ɨnɨ.’ murɨpanɨ.” urowárɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Poromɨ Pɨrimiá Piriso tɨ́ŋɨ́ e nánɨ wiowiárɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 23 Porisɨ́ seáyɨ e imónɨŋo xegɨ́ porisɨ́ ámɨná imónɨgɨ́áyɨ́ waúmɨ “Eɨnɨ.” nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Awagwí porisɨ́ éɨ́ tɨ́nɨ mɨxɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ 200 apimɨ ‘Nikɨ́nɨrɨ ŋweápoyɨ.’ urɨri osɨ́yo nɨŋweámáná mɨxɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ 70 apimɨ ‘Nikɨ́nɨrɨ ŋweápoyɨ.’ urɨri wákwɨrɨxá tɨ́nɨ mɨxɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ 200 apimɨ ‘Nikɨ́nɨrɨ ŋweápoyɨ.’ urɨri nemáná rɨxa árɨ́wɨyimɨ 9:00 p.m. imónáná aŋɨ́ yoɨ́ Sisariayɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nánɨ upɨ́rɨ nánɨ awí eaárɨ́piyɨ. \v 24 Osɨ́ wí enɨ Poro seáyɨ e éɨ́ nɨŋweámáná unɨ nánɨ nɨmeari omɨ éɨ́ numíga nuro pɨrimiá Piriso tɨ́ŋɨ́ e wárɨ́poyɨ.” nurɨrɨ \v 25 payɨ́ re rɨnɨŋɨ́ wɨnánɨŋɨ́ rɨ́wamɨŋɨ́ eaŋɨnigɨnɨ, \q1 \v 26 “Nionɨ Kirodiasɨ Risiasonɨ payɨ́ rɨna pɨrimiá Pirisoxɨ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nearɨ wɨ́rénaparɨŋɨnɨ. Negɨ́ ámɨná seáyɨ e imónɨŋoxɨ nionɨ yayɨ́ bɨ osimɨnɨ. \v 27 Judayɨ́ ámá romɨ ɨ́á nɨxɨrɨro rɨxa nɨpɨkianɨro yarɨŋagɨ́a nionɨ arɨ́á ‘Romɨyɨ́ worɨnɨ.’ nɨwirɨ́ná gɨ́ sɨmɨŋɨ́ nínarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ mɨ́rɨ́ nurane omɨ éɨ́ umínɨŋwanigɨnɨ. \v 28 Nionɨ omɨ uxekwɨ́moarɨgɨ́ápɨ mɨ́kɨ́pɨ nánɨ nɨjɨ́á imónɨmɨ nánɨ wigɨ́ Judayɨ́ mebáowa xwɨyɨ́á imɨxarɨgɨ́e nánɨ nɨmeámɨ nurɨ aiwɨ \v 29 omɨ xwɨyɨ́á nuxekwɨ́moróná none pɨkipaxɨ́ bɨ urɨro gwɨ́ yipaxɨ́ bɨ urɨro mɨyarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ xwɨyɨ́á wigɨ́ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pimɨ dánɨ wiwanɨŋɨ́yɨ́ mɨxɨ́ rɨnarɨgɨ́ápɨ nánɨnɨ uxekwɨ́moarɨŋagɨ́a wɨnɨŋanigɨnɨ. \v 30 Ámá wo nɨbɨrɨ áwaŋɨ́ re nɨráná, ‘Judayɨ́ Poromɨ pɨkianɨro nánɨ yumɨ́í mekaxɨ́ mearɨŋoɨ.’ nɨráná nionɨ sɨnɨ mé omɨ joxɨ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨwiowárénapɨrɨ ámá omɨ uxekwɨ́moarɨgɨ́áyo sekaxɨ́ re urɨ́anigɨnɨ, ‘Nuro pɨrimiáoyá sɨŋwɨ́ anɨŋe dánɨ uxekwɨ́móɨ́rɨxɨnɨ.’ urɨ́anigɨnɨ. Ayɨ́ xwɨyɨ́á rɨxa apɨrɨnɨ.” \m \v 31 Porisowa wigɨ́ seáyɨ e wimónɨŋo sekaxɨ́ urɨ́ɨ́pa axɨ́pɨ nero árɨ́wɨyimɨ Poromɨ nɨméra nuro aŋɨ́ yoɨ́ Adipatɨrisɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨrémoro \v 32 rɨxa wɨ́á ónáná porisɨ́ sɨkwɨ́ tɨ́nɨ warɨgɨ́áwa xe osɨ́yo nɨŋweámáná mɨxɨ́ yarɨgɨ́áwa Poromɨ ananɨ re dánɨ nɨméra oúpoyɨnɨrɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ ámɨ wigɨ́ porisɨ́ aŋiwámɨ nánɨ úagɨ́a \v 33 awa nɨméra nuro rɨxa Sisariayo nɨrémoro pɨrimiáo tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nuro payɨ́ mɨnɨ nɨwiro Poromɨ enɨ xɨ́o tɨ́ŋɨ́ e nɨwárɨróná “Ayɨ́ rorɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 34 pɨrimiáo payɨ́na nurápɨrɨ rɨxa ɨ́á nɨrómáná “Ro ámá nionɨ umeŋweaŋáyo dáŋɨ́ worɨ́anɨ? Mɨ dáŋorɨ́anɨ?” nɨyaiwirɨ Poromɨ yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Pɨropenɨsɨ́ gɨyo dáŋoxɨrɨnɨ?” urɨ́agɨ Poro “Sirisia pɨropenɨsɨ́yo dáŋonɨrɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 35 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ananɨrɨnɨ. Ámá joxɨ rɨxekwɨ́moarɨgɨ́áyɨ́ rémónapáná dɨxɨ́ xwɨrɨxɨ́ arɨ́á simɨ́árɨnɨ.” nurɨrɨ wamɨ sekaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Omɨ gapɨmanɨ́ aŋɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Xeroto mɨragiwámɨ nɨŋwɨrárɨro meŋweápoyɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 24 \s1 Piriso Poroyá xwɨrɨxɨ́ arɨ́á wiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Rɨxa sɨ́á wé wú óráná apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ xwéo, Ananiaso tɨ́nɨ Judayɨ́ mebá imónɨgɨ́áyɨ́ wa tɨ́nɨ ámá womɨ —O xwɨrɨxɨ́ neróná xwɨyɨ́á wurɨyarɨŋɨ́ worɨnɨ. O xegɨ́ yoɨ́ Tetarasorɨnɨ. Omɨ nɨwirɨmeámɨ Sisaria nánɨ nɨwero pɨrimiáomɨ nɨwímearo xwɨyɨ́á Poromɨ xwɨrɨxɨ́ umeanɨro nánɨpɨ urɨ́agɨ \v 2 Poromɨ “Eɨnɨ.” nurɨro o rɨxa báná Tetaraso Poromɨ nuxekwɨ́morɨ́ná pɨrimiáomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Negɨ́ ámɨná awiaxɨ́ seáyɨ e imónɨŋɨ́ Pirisoxɨnɨ, joxɨ neameŋweaŋagɨ nánɨ nene mɨxɨ́ bɨ minɨ́ kikiɨ́ánɨ ŋweaŋáná xwiogwɨ́ rɨxa obaxɨ́ pwéɨnigɨnɨ. Joxɨ dɨŋɨ́ píránɨŋɨ́ neŋwɨperɨ nɨneameŋwearɨ́ná amɨpí eŋíná dánɨ nɨpɨkwɨnɨ mimónɨŋɨ́pɨ dɨŋɨ́ joxɨyá tɨ́nɨ gwɨ́ axɨ́rí imónɨŋwaéne neaeyíroiarɨŋagɨ nánɨ agwɨ rɨxa naŋɨ́ nimóga warɨŋwɨnɨ. \v 3 Negɨ́ aŋɨ́ gɨmɨ gɨmɨ apɨ nɨpɨnɨ e neaiarɨŋo, ayɨ́ joxɨnɨ eŋagɨ nánɨ nene nɨjɨ́árɨnɨ. Ayɨnánɨ yayɨ́ tɨ́nɨ rɨrarɨŋwɨnɨ. \v 4 E nerɨ aiwɨ nionɨ ayá wí áxémá siáráná anɨŋɨ́ sinɨnɨgɨnɨrɨ joxɨ neaiiŋɨ́pɨ nánɨ ayá wí rɨrɨmɨméɨnɨ. Sa waunɨ́ rɨxɨŋɨ́ rɨpɨnɨ orɨrɨmɨnɨ, ‘Joxɨ ayá nɨnearɨmɨxɨrɨ pɨ́né bɨ onɨrɨ́poyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ neaneɨ.’ orɨrɨmɨnɨ. \v 5 Ámá Poroyɨ rɨnɨŋɨ́ royɨ́ sɨ́wí arɨ́kiónɨŋɨ́ neaikárarɨŋorɨnɨ. Negɨ́ Judayɨ́ xwɨ́á nɨyonɨ ŋweagɨ́áyo mɨxɨ́ épɨ́mɨxamoarɨŋorɨnɨ. Negɨ́ ámá arɨ́owa nɨneaíwapɨya bɨgɨ́ápɨ arɨ́á nikeamoro yoɨ́ sɨŋɨ́ Nasaretene nɨrɨnɨro kumɨxɨnayíɨ́ápɨ, ayɨ́ o mɨ́kɨ́ ikiŋɨ́rɨnɨ. \v 6 Negɨ́ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨŋwáiwá aí xórórɨ́ emɨnɨrɨ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨranéná ɨ́á xɨrɨŋwanigɨnɨ. [Negɨ́ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eanɨŋɨ́pɨ rɨnɨŋɨ́pa xwɨrɨxɨ́ oumeaneyɨnɨrane ɨ́á xɨrɨ́agwɨ aiwɨ \v 7 porisɨ́ seáyɨ e imónɨŋɨ́ Risiasoyɨ rɨnɨŋo mɨxɨ́ nimónɨmɨ nɨbɨrɨ eŋɨ́ neánɨrɨ omɨ xɨ́o nɨnearápɨwerɨ \v 8 sekaxɨ́ re nearɨŋɨnigɨnɨ, ‘Ámá romɨ xwɨrɨxɨ́ umeanɨrɨ éɨ́áyɨ́né pɨrimiáo sɨŋwɨ́ tɨ́ŋɨ́ e dánɨ uméɨ́rɨxɨnɨ.’ nearowárɨ́agɨ nánɨ barɨŋwɨnɨ.] Ayɨnánɨ amɨpí none rɨrarɨŋwápɨ nánɨ xewanɨŋoxɨ yarɨŋɨ́ nɨwia nurɨŋɨ́pimɨ dánɨ ananɨ none uxekwɨ́moarɨŋwápɨ nánɨ xɨxenɨ nɨjɨ́á imónɨrɨ́ɨnɨ.” Tetaraso e nurɨrɨ \v 9 Judayowa enɨ Poromɨ nuxekwɨ́moro pɨrimiáomɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Amɨpí Poro nánɨ rɨrɨ́ɨ́pɨ neparɨnɨ.” urɨgɨ́awixɨnɨ. \p \v 10 Pɨrimiáo Poro rɨxa xwɨyɨ́á orɨnɨrɨ nɨkɨnɨmónɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnáná Poro re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ ámá gwɨ́ rɨrímɨ nɨmeŋwearɨ xwɨrɨxɨ́ nɨmeámɨ bayíɨ́áyo arɨ́á nɨwiéra warɨ́ná xwiogwɨ́ obaxɨ́ rɨmúroŋoxɨ eŋagɨ nánɨ nionɨ nɨjɨ́árɨnɨ. Ayɨnánɨ joxɨyá sɨŋwɨ́yo dánɨ xwɨyɨ́á wákwínɨmɨ nánɨ nɨrɨrɨ́ná ‘Ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ yayɨ́ ninarɨnɨ. \v 11 Ámá rowa re rɨrɨpaxɨ́rɨnɨ, ‘O Gorɨxomɨ yayɨ́ wimɨnɨrɨ nánɨ Jerusaremɨyo rémoŋe dánɨ sɨ́á ayá wí marɨ́áɨ, wé wúkaú sɨkwɨ́ waúnɨ wórɨ́ɨnigɨnɨ.’ rɨrɨpaxɨ́rɨnɨ. \v 12 Nionɨ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ dánɨranɨ, rotú aŋɨ́yo dánɨranɨ, aŋɨ́ apimɨ wí e dánɨranɨ, wa tɨ́nɨ xwɨyɨ́á mɨxɨ́ rɨnarɨŋagɨ sɨŋwɨ́ nɨnanɨro mɨxɨ́ épɨ́mɨxamoarɨŋagɨ nɨnanɨro megɨ́awixɨnɨ. \v 13 Agwɨ nɨxekwɨ́moarɨgɨ́á reŋɨ́pɨyɨ́ pɨrimiáoxɨ ‘Nepaxɨnɨ.’ yaiwirɨ nánɨ enɨ mɨ́kɨ́ bɨ sɨwá sipaxɨ́ mimónɨŋoɨ. \v 14 E nerɨ aí awa rɨrɨ́á rɨpɨnɨ, ayɨ́ neparɨnɨ. Nionɨ Ŋwɨ́á negɨ́ arɨ́owa xɨdagɨ́omɨ nuxɨ́dɨrɨ́ná Óɨ́ Gorɨxomɨ xɨ́darɨgɨ́áyiyɨ rɨnɨŋɨ́yimɨ dánɨ xɨ́darɨŋárɨnɨ. Ámá óɨ́ ayimɨ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ nánɨ awa re rarɨgɨ́árɨnɨ, ‘Negɨ́ arɨ́owa nɨneaíwapɨya bɨgɨ́ápɨ arɨ́á nikeamoro pɨ́nɨ wiárɨgɨ́árɨnɨ.’ rarɨŋagɨ́a aí nionɨ sɨnɨ amɨpí negɨ́ ŋwɨ́ ikaxɨ́ Moseso nɨrɨrɨ eaŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ imónɨŋɨ́pimɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rorɨ amɨpí wɨ́á rókiamoagɨ́áwa nɨrɨro eagɨ́ápimɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rorɨ eŋɨnɨ. \v 15 ‘Ámá pegɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ wé rónɨgɨ́áyɨ́ranɨ, uyɨ́niɨ́ egɨ́áyɨ́ranɨ, nɨ́nɨ ámɨ nɨwiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́árɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ ukɨkayoŋɨnɨ. Wiwanɨŋowa enɨ axɨ́pɨ e nɨyaiwiro dɨŋɨ́ ukɨkayoŋoɨ. \v 16 Nionɨ dɨŋɨ́ e nɨyaiwirɨ nukɨkayorɨ nánɨ Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨranɨ, ámáyá sɨŋwɨ́yo dánɨranɨ, pí pí nerɨ́ná ayá sɨpí mɨnipa oenɨrɨ anɨŋɨ́ minɨ́ wé nɨrónɨrɨ oemɨnɨrɨ yarɨŋárɨnɨ. \v 17 Wí e emeagáonɨ xwiogwɨ́ wí rɨxa nɨmúróɨ́mɨ ámɨ gɨ́ aŋɨ́ e nánɨ nɨbɨrɨ nɨgwɨ́ bɨ gɨ́ ámá gwɨ́ axɨ́rí imónɨgɨ́áyɨ́yá uyípeayɨ́yo mɨnɨ wirɨ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá nɨwiirɨ éɨmɨgɨnɨrɨ nɨmeámɨ nɨbɨrɨ \v 18 rɨxa xwɨraimɨmɨ́ ninɨŋɨ́pɨ anɨpá éwɨnɨgɨnɨrɨ yarɨŋwápɨ nɨyárɨmáná aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨŋwáiwámɨ nɨpáwirɨ e éɨmɨgɨnɨrɨ bɨŋápɨ yarɨ́ná ayɨ́ sɨŋwɨ́ nanɨmeagɨ́awixɨnɨ. Sɨŋwɨ́ nanɨmeááná nionɨ ámá ayá wí tɨ́nɨ epɨ́royɨ́ nerɨ sɨmɨmiákwɨ́ mé aga kikiɨ́á yarɨŋagɨ aí Judayɨ́ Esia pɨropenɨsɨ́yo dáŋɨ́ wí \v 19 —Ayɨ́ nionɨ nánɨ xwɨyɨ́á bɨ tɨ́gɨ́áyɨ́ eŋánáyɨ́, nɨbɨro joxɨyá sɨŋwɨ́ tɨ́ŋɨ́ re dánɨ nɨnɨxekwɨ́moro sɨŋwɨrɨyɨ́, naŋɨ́ imónɨmɨnɨrɨ éɨ́rɨnɨ. \v 20 Ayɨ́ joxɨ tɨ́ŋɨ́ re mɨbɨpa éagɨ́a nánɨ nionɨ Jerusaremɨyo mebáowa awí eánɨgɨ́e dánɨ xwɨrɨxɨ́ nɨnɨmeróná xwɨrɨxɨ́ nápɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨgɨ́ápɨ nánɨ re rogɨ́á rowa wiwanɨŋowa áwaŋɨ́ ‘Ná ripɨrɨnɨ.’ orɨrɨ́poyɨ. \v 21 Mepa oeŋwɨrɨyɨ́, awa Jerusaremɨyo dánɨ xwɨrɨxɨ́ nɨmearɨ́ná xwɨyɨ́á nionɨ ímɨ́ tɨ́nɨ re urɨŋá rɨpɨnɨ ‘Nionɨ “Ámá pegɨ́áyɨ́ ámɨ wiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́árɨnɨ.” nɨyaiwirɨ kɨkayoŋagɨ nánɨ agwɨ soyɨ́né xwɨrɨxɨ́ nɨmearɨŋoɨ.’ urɨŋá apɨnɨ nánɨ joxɨyá sɨŋwɨ́ tɨ́ŋɨ́ e dánɨ nɨxekwɨ́mopaxɨ́rɨnɨ.” \v 22 Poro e urɨ́agɨ aí pɨrimiá Piriso ámá Óɨ́ Gorɨxo Tɨ́ámɨnɨyɨ rɨnɨŋɨ́yimɨ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ nánɨ bɨ nɨjɨ́á imónɨ́ɨ́ eŋagɨ nánɨ sɨ́á xwɨrɨxɨ́ píránɨŋɨ́ wimɨxɨnɨ́áyi nánɨ ná jɨ́e nɨta nurɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Porisɨ́ seáyɨ e imónɨŋo, Risiaso weapáná segɨ́ xwɨrɨxɨ́ píránɨŋɨ́ seaimɨxɨyimɨ́árɨnɨ.” nurɨrɨ \v 23 porisɨ́ Poromɨ awí mearoarɨŋomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ omɨ awí nɨmearorɨ aiwɨ gwɨ́nɨ mɨyárɨpa éɨrɨxɨnɨ. Xe erɨrɨ́ó eméwɨnɨgɨnɨ. Xegɨ́ nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨgɨ́áyɨ́ omɨ arɨrá wianɨro bánáyɨ́, pɨ́rɨ́ murakipanɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Piriso tɨ́nɨ xiepí Dɨrusiraí tɨ́nɨ Poromɨ arɨ́á wigɨ́í nánɨrɨnɨ. \p \v 24 Sɨ́á wí rɨxa nórɨmáná eŋáná Piriso tɨ́nɨ xiepí Dɨrusiraí —Í Judayɨ́ apɨxɨ́ wírɨnɨ. Í tɨ́nɨ ípaú Poromɨ awí mearogɨ́e nɨrémori “Ámá wa omɨ nɨmeámɨ obɨ́poyɨ.” nurɨrɨ Poro rɨxa nɨbɨrɨ “Kiraisɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rorɨ́ná, ayɨ́ apɨrɨnɨ.” repɨyɨ́ nɨwiéra warɨŋagɨ arɨ́á wiarɨ́ná \v 25 o “Wé rónɨŋɨ́ nerɨ́ná, ayɨ́ apɨrɨnɨ.” urɨrɨ “Nɨpɨ́reánɨrɨ nerɨ́ná, ayɨ́ apɨrɨnɨ.” urɨrɨ “Gorɨxo ámá nɨyonɨ mí ómómɨxɨmɨ́ nerɨ́ná, ayɨ́ apɨrɨnɨ.” urɨrɨ yarɨ́ná Piriso rɨxa wáyɨ́ winɨ́agɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ ámɨ awí rɨmearoarɨgɨ́e nánɨ uɨ. Rɨ́wéná nionɨ ámɨ ananɨ arɨ́á simɨ́a nánɨ nɨnimónɨrɨ́ná ‘Eɨnɨ.’ rɨrɨmɨ́árɨnɨ.” nurárɨmɨ \v 26 nɨŋwearɨ́ná Poro nɨgwɨ́ bɨ oniapɨnɨrɨ dɨŋɨ́ e nukɨkayorɨ waínɨ́ waíná re yayagɨ́rɨnɨ. “Ámá wa Poromɨ nɨwirɨmeámɨ obɨ́poyɨ.” nurɨrɨ Poro báná o tɨ́nɨ xwɨyɨ́á rɨnayagɨ́írɨnɨ. \v 27 E yayarɨ́ná xwiogwɨ́ waú rɨxa pwéáná ámá sɨŋɨ́ wo, xegɨ́ yoɨ́ Posiasɨ Pesɨtasoyɨ rɨnɨŋo pɨrimiáo nimónɨrɨ Piriso imónɨŋɨ́pɨ urápáná Piriso re eŋɨnigɨnɨ. Judayɨ́ nionɨ nánɨ yayɨ́ owinɨ́poyɨnɨrɨ wíwapɨyimɨnɨrɨ nánɨ Poro xe gwɨ́ oŋweanɨrɨ wárɨŋɨnigɨnɨ. \c 25 \s1 Poro Romɨyɨ́ mɨxɨ́ ináyo xwɨrɨxɨ́ píránɨŋɨ́ nimɨxɨyíwɨnɨgɨnɨrɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Pesɨtaso, pɨrimiá sɨŋɨ́ imónɨŋo pɨropenɨsɨ́ o meŋweanɨ́yo nɨrémómáná rɨxa sɨ́á wɨyaú wɨyi óráná aŋɨ́ Sisaria rɨnɨŋɨ́pimɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ Jerusaremɨ nánɨ nɨyirɨ rémóáná \v 2 apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ Judayɨ́ wigɨ́ seáyɨ e wimónɨgɨ́áwa tɨ́nɨ omɨ nɨwímearo Poro nánɨ áwaŋɨ́ nurɨróná nuxekwɨ́moayiro awayinɨ rɨxɨŋɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, \v 3 “Poromɨ negɨ́ neaimónarɨŋɨ́pɨ wianɨ nánɨ ananɨ ‘Oyɨ!’ nearɨréɨnɨ? ‘Poromɨ Jerusaremɨ tɨ́ŋɨ́ re nánɨ wa nɨmeámɨ yapɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.’ neaimónarɨnɨ.” nurɨro ayɨ́ ínɨmɨ “Óɨ́ e áyá neánɨrane pɨkíwanɨgɨnɨ.” nɨyaiwiro e urɨ́agɨ́a aiwɨ \v 4 Pesɨtaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Poro sɨnɨ Sisaria gwɨ́ ŋweanɨ. Niɨwanɨŋonɨ e nánɨ umɨ́a nánɨ aŋwɨ e imónɨnɨ. \v 5 Ayɨnánɨ segɨ́ Judayɨ́né seáyɨ e seaimónɨgɨ́áwa nionɨ tɨ́nɨ nawínɨ úwanɨgɨnɨ. Ámá o ɨ́wɨ́ seaikárɨŋo eŋánáyɨ́, ananɨ xwɨyɨ́á umearɨpɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 6 Pɨrimiá Pesɨtaso e nurɨ́nɨrɨ́ná sɨ́á wé wúkaúranɨ, wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú woranɨ, sɨnɨ mɨmúroŋáná Jerusaremɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ Sisaria nánɨ nɨwerɨ e nɨrémorɨ sá weŋo wɨ́ápɨ tɨ́nɨ siá íkwiaŋwɨ́ xwɨrɨxɨ́ mearɨgɨ́ánamɨ éɨ́ nɨŋweámáná sekaxɨ́ re urowárɨŋɨnigɨnɨ, “Poromɨ nɨwirɨmeámɨ bɨ́poyɨ.” urowáráná \v 7 wa nuro Poromɨ nɨmeámɨ báná Judayɨ́ Jerusaremɨ dánɨ weapɨ́áyɨ́ Poromɨ mɨdɨmɨdánɨ nɨrówapɨmáná xwɨyɨ́á mɨwákwínɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́ ayá wí nuxekwɨ́moayiro aiwɨ Pɨrimiáo “Neparɨnɨ.” yaiwinɨ nánɨ mɨ́kɨ́ bɨ sɨwá wipaxɨ́ mimónɨpa egɨ́awixɨnɨ. \v 8 E yarɨ́ná Poro xwɨyɨ́á owákwínɨmɨnɨrɨ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ negɨ́ Judayɨ́ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ bɨ pɨ́rɨ́ mɨwiaíkí erɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ enɨ xórórɨ́ bɨ mé erɨ Romɨyɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Sisaomɨ enɨ sɨpí bɨ mɨwikárɨ́ erɨ eŋárɨnɨ.” urɨ́agɨ ai \v 9 pɨrimiá Pesɨtaso Judayɨ́ xɨ́o nánɨ yayɨ́ owinɨ́poyɨnɨrɨ Poromɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ dɨxɨ́ xwɨrɨxɨ́ Jerusaremɨ dánɨ arɨ́á sirɨ xwɨyɨ́á awa rɨxekwɨ́moarɨgɨ́ápɨ eyeyírómɨ́ erɨ emɨ́a nánɨ ‘E nánɨ ananɨ oumɨnɨ.’ rɨsimónarɨnɨ?” urɨ́agɨ aí \v 10 Poro re urɨŋɨnigɨnɨ, “Siá íkwiaŋwɨ́ xwɨrɨxɨ́ mearɨgɨ́á Sisaoyá maŋɨ́yo dánɨ imɨxárɨnɨŋɨ́ rɨnamɨ dánɨ xwɨrɨxɨ́ nɨnɨmepaxɨ́ imónɨŋe rɨxa re roŋɨnɨ. Ayɨ́ wí e dánɨ xwɨrɨxɨ́ ananɨ nɨmepaxɨ́ mimónɨnɨ. Joxɨ nɨjɨ́árɨnɨ. Nionɨ gɨ́ Judayo ɨ́wɨ́ bɨ mɨwikárɨŋanigɨnɨ. \v 11 Ɨ́wɨ́ erɨ sɨpí imónɨŋɨ́ nɨpɨkipaxɨ́pɨ bɨ erɨ eŋáonɨ eŋánáyɨ́, ‘Mɨnɨpɨkipanɨ.’ rɨpaxonɨmanɨ. E nerɨ aí awa xwɨrɨxɨ́ nɨmearɨgɨ́ápɨ mɨ́kɨ́ mayɨ́ imónɨŋánáyɨ́, ámá wo awa omɨ wigɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ owípoyɨnɨrɨ mɨnɨ nɨwipaxɨ́ mimónɨnɨ. Ayɨnánɨ yarɨŋɨ́ re osimɨnɨ, ‘Mɨxɨ́ ináyɨ́ Sisao xewanɨŋo nɨgɨ́ xwɨrɨxɨ́ arɨ́á níwɨnɨgɨnɨ.’ nimónarɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 12 pɨrimiá Pesɨtaso xegɨ́ gapɨmanɨ́ yarɨŋɨ́ wiemeanɨ́a nánɨ ínɨmɨ wurɨ́nɨgɨ́á wa tɨ́nɨ xwɨyɨ́á nɨrɨnɨmáná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ ‘Sisao arɨ́á níwɨnɨgɨnɨ.’ rɨ́ɨ́yɨ́ nánɨ o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ rɨrowáranɨ́wárɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Poro nánɨ Pesɨtaso Agɨripaomɨ áwaŋɨ́ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 13 Rɨxa sɨ́á wí órɨ́ɨ́mɨ eŋáná Judayɨ́yá mɨxɨ́ ináyɨ́ wo —O xegɨ́ yoɨ́ Agɨripaoyɨ rɨnɨŋorɨnɨ. O tɨ́nɨ xexɨrɨ́meáí Benaisí tɨ́nɨ ípaú pɨrimiá sɨŋɨ́ Pesɨtasomɨ yayɨ́ owiaiyɨnɨrɨ Sisaria nánɨ nɨbɨri e neri \v 14 sɨ́á obaxɨ́ e ŋweaŋáná pɨrimiá Pesɨtaso xwɨrɨxɨ́ Poroyá nánɨ mɨxɨ́ ináyɨ́ Agɨripaomɨ áwaŋɨ́ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wo, Piriso gwɨ́ ŋwɨrárago ŋweanɨ. \v 15 Nionɨ Jerusaremɨyo nánɨ nurɨ urɨ́nɨŋáná apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ Judayɨ́ wigɨ́ mebáowa tɨ́nɨ omɨ xwɨyɨ́á nuxekwɨ́moro re nɨrɨgɨ́awixɨnɨ, ‘Joxɨ omɨ “Nepa sɨpí ayɨkwɨ́ mɨwikárɨŋoxɨrɨnɨ.” nurɨrɨ negɨ́ neaimónarɨŋɨ́pɨ wianɨ nánɨ neaiapeɨ.’ nɨrɨ́agɨ́a aí \v 16 nionɨ awamɨ re urɨŋanigɨnɨ, ‘Romɨyene re yarɨŋwámanɨ. Ámá xɨ́omɨ uxekwɨ́moarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ sɨnɨ nawínɨ axɨ́ e awí neánɨro omɨ xwɨyɨ́á ayɨ́ uxekwɨ́moarɨgɨ́ápɨ nánɨ wákwínɨmɨnɨrɨ sɨnɨ mɨrɨpa eŋáná amíná ámá wigɨ́ wimónarɨŋɨ́pɨ xe owípoyɨnɨrɨ wiarɨŋwámanɨ.’ urɨŋanigɨnɨ. \v 17 Ayɨnánɨ awa re nánɨ nɨweapɨro awí eánáná nionɨ sɨnɨ mé wɨ́ápɨ tɨ́nɨ xwɨrɨxɨ́ nánɨ siá íkwiaŋwɨ́namɨ éɨ́ nɨŋweámáná wamɨ re urɨŋanigɨnɨ, ‘Ámá omɨ nɨwirɨmeámɨ bɨ́poyɨ.’ urɨ́agɨ \v 18 omɨ nɨmeámɨ báná uxekwɨ́moarɨgɨ́áwa éɨ́ nɨroro nuxekwɨ́moróná ɨ́wɨ́ mɨwákwínɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́ nionɨ ‘Apɨ nánɨ uxekwɨ́mopɨ́rɨréoɨ?’ yaiwiŋápɨ nánɨ muxekwɨ́mó nero \v 19 sa wigɨ́ ŋwɨ́á imónɨŋɨ́pɨ nɨmépero ‘Apɨ nerɨ́ná apɨ nerɨ́ná, ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ rɨnarɨgɨ́ápɨ nánɨ mɨxɨ́ rɨnɨro ámá pɨyɨ́ wo Jisasoyɨ rɨnɨŋo —O nánɨ Poro ‘Sɨnɨ sɨŋɨ́ ŋweanɨ.’ rarɨŋorɨnɨ. O nánɨ mɨxɨ́ rɨnɨro egɨ́awixɨnɨ. \v 20 E yarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ nionɨ re yaiwiŋanigɨnɨ, ‘Xwɨrɨxɨ́ nápɨ nɨjɨ́á imónɨmɨ nánɨ arɨge nerɨ píránɨŋɨ́ yarɨŋɨ́ wiayimɨnɨréɨnɨ?’ nɨyaiwirɨ dɨŋɨ́ ududɨ́ ninarɨŋagɨ nánɨ omɨ re urɨŋanigɨnɨ, ‘Nionɨ dɨxɨ́ xwɨrɨxɨ́ Jerusaremɨ dánɨ arɨ́á sirɨ xwɨyɨ́á awa rɨxekwɨ́moarɨgɨ́ápɨ eyeyírómɨ́ erɨ emɨ́a nánɨ “E nánɨ ananɨ oyimɨnɨ.” rɨsimónarɨnɨ?’ urɨ́agɨ aí \v 21 Poro yarɨŋɨ́ re niŋɨnigɨnɨ, ‘ “Mɨxɨ́ ináyɨ́ Sisao xewanɨŋo gɨ́ xwɨrɨxɨ́ arɨ́á ninɨ́a nánɨ ɨ́á nɨxɨrɨrɨ onɨmeŋweanɨ.” nimónarɨnɨ.’ nɨrɨ́agɨ porisɨ́ wamɨ sekaxɨ́ re urɨŋanigɨnɨ, ‘Nionɨ Sisao tɨ́ŋɨ́ e nánɨ wiowárɨmɨ́aé nánɨ awí mearóɨ́rɨxɨnɨ.’ urɨŋanigɨnɨ.” Pɨrimiá Pesɨtaso e urɨ́agɨ \v 22 Agɨripao re urɨŋɨnigɨnɨ, “‘Nionɨ enɨ ámá omɨ arɨ́á bɨ owimɨnɨ.’ nimónarɨnɨ.” urɨ́agɨ “Wɨ́áríná joxɨ enɨ ananɨ arɨ́á wirɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Agɨripao tɨ́nɨ Benaisí tɨ́nɨ Poromɨ arɨ́á wigɨ́í nánɨrɨnɨ. \p \v 23 Sá wegɨ́á wɨ́ápɨ tɨ́nɨ Agɨripao tɨ́nɨ Benaisí tɨ́nɨ ípaú okiyɨ́á ninɨ́isáná wá nimónɨga wigɨ́ aŋɨ́ xwé awí eánarɨgɨ́iwámɨ nɨpáwiri porisɨ́yo seáyɨ e wimónɨgɨ́áwa tɨ́nɨ ámá aŋɨ́ apimɨ seáyɨ e nimónɨrɨ meŋweagɨ́áwa tɨ́nɨ enɨ nawínɨ nɨpáwiro éɨ́ ŋweaŋáná pɨrimiá Pesɨtaso wamɨ sekaxɨ́ nurɨrɨ Poromɨ rɨxa nɨwirɨmeámɨ báná \v 24 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Mɨxɨ́ ináyɨ́ Agɨripaoxɨ tɨ́nɨ ámá nɨ́nɨ yawawi tɨ́nɨ re awí eánɨgɨ́áyɨ́né tɨ́nɨ xwɨyɨ́á bɨ osearɨmɨnɨ.” nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá ro nánɨ Judayɨ́ nɨ́nɨ nionɨ aŋɨ́ rɨpimɨ ŋweaŋánáranɨ, Jerusaremɨ nánɨ úánáranɨ, gɨ́ arɨ́á eŋaé dánɨ ímɨ tɨ́nɨ ‘ “Xe sɨŋɨ́ ounɨ.” mɨneaimónarɨnɨ.’ nɨrayarɨgɨ́á romɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨ́poyɨ. \v 25 Omɨ yarɨŋɨ́ nɨwia nurɨ aiwɨ ɨ́wɨ́ o eŋɨ́pɨ nánɨ pɨkipaxɨ́ imónɨŋɨ́ bɨ nánɨ pɨ́á megɨnárɨŋanigɨnɨ. Xewanɨŋo ‘Sisao xwɨrɨxɨ́ nionɨyá arɨ́á níwɨnɨgɨnɨ.’ nɨrɨ́agɨ nánɨ nionɨ omɨ Sisao tɨ́ŋɨ́ e nánɨ wiowárɨmɨ́a nánɨ rɨxa rárɨŋárɨnɨ. \v 26 E nerɨ aí xwɨyɨ́á negɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ ámɨná Sisao nánɨ ‘Poro e eŋɨ́rɨnɨ. E eŋɨ́rɨnɨ.’ nɨrɨrɨ payɨ́ nearɨ wiowárɨmɨ́a nánɨpɨ sɨnɨ pɨ́á nɨmegɨnɨrɨ nánɨ nionɨ omɨ ámá nɨyɨ́nénɨ yarɨŋɨ́ wiayiro mɨxɨ́ ináyɨ́ Agɨripaoxɨ aŋɨpaxɨ́ wiayirɨ mɨ́kɨ́ iperɨ epɨ́rɨ́pimɨ dánɨ o xwɨyɨ́á nionɨ ananɨ payɨ́ eapaxɨ́ bɨ searɨnɨ nánɨ omɨ seyɨ́né tɨ́ŋɨ́ re nánɨ ‘Eɨnɨ.’ urɨ́ɨnɨ. \v 27 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. ‘Gwɨ́ ŋweaŋɨ́ wo xɨ́omɨ uxekwɨ́moarɨgɨ́ápɨ nánɨ rɨ́wamɨŋɨ́ meá sa nɨwiowárɨrɨ́náyɨ́, ayɨ́ xaxánɨŋɨ́ nerɨ emɨ́ɨnɨ.’ nimónarɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 26 \p \v 1 Agɨripao Poromɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ dɨxɨ́ enɨ ananɨ reɨ.” urɨ́agɨ Poro wé nɨmómáná xwɨyɨ́á wákwínɨmɨnɨrɨ nánɨ re rɨŋɨnigɨnɨ, \v 2-3 “Mɨxɨ́ ináyɨ́ Agɨripaoxɨnɨ, joxɨ sɨwɨ́ Judayene yarɨŋwápɨ nɨ́nɨ nɨjɨ́á erɨ nene ‘Apɨ nerɨ́náyɨ́, Gorɨxomɨ píránɨŋɨ́ xɨ́darɨŋwɨnɨ.’ nɨrɨnɨrane dɨŋɨ́ xɨxegɨ́nɨ moarɨwápɨ nánɨ nɨjɨ́á erɨ eŋɨnɨ. Apɨ nɨpɨnɨ aga nɨjɨ́á xɨxenɨ imónɨŋoxɨ eŋagɨ nánɨ nionɨ joxɨ arɨ́á eŋe dánɨ amɨpí Judayɨ́ nɨxekwɨ́moarɨgɨ́ápɨ nánɨ nɨwákwínɨmɨnɨrɨ rɨmɨ nánɨ aga yayɨ́ ninarɨnɨ. Ayɨnánɨ waunɨ́ rɨxɨŋɨ́ rɨpɨ orɨrɨmɨnɨ, ‘Gɨ́ xwɨyɨ́á nɨwákwínɨmɨnɨrɨ rarɨŋápɨ joxɨ arɨ́á nɨnirɨ́ná anɨŋɨ́ mɨsinɨpa oenɨ.’ nimónarɨnɨ. \p \v 4 Nionɨ eŋíná sɨnɨ onɨmiáíná dánɨ agwɨ re nánɨ néra bɨŋápɨ nánɨ Judayɨ́ nɨ́nɨ nɨjɨ́árɨnɨ. Oníná dánɨ gɨ́ gwɨ́ axɨ́rí imónɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ nɨŋwearɨ Jerusaremɨ dánɨ xwé iwiaroŋárɨnɨ. \v 5 Eŋíná dánɨ nionɨ Parisiyɨ́ —Judayɨ́ Gorɨxomɨ oxɨ́daneyɨnɨro neróná dɨŋɨ́ xɨxegɨ́nɨ bɨ bɨ moarɨgɨ́ápimɨ dánɨ gwɨ́ nɨmóga ugɨ́á ayɨ́ ayo nɨyonɨ Parisiyɨ rɨnɨgɨ́áyɨ́ ŋwɨ́á xeŋwɨrárɨnɨgɨ́ápɨ wínɨyɨ́yáyo seáyɨ e múronɨ. Ayɨ́ Gorɨxomɨ nɨxɨ́dɨróná yarɨgɨ́ápa nionɨ enɨ nɨxɨ́da bɨŋápɨ nánɨ Judayɨ́ nɨ́nɨ nɨjɨ́árɨnɨ. Ámá ayɨ́ ‘Áwaŋɨ́ oraneyɨ.’ nɨwimónɨrɨ́náyɨ́, ‘Nepa Poro e yagorɨnɨ.’ nɨrɨpaxɨ́rɨnɨ. \v 6 Agwɨ nionɨ Gorɨxo negɨ́ arɨ́owamɨ nurɨrɨ sɨ́mɨmaŋɨ́yo tɨnɨŋɨ́pɨ nánɨ ‘Neparɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ dɨŋɨ́ ukɨkayoŋagɨ nánɨ ayɨ́ xwɨyɨ́á nɨmeararɨŋoɨ. \v 7 Negɨ́ Judayɨ́ gwɨ́ wɨrɨ́ wɨrí wé wúkaú sɨkwɨ́ waú enɨ ikwáwɨyimɨranɨ, árɨ́wɨyimɨranɨ, íníná Gorɨxomɨ yayɨ́ umero xɨ́dɨro neróná re nɨyaiwiro nánɨ, ‘Nene Gorɨxo negɨ́ arɨ́owamɨ nurɨrɨ sɨ́mɨmaŋɨ́yo tɨnɨŋɨ́pɨ imónanɨ nánɨ éwanɨgɨnɨ.’ nɨyaiwiro nánɨ dɨŋɨ́ axɨ́pɨ ukɨkayoŋoɨ. Mɨxɨ́ ináyoxɨnɨ, axɨ́ apɨ nánɨ nionɨ dɨŋɨ́ ukɨkayoŋagɨ nánɨ nɨgɨ́ Judayɨ́ xwɨyɨ́á nɨxekwɨ́moarɨŋoɨ. \v 8 Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ pegɨ́áyɨ́ wiápɨ́nɨmeaarɨgɨ́ápɨ nánɨ seyɨ́né pí nánɨ ‘Wí “Neparɨnɨ.” yaiwipaxɨ́ mimónɨnɨ.’ yaiwiarɨgɨ́árɨnɨ? \p \v 9 Eŋíná niɨwanɨŋonɨ enɨ re yaiwiagáonɨrɨnɨ, ‘Yoɨ́ Nasaretɨ dáŋɨ́ Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́áyɨ́ xe oépoyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨpaxɨ́ mimónɨnɨ. Xwɨrɨ́á oikɨxémɨnɨrɨ nánɨ ayá wí nerɨ́ná, ayɨ́ naŋɨ́ yarɨŋɨnɨ.’ yaiwiagáonɨrɨnɨ. \v 10 E nɨyaiwirɨŋɨ́yo dánɨ Jerusaremɨyo rɨpɨ yagárɨnɨ. Apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa ‘Ámá Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́áyo gwɨ́ yipaxoxɨrɨnɨ.’ nɨnɨrɨro nɨrɨ́peááná nionɨ nurɨ ayo gwɨ́ yemerɨ gwɨ́ aŋɨ́yo ŋwɨrárɨrɨ nerɨ́ná apɨnɨ yagámanɨ. Xwɨrɨxɨ́ numeranéná ‘Opɨkípoyɨ.’ rɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ nionɨ enɨ nɨkumɨxɨnɨrɨ ‘Opɨkípoyɨ.’ ragárɨnɨ. \v 11 Rotú aŋɨ́ ayɨ́ ayo nɨpáwiemerɨ rɨ́nɨŋɨ́ nɨwiemerɨ́ná ‘Jisasomɨ sɨnɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́roarɨŋwɨnɨ.’ nɨrɨro ikayɨ́wɨ́ umearɨ́poyɨnɨrɨ wíwapɨyagárɨnɨ. Nionɨ ámá ayɨ́ nánɨ wikɨ́ rɨ́á ápiáwɨ́nɨŋɨ́ nónarɨŋagɨ nánɨ ayɨ́ nuro émáyɨ́ aŋɨ́mɨ aí ŋweaŋáná nionɨ enɨ númɨ nurɨ ɨ́á nɨxɨra wagárɨnɨ. \s1 Poro “Nionɨ apɨ nɨwɨnɨrɨŋɨ́pimɨ dánɨ kɨnɨmónɨŋárɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 12-13 “Mɨxɨ́ ináyoxɨnɨ, nionɨ e néra nurɨ́ná apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa nionɨ Damasɨkasɨ nánɨ nurɨ ámá aŋɨ́ apimɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́áyo enɨ ɨ́á xɨrɨ́wɨnɨgɨnɨrɨ nɨnɨrɨ́pearo payɨ́ nearo niapowáráná nionɨ aŋɨ́ apimɨ nánɨ nurɨ sɨnɨ óɨ́yo nurɨ́ná rɨxa ikwawedɨ́ eŋáná wɨ́á bɨ aŋɨ́namɨ dánɨ ókiénapɨ́agɨ wɨnɨŋanigɨnɨ. Sogwɨ́ wɨ́á nókirɨ́ná anarɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ marɨ́áɨ, aga seáyɨ e imónɨŋɨ́pɨ mɨdɨmɨdánɨ nókiárɨ́agɨ wɨnɨŋanigɨnɨ. Nionɨnɨ marɨ́áɨ, ámá nionɨ tɨ́nɨ ugɨ́áwa enɨ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. \v 14 Nɨnonenɨ xwɨ́áyo nɨpɨ́kínɨmeámáná nionɨ arɨ́á wíáyɨ́ Xibɨruyɨ́ pɨ́né tɨ́nɨ xwɨyɨ́á bɨ re rɨnénapɨ́agɨ wiŋanigɨnɨ, ‘Soroxɨnɨ, Soroxɨnɨ, joxɨ pí nánɨ nionɨ xeanɨŋɨ́ nikárarɨŋɨnɨ? Joxɨ Jisasomɨ rɨ́nɨŋɨ́ owimɨnɨrɨ nerɨ́ná jɨwanɨŋoxɨ ayɨŋwɨ́nɨŋɨ́ omónarɨŋɨnɨ.’ rɨnénapɨ́agɨ arɨ́á nɨwirɨ \v 15 yarɨŋɨ́ re wiŋanigɨnɨ, ‘Ámɨnáoxɨnɨ, goxɨrɨnɨ?’ urɨ́agɨ o re nɨrɨŋɨnigɨnɨ, ‘Nionɨ Jisasonɨ joxɨ xeanɨŋɨ́ nikárarɨŋonɨrɨnɨ. \v 16 E nerɨ aí joxɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ éɨ́ roɨ. Nionɨ rɨpɨ emɨ nánɨ joxɨ tɨ́ámɨnɨ simónɨ́ɨnɨ. Joxɨ nionɨ nánɨ ámáyo wáɨ́ nurɨyemerɨ agwɨ sɨŋwɨ́ nanarɨŋɨ́ rɨpɨ nánɨ áwaŋɨ́ urɨrɨ́a nánɨ rɨrɨ́peáɨnɨ. Apɨnɨ áwaŋɨ́ urɨrɨ́a nánɨ marɨ́áɨ, amɨpí rɨ́wɨ́yo sɨwá simɨ́ápɨ nánɨ enɨ áwaŋɨ́ urɨrɨ́a nánɨ rɨrɨ́peáɨnɨ. \v 17 Nionɨ dɨxɨ́ gwɨ́ axɨ́rí imónɨgɨ́áyɨ́ sɨpí sikáranɨro yarɨ́ná éɨ́ rɨmínɨrɨ émáyɨ́ —Ayɨ́ joxɨ nionɨ nánɨ wáɨ́ urɨrɨ́a nánɨ rɨrowárɨmɨ́áyɨ́rɨnɨ. Ayɨ́ sɨpí sikáranɨro yarɨ́ná éɨ́ rɨmínɨrɨ simɨ́árɨnɨ. \v 18 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ joxɨ émáyɨ́ tɨ́ámɨnɨ rɨrowárɨmɨ́árɨnɨ. Joxɨ wáɨ́ nura warɨŋɨ́pimɨ dánɨ ayɨ́ nɨwiápɨ́nɨmearo sɨŋwɨ́nɨŋɨ́ noxoaro wigɨ́ nerɨ́ná sɨ́á yinɨŋɨ́mɨnɨ yarɨgɨ́ápɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ wɨ́á ónɨŋɨ́mɨnɨ nánɨ kɨnɨmónɨro Seteno meŋweaŋɨ́mɨ dánɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ Gorɨxo meŋweaŋɨ́mɨnɨ kɨnɨmónɨro yarɨ́ná nionɨ wigɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ yokwarɨmɨ́ wiirɨ ámá nionɨ dɨŋɨ́ nɨnɨkwɨ́roro nánɨ nionɨ gɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ kumɨxárɨrɨ emɨ́a nánɨ joxɨ émáyɨ́ tɨ́ámɨnɨ rɨrowárɨmɨ́árɨnɨ.’ nɨrɨŋɨnigɨnɨ.” nurɨrɨ \v 19 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Mɨxɨ́ ináyɨ́ Agɨripaoxɨnɨ, ayɨnánɨ orɨŋá aŋɨ́namɨ dánɨ nɨpárénapɨ́ɨ́pɨ wí pɨ́rɨ́ mɨwiaíkí nerɨ \v 20 re néra uŋárɨnɨ. Iwamɨ́ó Damasɨkasɨyo dánɨ uréwapɨyirɨ Jerusaremɨ dánɨ enɨ uréwapɨyirɨ Judia pɨropenɨsɨ́yo nɨyonɨ dánɨ uréwapɨyemerɨ émáyɨ́ tɨ́ŋɨ́mɨ enɨ uréwapɨyemerɨ nerɨ́ná re nura uŋárɨnɨ, ‘Segɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ mamoro Gorɨxo tɨ́ámɨnɨ ukɨnɨmónɨro nero ámá sɨŋwɨ́ nɨseanaxɨ́dɨmerɨ́ná “Wigɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ rɨxa rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro nánɨ rɨ́a yarɨŋoɨ?” seaiaiwipaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨnɨ éɨ́rɨxɨnɨ.’ nura uŋárɨnɨ. \v 21 Nionɨ e néra uŋáonɨ eŋagɨ nánɨ Judayɨ́ wí nɨwiápɨ́nɨmearo aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨŋwáiwámɨ dánɨ ɨ́á nɨnɨxɨrɨro nɨpɨkianɨro éagɨ́a aiwɨ \v 22 Gorɨxo arɨrá níɨ́ eŋagɨ nánɨ agwɨ nionɨ onɨxwéyɨ́né sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ éɨ́ nɨrómáná ‘Wɨ́á rókiamoagɨ́áwa tɨ́nɨ Moseso tɨ́nɨ “E nimónɨnɨ́árɨnɨ.” ragɨ́ápɨnɨ rɨxa imónɨŋɨ́rɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \v 23 ‘Awa re ragɨ́árɨnɨ, “Ámá yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́omɨ rɨ́nɨŋɨ́ wímeanɨ́árɨnɨ.” nɨrɨro ámɨ rɨpɨ ragɨ́árɨnɨ, “Xewanɨŋo xwárɨpáyo dánɨ wiápɨ́nɨmeanɨ́á eŋagɨ nánɨ o iwamɨ́ó xwɨyɨ́á wɨ́ánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ Gorɨxo ámáyo yeáyɨ́ uyimɨxemeanɨ́ápɨ nánɨ Judayo tɨ́nɨ émáyo tɨ́nɨ wáɨ́ urɨnɨ́árɨnɨ.” ragɨ́ápɨ rɨxa axɨ́pɨ e imónɨŋɨ́rɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 24 Poro xwɨyɨ́á wákwínɨmɨnɨrɨ nánɨ e nura warɨ́ná pɨrimiáo Pesɨtaso ímɨ́ tɨ́nɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Poroxɨnɨ, joxɨ xaxá nerɨ rarɨŋɨnɨ. Dɨxɨ́ nɨjɨ́á xwé imónɨŋɨ́pɨ xaxá rɨmearɨnɨ.” urɨ́agɨ aí \v 25 Poro re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨná seáyɨ e imónɨŋɨ́ Pesɨtasoxɨnɨ, nionɨ xaxá nerɨ mɨrarɨŋɨnɨ. Nepaxɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨnɨ seararɨŋɨnɨ. Dɨŋɨ́ sɨxɨ́ nɨyínɨmáná seararɨŋɨnɨ. \v 26 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Mɨxɨ́ ináyɨ́ ro amɨpí nionɨ seararɨŋápɨ nánɨ nɨjɨ́á imónɨŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨ́ŋá neánarɨnɨ. Apɨ, ayɨ́ ínɨmɨ pɨ́nɨ́ mimónɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ ‘Omɨ wiárɨ́ mɨmúropaxɨ́ imónɨnɨ.’ nimónarɨŋagɨ nánɨ omɨ nɨtamɨ́xwɨ́nɨrɨ murɨ́ nɨpɨnɨ repɨyɨ́ nɨwiéra warɨŋɨnɨ.” Pesɨtasomɨ e nurɨmáná \v 27 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Mɨxɨ́ ináyɨ́ Agɨripaoxɨnɨ, ‘Wɨ́á rókiamoagɨ́áwa nɨrɨro eaagɨ́ápɨ nepa rɨnɨnɨ.’ rɨyaiwiŋɨnɨ? Joxɨ dɨŋɨ́ e yaiwiŋoxɨ eŋagɨ nánɨ nionɨ nɨjɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 28 Agɨripao Poromɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Axínánɨ ná bɨnɨ nɨnɨrɨrɨ́ná ‘O Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́ropaxorɨnɨ.’ rɨniaiwiarɨŋɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 29 Poro re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ ‘Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ bɨ oseaurɨyimɨnɨ.’ nimónarɨnɨ. Joxɨ nánɨnɨ marɨ́áɨ, ámá sɨ́á rɨyimɨ arɨ́á niarɨgɨ́á nɨ́nɨ nionɨ ná bɨnɨ searánáranɨ, anɨŋɨ́ minɨ́ searánáranɨ, nionɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨŋápa nɨyɨ́nénɨ enɨ axɨ́pɨ nɨwɨkwɨ́roro nionɨ imónɨŋápa axɨ́pɨ oimónɨ́poyɨnɨrɨ nimónarɨnɨ. Nionɨ gwɨ́ nɨyigɨ́á rɨpɨ seyɨ́né enɨ axɨ́pɨ oseayípoyɨnɨrɨ mɨseararɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 30 Mɨxɨ́ ináyo tɨ́nɨ pɨrimiáo tɨ́nɨ Benaisí tɨ́nɨ nɨwiápɨ́nɨmearo ámá ayɨ́ tɨ́nɨ nawínɨ éɨ́ ŋweagɨ́áyɨ́ enɨ nɨwiápɨ́nɨmearo \v 31 wiwɨnɨ wí e éɨ́ nɨrómáná re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámá o ananɨ nɨpɨkipɨ́rɨ nánɨranɨ, gwɨ́ ŋwɨrárɨpɨ́rɨ nánɨranɨ, ɨ́wɨ́ bɨ meŋɨ́rɨnɨ.” nɨrɨnɨro \v 32 Agɨripao pɨrimiá Pesɨtasomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá o ‘Mɨxɨ́ ináyɨ́ Sisao xwɨrɨxɨ́ nionɨyá nieyíroíwɨnɨgɨnɨ.’ mɨrɨpa nerɨ sɨŋwɨrɨyɨ́, ayɨ́ ananɨ kikiɨ́á wárɨpaxɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 27 \s1 Poromɨ Romɨyɨ́ aŋɨ́yo nánɨ sɨpɨxɨ́yo wiowárɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Rɨxa none nánɨ re rárɨnɨŋáná, “Romɨyɨ́ aŋɨ́yo Itariyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nánɨ sɨpɨxɨ́yo owiowáraneyɨ.” rárɨnɨŋáná porisɨ́ 100 bimɨ seáyɨ e wimónɨŋɨ́ wo —O sɨmɨŋɨ́ wínarɨgɨ́á Sisaoyáɨ rɨnɨŋɨ́pɨ worɨnɨ. O xegɨ́ yoɨ́ Juriasoyɨ rɨnɨŋorɨnɨ. O Poromɨ tɨ́nɨ gwɨ́ ŋweagɨ́á wamɨ tɨ́nɨ nɨméra ounɨrɨ wiowáráná \v 2 Adɨramitiamɨ dáŋɨ́yɨ́yá sɨpɨxɨ́ wo Esia pɨropenɨsɨ́ tɨ́ŋɨ́ rɨrɨwámɨnɨ umɨnɨrɨ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨrane ámá wo xegɨ́ yoɨ́ Arisɨtakaso —O Masedonia pɨropenɨsɨ́yo aŋɨ́ yoɨ́ Tesaronaika dáŋorɨnɨ. O tɨ́nɨ nawínɨ nɨpɨxemoánɨrane nɨŋwearɨ́ná xwɨ́ápimɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurane \v 3 sɨpɨxomɨ sá weŋwáone wɨ́ápɨ tɨ́nɨ aŋɨ́ yoɨ́ Saidonɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ niwiékɨ́nɨmearane ayoááná Juriaso Poromɨ ayá nurɨmɨxɨrɨ nánɨ xegɨ́ nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨgɨ́áyɨ́ míraŋɨ́ owípoyɨnɨrɨ ayɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ xe ounɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. \v 4 Ámɨ sɨpɨxomɨ nɨpɨxemoánɨrane aŋɨ́ apimɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nuranéná imɨŋɨ́ sɨ́mɨ́mɨnɨ nɨneaxemɨ barɨŋagɨ nánɨ nɨyakía nurane nánɨ pɨrɨŋwɨ́ Saipɨrasɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ orɨwámɨ dánɨ nɨmeámɨ nurane \v 5 imaŋɨ́pámɨ nuranéná Sirisia pɨropenɨsɨ́yo tɨ́nɨ Pabiria pɨropenɨsɨ́yo tɨ́nɨ nɨmúróa nurane Risia pɨropenɨsɨ́yo aŋɨ́ yoɨ́ Mairaɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ niwiékɨ́nɨmearane nayoámáná \v 6 porisɨ́ 100 bimɨ seáyɨ e wimónɨŋo Arekɨsadɨria dáŋɨ́yɨ́yá sɨpɨxɨ́ wo Itari pɨropenɨsɨ́yo umɨnɨrɨ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ nɨmeámɨ nɨneaurɨ o tɨ́nɨ sɨpɨxomɨ nɨpɨxemoánɨrane \v 7 aŋɨ́ apimɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurane sɨpɨxo awayinɨ awayinɨ warɨŋagɨ nánɨ sɨ́á ayá wí nóróa nurane rɨ́á meakɨroarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrane anɨŋɨ́ minɨ́ nerɨŋɨ́pimɨ dánɨ aŋɨ́ yoɨ́ Naidasɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ tɨ́ŋɨ́ e aŋwɨ e nɨrémómáná imɨŋɨ́ sɨ́mɨ́mɨnɨ nɨneaxemɨ barɨŋagɨ nánɨ nɨyakía nurane xwɨ́á sɨmɨnɨ́ imónɨŋɨ́ Sarɨmoniyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨmúrorane pɨrɨŋwɨ́ yoɨ́ Kɨritɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ orɨwámɨ dánɨ nɨyakirane \v 8 sɨpɨxɨ́ omɨŋɨ́ mearɨgɨ́áwa rɨ́á nɨmeakɨroro sa anɨŋɨ́ minɨ́ nerɨŋɨ́pimɨ dánɨ Kɨritɨ tɨ́ŋɨ́ imaŋɨ́pámɨ nɨxɨ́da nɨpurane wí e “Rawɨrawá sɨmɨnɨ́ rɨwoŋɨ́ Naŋɨ́ Imónɨŋoɨ” rɨnɨŋe —E aŋɨ́ Rasia rɨnɨŋɨ́pimɨ dánɨ aŋwɨ erɨnɨ. E rémoŋwanigɨnɨ. \p \v 9 Sɨ́á ayá wí rɨxa nórɨmáná eŋáná Judayɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ Gorɨxo yokwarɨmɨ́ wiiŋɨ́ nánɨ dɨŋɨ́ mopɨ́rɨ nánɨ aiwá ŋwɨ́á ŋwɨrárɨnarɨgɨ́áyi enɨ rɨxa múróɨ́mɨ eŋáná xwiogwɨ́ nánɨ rawɨrawá samɨŋɨ́ mɨwearɨŋíná eŋagɨ nánɨ Poro arɨ́á jɨyikɨ́ norɨ \v 10 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámáoyɨ́né, gɨ́ dɨŋɨ́ re nimónarɨnɨ, ‘Agwɨ none re pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ ámɨ sɨpɨxomɨ nɨmeámɨ nuranénáyɨ́, xwɨrɨ́á ikɨxénɨpaxɨ́rɨnɨ.’ nimónarɨnɨ. ‘Saŋɨ́ nɨmeámɨ warɨŋwápɨ tɨ́nɨ sɨpɨxo tɨ́nɨ anɨ́nɨnɨ́a nánɨ marɨ́áɨ, none enɨ anɨ́nanɨ́wárɨnɨ.’ nimónarɨnɨ.” urɨ́agɨ aí \v 11 porisɨ́ 100 bimɨ seáyɨ e wimónɨŋo sɨpɨxomɨ omɨŋɨ́ mearɨŋo tɨ́nɨ sɨpɨxomɨ xiáwo tɨ́nɨ awaú rarɨgɨ́ípɨ nánɨ dɨŋɨ́ niɨ́á wíagɨ nánɨ omɨ Poro yopa murɨgɨnɨŋɨnigɨnɨ. \v 12 Ayɨ́ ipí sɨmɨnɨ́ rɨwoŋɨ́ sɨpɨxo ŋweaŋɨ́pimɨ xwiogwɨ́ nánɨ rawɨrawá sɨwɨ́á yíáná sɨpɨxɨ́ píránɨŋɨ́ wepaxe mimónɨŋagɨ nánɨ ámá ná sɨpɨxɨ́yo ŋweagɨ́ápɨ re rɨnárɨgɨ́awixɨnɨ, “Ananɨ e epaxɨ́ eŋánáyɨ́, re dánɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ sɨpɨxomɨ nɨmeámɨ nurane ipí sɨmɨnɨ́ rɨwoŋɨ́ yoɨ́ Pinikasɨyɨ rɨnɨŋɨ́wámɨ —Sɨmɨnɨ́ rɨwoŋɨ́ awá pɨrɨŋwɨ́ Kɨritɨpimɨ axɨ́ rɨwámɨnɨ rɨwoŋɨ́wárɨnɨ. Xwɨ́á mɨdánɨ mɨdánɨ wiápɨ́nɨmeaŋɨ́ eŋagɨ nánɨ e rawɨrawá wiŋwɨ́ mé eŋerɨnɨ. Sogwɨ́ wearɨŋɨ́mɨ dánɨ rɨwónapɨŋɨ́wárɨnɨ. Awámɨ nɨrémorane rawɨrawá sɨwɨ́á yarɨ́ná awámɨ ŋweáwanɨgɨnɨ.” rɨnárɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Rɨ́wɨpí xwé éáná rawɨrawá imeamɨ́kwɨ́ eŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 13 Imɨŋɨ́ rawɨrawá tɨ́ŋɨ́ rɨwámɨ dánɨ sɨpɨxomɨ Pinikasɨ tɨ́ŋɨ́ e awayinɨ nɨxemɨ upaxɨ́pɨ barɨŋagɨ nɨwɨnɨróná “Sɨmɨnɨ́ rɨwoŋɨ́ none rárɨ́wáwámɨ nánɨ ananɨ sɨpɨxomɨ nɨmeámɨ upaxɨ́rɨnɨ.” nɨyaiwiro ainɨxɨ́ gwɨ́yo dánɨ mamówárɨnɨŋɨ́ ípeaŋɨ́pɨ nɨmɨxearo sɨpɨxomɨ nɨmeámɨ nuróná pɨrɨŋwɨ́ Kɨritɨ imaŋɨ́pá tɨ́ŋɨ́ e aŋwɨ e dánɨ nɨxɨ́da nɨpuro \v 14 sɨnɨ ná jɨ́amɨnɨ e munɨŋáná re eŋɨnigɨnɨ. Rɨ́wɨpí íkɨ́á jɨjimɨ́ epaxɨ́ bɨ —Imɨŋɨ́ apɨ yoɨ́ Miwɨ́mɨnɨ Barɨŋɨ́pɨyɨ rɨnɨŋɨ́pɨrɨnɨ. Apɨ tɨ́ŋɨ́mɨ dánɨ nɨweapɨrɨ \v 15 sɨpɨxomɨ xeŋweááná sɨpɨxɨ́ sɨ́mɨ́ imɨŋɨ́ barɨŋɨ́mɨnɨ mémopaxɨ́ eŋagɨ nánɨ negɨ́ wanɨrɨ yarɨŋwaé nánɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨrane “Imɨŋɨ́ xe nɨméra oneaunɨ.” nɨyaiwirane e yarɨ́ná \v 16 none pɨrɨŋwɨ́ yoɨ́ Kodayɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ orɨwámɨ dánɨ nɨpurɨ́ná imɨŋɨ́ bɨ onɨmiápɨ yimároŋáná ewé sɨpɨxomɨ dáŋɨ́ níropémɨ warɨŋwápɨ anɨŋɨ́ minɨ́ nerɨŋɨ́pimɨ dánɨ nɨmɨxeáa nɨbɨrane sɨpɨxo tɨ́ŋɨ́ e eŋáná \v 17 sɨpɨxomɨ ikwiáranɨrane nánɨ nɨmɨxeáa nɨyapɨrane nikwiárɨmáná sɨpɨxɨ́ xwéo orónowinɨgɨnɨrɨ sámí tɨ́nɨ xegɨ́ sɨpɨxɨ́ miwɨ́ mɨdɨmɨdánɨ nɨxemɨ nɨbɨro gwɨ́ nɨja nɨpwémáná sɨpɨxo eŋɨ́ tɨ́nɨ nɨxemɨ nurɨ xwɨ́á ipí seáyɨ e rɨwoŋáná ínɨmɨ aŋwɨ e imónɨŋɨ́pimɨ —Apɨ yoɨ́ Sairɨtasɨyɨ rɨnɨŋɨ́pɨ Apɨrika dánɨ aŋwɨ erɨnɨ. Apimɨ sɨpɨxo aŋɨ́nɨ nurɨ́ná sɨxɨ́ úronɨgɨnɨrɨ wáyɨ́ winɨ́agɨ sɨpɨxo awayinɨ ounɨrɨ ainɨxɨ́ gwɨ́ yurárɨnɨŋɨ́ ípearɨŋɨ́pɨ nɨmamówárɨro níropémɨ nuróná imɨŋɨ́ xe nɨneaxemɨ oneaunɨrɨ wɨnɨŋwanigɨnɨ. \p \v 18 Sɨpɨxomɨ sá weŋwáone wɨ́ápɨ tɨ́nɨ sɨpɨxo wiápɨ́nɨmearɨ eámorɨ néra warɨŋagɨ awa sɨpɨxo nayɨ́ oenɨrɨ saŋɨ́ wí emɨ mɨmeámɨ́ nero \v 19 sá weŋwáone wɨ́ápɨ tɨ́nɨ sɨpɨxɨ́ omɨŋɨ́ mearɨgɨ́áwa wiwanɨŋowa sɨpɨxomɨ saŋɨ́ unɨŋɨ́ íkwearɨ ŋwɨrárɨrɨ yarɨgɨ́áyɨ́ bɨ emɨ mɨmeámɨ́ egɨ́awixɨnɨ. \v 20 Rɨ́wɨpí sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ anɨŋɨ́ sɨpɨxomɨ xeŋweaarɨ́ná sɨ́á obaxɨ́ ayá wí órɨ́agɨ aí siŋɨ́ tɨ́nɨ sogwɨ́ tɨ́nɨ bɨ anarɨŋagɨ sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨpa nerane nánɨ “Ámɨnɨ rɨwarɨŋwɨnɨ?” nɨyaiwirane sɨŋwɨ́ mɨwɨnaxɨ́dɨpa nerane nánɨ dɨŋɨ́ “Wí e niwiékɨ́nɨmearane sɨŋɨ́ wanɨ́wárɨnɨ.” nɨyaiwia warɨŋwápɨ dɨŋɨ́ peá nɨmónɨrane “Rɨxa nanɨ́nanɨ́wárɨnɨ.” nɨyaiwia nurane \v 21 awa sɨ́á ayá wí neamúroarɨ́ná nɨmeamɨwiáronɨgɨnɨrɨ ayá sɨ́wɨ́ uroarɨŋagɨ nánɨ aiwá mɨnɨ́ néra numáná eŋáná Poro nɨwiápɨ́nɨmearɨ ámáyo áwɨnɨ e nɨrómáná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámáoyɨ́né, nionɨ searɨŋápimɨ arɨ́á nɨniro nɨnɨxɨ́dɨro pɨrɨŋwɨ́ Kɨritɨyo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ sɨpɨxo nɨmeámɨ mupa nero sɨŋwɨrɨyɨ́, segɨ́ amɨpí xwɨrɨ́á ikɨxénɨrɨ anɨpá imónɨrɨ éɨ́pɨyɨ́ wí e emɨnɨrɨ éɨ́manɨ. \v 22 E seararɨŋagɨ aiwɨ sɨpɨxɨ́ ro xwɨrɨ́á nikɨxénɨrɨ aí ámáone wí anɨ́nanɨ́wá meŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ peá mɨmónɨ́ sɨnɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ oseaínɨnɨ. \v 23 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Sɨ́á rɨyimɨnɨ árɨ́wɨyimɨ Gorɨxo —Nionɨ ámá oyáyɨ́ imónɨŋá wonɨrɨnɨ. Oyá aŋɨ́najɨ́ wo nionɨ tɨ́ŋɨ́ e nɨrónapɨrɨ \v 24 re nɨrɨŋɨnigɨnɨ, ‘Poroxɨnɨ, joxɨ Romɨyɨ́ aŋɨ́yo ananɨ nɨrémorɨ mɨxɨ́ ináyɨ́ Sisao xwɨrɨxɨ́ rɨmenɨ́e sɨ́mɨmaŋɨ́ e urorɨ́árɨnɨ. Ayɨnánɨ sɨnɨ wáyɨ́ mɨsinɨpanɨ. Arɨ́á niɨ. Gorɨxo joxɨ tɨ́nɨ ámá sɨpɨxɨ́ romɨ ŋweagɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ nɨyɨ́nénɨ xe sɨŋɨ́ oúpoyɨnɨrɨ yaiwíɨ́ eŋagɨ nánɨ woxɨ aí iniɨgɨ́ namipaxɨ́manɨ.’ \v 25 Aŋɨ́najo e nɨrɨ́ɨ́ eŋagɨ nánɨ soyɨ́né dɨŋɨ́ sɨxɨ́ oseaínɨnɨ. Ámáoyɨ́né, nionɨ Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ re wɨkwɨ́roŋɨnɨ, ‘Nionɨ nɨrɨ́ɨ́pɨ xɨxenɨ nimónɨnɨŋoɨ.’ nɨwɨkwɨ́rorɨ nánɨ e seararɨŋɨnɨ. \v 26 E nerɨ aí imɨŋɨ́ sɨnɨ nɨneaxemɨ warɨ́ná pɨrɨŋwɨ́ bimɨ sɨxɨ́ úroanɨ́wárɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 27 None rɨ́wɨpí rawɨrawá Edɨriayɨ rɨnɨŋɨ́wámɨ sɨpɨxomɨ nɨneaxemɨ warɨ́ná rɨxa sɨ́á wé wúkaú sɨkwɨ́ waú waú imónɨ́ɨ́yimɨ árɨwegɨ́ imónáná sɨpɨxɨ́ omɨŋɨ́ mearɨgɨ́áwa “Xwɨ́á bɨ tɨ́ŋɨ́ e rɨxa aŋwɨ erɨ́anɨ?” nɨyaiwiro \v 28 gwɨ́ e e kɨkwírɨ́á neaárɨga puŋɨ́rí tɨ́nɨ iwamɨ́ó neróná “Xwɨ́á sɨnɨ ná mɨ́mɨranɨ? Sa mɨ́mɨ onɨmiápɨranɨ?” yaiwiarɨgɨ́árí nɨmearo nɨmamówárɨro iwamɨ́ó sɨŋwɨ́ nɨwɨnaxɨ́dɨróná xwɨ́á sɨnɨ ná mɨ́mɨ eŋagɨ nánɨ 40 mita imónɨŋagɨ nɨwɨnɨro ámɨ bɨ tɨ́nɨ núɨ́asáná ámɨ bɨ nɨmamówárɨro xwɨ́á tɨ́ŋɨ́ e rɨxa 30 mita eŋagɨ nɨwɨnɨro \v 29 sɨpɨxɨ́ imɨŋɨ́ nɨxemɨ nurɨ́ná wí e sɨ́ŋáyo sɨxɨ́ úronɨgɨnɨrɨ sɨpɨxɨ́ ámɨ bɨ tɨ́nɨ nɨxemɨ mupa oenɨrɨ íkwémɨŋɨ́yo dánɨ ainɨxɨ́ ípeaarɨŋɨ́ wɨrɨ́kaú wɨrɨ́kaú nɨmamówárɨmáná wɨ́á aŋɨ́nɨ oónɨnɨrɨ wigɨ́ ikayɨ́wɨ́ nɨra ugɨ́awixɨnɨ. \p \v 30 Sɨpɨxɨ́ omɨŋɨ́ mearɨgɨ́áwa sɨpɨxomɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ éɨ́ owaneyɨnɨro ámáyo yapɨ́ nɨwíwapɨyiro “Sɨpɨxɨ́ sɨ́mɨ́yo dánɨ enɨ ainɨxɨ́ ípearɨŋɨ́ bɨ mamówáranɨrɨ yarɨŋwɨnɨ.” nurɨro ewépá rawɨrawáyo ikwiárɨnáná apámɨ nɨpɨxemoánɨrɨ éɨ́ owaneyɨnɨro rɨxa mamówárarɨ́ná \v 31 Poro porisɨ́ 100 bimɨ seáyɨ e wimónɨŋomɨ tɨ́nɨ xegɨ́ porisowamɨ tɨ́nɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá sɨpɨxɨ́ omɨŋɨ́ mearɨgɨ́á rowa sɨpɨxɨ́ romɨ none tɨ́nɨ mɨŋweapa nerɨ́náyɨ́, soyɨ́né sɨŋɨ́ nuro xwɨ́á tɨ́ŋɨ́ e rémopɨ́rɨméoɨ.” uráná \v 32 porisowa mɨ́rɨ́ nɨwiápɨ́nɨmearo ewépá gwɨ́ nɨyimáná awayinɨ mamówárarɨgɨ́árí mɨŋɨ́ nɨwákwiro rawɨrawáyo mamówárɨgɨ́awixɨnɨ. \p \v 33 Wɨ́á ónɨne nánɨ Poro eŋɨ́ rɨrémɨxɨ́ nɨwia nurɨ re urayiŋɨnigɨnɨ, “None rɨ́wɨpí rɨpɨ nánɨ ayá sɨ́wɨ́ nearoarɨŋagɨ nánɨ aiwá mɨnɨ́ mɨmɨwiaíkɨ́ ninɨrane yarɨ́ná sɨ́á obaxɨ́ rɨxa nóra nurɨ agwɨ rɨxa wé wúkaú sɨkwɨ́ waú waú imónɨŋɨ́yirɨnɨ. \v 34 Ayɨnánɨ nionɨ eŋɨ́ rɨrémɨxɨ́ nɨseairɨ ‘Aiwá bɨ nɨmearo nɨ́poyɨ.’ seararɨŋɨnɨ. Sewanɨŋɨ́yɨ́né aiwá nɨnɨro oerɨ́kiemeánɨ́poyɨnɨrɨ seararɨŋɨnɨ. Woxɨ aí bɨ manɨ́nɨpa epɨ́rɨ́ eŋagɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ.” nurɨmáná \v 35 bisɨ́kerɨ́á bɨ nɨmearɨ wigɨ́ sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ aiwá apɨ nánɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ numemáná nɨkwɨrɨrɨ rɨxa narɨ́ná \v 36 ámá nɨ́nɨ enɨ rɨxa dɨŋɨ́ wɨ́á bɨ wónɨ́agɨ aiwá bɨ nɨmearo nɨnɨro \v 37 —Ámá sɨpɨxɨ́yo ŋweaŋwáene ayɨ́ 276 enerɨnɨ. \v 38 Nene rɨxa apánɨ nɨnɨmáná sɨpɨxo nayɨ́ oenɨrɨ witɨ́ aiwá mɨnɨ́wápɨ rawɨrawáyo emɨ mɨmeámɨ́ egɨ́awixɨnɨ. \s1 Sɨpɨxo sɨxɨ́ núrorɨ orónowinɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 39 Rɨxa wɨ́á ónáná árɨ́wɨyimɨ “Xwɨ́á bɨ aŋwɨ erɨnɨ.” yaiwíɨ́ápɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨróná mí mómɨxɨpa nero aí sɨmɨnɨ́ rɨwoŋɨ́ bɨ inɨkínɨ wiároŋagɨ nɨwɨnɨro e epaxɨ́ eŋánáyɨ́, sɨpɨxo nɨmeáa nɨyirane e oiwiékɨ́nɨmeaaneyɨnɨrɨ éɨ́áyɨ́ \v 40 wa gwɨ́ ainɨxɨ́ ípeaarɨŋɨ́ mamówárɨnɨŋɨ́pɨ rawɨrawáyo ípeaŋe amɨ xe oépeanɨrɨ níkweawára pwarɨ́ná wa imɨŋɨ́pɨ sɨmɨnɨ́ rɨwoŋɨ́pimɨ nánɨ nɨxemɨ oneaunɨrɨ sɨpɨxoyá rapɨrapɨ́ nemɨméa nɨpeyiro soná enɨ níkwearo inɨkínɨ wiároŋe nánɨ omɨŋɨ́ nɨméra wanɨro yarɨŋagɨ́a aí re eŋɨnigɨnɨ. \v 41 Sɨpɨxo xwɨ́á ínɨmɨ eŋáná rawɨrawá akwɨnɨ́ánáɨ rɨwoŋe sɨxɨ́ núrorɨ sɨ́mɨ́ xwɨ́áyo xaíwɨ́ noraŋiárɨnɨrɨ nánɨ wiŋwɨ́ bɨ mepaxɨ́ imónɨŋáná rawɨrawá sɨpɨxɨ́ íkwémɨŋɨ́yo miákwiayíáná sɨpɨxo rɨxa orónowiarɨŋagɨ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. \v 42 Sɨpɨxo rɨxa orónowiarɨŋagɨ nɨwɨnɨro porisowa xámɨ re rɨnárɨgɨ́á eŋagɨ nánɨ “Sɨpɨxo sɨpí éánáyɨ́, ámá gwɨ́ ŋweagɨ́á none awí mearoarɨŋwáowa inɨbé neáa éɨ́ upɨ́rɨxɨnɨrɨ pɨpɨkímɨ́ éwanɨgɨnɨ.” rɨnɨgɨ́ápa “Rɨxa opɨkianeyɨ.” rɨnarɨŋagɨ́a aiwɨ \v 43 porisowamɨ seáyɨ e wimónɨŋo “Poromɨ nɨméra nurɨ Romɨyɨ́ aŋɨ́yo xɨxenɨ rémówanɨgɨnɨ.” nɨyaiwirɨ nánɨ awa wianɨro yarɨgɨ́ápɨ pɨ́rɨ́ nurakirɨ sekaxɨ́ re nearɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá inɨbé warɨgɨ́áyɨ́né rɨxa nɨmawirɨ nɨxeamoro inɨbé neáa nuro imaŋɨ́ e iwiékɨ́nɨmeápoyɨ. \v 44 Inɨbé mɨwarɨgɨ́áyɨ́né íkɨ́á wáráranɨ, sɨpɨxo ororómɨ́ inɨ́ɨ́pɨranɨ, ɨ́á nɨxɨrɨmáná nikwiárɨga nuro imaŋɨ́ e iwiékɨ́nɨmeápoyɨ.” nearɨ́agɨ nene axɨ́pɨ e nerane nánɨ wo aí iniɨgɨ́ mɨnamí nɨnenenɨ imaŋɨ́ e iwiékɨ́nɨmeaŋwanigɨnɨ. \c 28 \s1 Poromɨ Morɨtayo ŋweaŋáná wimónɨŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Nene wo manɨ́nɨ́ nɨnenenɨ imaŋɨ́ e niwiékɨ́nɨmeámáná ámá e dáŋɨ́yɨ́ “Pɨrɨŋwɨ́ rɨyi xegɨ́ yoɨ́ Morɨtaɨ rɨnɨŋɨ́yirɨnɨ.” rarɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwirane roŋáná \v 2 ayɨ́ none neaiapanɨro nánɨ ayá tɨ́nɨ nero iniá anɨŋɨ́ siyamɨ́ó erɨ imɨŋɨ́ rɨrɨ yarɨŋagɨ nánɨ rɨ́á nikeámáná nɨnenenɨ nɨneaipemeámɨ nuro rɨ́á tɨ́ŋɨ́ e neawárɨ́agɨ́a aí \v 3 Poro rɨ́á kɨrɨŋɨ́ bia awí nearɨ sarɨ́wá nerɨ nɨmeáa nɨbɨrɨ rɨ́á ikeaárarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Weaxɨ́á wo rɨ́á usínɨ́agɨ nɨrémɨmeámɨ nɨ́wiapɨrɨ Poroyá wéyo sidɨŋɨ́ norɨ rɨrɨwiŋɨnigɨnɨ. \v 4 Rɨrɨwíagɨ wé éɨ́ mɨxeááná sidɨro sɨnɨ yekwɨroŋagɨ ámá pɨrɨŋwɨ́ ayimɨ dáŋɨ́yɨ́ sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨro wiwɨnɨ re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámá ro rawɨrawáyo mɨnamío aí ámá pɨkíxwɨrɨ́ó eŋɨ́ worɨ́anɨ? Ayɨnánɨ ŋwɨ́á aŋɨ́namɨ dáŋɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ ‘Xe sɨŋɨ́ mupa oenɨ.’ yaiwiarɨgɨ́ápimɨ dánɨ weaxɨ́á sidɨŋɨ́ rɨ́a oŋoɨ?” rɨnɨ́agɨ́a aiwɨ \v 5 Poro weaxɨ́áomɨ wɨwiɨ́á nɨrorɨ rɨ́á nikeaárɨmáná rɨ́nɨŋɨ́ bɨkwɨ onɨmiápɨ aí mɨwinɨŋɨnigɨnɨ. \v 6 Rɨ́nɨŋɨ́ bɨkwɨ onɨmiápɨ aí mɨwinɨ́agɨ aiwɨ ámá ayɨ́ “O xegɨ́ wé rɨxa nɨmɨnɨnɨŋoɨ.” yaiwiro “Rɨxa nɨpiérorɨ pɨyɨ́ nenɨŋoɨ.” yaiwiro nero nánɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨro nɨŋwearo ayá wí sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨro nɨŋweagɨ́asáná “Sɨpí apɨ wímeanɨŋoɨ.” yaiwiarɨgɨ́ápɨ mɨwímeáagɨ nɨwɨnɨróná ámɨ dɨŋɨ́ sɨŋɨ́ bɨ nɨmoro re nɨrɨga ugɨ́awixɨnɨ, “Ámá ro ŋwɨ́á aŋɨ́namɨ dáŋɨ́ imónɨŋɨ́yɨ́ worɨ́anɨ?” nɨrɨga ugɨ́awixɨnɨ. \p \v 7 None iwiékɨ́nɨmeáwaé ámá pɨrɨŋwɨ́ apimɨ ámá nɨyonɨ seáyɨ e nimónɨrɨ meŋweaŋoyá omɨŋɨ́ bɨ inɨŋɨ́ erɨnɨ. O xegɨ́ yoɨ́ Pabɨriasoyɨ rɨnɨŋorɨnɨ. O yayɨ́ nɨneairɨ nɨneaipemeámɨ nurɨ none sɨ́á wɨyaú wɨyi o tɨ́nɨ nɨŋwearane míraŋɨ́ neaiarɨ́ná \v 8 Pabɨriasomɨ xano rɨ́á pɨrɨ́ wiayirɨ agwɨ́ xoxɨ́ urorɨ wiarɨŋagɨ nánɨ “O sɨmɨxɨ́ wenɨ.” rarɨŋagɨ́a Poro arɨ́á e nɨwirɨ o weŋe nánɨ nurɨ nɨpáwirɨ Gorɨxomɨ yarɨŋɨ́ nɨwimáná wé seáyɨ e nɨwikwiárɨrɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨnigɨnɨ. \v 9 Naŋɨ́ nimɨxɨmáná eŋáná ámá pɨrɨŋwɨ́ apimɨ ŋweagɨ́á sɨmɨxɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ Poro omɨ naŋɨ́ imɨxɨ́ɨ́pɨ nánɨ arɨ́á nɨwiro o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ bayarɨ́ná naŋɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ eŋɨnigɨnɨ. \v 10 E yarɨ́ná ámá ayɨ́ wéyo nɨneamero aiwá amɨpí naŋɨ́ bɨ nɨneaiapa nuro none rɨxa pɨrɨŋwɨ́ apimɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ wanɨrɨ yarɨ́ná óɨ́ e sɨpɨxɨ́yo nuranéná aiwá nanɨ́wá nánɨ anɨpá bɨ neaiapowárɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Poro Romɨyo rémoŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 11 None pɨrɨŋwɨ́ apimɨ emá waú wo ŋweaŋwáone sɨpɨxɨ́ Arekɨsadɨria dáŋɨ́ wo —Rawɨrawá xwiogwɨ́ nánɨ sɨwɨ́á yiŋagɨ nánɨ pɨrɨŋwɨ́ apimɨ e nɨŋweaŋɨsáná umɨnɨrɨ yarɨŋorɨnɨ. O sɨpɨxɨ́ sɨ́mɨ́ ikayɨ́wɨ́ tɨ́nɨ imɨxɨnɨŋɨ́pɨ ámá ayáɨ́ waúnɨŋɨ́ sɨpɨxomɨ sɨ́mɨ́ e imɨxɨnɨŋorɨnɨ. Sɨpɨxomɨ nɨpɨxemoánɨrane pɨrɨŋwɨ́ apimɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurane \v 12 aŋɨ́ yoɨ́ Sairakusɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ niwiékɨ́nɨmearane sɨ́á wɨyaú wɨyi e weŋwáone \v 13 ámɨ sɨpɨxomɨ nɨpɨxemoánɨrane nɨyakía nurane aŋɨ́ yoɨ́ Rijiamɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨrémorane e sá weŋwáone wɨ́ápɨ tɨ́nɨ imɨŋɨ́ rawɨrawá tɨ́ŋɨ́mɨ dánɨ yaparɨŋagɨ nɨwɨnɨrane sɨpɨxomɨ nɨmeámɨ nurane omɨ sá weŋwáone wɨ́ápɨ tɨ́nɨ sɨmɨnɨ́ rɨwoŋɨ́ yoɨ́ Putioraiyɨ rɨnɨŋɨ́wámɨ nɨrémorane nayoámáná \v 14 re yaiwiŋwanigɨnɨ, “Ámá Jisaomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ nɨrɨxɨ́meá imónɨgɨ́áyɨ́ aŋɨ́ rɨpimɨ re wí rɨ́a ŋweaŋoɨ?” nɨyaiwirane pɨ́á nerane wí tɨ́nɨ rɨxa nerɨmeánɨrane ayɨ́ “Sɨ́á wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú nene tɨ́nɨ ananɨ re ŋweapaxɨ́ranɨ?” nearɨ́agɨ́a ayɨ́ tɨ́nɨ wínɨyɨ́ nearɨ́ápa e ŋweaŋwanigɨnɨ. Apɨ apɨ néra nɨbɨ́wasáná Romɨ aŋɨ́ tɨ́ŋɨ́ e rémoŋwanigɨnɨ. \v 15 Romɨyo ŋweagɨ́á nɨrɨxɨ́meá imónɨgɨ́áyɨ́ wí none nánɨ “Awa óɨ́yimɨ barɨŋoɨ.” rɨnarɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwiro óɨ́ e owirɨmeaaneyɨnɨro nɨbɨróná wí aŋɨ́ Apiasɨ tɨ́ŋɨ́ e makerɨ́á imɨxarɨgɨ́e awí roro wí Ámá Aŋɨ́ Mɨdáŋɨ́ Nɨbɨro Sá Wearɨgɨ́iwá Wíkaú Wiwáyɨ rɨnɨŋɨ́pɨ tɨ́ŋɨ́ e awí roro egɨ́áyo Poro sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ́ná Gorɨxomɨ yayɨ́ numerɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ ínɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 16 None rɨxa Romɨ náyo rémóáná gapɨmanowa Poromɨ gwɨ́ aŋɨ́yo mɨŋwɨrárɨ́ aŋɨ́ wiwámɨ xegɨ́pɨ ŋweaŋáná porisɨ́ awí mearoarɨŋo xe awí omearonɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Poro Romɨyo dánɨ wáɨ́ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 17 Poro sɨ́á wɨyaú wɨyi rɨxa nóráná “Judayɨ́ ámɨná imónɨgɨ́á Romɨyo re ŋweagɨ́áyɨ́ obɨ́poyɨ.” nɨrɨrɨ awa rɨxa o tɨ́ŋɨ́ e awí eánáná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ Judayɨ́né, nionɨ negɨ́ Judayo xwɨrɨ́á wikɨxémɨnɨrɨ wí mepa erɨ sɨwɨ́ eŋíná dánɨ negɨ́ arɨ́owa érowiápɨ́nɨgɨ́ápɨ pɨ́rɨ́ wiaíkímɨnɨrɨ wí mepa erɨ éagɨ aiwɨ Jerusaremɨyo dánɨ gwɨ́ nɨyigɨ́onɨ negɨ́ Judayɨ́ Romɨyo mɨnɨ nɨwigɨ́árɨnɨ. \v 18 Romɨyo mɨnɨ nɨwíagɨ́a ayɨ́ xwɨrɨxɨ́ nɨnɨmero yarɨŋɨ́ nɨniayiróná ɨ́wɨ́ nionɨ nɨpɨkipaxɨ́ bɨ meŋáonɨ imónɨŋagɨ nɨnanɨro nánɨ rɨxa Poromɨ kikiɨ́á owáraneyɨnɨrɨ éagɨ́a aiwɨ \v 19 negɨ́ Judayɨ́ pɨ́rɨ́ wiaíkímɨ́ nero ‘Wárɨpaxomanɨ.’ rɨgɨ́awixɨnɨ. E rarɨŋagɨ́a nionɨ sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨrɨ ‘Go arɨ́á eŋe dánɨ ráná xe kikiɨ́á ounɨrɨ nimɨxɨpɨ́rɨ́árɨ́anɨ?’ nɨyaiwirɨ nánɨ re urɨŋanigɨnɨ, ‘Romɨyɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Sisao gɨ́ xwɨrɨxɨ́ arɨ́á níwɨnɨgɨnɨ.’ urɨŋanigɨnɨ. Nionɨ negɨ́ Judayɨ́ nánɨ xwɨyɨ́á bɨ uxekwɨ́mómɨ́a nánɨ mɨrarɨŋɨnɨ. \v 20 E nigɨ́á apɨ nánɨ áwaŋɨ́ searɨmɨnɨrɨ nánɨ ‘Awamɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ xwɨyɨ́á urɨmɨ nánɨ obɨ́poyɨ.’ rɨ́anigɨnɨ. Ámá Isɨrerene yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ dɨŋɨ́ ukɨkayoarɨŋwáomɨ nionɨ dɨŋɨ́ ukɨkayoŋagɨ nánɨ gwɨ́ ainɨxɨ́ rɨrí nɨyinɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 21 E urɨ́agɨ awa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Judia pɨropenɨsɨ́yo dánɨ joxɨ nánɨ payɨ́ bɨ mɨmeaŋwárɨnɨ. Negɨ́ wo e dánɨ enɨ nɨbɨrɨ repɨyɨ́ nɨneairɨ́náranɨ, áwaŋɨ́ nɨnearɨrɨ́náranɨ, joxɨ nánɨ sɨpí bɨ mɨnearɨŋɨ́rɨnɨ. \v 22 E nerɨ aí ‘Dɨŋɨ́ joxɨ yaiwiarɨŋɨ́ rɨpɨ, “Gorɨxomɨ píránɨŋɨ́ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ apɨ apɨ nerɨŋɨ́pimɨ dánɨ píránɨŋɨ́ xɨ́darɨgɨ́árɨnɨ.” yaiwiarɨŋɨ́pɨ arɨ́á osianeyɨ.’ neaimónarɨnɨ. Ayɨ́ none rɨpɨ nánɨ arɨ́á nɨwirane nɨjɨ́á imónɨŋagwɨ nánɨ rɨrarɨŋwɨnɨ. Ámá Óɨ́ Gorɨxo tɨ́ámɨnɨ inɨŋɨ́yiyɨ rɨnɨŋɨ́yimɨ nɨxɨ́dɨro gwɨ́ mónɨgɨ́áyɨ́ nánɨ ámá amɨ amɨ ŋweagɨ́áyɨ́ ‘Ayɨ́ naŋɨ́ mɨyarɨŋoɨ.’ rɨnarɨgɨ́á nánɨ none nɨjɨ́árɨnɨ.” urɨgɨ́awixɨnɨ. \p \v 23 Judayɨ́ ámɨná awa “Sɨ́á ayimɨ Poro xwɨyɨ́á nearɨnɨ́a nánɨ awí eánɨ́wanɨgɨnɨ.” nɨrɨnárɨro sɨ́á ayi rɨxa imónáná obaxɨ́ aŋɨ́ xɨ́o ŋweaŋiwámɨ nánɨ báná wɨ́á mónɨŋɨ́mɨ dánɨ sɨ́ápɨ tɨ́nɨ nánɨ Gorɨxo ámáyɨ́ xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ umeŋweanɨ́ápɨ nánɨ áwaŋɨ́ nurɨrɨ́ná repɨyɨ́ nɨwiéra urɨ nionɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨŋápa ayɨ́ enɨ owɨkwɨ́rɨ́poyɨnɨrɨ o nánɨ nuréwapɨyirɨ́ná ŋwɨ́ ikaxɨ́ Moseso nɨrɨrɨ eaŋɨ́pimɨ dánɨ tɨ́nɨ wɨ́á rókiamoagɨ́áwa nɨrɨro eagɨ́ápimɨ dánɨ tɨ́nɨ mɨŋɨ́ niróa urɨ nerɨ nura warɨ́ná \v 24 wa xɨ́o urarɨŋɨ́pɨ arɨ́á nɨwiro “Neparɨnɨ.” wipɨmónɨ́agɨ aiwɨ wa arɨ́á nɨwiro dɨŋɨ́ mɨkwɨ́rogɨ́awixɨnɨ. \v 25-27 Awa e nero Poro urarɨŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ bɨ biaú nɨmoro nánɨ xwɨyɨ́á ná bɨnɨ rɨnárɨpaxɨ́ mimónɨ́ yarɨ́ná Poro xwɨyɨ́á yoparɨ́ rɨpɨ uráná omɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ ugɨ́awixɨnɨ, “Kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ wɨ́á rókiamoagɨ́ Aisaiaoyɨ rɨnɨŋomɨ ‘Joxɨ ámá ayo nurɨ e urɨ́ɨrɨxɨnɨ.’ uráná o nurɨ negɨ́ arɨ́owéyo aga xɨxenɨ re urɨŋɨ́rɨnɨ, ‘ “Seyɨ́né arɨ́á néra nuro aí nɨjɨ́á wí imónɨpɨ́rɨ́ámanɨ. Sɨŋwɨ́ naga nuro aí dɨŋɨ́ ‘Ayɨ́ apɨrɨ́anɨ?’ wí mopɨ́rɨ́ámanɨ.” ’ urɨ́ɨrɨxɨnɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Wigɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ néra warɨgɨ́áyɨ́ mɨŋɨ́ sɨ́ŋánɨŋɨ́ imoŋagɨ́a nánɨ rɨrarɨŋɨnɨ. Wigɨ́ sɨŋwɨ́ mɨsupárɨpa ero arɨ́á mɨpɨ́rónɨpa ero nero sɨŋwɨrɨyɨ́, wigɨ́ sɨŋwɨ́ tɨ́nɨ sɨŋwɨ́ anɨro arɨ́á ero dɨŋɨ́ píránɨŋɨ́ neyíroro moro wigɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ rɨ́wɨ́mɨnɨ mamoro éánáyɨ́, Gorɨxonɨ píránɨŋɨ́ wimɨxɨpaxɨ́rɨnɨ.’ Aisaiao Gorɨxo nánɨ e nɨwurɨyirɨ́ná negɨ́ arɨ́owéyo imónagɨ́ápɨ tɨ́nɨ aga xɨxenɨ nɨrɨrɨ wurɨyiŋɨ́rɨnɨ. \v 28 Ayɨnánɨ seyɨ́né aga nɨjɨ́á re imónɨ́poyɨ, ‘Gorɨxo xɨ́o nene yeáyɨ́ neayimɨxemeámɨnɨrɨ eŋɨ́pɨ nánɨ wáɨ́ urarɨgɨ́áwa rɨxa émáyo ourɨ́poyɨnɨrɨ nánɨ urowárɨŋɨ́rɨnɨ. Ayɨ́ arɨ́á wipɨ́rɨ́árɨnɨ.’ yaiwípoyɨ.” \v 29 [Poro e uráná Judayɨ́ mɨxɨmɨxeawiámɨ́ niga nuro omɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ ugɨ́awixɨnɨ.] \p \v 30-31 Poro e aŋɨ́ xɨ́o bɨ́ eŋiwámɨ nɨŋwearɨ ámá xɨ́omɨ xwɨyɨ́á oŋweaaneyɨnɨrɨ bɨ́áyo yayɨ́ nɨwimorɨ xwɨyɨ́á Gorɨxo ámáyɨ́ xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ umeŋweanɨ́ápɨ nánɨ wáɨ́ nurɨrɨ ínɨmɨ bɨ mimónɨ́ Ámɨná Jisasɨ Kiraiso nánɨ uréwapɨyarɨ́ná ámá wí pɨ́rɨ́ urakianɨro mepa egɨ́awixɨnɨ. E yarɨ́ná xwiogwɨ́ waú múroŋɨnigɨnɨ.