\id 1CO Angave NT [aak] -Papua New Guinea 1990 (DBL -2014) \h 1 Korinɨ \toc1 Payɨ́ Poro Korinɨyo ŋweáyɨ́ nánɨ xámɨ eaŋɨ́narɨnɨ \toc2 1 Korinɨ \toc3 1Ko \mt1 Payɨ́ Poro Korinɨyo ŋweáyɨ́ nánɨ xámɨ eaŋɨ́narɨnɨ. \ip Payɨ́ rɨna Jisasoyá sɨyikɨ́yɨ́ aŋɨ́ yoɨ́ Korinɨyo ŋweagɨ́áyɨ́ nánɨ Poro xámɨ nɨrɨrɨ eaŋɨ́narɨnɨ. Aŋɨ́ apɨ Gɨrikɨyɨ́ pɨropenɨsɨ́yo xwé bɨ imónɨŋɨ́pɨrɨnɨ. Poro émáyɨ́ aŋɨ́yo wáɨ́ nurɨmerɨ́ná aŋɨ́ apimɨ enɨ nɨrémorɨ (Wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́á 18:1-17) xwiogwɨ́ wo nɨŋwearɨ nuréwapɨyirɨ ámɨ wo sɨnɨ eŋáná áwɨnɨ e dánɨ wí e nánɨ nurɨ nɨŋwearɨ́ná arɨ́á re wiŋɨnigɨnɨ, “Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́á Korinɨyo ŋweáyɨ́ nɨpɨkwɨnɨ mɨyarɨŋoɨ.” rɨnarɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwirɨ payɨ́ ayɨ́ Poromɨ yarɨŋɨ́ owianeyɨnɨro nearɨ wiowárɨŋɨ́pɨ enɨ nɨmearɨ nánɨ payɨ́ rɨna nearɨ wiowárɨŋɨnigɨnɨ. Ayɨ́ Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro aiwɨ sɨnɨ niaíwɨ́ pɨ́opia yapɨ imónɨro ɨ́wɨ́ sɨnɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́ropa nerɨ́ná egɨ́ápɨ ɨ́á xɨrɨro yarɨŋagɨ́ápɨ nánɨ mɨxɨ́ nurɨrɨ eaŋɨnigɨnɨ. Xɨ́omɨ yarɨŋɨ́ payɨ́ nearɨŋɨ́pimɨ dánɨ wigɨ́ápɨ nánɨ enɨ áwaŋɨ́ nurɨrɨ eaŋɨnigɨnɨ. \c 1 \p \v 1 Poronɨ —Nionɨ Gorɨxo xegɨ́ nɨwimónɨrɨŋɨ́pimɨ dánɨ gɨ́ íwɨ́ Jisasɨ Kiraisoyá wáɨ́ wurɨmeiarɨŋɨ́ wo imónɨ́wɨnɨgɨnɨrɨ wéyo ɨ́á numɨrɨŋonɨrɨnɨ. Nionɨ negɨ́ nɨrɨxɨ́meáo, Soteniso tɨ́nɨ nawínɨ nɨŋwearɨ́ná \v 2 sɨyikɨ́ Jisasoyá imónɨgɨ́á aŋɨ́ Korinɨyo ŋweagɨ́áyɨ́né nánɨ —Seyɨ́né Kiraisɨ Jisaso tɨ́nɨ nawínɨ ikárɨnɨgɨ́áyɨ́né eŋagɨ nánɨ sɨyikwɨ́ mínɨ́ imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ searɨ́peaŋɨ́yɨ́nérɨnɨ. Seyɨ́né ámá aŋɨ́ nɨmɨnɨ gɨmɨ gɨmɨ ŋweagɨ́á negɨ́ Ámɨná Jisasɨ Kiraisomɨ —O Ámɨná ayɨ́ tɨ́nɨ nene tɨ́nɨ nánɨ nawínɨ imónɨŋorɨnɨ. Omɨ yayɨ́ wiarɨgɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ tɨ́nɨ nawínɨ xewanɨŋoyá imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ wéyo ɨ́á seaumɨrɨŋɨ́yɨ́nérɨnɨ. Seyɨ́né nánɨ payɨ́ rɨna nearɨ mónaparɨŋɨnɨ. \v 3 “Negɨ́ ápo Gorɨxo tɨ́nɨ Ámɨná Jisasɨ Kiraiso tɨ́nɨ awaú wá seawianɨri seyɨ́né nɨwayɨrónɨro ŋweapɨ́rɨ nánɨ seaiiri éisixɨnɨ.” nimónarɨnɨ. \s1 “Gorɨxo seaiapɨŋɨ́pɨ nánɨ yayɨ́ wiarɨŋárɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 4 Seyɨ́né Kiraisɨ Jisaso tɨ́nɨ ikárɨnɨgɨ́áyɨ́né eŋagɨ nánɨ Gorɨxomɨ nurɨrɨ́ná xɨ́o wá nɨseawianɨrɨ́ná naŋɨ́ seaimɨxɨŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨmorɨ íníná seyɨ́né nánɨ yayɨ́ wiarɨŋárɨnɨ. \v 5 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. Kiraiso tɨ́nɨ ikárɨnɨgɨ́áyɨ́né Gorɨxo wá nɨseawianɨrɨ naŋɨ́ imónɨŋɨ́ bɨ bɨ nɨseaimɨxɨrɨ́ná réwapɨ́nɨpaxɨ́ imónɨro nɨjɨ́á imónɨpaxɨ́ imónɨro epɨ́rɨ́a nánɨ bɨ onɨmiápɨ sɨxɨ́ mɨseamímó nɨpɨnɨ ayá wí seamímoŋɨ́rɨnɨ. \v 6 Xwɨyɨ́á Kiraiso nánɨ yaŋɨ́ seaiapɨŋwápɨ xwioxɨ́yo sɨ́kɨ́kɨ́nɨŋɨ́ seaomɨxɨnɨŋagɨ nánɨ \v 7 negɨ́ Ámɨná Jisasɨ Kiraiso ámɨ xwɨ́á tɨ́yo nánɨ nɨweapɨrɨ piaumɨmɨ́ inɨ́wɨnɨgɨnɨrɨ xwayɨ́ nanɨrɨ nɨŋwearóná e e epaxɨ́ imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ xegɨ́ kwíyɨ́pimɨ dánɨ sɨxɨ́ seamímoŋɨ́pɨ nánɨ dɨ́wɨ́ wí mikeamónɨŋoɨ. \v 8 Jisasɨ Kiraiso sɨ́á xɨ́o ámá nɨyonɨ mí ómómɨxɨmɨ́ enɨ́áyi nánɨ sɨ́kɨ́kɨ́ nɨseaomɨxa nunɨ́á eŋagɨ nánɨ xwɨyɨ́á mɨseaxekwɨ́mopaxɨ́yɨ́né imónɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 9 Gorɨxo —O seyɨ́né xegɨ́ xewaxo, negɨ́ Ámɨná Jisasɨ Kiraiso tɨ́nɨ nawínɨ gwiaumɨ́ inɨgɨ́áyɨ́né oimónɨ́poyɨnɨrɨ wéyo ɨ́á seaumɨrɨŋorɨnɨ. O ananɨ ámá ikwiárɨnɨpaxɨ́ imónɨŋo eŋagɨ nánɨ “O xɨxenɨ e neaiinɨ́árɨ́anɨ?” yaiwipaxɨ́rɨnɨ. \s1 “Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́né yaŋɨ́ mepayónɨpanɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 10 Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, gɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ marɨ́áɨ, negɨ́ Ámɨná Jisasɨ Kiraiso e wíwapɨyíwɨnɨgɨnɨrɨ nɨrɨ́peaŋɨ́pimɨ dánɨ eŋɨ́ rɨrémɨxɨ́ bɨ oseaimɨnɨ. Seyɨ́né nɨyɨ́nénɨ xwɨyɨ́á axɨ́pɨ rɨro píránɨŋɨ́ nɨxɨrɨnɨro ŋweapɨ́rɨ nánɨ xɨxegɨ́nɨ yaŋɨ́ mepayónɨpa ero dɨŋɨ́ axɨ́pɨ moro dɨŋɨ́ aga ná bɨnɨ ɨ́á xɨrɨro nero ŋweáɨ́rɨxɨnɨ. \v 11 Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, ámá Kɨrowioyá wí nɨbɨro seyɨ́né nánɨ nɨnɨrɨróná “Ayɨ́ mɨxɨ́ rɨrowiágɨ́ inarɨŋoɨ.” nɨrɨ́á eŋagɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. \v 12 Wiyɨ́né wiyɨ́né rɨpɨ rɨpɨ rarɨgɨ́á eŋagɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Wiyɨ́né “Poro neaiepɨsiarɨŋenerɨnɨ.” rarɨ́ná wiyɨ́né “Aporoso neaiepɨsiarɨŋenerɨnɨ.” rarɨ́ná wiyɨ́né “Pitao neaiepɨsiarɨŋenerɨnɨ.” rarɨ́ná wiyɨ́né “Kiraiso neaiepɨsiarɨŋenerɨnɨ.” rarɨgɨ́á eŋagɨ nánɨ eŋɨ́ rɨrémɨxɨ́ seaiarɨŋɨnɨ. \v 13 “Kiraiso ná wonɨ imónɨŋagɨ aí sɨyikɨ́ oyá imónɨgɨ́áyɨ́ xɨxegɨ́nɨ yaŋɨ́ epayónɨpaxɨ́rɨnɨ.” rɨseaimónarɨnɨ? “Poro nene arɨrá neainɨ́a nánɨ íkɨ́áyo yekwɨroárɨgɨ́árɨnɨ.” rɨyaiwiarɨŋoɨ? Seyɨ́né wayɨ́ nɨseameairɨ́ná Poromɨ oxɨ́dɨ́poyɨnɨrɨ yoɨ́ nionɨyá nɨrɨro wayɨ́ seameaigɨ́áranɨ? \v 14-15 Nionɨ segɨ́yɨ́ wíyo wayɨ́ mumeaipa nerɨ aí Kɨrisɨpasomɨ tɨ́nɨ Gaiasomɨ tɨ́nɨ awaúmɨnɨ wayɨ́ numeairɨ nánɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ wiarɨŋɨnɨ. Ayɨnánɨ ámá wí re rɨpaxɨ́ menɨnɨ, “Poroyá yoɨ́ nɨrɨrɨ́ná wayɨ́ neameaigɨ́enerɨnɨ.” rɨpaxɨ́ menɨnɨ. \v 16 Ayɨ́ neparɨnɨ. Ámá Sɨtepanasoyáyo enɨ wayɨ́ umeaiŋápɨ nánɨ rɨxa dɨŋɨ́ ninɨ́agɨ aiwɨ ámɨ wíyo enɨ wayɨ́ umeaiŋárɨ́anɨ? Nionɨ rɨxa dɨŋɨ́ mɨninarɨnɨnɨ. \v 17 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. Kiraiso ámáyo wayɨ́ umeaíwɨnɨgɨnɨrɨ nɨrowárénapɨŋɨ́manɨ. Xwɨyɨ́á yayɨ́ neainarɨŋɨ́ xɨ́o nánɨpɨ wáɨ́ nurɨmeíwɨnɨgɨnɨrɨ nɨrowárénapɨŋɨ́rɨnɨ. Kiraiso yoxáɨ́pámɨ nɨperɨ́ná neaiiŋɨ́pɨ surɨ́má enɨgɨnɨrɨ wáɨ́ nurɨmeíwɨnɨgɨnɨrɨ nɨnɨrowárénapɨrɨ́ná ámá wigɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ émɨ́ saímɨ́ nɨmoro uréwapɨyarɨgɨ́ápɨ uréwapɨyíwɨnɨgɨnɨrɨ nɨrowárénapɨŋɨ́manɨ. \s1 “Eŋɨ́ eánɨrɨ nɨjɨ́á seáyɨ e imónɨrɨ Gorɨxo eŋɨ́pɨ Kiraiso sɨwá neaiŋɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 18 Xwɨyɨ́á Jisaso yoxáɨ́pámɨ nene nánɨ neapeiŋɨ́pɨ nánɨ ámá nanɨ́nanɨro yarɨgɨ́áyɨ́ re rarɨŋagɨ́a aí, “Xwɨyɨ́á apɨ majɨ́á nikárɨnɨro rarɨgɨ́ápɨrɨnɨ.” rarɨŋagɨ́a aí nene Gorɨxo yeáyɨ́ neayimɨxemeaarɨŋene re yaiwiŋwɨnɨ, “Jisaso íkɨ́á yoxáɨ́pámɨ peŋɨ́pimɨ dánɨ Gorɨxo eŋɨ́ eánɨŋɨ́ xegɨ́ imónɨŋɨ́pɨ sɨwá neaiŋɨ́rɨ́anɨ?” yaiwiŋwɨnɨ. \v 19 Nionɨ rarɨŋápimɨ Bɨkwɨ́yo re nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ sopɨŋɨ́ nɨwarɨnɨ, “Gorɨxonɨ ámá ‘Dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ moarɨŋwaénerɨnɨ.’ yaiwinarɨgɨ́áyo mɨrɨrakɨ́ wimɨ́árɨnɨ. ‘Dɨŋɨ́ imegɨ́ yegɨ́ moŋwaénerɨnɨ.’ yaiwinarɨgɨ́áyo dɨŋɨ́ mɨxɨxeyaíkɨ́ wimɨ́árɨnɨ.” E nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ nionɨ rarɨŋápimɨ sopɨŋɨ́ nɨwarɨnɨ. \v 20 Ayɨnánɨ Gorɨxo e winɨ́á eŋagɨ nánɨ ámá ríná dáŋɨ́ imónɨgɨ́á “Dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ moarɨŋwaénerɨnɨ.” yaiwinarɨgɨ́áyɨ́ arɨrerɨnɨ? Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áyɨ́ enɨ arɨrerɨnɨ? “Xwɨyɨ́á xɨmɨxɨmɨ́ ninɨrɨ mɨrarɨŋwaénerɨ́anɨ?” yaiwinarɨgɨ́áyɨ́ enɨ arɨrerɨnɨ? Ámá Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́roarɨgɨ́áyɨ́ “Dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ nɨmorane rarɨŋwaénerɨnɨ.” rarɨgɨ́ápɨ nánɨ o rɨxa re oyaiwípoyɨnɨrɨ mɨneaíwapɨyipa eŋɨ́ranɨ, “Nepa dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ nɨmoro rarɨgɨ́ápɨmanɨ. Majɨ́á nikárɨnɨro rarɨgɨ́ápɨrɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ mɨneaíwapɨyipa eŋɨ́ranɨ? \v 21 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. Gorɨxo xewanɨŋo dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ nɨmorɨ́ná ámá xɨ́omɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́ró “Dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ nene negɨ́ moarɨŋwápimɨ nɨxɨ́dɨranéná ananɨ xɨ́oyá ámaéne imónɨpaxɨ́rɨnɨ.” yaiwiarɨgɨ́áyɨ́ apɨ xe oimónɨ́poyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨ́ xwɨyɨ́á none wáɨ́ rarɨŋwápimɨ —Apɨ “Majɨ́á ikárɨnɨŋɨ́pɨrɨnɨ.” rarɨgɨ́ápɨrɨnɨ. Apimɨ dánɨnɨ ámá nepa dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́áyo Gorɨxo “Yeáyɨ́ uyimɨxemeáɨmɨgɨnɨ.” wimónɨŋɨ́rɨnɨ. \v 22 Gɨ́ Judayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ neparɨ́anɨrɨ ipɨmónanɨ nánɨ emɨmɨ́ bɨ oneaíwapɨyípoyɨnɨrɨ wimónarɨŋɨ́rɨnɨ. Émáyɨ́ xwɨyɨ́á apɨ neparɨ́anɨrɨ ipɨmónanɨ nánɨ nɨjɨ́á seáyɨ e imónɨŋɨ́ bɨ onearéwapɨyípoyɨnɨrɨ wimónarɨŋɨ́rɨnɨ. \v 23 E e wimónɨ́agɨ aiwɨ none wáɨ́ nurɨmeranéná xwɨyɨ́á rɨpɨ wáɨ́ urarɨŋwárɨnɨ, “Ámá Gorɨxo yeáyɨ́ uyimɨxemeáwɨnɨgɨnɨrɨ nánɨ urowárénapɨŋomɨ yoxáɨ́pámɨ yekwɨroárɨgɨ́awixɨnɨ.” urarɨŋwárɨnɨ. E urarɨ́ná émáyɨ́ “Xwɨyɨ́á majɨ́á inɨŋɨ́pɨ rɨ́a rarɨŋoɨ?” yaiwiarɨgɨ́árɨnɨ. Gɨ́ Judayɨ́ “Sɨ́mirɨrɨ́ neaiarɨŋɨ́pɨ rɨ́a rarɨŋoɨ?” yaiwiarɨgɨ́árɨnɨ. \v 24 E nerɨ aí xɨ́oyá imónanɨ́wá nánɨ wéyo ɨ́á neaumɨrɨŋene Judayeneranɨ, Gɨrikɨyeneranɨ, xwɨyɨ́á apɨ arɨ́á nɨwiranéná re yaiwiarɨŋwárɨnɨ, “Kiraiso nɨperɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨŋɨ́pimɨ dánɨ Gorɨxoyá eŋɨ́ sɨxɨ́ eánɨŋɨ́ tɨ́nɨ dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ o moŋɨ́pɨ tɨ́nɨ sɨwá neaiŋɨ́rɨ́anɨ?” yaiwiarɨŋwárɨnɨ. \v 25 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Ámá dɨŋɨ́ re yaiwiarɨgɨ́ápɨ, “Gorɨxo majɨ́á nikárɨnɨrɨ yarɨnɨ.” yaiwiarɨgɨ́ápɨ, apɨ aí pí pí nɨjɨ́á ámá imónɨgɨ́áyo wiárɨ́ nɨmúrorɨ seáyɨ e wimónɨnɨ. “Gorɨxo eŋɨ́ samɨŋɨ́ nɨwerɨ yarɨnɨ.” yaiwiarɨgɨ́ápɨ, apɨ enɨ aí pí pí eŋɨ́ eánɨŋɨ́ ámá imónɨgɨ́áyo wiárɨ́ nɨmúrorɨ seáyɨ e wimónɨnɨ. \p \v 26 Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, Gorɨxo gɨ́ ámá oimónɨ́poyɨnɨrɨ wéyo ɨ́á seaumɨráná íná seyɨ́né imónɨgɨ́ápɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨmoróná “Poro ayɨ́ apɨ nánɨ rɨ́a neararɨnɨ?” yaiwipaxɨ́rɨnɨ. Nionɨyáyɨ́ oimónɨ́poyɨnɨrɨ wéyo ɨ́á nɨseaumɨrɨrɨ́ná segɨ́yɨ́ obaxɨ́ wí nɨjɨ́á ámá wigɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ imónarɨgɨ́ápɨ xwé bɨ imónɨŋáná wéyo ɨ́á seaumɨrɨŋɨ́ranɨ? Segɨ́yɨ́ obaxɨ́ wí xwérɨxayɨ́né imónɨŋáná wéyo ɨ́á seaumɨrɨŋɨ́ranɨ? Segɨ́yɨ́ obaxɨ́ wí eŋɨ́ rɨŋɨ́ nimónɨro ámáyo umeŋweaŋáná wéyo ɨ́á seaumɨrɨŋɨ́ranɨ? Oweoɨ. \v 27 O ámáyo yeáyɨ́ uyimɨxemeámɨ́ánɨrɨ nánɨ nerɨ́ná ámá “Negɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ moŋwaénerɨnɨ.” yaiwinarɨgɨ́áyo ayá wimómɨ́ánɨrɨ nánɨ “‘Majɨ́á ikárɨnɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨrɨnɨ.’ rarɨgɨ́ápimɨ oxɨ́dɨmɨnɨ.” nɨyaiwirɨ eŋɨ́rɨnɨ. Ámá “Eŋɨ́ sɨxɨ́ eánɨŋwaénerɨnɨ.” yaiwinarɨgɨ́áyo ayá wimómɨ́ánɨrɨ nánɨ “‘Eŋɨ́ meánɨŋɨ́pɨrɨnɨ.’ rarɨgɨ́ápimɨ oxɨ́dɨmɨnɨ.” nɨyaiwirɨ eŋɨ́rɨnɨ. \v 28 Ámá xɨ́omɨ mɨxɨ́darɨgɨ́áyɨ́ “Apɨ seáyɨ e imónɨŋɨ́pɨrɨ́anɨ?” yaiwiarɨgɨ́ápɨ anɨpá imɨxɨmɨ́ánɨrɨ nánɨ “Amɨpí ayɨ́ peayɨ́ nɨwianɨro ‘Sɨpírɨnɨ.’ rarɨgɨ́ápimɨranɨ, ‘Mipɨmónɨŋɨ́rɨnɨ.’ rarɨgɨ́ápimɨranɨ, sa apimɨ oxɨ́dɨmɨnɨ.” nɨyaiwirɨ eŋɨ́rɨnɨ. \v 29 Ámá wo aí Gorɨxoyá sɨŋwɨ́ tɨ́ŋɨ́ e dánɨ mɨxɨ́ meakɨ́nɨnɨpaxɨ́ mimónɨpa éwɨnɨgɨnɨrɨ apɨ apɨ nɨyaiwirɨ eŋɨ́rɨnɨ. \v 30 E nerɨ aí xewanɨŋo neaiiŋɨ́pimɨ dánɨ Kiraisɨ Jisaso tɨ́nɨ nawínɨ ikárɨnɨŋwaénerɨnɨ. Omɨ dánɨ Gorɨxo dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ xɨ́o moarɨŋɨ́pɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ neamímorɨ xɨ́oyá sɨŋwɨ́yo dánɨ ámá wé rónɨŋwaéne neaimɨxɨrɨ ámá nionɨyá sɨyikwɨ́ mínɨŋɨ́ imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ wimónɨŋɨ́pɨ neaimɨxɨrɨ negɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨŋwápimɨ dánɨ gwɨ́nɨŋɨ́ nearoayírorɨ eŋɨ́rɨnɨ. \v 31 Gorɨxo Kiraisomɨ dánɨ apɨ apɨ neaiiŋɨ́ eŋagɨ nánɨ Bɨkwɨ́yo re nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ, “Ámá mɨxɨ́ nɨmeakɨ́nɨróná ámá wí nánɨ mɨxɨ́ mɨmeakɨ́nɨ́ Ámɨnáo nánɨ mɨxɨ́ meakɨ́nɨ́poyɨ.” nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ xɨxenɨ xɨ́dɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \c 2 \s1 “Nɨseaímearɨ́ná Jisaso nánɨnɨ searéwapɨyiŋárɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, nionɨ iwamɨ́ó nɨseaímearɨ xwɨyɨ́á Gorɨxoyá ínɨmɨ imónɨŋɨ́pɨ wáɨ́ nɨsearɨrɨ́ná “Poro nɨjɨ́á seáyɨ e imónɨŋorɨ́anɨ?” oniaiwípoyɨnɨrɨ xwɨyɨ́á xwé imónɨŋɨ́ rarɨgɨ́ápɨ tɨ́nɨ searɨrɨ ámaéne negɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ moarɨŋwápɨ tɨ́nɨ searɨrɨ mé \v 2 dɨŋɨ́ rɨpɨnɨ moŋárɨnɨ, “Ámɨ bɨ gɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ gɨ́wɨ́ nímɨxɨrɨ murɨpa oemɨnɨ. Sa Jisasɨ Kiraisomɨ íkɨ́á yoxáɨ́pámɨ yekwɨroárɨgɨ́ápɨ nánɨnɨ ouréwapɨyimɨnɨ.” nɨmorɨ apɨnɨ seaíwapɨyiŋárɨnɨ. \v 3 Nionɨ seyɨ́né tɨ́nɨ nɨŋwearɨ́ná eŋɨ́ samɨŋɨ́ nɨnɨwerɨ ŋweaŋárɨnɨ. Wáyɨ́ erɨ óɨ́ erɨ nerɨ ŋweaŋárɨnɨ. \v 4 Nɨsearéwapɨyirɨ́náranɨ, wáɨ́ nɨsearɨrɨ́náranɨ, xwɨyɨ́á ámá “Apɨ seáyɨ e imónɨŋɨ́pɨrɨ́anɨ?” yaiwiarɨgɨ́ápɨ bɨ tɨ́nɨ nɨkumɨxɨrɨŋɨ́pimɨ dánɨ dɨŋɨ́ oseakɨnɨmɨxɨmɨnɨrɨ nerɨ mɨsearɨ́ emɨmɨ́ eŋɨ́ eánɨŋɨ́ Gorɨxoyá kwíyɨ́pimɨ dánɨ nɨseaíwapɨyirɨ́ná searéwapɨyiŋárɨnɨ. \v 5 E eŋápɨ, ayɨ́ rɨpɨ nánɨ eŋárɨnɨ. Seyɨ́né Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roróná ámaéne “Dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ moarɨŋwɨnɨ.” yaiwinarɨŋwápimɨ mɨwɨkwɨ́ró Gorɨxoyá eŋɨ́ eánɨŋɨ́pimɨ dɨŋɨ́ owɨkwɨ́rópoyɨnɨrɨ e nerɨ seaíwapɨyiŋárɨnɨ. \s1 “Nɨjɨ́á Gorɨxoyápɨ xegɨ́ kwíyɨ́pimɨ dánɨnɨ imónɨpaxɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 6 E nɨsearɨrɨ aí none ámá Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́á yóɨ́ imónɨgɨ́áyo nɨjɨ́á dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ mónɨŋɨ́pimɨ dánɨ imónɨŋɨ́ bɨ urarɨŋwárɨnɨ. Nɨjɨ́á apɨ ámá ríná dáŋɨ́ imónɨgɨ́ápimɨ dánɨmanɨ. Nɨjɨ́á apɨ enɨ ámá ríná dáŋɨ́ seáyɨ e nimónɨro meŋweagɨ́áyɨ́ —Ayɨ́ anɨ́nanɨro yarɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ. Ayɨ́yá imónɨgɨ́ápimɨ dánɨmanɨ. \v 7 Nɨjɨ́á dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ mónɨŋɨ́pimɨ dánɨ imónɨŋɨ́ nionɨ seararɨŋápɨ, ayɨ́ Gorɨxoyá yumɨ́í imónɨŋɨ́pɨrɨnɨ. Apɨ ínɨmɨ imónɨŋagɨ nánɨ ámá “Gorɨxo enɨ́ápɨ nánɨ nɨjɨ́á oimónaneyɨ.” nɨwimónɨro aiwɨ wiwanɨŋɨ́yɨ́ dɨŋɨ́ mopaxɨ́ mimónɨnɨ. Apɨ Gorɨxo aŋɨ́na tɨ́nɨ xwɨ́árí tɨ́nɨ sɨnɨ mimɨxɨpa eŋe dánɨ yumɨ́í dɨŋɨ́ eŋwɨpeárɨŋɨ́pɨrɨnɨ. Nene xɨ́o tɨ́nɨ aŋɨ́namɨ ŋweanɨ́wá nánɨ eŋwɨpeaárɨŋɨ́pɨrɨnɨ. \v 8 Ámá ríná dáŋɨ́ seáyɨ e nimónɨrɨ meŋweagɨ́áyɨ́ wí Gorɨxo yumɨ́í dɨŋɨ́ eŋwɨpeárɨŋɨ́pɨ nánɨ nɨjɨ́á mimónɨgɨ́árɨnɨ. Ayɨ́ nɨjɨ́á nimónɨro sɨŋwɨrɨyɨ́, Ámɨná eŋɨ́ eánɨŋɨ́ nene yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ Gorɨxo imónɨŋɨ́pɨ neaíwapɨyiŋomɨ wí íkɨ́áyo yekwɨroáranɨro egɨ́ámanɨ. \v 9 None rarɨŋwápɨ nánɨ Bɨkwɨ́yo dánɨ xɨxenɨ re nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ, “Amɨpí Gorɨxo ámá xɨ́omɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ uyarɨgɨ́áyo wipɨmoáriŋɨ́pɨ, ayɨ́ ámá wí sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨpa ero arɨ́á mɨwipa ero ‘Neaipɨmoáriŋɨ́pɨ, ayɨ́ apɨrɨ́anɨ?’ nɨyaiwirɨ dɨŋɨ́ mɨmopa ero yarɨgɨ́ápɨrɨnɨ.” E nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ none seararɨŋwápɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ imónɨnɨ. \v 10 Gorɨxo nene nánɨ neaipɨmoáriŋɨ́pɨ ámá wigɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ dɨŋɨ́ mɨmopaxɨ́ imónɨŋagɨ aiwɨ Gorɨxo xegɨ́ kwíyɨ́pimɨ dánɨ rɨxa wɨ́á nearókiamoŋɨ́rɨnɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Xegɨ́ kwíyɨ́pɨ nemerɨ amɨpí nɨ́nɨ nánɨ nɨjɨ́á imónɨnɨ. Amɨpí Gorɨxo yumɨ́í eŋwɨpeárɨŋɨ́pɨ nánɨ aí nɨjɨ́á imónɨnɨ. \v 11 Ámá go ámá wo yumɨ́í dɨŋɨ́ moarɨŋɨ́pɨ nánɨ nɨjɨ́á imónɨnɨ? Oweoɨ, ámá o yumɨ́í dɨŋɨ́ moarɨŋɨ́pɨ xewanɨŋoyá dɨŋɨ́pɨnɨ apɨ nánɨ nɨjɨ́á imónɨnɨ. Kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ enɨ axɨ́pɨ imónɨnɨ. Ámá wo aí dɨŋɨ́ Gorɨxo moarɨŋɨ́pɨ nánɨ nɨjɨ́á mimónɨpaxɨ́ nerɨ aí xegɨ́ kwíyɨ́pɨnɨ nɨjɨ́á imónɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ Gorɨxo yumɨ́í neaipɨmoáriŋɨ́pɨ nánɨ ananɨ wɨ́á nearókiamopaxɨ́rɨnɨ. \v 12 Gorɨxo wá nɨneawianɨrɨ e e epaxɨ́ imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ sɨwiá sɨxɨ́ neamímoŋɨ́ nɨpɨnɨ nánɨ nɨjɨ́á imónanɨ́wá nánɨ o kwíyɨ́ ámá xwɨ́á tɨ́yo xɨ́omɨ mɨxɨ́darɨgɨ́áyɨ́yá imónɨŋɨ́pɨ sɨxɨ́ mɨneamímó xɨ́o tɨ́ŋɨ́ e dáŋɨ́pɨ sɨxɨ́ neamímoŋɨ́rɨnɨ. \v 13 Ayɨnánɨ none Gorɨxo wá nɨneawianɨrɨ sɨwiá sɨxɨ́ neamímoŋɨ́pɨ nánɨ nɨsearéwapɨyirɨ́ná xwɨyɨ́á áxwɨ́najeneyá dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ nɨmorane réwapɨ́narɨŋwápimɨ dánɨ mɨsearéwapɨyí xwɨyɨ́á Gorɨxoyá kwíyɨ́pɨ nearéwapɨyíɨ́yo dánɨ searéwapɨyarɨŋwárɨnɨ. Ámá Gorɨxoyá kwíyɨ́pɨ tɨ́gɨ́áyo kwíyɨ́pɨ nearéwapɨyíɨ́pɨ píránɨŋɨ́ ureŋwɨpearɨŋwárɨnɨ. \v 14 E nerɨ aí ámá kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ mayɨ́ imónɨgɨ́áyo o wá nɨneawianɨrɨ e e epaxɨ́ imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ xegɨ́ kwíyɨ́pimɨ dánɨ sɨxɨ́ neamímoŋɨ́pɨ nánɨ nurɨrɨ́náyɨ́ wí mímɨnɨpaxɨ́manɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Ámá ayɨ́ ámá wí Gorɨxoyá kwíyɨ́pimɨ dánɨ yarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨróná kwíyɨ́pimɨ dánɨnɨ mí ómɨxɨpaxɨ́ imónɨŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ píránɨŋɨ́ neyíroro “Gorɨxoyá kwíyɨ́pimɨ dánɨ rɨ́a yarɨŋoɨ?” yaiwipaxɨ́ mimónɨŋoɨ. Ayɨnánɨ apɨ e mɨyaiwí majɨ́á neróná “Ámá ayɨ́ majɨ́á nikárɨnɨro rɨ́a yarɨŋoɨ?” yaiwiarɨgɨ́árɨnɨ. \v 15 E nerɨ aí ámá Gorɨxoyá kwíyɨ́ tɨ́gɨ́áyɨ́ amɨpí bɨ nánɨ dɨŋɨ́ neyíroro “Ayɨ́ mɨ́kɨ́ apimɨ dánɨ rɨ́a imónɨnɨ? Apimɨ dánɨ rɨ́a imónɨnɨ?” yaiwipaxɨ́rɨnɨ. Kwíyɨ́pɨ tɨ́gɨ́áyɨ́ e yaiwipaxɨ́ aiwɨ mayɨ́yɨ́ enɨ kwíyɨ́pɨ tɨ́gɨ́áyɨ́ imónɨgɨ́ápɨ nánɨ wí dɨŋɨ́ eyíropaxɨ́ menɨnɨ. \v 16 Nionɨ seararɨŋápɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ Bɨkwɨ́yo re nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ, “Ámá gɨyɨ́ Ámɨnáo dɨŋɨ́ moarɨŋɨ́pɨ nánɨ nɨjɨ́á imónɨŋoɨ? Oweoɨ. Gɨyɨ́ omɨ uréwapɨyipaxɨ́ imónɨŋoɨ?” E nɨrɨnɨrɨ eánɨŋagɨ aiwɨ nene oyá kwíyɨ́pɨ tɨ́ŋwaéne dɨŋɨ́ Kiraiso moarɨŋɨ́pɨ axɨ́pɨ moarɨŋwaénerɨnɨ. \c 3 \s1 “Searéwapɨyarɨŋwáone sa Gorɨxomɨ xɨnáíwanénɨŋɨ́ imónɨŋwáonerɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, nionɨ e nɨsearɨrɨ aí xámɨ seyɨ́né tɨ́nɨ nɨŋwearɨ nɨsearéwapɨyirɨ́ná ámá kwíyɨ́pɨ tɨ́gɨ́á wíyónɨŋɨ́ searéwapɨyipaxɨ́ mimónɨgɨ́árɨnɨ. Ámá kwíyɨ́pɨ mayɨ́ imónɨgɨ́á Gorɨxomɨ mɨxɨ́darɨgɨ́áyo uréwapɨyarɨŋwápa axɨ́pɨ searéwapɨyiŋárɨnɨ. Ámá Kiraisomɨ iwamɨ́ó nɨxɨ́dɨrɨ́ná o tɨ́nɨ rɨxa ikárɨnɨgɨ́áyɨ́né aiwɨ sɨnɨ pɨ́opia yapɨ imónɨŋáná searéwapɨyiŋárɨnɨ. \v 2-3 Seyɨ́né niaíwɨ́ pɨ́opia aiwá mɨnɨpaxɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋagɨ́a nánɨ xwɨyɨ́á ínɨmɨ imónɨŋɨ́pɨ nɨsearéwapɨyirɨ́ná aiwá mɨseaiapɨ́ amɨŋɨ́nɨŋɨ́ seaiapɨŋárɨnɨ. Agwɨ ríná aí seyɨ́né kwíyɨ́pɨ oseaíwapɨyimɨnɨrɨ yarɨŋɨ́pimɨ mɨxɨ́dɨ́ segɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ ɨ́eapá seainarɨŋɨ́pimɨ nɨxɨ́dɨro sɨnɨ aiwá nɨpaxɨ́nɨŋɨ́ mimónɨŋoɨ. Seyɨ́né segɨ́ wínɨyo sɨnɨ sɨpí dɨŋɨ́ wiaiwiro sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ inɨro nerónáyɨ́, “Ɨ́eapá neainarɨŋɨ́pimɨ xɨ́dɨrane sɨpí ámá Gorɨxomɨ mɨxɨ́darɨgɨ́áyɨ́ yarɨgɨ́ápa erane mepa yarɨŋwɨnɨ.” rɨseaimónarɨnɨ? \v 4 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ e seararɨŋɨnɨ. Seyɨ́né yaŋɨ́ nepayónɨro wiyɨ́né “Nene Poromɨnɨ xɨ́darɨŋwaénerɨnɨ.” rɨro ámɨ wiyɨ́né “Aporosomɨnɨ xɨ́darɨŋwaénerɨnɨ.” rɨro nerónáyɨ́, re rɨseaimónarɨnɨ, “Ámá Gorɨxomɨ mɨxɨ́darɨgɨ́áyɨ́ yapɨ mepa yarɨŋwɨnɨ.” rɨseaimónarɨnɨ? \v 5 Seyɨ́né píránɨŋɨ́ dɨŋɨ́ yaikirópoyɨ. Aporoso pí rɨ́a imónɨnɨ? Poronɨ pí rɨ́a imónɨŋɨnɨ? Sa Ámɨnáoyá xɨnáípawínɨŋɨ́ nimónɨrai yawawi xɨxegɨ́nɨ pí pí éisixɨnɨrɨ ɨ́á yeaumɨráná yarɨgwɨ́íwawirɨnɨ. Yawawi apɨnɨ yarɨgwɨ́ípimɨ dánɨ seyɨ́né Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rogɨ́árɨnɨ. \v 6 Nionɨ iwamɨ́ó wáɨ́ nɨsearɨrɨ́ná aiwá ɨwɨ́ánɨŋɨ́ seaurɨŋárɨnɨ. Aporoso rɨ́wɨ́yo nɨsearéwapɨyirɨ́ná aiwá apɨ yeáyɨ́ enɨgɨnɨrɨ iniɨgɨ́nɨŋɨ́ seapɨseameŋɨ́rɨnɨ. Yawawi e egwɨ́íwawi aiwɨ seyɨ́né Gorɨxoyá dɨŋɨ́yo dánɨnɨ aiwá ná nerápɨrɨ́nɨŋɨ́ yapɨgɨ́árɨnɨ. \v 7 Ayɨnánɨ gɨ́mɨnɨ go aiwá ɨwɨ́á urɨŋɨ́ranɨ, gɨ́mɨnɨ go iniɨgɨ́ pɨseaŋɨ́ranɨ, ayɨ́ ananɨrɨnɨ. Sa Gorɨxoyá dɨŋɨ́yo dánɨ aiwá ná yaparɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ xɨ́o nánɨnɨ “Seáyɨ e imónɨŋo, ayɨ́ orɨ́anɨ?” yaiwipaxɨ́rɨnɨ. \v 8 Aiwá ɨwɨ́á urɨŋo tɨ́nɨ iniɨgɨ́ pɨseaŋo tɨ́nɨ awaú wɨ́o wɨ́omɨ seáyɨ e mɨwimónɨnɨ. Nɨwaúnɨ xɨxenɨ axɨ́pɨ imónɨŋiɨ. Sɨ́á Gorɨxo ámáyo yayɨ́ wimonɨ́áyimɨ awaúmɨ yayɨ́ nɨwimorɨ́ná wɨ́o xegɨ́ eŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ wiirɨ wɨ́o xegɨ́ eŋɨ́pɨ tɨ́nɨ enɨ xɨxenɨ wiirɨ enɨ́árɨnɨ. \v 9 Yawawi Gorɨxomɨ xɨnáípawínɨŋɨ́ nimónɨrai e éisixɨnɨrɨ wimónarɨŋɨ́pɨ yanɨrai nánɨ gwɨ́ nawínɨ mónɨgwɨ́íwawi eŋáná seyɨ́né oyá aiwá omɨŋɨ́yɨ́nénɨŋɨ́ imónɨŋagɨ́a nánɨ rarɨŋɨnɨ. \s1 Uréwapɨyarɨgɨ́áyɨ́ nánɨ aŋɨ́ mɨrarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ rɨ́ramɨŋɨyɨ́ eŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p Seyɨ́né Gorɨxoyá xegɨ́ aŋiwánɨŋɨ́ enɨ imónɨŋoɨ. \v 10 Nionɨ Gorɨxo wá nɨnɨwianɨrɨ e nimónɨrɨ éwɨnɨgɨnɨrɨ sɨxɨ́ nɨmímoŋɨ́pimɨ dánɨ ámá sɨ́ŋá aŋɨ́ mɨranɨro nánɨ dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ moarɨgɨ́ápánɨŋɨ́ nerɨ́ná píránɨŋɨ́ nɨsearéwapɨyirɨ sɨ́ŋá xámɨ tɨwayɨroŋanigɨnɨ. Sɨ́ŋá xámɨ nɨtɨwayɨrómáná eŋáná ámá ámɨ xamɨŋɨ́ wo e dánɨ nɨmɨra peyarɨnɨ. E nerɨ aí seyɨ́né sɨ́ŋá xámɨ tɨwayɨrónɨŋomɨ dánɨ omɨraneyɨnɨróná úrapí mé woxɨnɨ woxɨnɨ xɨxegɨ́nɨ píránɨŋɨ́ dɨŋɨ́ nɨmorɨ mɨrɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 11 Seyɨ́né nɨjɨ́á re imónɨŋoɨ. Sɨ́ŋá iwamɨ́ó tɨwayɨrónɨŋo, ayɨ́ Jisasɨ Kiraisorɨnɨ. Sɨ́ŋá ámɨ sɨŋɨ́ wo tɨwayɨrónɨpaxɨ́ mimónɨnɨ. Omɨ dánɨnɨ seáyɨ e nɨmɨra peyipaxɨ́rɨnɨ. \v 12 Omɨ dánɨ aŋɨ́ nɨmɨra nɨpeyirɨ́ná ámá wí sɨ́ŋá gorɨ́ tɨ́nɨranɨ, sɨ́ŋá sirɨpá tɨ́nɨranɨ, sɨ́ŋá ayá tɨ́ŋɨ́ imónɨŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨranɨ, mɨrɨro wínɨyɨ́ íkɨ́á tɨ́nɨranɨ, ówɨ́ tɨ́nɨranɨ, ará sɨyikɨ́ tɨ́nɨranɨ, mɨrɨro yarɨŋoɨ. \v 13 Ámá xɨxegɨ́nɨ nɨmɨra ugɨ́ápɨ sɨ́á Kiraiso weapɨnɨ́áyimɨ ámá nɨnenenɨ sɨŋwɨ́ wɨnanɨ nánɨ sɨŋánɨ imónɨnɨ́árɨnɨ. Sɨŋánɨ imónáná re yaiwianɨ́wárɨnɨ, “Aŋɨ́ nɨmɨrɨróná ayɨ́ tɨ́nɨ mɨrɨgɨ́árɨ́anɨ?” yaiwianɨ́wárɨnɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Sɨ́á ayimɨ rɨ́á nɨnɨ́ɨ́pimɨ dánɨ sɨŋwɨ́ wɨnaxɨ́danɨ́wárɨnɨ. Xɨxegɨ́nɨ mɨrɨgɨ́ápɨ wíyɨ́yá rɨ́á náná “Ayɨ́ Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro aí rɨ́á nɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́ tɨ́nɨ́nɨŋɨ́ mɨrɨgɨ́árɨ́anɨ?” yaiwirane wíyɨ́yá rɨ́á nɨmɨnɨrɨ éɨ́ aí sɨnɨ mɨrɨnɨŋagɨ nɨwɨnɨranénáyɨ́, “Ayɨ́ Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roróná píránɨŋɨ́ nɨxɨ́dɨro rɨ́á mɨnɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ́nɨŋɨ́ mɨrɨgɨ́árɨ́anɨ?” yaiwirane yanɨ́wárɨnɨ. \v 14 Aŋɨ́ ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ sɨ́ŋá xámɨ tɨwayɨrónɨŋomɨ seáyɨ e nɨmɨra peyigɨ́ápɨ rɨ́á mɨnɨ́ sɨnɨ mɨrɨnɨŋánáyɨ́, ámá ayo Gorɨxo yayɨ́ wimonɨ́árɨnɨ. \v 15 Aŋɨ́ ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ nɨmɨra peyigɨ́ápɨ rɨ́á nowáránáyɨ́, “Aŋɨ́ riwá mɨrarɨŋɨnɨ.” yaiwigɨ́ápɨ anɨpá imónɨ́ɨ́ eŋagɨ aiwɨ Gorɨxo yeáyɨ́ nuyimɨxemearɨ́ná aŋɨ́ xiáwɨ́yo rɨ́á nɨmɨnɨrɨ yarɨ́ná rɨ́áyo dánɨ́nɨŋɨ́ umɨxeanɨ́árɨnɨ. \s1 “Seyɨ́né Gorɨxoyá aŋɨ́ wiwánɨŋɨ́ imónɨŋoɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 16 Aŋɨ́ Gorɨxo tɨ́nɨ awí eánarɨgɨ́iwánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́né imónɨŋɨ́pɨ nánɨ seyɨ́né sɨnɨ majɨ́á rimónɨŋoɨ? Oyá kwíyɨ́pɨ seyɨ́né aŋiwánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pimɨ ínɨmɨ seaŋweaŋɨ́pɨ nánɨ enɨ sɨnɨ majɨ́á rimónɨŋoɨ? \v 17 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ aŋɨ́ Gorɨxo tɨ́nɨ awí eánarɨgɨ́iwámɨ xwɨrɨ́á seaikɨxéánáyɨ́, iwá nionɨyáiwánɨ imónɨ́wɨnɨgɨnɨrɨ imɨxɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ xɨ́omɨ enɨ xwɨrɨ́á wikɨxenɨ́árɨnɨ. Seyɨ́né nɨyɨ́nénɨ, ayɨ́ aŋɨ́ iwánɨŋɨ́ imónɨŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. \s1 “Segɨ́yɨ́ wone mɨneamɨ́eyoapanɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 18 Ámá woxɨ “Niɨwanɨŋonɨ dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ moŋáonɨrɨnɨ.” nɨyaiwinɨrɨ yapɨ́ méwapɨ́nɨpanɨ. Segɨ́yɨ́ wo “Nionɨ ámá ríná dáŋɨ́yɨ́yá sɨŋwɨ́yo dánɨ dɨŋɨ́ píránɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ moŋáonɨrɨnɨ.” nɨyaiwinɨrɨ́náyɨ́, nepa Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ moŋo imónɨnɨ́a nánɨ dɨŋɨ́ apɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmáná wigɨ́ sɨŋwɨ́yo dánɨ majɨ́á ikárɨnarɨŋɨ́ wo imónɨ́wɨnɨgɨnɨ. \v 19 Ámá Gorɨxomɨ mɨxɨ́darɨgɨ́áyɨ́ “Nene dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ moarɨŋwárɨnɨ.” yaiwinarɨgɨ́ápɨ, ayɨ́ Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ majɨmajɨ́á nikárɨnɨro yarɨgɨ́ápɨ eŋagɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Bɨkwɨ́yo dánɨ nionɨ seararɨŋápɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ rɨpɨ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ, “Ámá ‘Dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ moarɨŋwárɨnɨ.’ yaiwinarɨgɨ́ápimɨ dánɨ sɨpogwɨ́ wioárɨnɨ́áyo opɨkínɨ́poyɨnɨrɨ yarɨŋo, ayɨ́ Gorɨxorɨnɨ.” nɨrɨnɨrɨ eánɨŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. \v 20 Ámɨ wí e enɨ bɨ rɨpɨ nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ, “Ámɨná Gorɨxo nɨjɨ́árɨnɨ. Ámá ‘Dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ moŋwaénerɨnɨ.’ yaiwinarɨgɨ́áyɨ́ wigɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ eŋwɨpearɨgɨ́ápɨ surɨ́má imónɨnɨ.” nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ. \v 21 Ayɨnánɨ negɨ́ nearéwapɨyarɨgɨ́áyɨ́ womɨ seáyɨ e numɨ́eyoarane “Omɨnɨ xɨ́darɨŋwaénerɨnɨ.” mɨrɨpa oyaneyɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Amɨpí nɨ́nɨ ayɨ́ seyɨ́né arɨrá seainɨ́a nánɨrɨnɨ. \v 22 Poronɨranɨ, Aporosoranɨ, Pitaoranɨ, xwɨ́á rɨríranɨ, seyɨ́né sɨnɨ sɨŋɨ́ nɨŋwearɨ́náranɨ, nɨperɨ́náranɨ, amɨpí agwɨ ríná imónɨŋɨ́yɨ́ranɨ, rɨ́wɨ́yo imónɨnɨ́áyɨ́ranɨ, nɨ́nɨyɨ́ ayɨ́ seyɨ́néyá imónɨnɨ. \v 23 Seyɨ́né enɨ Kiraisoyá imónɨŋoɨ. O enɨ Gorɨxoyá imónɨŋo eŋagɨ nánɨ “Negɨ́ nearéwapɨyarɨgɨ́áyɨ́ womɨ seáyɨ e mimɨxɨpa oyaneyɨ.” seararɨŋɨnɨ. \c 4 \s1 “Gorɨxo ámá xɨ́oyá imónɨgɨ́áyo yarɨgɨ́ápɨ nánɨ pirɨró umenɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Seyɨ́né wáɨ́ rɨmearɨŋwáone nánɨ dɨŋɨ́ nɨmoróná rɨpɨnɨ móɨ́rɨxɨnɨ, “Awa Kiraiso apɨ éɨ́rɨxɨnɨrɨ wimónarɨŋɨ́pɨ epɨ́rɨ nánɨ xegɨ́ xɨnáíwánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áwarɨ́anɨ? Xwɨyɨ́á oyá yumɨ́í rɨnɨŋɨ́pɨ áwaŋɨ́ wurɨyipɨ́rɨ nánɨ xegɨ́ bosɨwowánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áwarɨ́anɨ?” yaiwíɨ́rɨxɨnɨ. \v 2 “Bosɨwɨ́ nimónɨro yarɨgɨ́áyɨ́ wigɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ amɨpí ayá wí nerɨ́náyɨ́, ayɨ́ apánɨ yarɨŋoɨ.” yaiwiarɨŋwámanɨ. “Sa ná bɨnɨ boso urarɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ dɨŋɨ́ uŋwɨrárɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ nerɨ́náyɨ́, ayɨ́ apánɨ yarɨŋoɨ.” yaiwiarɨŋwárɨnɨ. \v 3 Ámá opisɨ́ aŋɨ́yo dánɨ xwɨrɨxɨ́ mearɨgɨ́á wíranɨ, seyɨ́néranɨ, segɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ nionɨ gɨ́ yarɨŋápɨ nánɨ pirɨró nɨnɨmerɨ́náyɨ́, ayá sɨ́wɨ́ bɨ mɨnɨró “Apɨ, ayɨ́ ananɨrɨnɨ.” yaiwimɨ́ɨnɨ. Niɨwanɨŋonɨ aí gɨ́ yarɨŋápɨ nánɨ pirɨró nɨmenɨrɨ “E éápɨ naŋɨ́rɨ́anɨ? E éápɨ sɨpírɨ́anɨ?” yaiwinarɨŋámanɨ. \v 4 Nionɨ dɨŋɨ́ peá nunɨrɨ “Ɨ́wɨ́ bɨ méáonɨrɨnɨ.” nɨyaiwinɨrɨ aiwɨ “Xwɨyɨ́á mayonɨ imónɨŋɨnɨ.” wí rɨpaxɨ́ menɨnɨ. Nionɨ yarɨŋápɨ nánɨ pirɨró epaxɨ́ imónɨŋo, ayɨ́ ná wonɨ Ámɨná Gorɨxorɨnɨ. \v 5 Ayɨnánɨ sɨnɨ imónɨŋáná seyɨ́né ámá wíyo xwɨyɨ́á mumeárɨpanɨ. Ámɨnáo —O nɨbɨrɨ́ná amɨpí sɨ́á yinɨŋɨ́mɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́yɨ́ wɨ́á ókímɨxɨrɨ ámá dɨŋɨ́ ínɨmɨ nɨkwɨ́rómáná egɨ́ápɨranɨ, rɨgɨ́ápɨranɨ, nɨpɨnɨ sɨŋánɨ imɨxɨrɨ enɨ́orɨnɨ. O weapɨnɨ́e nánɨ xwayɨ́ nanɨro ŋweáɨ́rɨxɨnɨ. Íná dánɨ xɨxegɨ́nɨ womɨnɨ womɨnɨ yayɨ́ nɨneamerɨ́ná wo xegɨ́ néra uŋɨ́pɨ tɨ́nɨ wo xegɨ́ néra uŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ nearɨnɨ́árɨnɨ. \s1 “Seyɨ́né seáyɨ e seáyɨ e nɨmenɨróná naŋɨ́manɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 6 Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, payɨ́ rɨna nearɨ́ná ewayɨ́ xwɨyɨ́á nionɨ tɨ́nɨ Aporoso tɨ́nɨ nánɨ nɨra warɨŋápɨ, ayɨ́ seyɨ́né dɨŋɨ́ píránɨŋɨ́ nɨmoro “Poro nene yarɨŋwápɨ nánɨ rɨ́a neararɨnɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ nánɨ nɨra warɨŋɨnɨ. Seyɨ́né yawawi nánɨ nɨra warɨŋápɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨmoróná Bɨkwɨ́yo nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ ogámɨ́ mepa nero seáyɨ e mimónɨpa nemáná wíyo imɨmɨ́ wimɨxɨro wíyo seáyɨ e umɨ́eyoaro mepa éɨ́rɨxɨnɨrɨ seararɨŋɨnɨ. \v 7 Seyɨ́né nánɨ ámá gɨyɨ́ “Seáyɨ e imónɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ.” yaiwiarɨŋoɨ? Oweoɨ, wí e mɨseaiaiwiarɨŋoɨ. Amɨpí seyɨ́né imónɨgɨ́ápɨ Gorɨxo wí sɨxɨ́ mɨseamímoŋɨ́ reŋoɨ? Oweoɨ, amɨpí seyɨ́né imónɨgɨ́ápɨ o sɨwiá sɨxɨ́ seamímoŋɨ́rɨnɨ. O sɨwiá sɨxɨ́ seamímoŋɨ́ eŋagɨ nánɨ pí nánɨ seáyɨ e nimónɨro sɨxɨ́ mɨseamímopa eŋɨ́ nánɨ́nɨŋɨ́ mɨxɨ́ meakɨ́nɨnarɨŋoɨ. \v 8 Neparɨ́anɨ? Seyɨ́né rɨxa aiwá xwé nɨnɨrónɨŋɨ́ agwɨ́ ímɨ́ rɨ́a seayinɨ? Rɨxa amɨpí wí mɨmúrónɨgɨ́áyɨ́né nimónɨro rɨ́a ŋweaŋoɨ? None sɨnɨ sɨpɨ́ánɨŋɨ́ nimónɨrane ŋweaŋáná seyɨ́né rɨxa mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨro rɨ́a ŋweaŋoɨ? Ai, none enɨ seyɨ́né tɨ́nɨ nawínɨ mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrane seáyɨ e imónanɨ́wá nánɨ re neaimónarɨnɨ, “Seyɨ́né nepa rɨxa mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨro, sɨŋwɨrɨyɨ́ naŋɨ́ imónɨmɨnɨrɨ eŋɨ́rɨnɨ.” neaimónarɨnɨ. \v 9 Nionɨ dɨŋɨ́ re nimónarɨŋagɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ, “Wáɨ́ wurɨmeaiarɨŋwáone Gorɨxo aga sɨwiá neawárɨŋonerɨnɨ. Ámá xwɨrɨxɨ́ numemáná ‘Rɨxa opɨkípoyɨ.’ rárɨnɨŋɨ́yɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋwáonerɨnɨ. Pí pí nɨ́nɨ sɨŋwɨ́ tɨ́gɨ́áyɨ́ —Aŋɨ́najɨ́ranɨ, ámáranɨ, nɨ́nɨ sɨŋwɨ́ nɨneanɨro rɨpɨ́á neamearɨpɨ́rɨ nánɨ áwɨnɨmɨ yarɨŋwáone imónɨŋwɨnɨ.” nimónarɨnɨ. \v 10 None Kiraisomɨ nɨxɨ́dɨrane nánɨ majɨmajɨ́á ikárɨnɨŋwáone aí seyɨ́né o tɨ́nɨ nawínɨ nikárɨnɨro nánɨ rɨxa dɨŋɨ́ naŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨnɨ tɨ́gɨ́áyɨ́nérɨnɨ. None eŋɨ́ samɨŋɨ́ neaweŋone aí seyɨ́né rɨxa eŋɨ́ eánɨgɨ́áyɨ́nérɨnɨ. None peayɨ́ neawianɨgɨ́one aí seyɨ́né seáyɨ e seaimɨxɨgɨ́oyɨ́nérɨnɨ. \v 11 Eŋíná dánɨ agwɨ ríná nánɨ none agwɨ́ nánɨ erane iniɨgɨ́ nánɨ neainɨrɨ iyɨ́á írɨkwɨ́nɨ pánɨrane ámá wé tɨ́nɨ neaupɨkákwiarɨgɨ́one imónɨrane aŋɨ́ sá weanɨ́wá nánɨ wí mayone eŋagɨ nánɨ aŋɨ́ xwɨrɨ́nɨmerane \v 12 negɨ́ wé tɨ́nɨ omɨŋɨ́ anɨŋɨ́ minɨ́ erane ámá rɨperɨrɨ́ neaíáná píránɨŋɨ́ naŋɨ́nɨ umearɨrane xeanɨŋɨ́ neaíáná xwámámɨ́ wirane \v 13 ikayɨ́wɨ́ neamearáná pɨyɨ́á xwɨyɨ́á urɨrane yarɨŋwáonerɨnɨ. Xwɨ́á rɨrí nɨrímɨnɨ dáŋɨ́yɨ́ ráɨ́ neaimoarɨgɨ́onerɨnɨ. Ámá nɨ́nɨ none piaxɨ́ eaŋɨ́ íyaŋwɨ́nɨŋɨ́ neaimoarɨgɨ́onerɨnɨ. Agwɨ ríná enɨ apɨ sɨnɨ e neaimoarɨŋoɨ. \s1 “Poronɨ ikanɨŋɨ́ niaxɨ́dɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 14 Rɨ́wamɨŋɨ́ nionɨ neáa warɨŋá apɨ seyɨ́né ayá oseaimómɨnɨrɨ meá niaíwɨ́ gɨ́ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ seayiŋáyɨ́nénɨŋɨ́ dɨŋɨ́ ɨ́á oxɨrɨ́poyɨnɨrɨ eaarɨŋɨnɨ. \v 15 Seyɨ́né Kiraisomɨ píránɨŋɨ́ xɨ́dɨpɨ́rɨ́a nánɨ yayɨ́wɨ́ seamearɨgɨ́áyɨ́ nepa ɨ́á mɨropaxɨ́ eŋánáyɨ́, segɨ́ áponɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋáonɨ ayɨ́ obaxɨ́ menɨnɨ. Nionɨ xwɨyɨ́á yayɨ́ seainɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ iwamɨ́ó wáɨ́ nɨsearɨrɨ́ná seyɨ́né Kiraisɨ Jisaso tɨ́nɨ nawínɨ ikárɨnɨpɨ́rɨ nánɨ nionɨ seameaŋáyɨ́nénɨŋɨ́ imónɨŋagɨ́a nánɨ seararɨŋɨnɨ. \v 16 Segɨ́ áponɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋáonɨ, ayɨ́ nionɨ eŋagɨ nánɨ eŋɨ́ rɨrémɨxɨ́ rɨpɨ oseaimɨnɨ, “Nionɨ yarɨŋápa axɨ́pɨ ikanɨŋɨ́ niaxɨ́dɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.” osearɨmɨnɨ. \v 17 Nionɨ seararɨŋápɨ oépoyɨnɨrɨ xámɨ Timotiomɨ —O gɨ́ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ uyirɨ dɨŋɨ́ uŋwɨrárɨrɨ eŋáorɨnɨ. Kiraiso nánɨ wáɨ́ urɨŋápimɨ dánɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́róagɨ nánɨ gɨ́ íwónɨŋɨ́ imónɨŋorɨnɨ. Omɨ seyɨ́né tɨ́ámɨnɨ urowárénapɨŋárɨnɨ. O rɨxa nɨseaímearɨ́ná nionɨ Kiraisomɨ nɨxɨ́dɨrɨ́ná yarɨŋápɨ —Apɨ nionɨ amɨ amɨ nemerɨ́ná Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́á nɨyonɨ uréwapɨyarɨŋápɨrɨnɨ. Apɨ nánɨ o dirɨrɨ́ seainɨŋoɨ. \p \v 18 Wiyɨ́né nionɨ mɨbɨpa emɨ́a nánɨ́nɨŋɨ́ seáyɨ e seáyɨ e nɨmenɨro wárɨxayɨ́né imónarɨŋoɨ. \v 19 E nerɨ aí Ámɨná Gorɨxo nɨwimónɨrɨ́ná nionɨ sɨnɨ mé seyɨ́né tɨ́ámɨnɨ nɨbɨrɨ wárɨxayɨ́néyá xwɨyɨ́ápɨ arɨ́á mɨseaí segɨ́ eŋɨ́ neánɨro seáyɨ e imónɨgɨ́ápɨ apimɨ dánɨ rí rimónarɨgɨ́awixɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ seanaxɨ́dɨmɨ́árɨnɨ. \v 20 Ámá maŋɨ́pánɨ rarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨranéná “Ayɨ́ Gorɨxoyá xwioxɨ́yo páwipɨ́rɨ́áyɨ́rɨ́anɨ?” yaiwiarɨŋwámanɨ. Eŋɨ́ neánɨro uxɨ́darɨŋagɨ́a nɨwɨnɨranéná “Ayɨ́ oyá xwioxɨ́yo ŋweáyɨ́rɨ́anɨ?” yaiwiarɨŋwá eŋagɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. \v 21 Seyɨ́né gɨ́mɨnɨ gɨpɨ nánɨ seaimónarɨnɨ? “Poro sɨyikɨ́ nearanɨ nánɨ iwaŋɨ́ nɨmeámɨ bɨ́wɨnɨgɨnɨ.” rɨseaimónarɨnɨ? “Dɨŋɨ́ sɨxɨ́ neayarɨŋɨ́pɨ neaíwapɨyinɨ nánɨ nɨpenɨ́ nimónɨmáná bɨ́wɨnɨgɨnɨ.” rɨseaimónarɨnɨ? \c 5 \s1 Wigɨ́ wo xanoyá apɨxí tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ ninɨri meánɨgɨ́ípɨ nánɨ mɨxɨ́ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Xwɨyɨ́á bɨ rɨpɨ seyɨ́né nánɨ rɨnɨmearɨnɨ, “Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́á Korinɨyo ŋweagɨ́áyɨ́ wí ɨ́wɨ́ inarɨŋoɨ.” rɨnɨmearɨnɨ. Ɨ́wɨ́ apɨ émá Gorɨxomɨ mɨxɨ́darɨgɨ́áyɨ́ aí xe oinɨ́poyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ mɨwɨnarɨgɨ́ápɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Segɨ́ wo xanoyá apɨxí tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ ninayíɨ́isáná meánɨgɨ́í eŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. \v 2 Ɨ́wɨ́ apɨ sɨnɨ eŋáná pí nánɨ wárɨxayɨ́né imónarɨŋoɨ? Sɨpí apɨ yarɨŋomɨ segɨ́ sɨyikɨ́ imónɨgɨ́ápimɨ dánɨ nɨparɨro mopaxɨ́ eŋagɨ nánɨ apɨ e nemáná ŋwɨ́ nearo sɨŋwɨrɨyɨ́, ayɨ́ naŋɨ́ yanɨrɨ egɨ́árɨnɨ. \v 3 Nionɨ ná jɨ́amɨ nɨŋwearɨ aí gɨ́ dɨŋɨ́pɨ seakɨkayoŋáonɨ seyɨ́né tɨ́nɨ ŋweaarɨŋápánɨŋɨ́ sɨpí apɨ eŋomɨ rɨxa xwɨyɨ́á umeárɨŋárɨnɨ. \v 4-5 Ámɨná Jisaso nɨrowárɨŋɨ́pimɨ dánɨ dɨŋɨ́ re moárɨ́anigɨnɨ, “Ayɨ́ awí neánɨróná nionɨ sɨnɨ dɨŋɨ́ ukɨkayoŋáná eŋɨ́ eánɨŋɨ́ Ámɨná Jisasoyápimɨ dánɨ xwɨyɨ́á axɨ́ rɨpɨ rɨnɨ́ɨ́rɨxɨnɨ, ‘Xe ɨ́wɨ́ apɨ yarɨŋo náomɨnɨ xwɨrɨ́á wikɨxenɨ́a nánɨ Seteno tɨ́nɨ owáraneyɨ. Rɨ́wɨ́yo sɨ́á Ámɨnáo bɨnɨ́áyimɨ xegɨ́ dɨŋɨ́pɨ yeáyɨ́ uyimɨxemeanɨ́a nánɨ agwɨ Seteno tɨ́nɨ owáraneyɨ.’ rɨnɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.” dɨŋɨ́ e moárɨ́anigɨnɨ. \s1 “Ámá sɨpí eŋomɨ emɨ parɨmóɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 6 Seyɨ́né wárɨxa imónarɨgɨ́ápɨ aga naŋɨ́ menɨnɨ. Yisɨ́ bɨ onɨmiápɨ tɨ́agɨ aí bisɨ́kerɨ́á nɨpimɨnɨ íkwiaŋwɨ́ eapɨnárarɨ́ná nɨpɨnɨ nɨmɨga warɨŋɨ́pɨ nánɨ seyɨ́né nɨjɨ́á mimónɨpa reŋoɨ? \v 7 Yisɨ́ onɨmiápɨ táná bisɨ́kerɨ́á nɨpimɨnɨ íkwiaŋwɨ́ eapɨnárarɨŋɨ́pa axɨ́pɨ xámɨ ɨ́wɨ́ ná wonɨ éɨ́ aí ámá obaxɨ́ axɨ́pɨ xénɨpaxɨ́ eŋagɨ nánɨ seyɨ́né bisɨ́kerɨ́á sɨŋɨ́nɨŋɨ́ imónɨpɨ́rɨ nánɨ yisɨ́ xámɨŋɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ emɨ kwɨ́rɨmópoyɨ. Seyɨ́né rɨxa bisɨ́kerɨ́á yisɨ́ mayɨ́ sɨŋɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋagɨ aí seararɨŋɨnɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. “Judayene Gorɨxoyá aŋɨ́najo neamúroagɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ moanɨ nánɨ sipɨsipɨ́ rɨdɨyowá yarɨŋwápa Kiraiso enɨ nene nánɨ rɨxa rɨdɨyowá inɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ seyɨ́né rɨxa bisɨ́kerɨ́á yisɨ́ mayɨ́ sɨŋɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋoɨ.” nimónarɨnɨ. \v 8 Ayɨnánɨ nene Kiraiso neaiiŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ moanɨ nánɨ aiwá apɨ nɨnɨrane yayɨ́ neranéná bisɨ́kerɨ́á yisɨ́ xámɨŋɨ́pɨ —Apɨ sɨpí wikárɨro rɨkɨkɨrɨ́ó ero yarɨgɨ́ánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨrɨnɨ. Apɨ tɨ́nɨ nimɨxɨrɨ mɨnɨ́ bisɨ́kerɨ́á yisɨ́ mayɨ́pɨ —Apɨ dɨŋɨ́ naŋɨ́pɨnɨ ɨ́á xɨrɨro nepa imónɨŋɨ́pɨnɨ nánɨ rɨro yarɨgɨ́ápɨrɨnɨ. Bisɨ́kerɨ́á yisɨ́ mayɨ́ apɨ tɨ́nɨ nɨ́wanɨgɨnɨ. \p \v 9 Nionɨ xámɨ payɨ́ wɨna re nɨrɨrɨ nearɨ mónapɨŋárɨnɨ, “Seyɨ́né ámá ɨ́wɨ́ inarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ nawínɨ gwiaumɨ́ minɨpanɨ.” nɨrɨrɨ nearɨ mónapɨŋárɨnɨ. \v 10 E nɨrɨrɨ nearɨ́ná ámá Gorɨxomɨ mɨxɨ́darɨgɨ́á ɨ́wɨ́ inɨróranɨ, sɨŋwɨ́ ɨ́wɨ́ wɨnɨróranɨ, ɨ́wɨ́ urápɨróranɨ, wigɨ́ ŋwɨ́ápimɨ xɨ́dɨróranɨ, yarɨgɨ́áyɨ́ nánɨ mɨsearɨŋanigɨnɨ. “Ámá Gorɨxomɨ mɨxɨ́darɨgɨ́á apɨ apɨ e yarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ gwiaumɨ́ wí minɨpa oemɨnɨ.” nɨyaiwirónáyɨ́, xwɨ́á rɨrímɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨrɨ nánɨ e epaxɨ́ imónɨŋagɨ nánɨ wí e mɨsearɨŋanigɨnɨ. \v 11 Payɨ́ xámɨ nɨrɨrɨ nearɨ́ná ayɨ́ rɨpɨ imónɨŋɨ́pɨ nánɨ searɨŋanigɨnɨ, “Ámá ‘Jisasomɨ nɨxɨ́dɨrɨ nánɨ segɨ́ sérɨxɨ́meáonɨrɨnɨ.’ rarɨŋɨ́ wo apɨxɨ́ wí tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ inɨrɨranɨ, sɨŋwɨ́ ɨ́wɨ́ wɨnɨrɨranɨ, xegɨ́ ŋwɨ́ápimɨ xɨ́dɨrɨranɨ, ámáyo ikayɨ́wɨ́ umearɨrɨranɨ, iniɨgɨ́ xwapɨ́ nɨnɨmáná papɨkɨ́ erɨranɨ, ámáyá amɨpí wí ɨ́wɨ́ urápɨrɨranɨ, e yarɨŋo tɨ́nɨ gwiaumɨ́ minɨpanɨ. Aiwá aí o tɨ́nɨ nawínɨ nɨkumɨxɨnɨrɨ mɨnɨpanɨ.” nɨrɨrɨ eaŋanigɨnɨ. \v 12-13 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Ámá Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨŋwaéne tɨ́nɨ sɨnɨ nawínɨ mimónɨgɨ́áyo nionɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnaxɨ́dɨrɨ xwɨyɨ́á urɨpaxɨ́ rimónɨŋɨnɨ? Oweoɨ, ayo Gorɨxo sɨŋwɨ́ nɨwɨnaxɨ́dɨrɨ xwɨyɨ́á urɨpaxɨ́rɨnɨ. E nerɨ aí ámá Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ seyɨ́né tɨ́nɨ nawínɨ imónɨgɨ́áyo sɨŋwɨ́ nɨwɨnaxɨ́dɨro sɨpí yarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ́ná xwɨyɨ́á urɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. Ámá sɨpí eŋomɨ emɨ parɨmóɨ́rɨxɨnɨrɨ seararɨŋɨnɨ. \c 6 \s1 “Segɨ́ wíyo xwɨrɨxɨ́ mumepanɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Segɨ́yɨ́ wo xegɨ́ imónɨŋɨ́ wo tɨ́nɨ xwɨyɨ́á imɨxɨpɨsi nánɨ nimónɨrɨ́ná, arɨge nerɨ “Ámá Gorɨxoyá imónɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ nɨrɨrane píránɨŋɨ́ oyeaimɨxɨ́poyɨ.” mɨyaiwí ayo nɨmúrorɨ “Ámá Gorɨxoyá mimónɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ nɨrɨrane píránɨŋɨ́ oyeaimɨxɨ́poyɨ.” nɨyaiwirɨ wigɨ́ opisɨ́ aŋɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ warɨŋɨ́rɨnɨ? \v 2 Gorɨxoyá ámá imónɨŋwaéne Kiraiso nɨweapɨrɨ́ná xɨ́o tɨ́nɨ nawínɨ nene ámá Gorɨxoyá mimónɨgɨ́áyo xwɨrɨxɨ́ umeanɨ́wápɨ nánɨ sɨnɨ nɨjɨ́á mimónɨpa reŋoɨ? Seyɨ́né xwɨrɨxɨ́ seáyɨ e imónɨŋɨ́ apɨ umepɨ́rɨ́á eŋagɨ nánɨ “Xwɨyɨ́á onɨmiá agwɨ ríná rɨnarɨŋwápia xwɨrɨxɨ́ mɨmenɨpaxɨ́ imónɨŋwaénerɨnɨ.” rɨyaiwinarɨŋoɨ? Ananɨ xwɨrɨxɨ́ menɨpaxɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́nérɨnɨ. \v 3 Aŋɨ́najɨ́ maŋɨ́ Gorɨxoyáyo pɨ́rɨ́ wiaíkigɨ́áyo xwɨrɨxɨ́ nene umeanɨ́wápɨ nánɨ sɨnɨ nɨjɨ́á mimónɨpa reŋoɨ? Seyɨ́né e epɨ́rɨ́á eŋagɨ nánɨ xwɨyɨ́á xwɨ́á tɨ́yo rɨnarɨŋwáyo aŋɨpaxɨ́ xwɨrɨxɨ́ umepaxɨ́yɨ́nérɨnɨ. \v 4 Ayɨnánɨ wiyɨ́né xwɨyɨ́á bɨ tɨ́gɨ́áyɨ́né nimónɨróná pí nánɨ ámá Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́néyá sɨŋwɨ́yo dánɨ sɨpɨ́á imónɨgɨ́áyɨ́ wí píránɨŋɨ́ oneaimɨxɨ́poyɨnɨrɨ ayɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ warɨgɨ́árɨnɨ? \v 5 Ayá seaimopaxɨ́ bɨ rɨpɨ yarɨŋɨ́ oseaimɨnɨ. Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́né, segɨ́yɨ́ wo wo tɨ́nɨ xwɨyɨ́á tɨ́ŋɨ́ nimónɨrɨ́ná segɨ́yɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́ŋɨ́ wo xwɨyɨ́á arɨ́á nɨwirɨ píránɨŋɨ́ wimɨxɨyipaxɨ́ imónɨŋo menɨranɨ? \v 6 Sérɨxɨ́meánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ wo wɨ́omɨ xwɨrɨxɨ́ oumemɨnɨrɨ́ná, ayɨ́ naŋɨ́ mimónɨŋɨ́ nerɨ aí Jisasomɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́roarɨgɨ́áyɨ́ píránɨŋɨ́ oyeaimɨxɨ́poyɨnɨrɨ ayɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨmeámɨ nurɨ́náyɨ́, ayɨ́ aga sɨpí imónɨŋɨ́pɨ yarɨnɨ. \v 7 “Jisasomɨ píránɨŋɨ́ oxɨ́daneyɨ.” yaiwiarɨgɨ́áyɨ́né xwɨrɨxɨ́ nɨmenɨróná apimɨ dánɨ rɨxa rɨ́paíwɨ́nɨŋɨ́ meaárarɨŋoɨ. Dɨxɨ́ womɨ xwɨrɨxɨ́ mumé xe onikárɨnɨrɨ nerɨ́náyɨ́, “Ayɨ́ apánɨ yarɨŋoɨ.” searɨmɨ́ɨnɨ. Xwɨrɨxɨ́ mumé amɨpí xe ɨ́wɨ́ onɨrápɨnɨrɨ nerɨ́náyɨ́, “Ayɨ́ apánɨ yarɨŋoɨ.” searɨmɨ́ɨnɨ. \v 8 E nerɨ aí seyɨ́né wí e mepa nero sɨpí ikárɨnɨro ɨ́wɨ́ rápenɨro yarɨŋoɨ. Sérɨxɨ́meánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áo aí apɨ e wikárarɨŋoɨ. \v 9 Gorɨxo ámá rɨkɨkɨrɨ́ó yarɨgɨ́áyɨ́ xe xɨ́oyá xwioxɨ́yo opáwípoyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨpa enɨ́ápɨ nánɨ seyɨ́né sɨnɨ nɨjɨ́á mimónɨpa reŋoɨ? Seyɨ́né xeŋwɨ́nɨ nɨmoro yapɨ́nɨŋɨ́ méwapɨ́nɨpanɨ. Ámá ɨ́wɨ́ ninɨrɨ rɨ́peánarɨgɨ́áyɨ́ranɨ, wigɨ́ ŋwɨ́ápimɨ ɨ́á xɨrarɨgɨ́áyɨ́ranɨ, oxɨ́ wo apɨxɨ́ wí tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ inarɨgɨ́áyɨ́ranɨ, oxɨ́ wo wɨ́o tɨ́nɨ “Ɨ́wɨ́ oinaiyɨ.” wimónarɨgɨ́áyɨ́ranɨ, oxɨ́ wo wɨ́o tɨ́nɨ iyɨ́ onarɨgɨ́áyɨ́ranɨ, \v 10 ɨ́wɨ́ urápekɨxearɨgɨ́áyɨ́ranɨ, amɨpí wayáyo sɨŋwɨ́ ɨ́wɨ́ wɨnarɨgɨ́áyɨ́ranɨ, iniɨgɨ́ xwé nɨnɨro papɨkɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ranɨ, ikayɨ́wɨ́ umeararɨgɨ́áyɨ́ranɨ, majɨ́á nɨwikárɨmáná ɨ́wɨ́ uráparɨgɨ́áyɨ́ranɨ, ámá e yarɨgɨ́áyɨ́ wí Gorɨxo gɨ́ xwioxɨ́yo xe oŋweápoyɨnɨrɨ wí sɨŋwɨ́ wɨnɨnɨ́á menɨnɨ. \v 11 Xámɨ wiyɨ́né apɨ bɨ yagɨ́áyɨ́né imónɨŋagɨ́a aí Ámɨná Jisasɨ Kiraiso tɨ́nɨ kwíyɨ́ negɨ́ ápo Gorɨxoyápɨ tɨ́nɨ egɨ́ípimɨ dánɨ Gorɨxo segɨ́ yagɨ́ápɨ rɨxa igɨ́ánɨŋɨ́ seaeámorɨ sɨyikwɨ́ mínɨŋɨ́yɨ́né imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ seaimɨxɨrɨ xwɨyɨ́á mayɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́né imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ seaimɨxɨrɨ eŋɨ́rɨnɨ. \s1 “Ámá náomɨ dánɨ pí pí neróná Gorɨxomɨ seáyɨ e umepaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨnɨ époyɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 12 Seyɨ́né re nɨyaiwiarɨŋagɨ́a aiwɨ “Pí pí ‘Oemɨnɨ.’ nɨneaimónɨrɨ́ná ananɨ epaxenerɨnɨ.” nɨyaiwiarɨŋagɨ́a aiwɨ apimɨ nɨpimɨnɨ dánɨ naŋɨ́ seaimɨxɨpaxɨ́ menɨnɨ. Amɨpí nionɨ “Oemɨnɨ.” nɨnimónɨrɨ́ná apɨ ananɨ nepaxonɨ aiwɨ wí nánɨnɨ xe mɨŋɨ́ nɨniga ounɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨmɨ́ámanɨ. \v 13 Ámá ɨ́wɨ́ inarɨgɨ́á wí ɨ́wɨ́ wiwanɨŋɨ́yɨ́ yarɨgɨ́ápɨ nánɨ re oyaiwípoyɨnɨrɨ, “Ananɨrɨnɨ. Ámá nápɨ, ayɨ́ apɨ nánɨ menɨranɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ ewayɨ́ ikaxɨ́ rɨpɨ rarɨgɨ́árɨnɨ, “Aiwá ayɨ́ agwú nánɨrɨnɨ. Agwú enɨ ayɨ́ aiwá nánɨrɨnɨ.” E rarɨgɨ́ápɨ nepa rɨnɨŋagɨ aiwɨ Gorɨxo agwú tɨ́nɨ aiwápɨ tɨ́nɨ anɨpá imɨxɨnɨ́árɨnɨ. E nerɨ aí ámaéne ɨ́wɨ́ inanɨ́wá nánɨ menɨnɨ. Ámɨnáo wimónarɨŋɨ́pɨnɨ yanɨ́wá nánɨ imónɨŋwɨnɨ. Ámɨnáo enɨ ámá nápɨ naŋɨ́ oimónɨ́poyɨnɨrɨ yarɨŋɨ́rɨnɨ. \v 14 Gorɨxo sa negɨ́ Ámɨná Jisaso owiápɨ́nɨmeanɨrɨ sɨŋɨ́ wimɨxɨŋɨ́manɨ. Nene enɨ wiápɨ́nɨmeanɨ́wá nánɨ xegɨ́ eŋɨ́ eánɨŋɨ́pimɨ dánɨ sɨŋɨ́ neaimɨxɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. \p \v 15 Seyɨ́né Kiraisoyá sɨyikɨ́pɨ imónɨgɨ́áyɨ́né eŋagɨ nánɨ xɨ́oyá nápimɨ dánɨ seyɨ́né bɨ bɨ́nɨŋɨ́ imónɨgɨ́ápɨ nánɨ sɨnɨ majɨ́á rimónɨŋoɨ? Ayɨnánɨ nionɨ oyá nápimɨ dánɨ bɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋáonɨ nɨyónɨmɨ nurɨ apɨxɨ́ iyɨ́ ede dánɨ warɨgɨ́á wímɨ nɨkumɨxɨnɨrɨ́ná “Ayɨ́ ananɨrɨnɨ.” rɨyaiwiarɨŋoɨ? Oweoɨ, wí e yaiwipaxɨ́ menɨnɨ. \v 16 Ámá apɨxɨ́ iyɨ́ ede dánɨ warɨgɨ́ímɨ kumɨxɨnɨgɨ́á gɨyɨ́ gɨyɨ́, ayɨ́ xɨ́í tɨ́nɨ nawínɨ nimónɨro ná ayɨ́ ná bɨnɨ́nɨŋɨ́ imónɨgɨ́ápɨ nánɨ seyɨ́né sɨnɨ majɨ́á rimónɨŋoɨ? Bɨkwɨ́yo dánɨ xwɨyɨ́á rɨpɨ “Ayaú nɨkumɨxɨnɨrɨ́ná ná ayɨ́ ná bɨnɨ́nɨŋɨ́ imónɨgɨ́írɨnɨ.” nɨrɨnɨrɨ eánɨŋagɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. \v 17 E nerɨ aí ámá Ámɨnáo tɨ́nɨ nawínɨ kumɨxɨnɨ́áyɨ́ o tɨ́nɨ nawínɨ nimónɨróná kwíyɨ́ axɨ́pɨ tɨ́gɨ́áyɨ́ imónarɨgɨ́árɨnɨ. \v 18 Ámá wí tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ inanɨgɨnɨrɨ wáyɨ́ nero éɨ́ úɨ́rɨxɨnɨ. Pí pí ɨ́wɨ́ ámá yarɨgɨ́á wínɨyɨ́ náomɨ bɨ́arɨwámɨnɨ nero aí apɨxɨ́ tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ inarɨgɨ́ápɨ xegɨ́ bɨ imónɨnɨ. Náomɨ ínɨmɨ dánɨ nero nánɨ wiwanɨŋɨ́yɨ́ xwɨrɨ́á ikɨxenarɨgɨ́árɨnɨ. \v 19-20 Segɨ́ ná xɨxegɨ́nɨ imónɨgɨ́ápɨ, ayɨ́ kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ nánɨ —Apɨ Gorɨxo sɨxɨ́ seamímóáná seaaínɨŋɨ́pɨrɨnɨ. Apɨ nánɨ segɨ́ wará aŋɨ́nɨŋɨ́ imónɨgɨ́ápɨ nánɨ seyɨ́né sɨnɨ majɨ́á rimónɨŋoɨ? Gorɨxo Jisaso neaiiŋɨ́pimɨ dánɨ rɨxa bɨ́nɨŋɨ́ neaiŋɨ́ eŋagɨ nánɨ rɨxa xɨ́oyá imónɨŋwɨnɨ. Sɨnɨ sewanɨŋɨ́yɨ́néyá mimónɨŋoɨ. Ayɨnánɨ seyɨ́né segɨ́ nápimɨ dánɨ pí pí neróná Gorɨxomɨ seáyɨ e umepaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨnɨ éɨ́rɨxɨnɨ. \c 7 \s1 Ámá meánɨgɨ́áyɨ́ nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Seyɨ́né payɨ́ nearo yarɨŋɨ́ nigɨ́ápɨ nánɨ áwaŋɨ́ bɨ osearɨmɨnɨ. Oyɨ, ámá apɨxɨ́ bɨ mɨmeapa nerɨ́náyɨ́, ayɨ́ naŋɨ́ yarɨŋoɨ. \v 2 E nɨsearɨrɨ aí ɨ́wɨ́ xɨxegɨ́nɨ ámá inarɨgɨ́ápimɨ dánɨ ɨ́eapá seainɨpaxɨ́ eŋagɨ nánɨ oxɨ́ woxɨ woxɨ dɨxɨ́ apɨxɨ́ mearɨ apɨxɨ́ wíyɨ wíyɨ enɨ dɨxɨ́ oxɨ́ meánɨrɨ éɨrɨxɨnɨ. \v 3 Apɨxɨ́ wíyɨ “Gɨ́ oxo ɨ́á onɨxɨrɨnɨ.” nɨsimónɨrɨ́ná xiagwoxɨ ímɨ xe ɨ́á xɨrɨ́ɨrɨxɨnɨ. Oxɨ́ woxɨ “Gɨ́ apɨxímɨ ɨ́á oxɨrɨmɨnɨ.” nɨsimónɨrɨ́ná xiepíyɨ enɨ “Xe ɨ́á onɨxɨrɨnɨ.” yaiwíɨrɨxɨnɨ. \v 4 Xiagwoxɨ, ayɨ́ dɨxɨ́ nápɨ nánɨ xiáwoxɨmanɨ. Dɨxɨ́ apɨxí dɨxɨ́ nápɨ nánɨ xiɨ́áírɨnɨ. Xiepíyɨ enɨ, ayɨ́ dɨxɨ́ nápɨ nánɨ xiɨ́áíyɨmanɨ. Dɨxɨ́ oxo, ayɨ́ jíxɨyá nápɨ nánɨ xiáworɨnɨ. \v 5 Ayɨnánɨ wɨyagwí wɨyagwí “Ɨ́á oxɨrɨnaiyɨ.” nɨrɨnɨríná arɨ́á mé minɨ́ xɨxe “Oyɨ.” rɨnɨ́isixɨnɨ. Sɨ́á árɨ́nɨ́ Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ wiani nánɨ xɨxe “Oweoɨ.” nɨrɨnɨríná, ayɨ́ ananɨrɨnɨ. E nɨsearɨrɨ aí sɨ́á “ ‘Oweoɨ.’ orɨnaiyɨ.” yaiwíɨ́ípɨ rɨxa nórɨmáná eŋáná ámɨ ɨ́á xɨrɨnɨ́isixɨnɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Woxɨ woxɨ “Ámá wí tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ inanípɨ nánɨ mɨŋɨ́ minɨpa oemɨnɨ.” nɨsimónɨrɨ aí xɨxenɨ apɨ emɨnɨrɨ nánɨ eŋɨ́ mɨreánɨŋagɨ nánɨ Seteno ámá wí tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ inɨrɨ nánɨ rɨrɨ́peáwɨnɨgɨnɨrɨ “Ámɨ ɨ́á xɨrɨnɨ́isixɨnɨ.” seararɨŋɨnɨ. \v 6 “Sɨ́á árɨ́nɨ́ Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ urɨpɨ́rɨ nánɨ xɨxe ‘Oweoɨ.’ nɨrɨnɨróná, ayɨ́ ananɨrɨnɨ.” seararɨŋápɨ sekaxɨ́ e éɨ́rɨxɨnɨrɨ mɨseararɨŋɨnɨ. Nɨseaimónɨrɨ́ná xe e éɨ́rɨxɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ seanarɨŋɨnɨ. \v 7 “Ámá nɨ́nɨ nionɨ apɨxɨ́ mɨmeapa eŋáonɨ yapɨ nimónɨrɨ́ná, ayɨ́ ananɨrɨnɨ.” nimónarɨnɨ. E nerɨ aí Gorɨxo ámá o omɨ xɨxegɨ́nɨyo wá nɨwianɨrɨ nɨwiirɨ́ná wíyo meánɨpaxɨ́ oimónɨ́poyɨnɨrɨ wiirɨ wíyo mɨmeánɨpaxɨ́ oimónɨ́poyɨnɨrɨ wiirɨ eŋɨ́ eŋagɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. \p \v 8 Segɨ́ ámá sɨnɨ mɨmeánɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ apɨxɨ́ anɨ́yɨ́ tɨ́nɨ nánɨ rɨpɨ osearɨmɨnɨ. Ayɨ́ mɨmeánɨŋáonɨ yapɨ sɨnɨ anɨŋɨ́ e nimónɨróná naŋɨ́ yarɨŋoɨ. \v 9 E nɨsearɨrɨ aí rɨpɨ enɨ osearɨmɨnɨ. “Ámá wí tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ inanɨ nánɨ mɨŋɨ́ mɨneainɨpa oyaneyɨ.” nɨseaimónɨrɨ aí xɨxenɨ apɨ yanɨro nánɨ eŋɨ́ mɨseaeánɨpa nerónáyɨ́ xe meánɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. “Nɨmeánɨpɨ́rɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí nɨwia nurɨ́náyɨ́, naŋɨ́ meŋagɨ nánɨ xe meánɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.” seararɨŋɨnɨ. \v 10 Rɨxa meánɨgɨ́áyɨ́né nánɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ rɨpɨ —Apɨ nionɨyápɨ marɨ́áɨ, Ámɨnáo rɨŋɨ́pɨnɨ. Apɨ osearɨmɨnɨ. Apɨxɨ́ meánɨgɨ́íwa wigɨ́ oxowamɨ nɨwárɨmɨ mupanɨ. \v 11 E mepa nerɨ nɨwárɨmɨ nurɨ́náyɨ́, ámɨ oxɨ́ mɨmeánɨ́ kikiɨ́á ŋweáɨ́rɨxɨnɨ. “Kikiɨ́á oŋweámɨnɨ.” mɨwimónɨpa nerɨ́náyɨ́, ámɨ xiagwo tɨ́nɨ kumɨxɨnɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. Xiagwowa enɨ wigɨ́ apɨxíwamɨ emɨ mɨmopa éɨ́rɨxɨnɨ. \p \v 12 Ámá xamɨŋɨ́ wínɨyɨ́né xwɨyɨ́á rɨpɨ —Apɨ Ámɨnáo rɨŋɨ́pɨmanɨ. Nionɨyápɨrɨnɨ. Apɨ enɨ osearɨmɨnɨ. Ámɨnáomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roŋɨ́yɨ́ woxɨ apɨxɨ́ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́roŋɨ́ wí rɨmeánɨŋáná í sɨnɨ “Ananɨ meánɨŋáomɨnɨ omeánɨmɨnɨ.” nɨwimónɨrɨ́ná xiagwoxɨ ímɨ emɨ mɨmopa éɨrɨxɨnɨ. \v 13 Apɨxɨ́ Ámɨnáomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roŋíxɨ, oxɨ́ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́roŋɨ́ womɨ meánɨŋíxɨ eŋánáyɨ́, o sɨnɨ “Gɨ́ apɨxɨ́ meaŋáí tɨ́nɨ anɨŋɨ́ oŋweámɨnɨ.” nɨwimónɨrɨ́ná omɨ nɨwárɨmɨ mupa éɨrɨxɨnɨ. \v 14 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. Oxɨ́ Ámɨnáomɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́roŋɨ́ wo arɨge nerɨ Gorɨxoyá wo imónɨpaxɨ́rɨnɨ? Ayɨ́ xegɨ́ xiepí dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roŋí tɨ́nɨ nawínɨ nemerɨŋɨ́pimɨ dánɨ Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rorɨ ámá xɨ́oyá wo imónɨpaxɨ́rɨnɨ. Apɨxɨ́ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́roŋɨ́ wí enɨ xegɨ́ xiagwo, dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roŋo tɨ́nɨ nawínɨ nemerɨŋɨ́pimɨ dánɨ ámá Gorɨxoyá wí imónɨpaxɨ́rɨnɨ. Apɨ mepa nero pɨ́nɨ nɨwiárɨnɨmɨ nurónáyɨ́, segɨ́ niaíwɨ́ Gorɨxoyá wí mimónɨ́ oyá sɨŋwɨ́yo dánɨ piaxɨ́nɨŋɨ́ eánɨgɨ́áyɨ́ imónɨpɨ́rɨxɨnɨ. Nionɨ seararɨŋápɨ xɨxenɨ nerɨ́náyɨ́, oyá imónɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 15 E nɨsearɨrɨ aí Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́roŋɨ́ meánɨgɨ́ío “Gɨ́ apɨxɨ́ Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roŋɨ́ rímɨ nɨwárɨmɨ oumɨnɨ.” nɨwimónɨrɨ́ná xiepíxɨ xe pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ onunɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨ́ɨrɨxɨnɨ. Dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́roŋɨ́ meánɨgɨ́íí “Gɨ́ oxɨ́ Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roŋɨ́ romɨ nɨwárɨmɨ oumɨnɨ.” nɨwimónɨrɨ́ná xiagwoxɨ xe pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ onunɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨ́ɨrɨxɨnɨ. Nɨseawárɨmɨ ugɨ́áyɨ́né sɨnɨ áxeŋwarɨ́ inɨgɨ́áyɨ́ yapɨ mimónɨŋoɨ. Gorɨxo nɨwayɨrónɨro ŋweáɨ́rɨxɨnɨrɨ nánɨpɨ rɨxa wéyo ɨ́á neaumɨrɨŋene eŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. \v 16 Oxɨ́ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́roŋɨ́ womɨ xiepíxɨ, jíxɨ dɨxɨ́ oxomɨ pɨ́nɨ mɨwiárɨpa nerɨ o tɨ́nɨ nɨŋwearɨ́ná sɨŋwepɨgɨ́ nɨwirɨŋɨ́pimɨ dánɨ wierɨ́kiemearɨ́árɨ́anɨ? Mɨwierɨ́kiemeapa erɨ́árɨ́anɨ? Jíxɨ majɨ́árɨnɨ. Apɨxɨ́ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́roŋɨ́ wímɨ xiagwoxɨ, joxɨ enɨ í tɨ́nɨ nɨŋwearɨ́ná sɨŋwepɨgɨ́ nɨwirɨŋɨ́pimɨ dánɨ wierɨ́kiemearɨ́árɨ́anɨ? Mɨwierɨ́kiemeapa erɨ́árɨ́anɨ? Joxɨ enɨ majɨ́árɨnɨ. Ayɨnánɨ segɨ́ ámá Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́rogɨ́á meánɨgɨ́áyo nɨwárɨmɨ mupa éɨ́rɨxɨnɨrɨ seararɨŋɨnɨ. \s1 “Segɨ́ imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ yaŋɨ́ seadɨmɨxɨŋɨ́pɨ imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 17 Seyɨ́né woxɨnɨ woxɨnɨ Ámɨná Gorɨxo ayɨ́ xɨxegɨ́nɨ apɨ apɨ e imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ yaŋɨ́ seadɨmɨxɨŋɨ́pɨ, o ayɨ́ nionɨyá ámá oimónɨ́poyɨnɨrɨ wéyo ɨ́á seaumɨráná imónɨgɨ́ápɨ axɨ́ apɨnɨ “Xe oimónɨmɨnɨ.” nɨyaiwiro imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. Gorɨxoyá sɨyikɨ́ nimónɨrɨ amɨ gɨmɨ ŋweagɨ́á nɨyonɨ sekaxɨ́ axɨ́pɨ urɨmearɨŋárɨnɨ. \v 18 Segɨ́yɨ́ wo Judayo eŋagɨ nánɨ iyɨ́ sɨ́mɨ́ sɨ́ó wákwínɨŋáná Gorɨxo o ámá nionɨyá oimónɨrɨ wéyo ɨ́á numɨrɨrɨ́náyɨ́, ámá o “Iyɨ́ sɨ́mɨ́ sɨ́ó wákwínɨŋɨ́pɨ arɨge nerɨ yo mɨyimɨnɨréɨnɨ?” mɨyaiwipa éwɨnɨgɨnɨ. Segɨ́yɨ́ wo iyɨ́ sɨ́mɨ́ sɨ́ó mɨwákwínɨŋáná Gorɨxo nionɨyá oimónɨrɨ wéyo ɨ́á numɨrɨrɨ́náyɨ́, ámá o Judayɨ́ wonɨ́nɨŋɨ́ oimónɨmɨnɨrɨ iyɨ́ sɨ́mɨ́ sɨ́ó mɨwákwínɨpa éwɨnɨgɨnɨ. \v 19 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Iyɨ́ sɨ́mɨ́ sɨ́ó nɨwákwínɨrɨ́náranɨ, mɨwákwínɨpa nerɨ́náranɨ, Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ ná ayo mimónɨnɨ. Oyá sɨŋwɨ́yo dánɨ “Ná ayo imónɨnɨ.” yaiwiarɨŋɨ́pɨ, ayɨ́ sekaxɨ́ xɨ́o rɨŋɨ́pimɨ xɨ́darɨgɨ́ápɨnɨrɨnɨ. \v 20 Ayɨnánɨ ámá woxɨnɨ woxɨnɨ, seyɨ́né Gorɨxo ámá nionɨyá oimónɨ́poyɨnɨrɨ wéyo ɨ́á seaumɨráná pí pí xɨxegɨ́nɨ imónɨgɨ́ápɨ xe apɨnɨ nimónɨro ŋweáɨ́rɨxɨnɨ. \v 21 Woxɨ Gorɨxo ámá nionɨyá oimónɨrɨ wéyo ɨ́á rumɨráná ámá woyá xɨnáíxɨ́nɨŋɨ́ nimónɨrɨ omɨŋɨ́ wiiarɨŋoxɨ nimónɨrɨ́náyɨ́, ududɨ́ bɨ mirɨnɨpa nerɨ “Nionɨ sɨnɨ axɨ́ apɨnɨ nimónɨrɨ́ná, ayɨ́ ananɨrɨnɨ.” yaiwíɨrɨxɨnɨ. E nerɨ aí xɨnáíxɨ́nɨŋɨ́ nimónɨrɨ omɨŋɨ́ wiiarɨŋoxɨ ámá áxeŋwarɨ́ minɨgɨ́áyɨ́nɨŋɨ́ imónɨpaxɨ́ eŋánáyɨ́, ananɨ xɨnáíxɨ́nɨŋɨ́ nimónɨrɨ omɨŋɨ́ wiiarɨŋɨ́pɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨrɨ kikiɨ́á úɨrɨxɨnɨ. \v 22 Xɨnáíxɨ́nɨŋɨ́ nimónɨrɨ omɨŋɨ́ wiiarɨŋoxɨ, ayɨ́ rɨpɨ nánɨ “Ududɨ́ bɨ mirɨnɨpanɨ.” rɨrarɨŋɨnɨ. Gɨyɨ́ Ámɨná Gorɨxo ámá nionɨyá oimónɨ́poyɨnɨrɨ wéyo ɨ́á umɨráná ámá wíyá xɨnáíwánɨŋɨ́ nimónɨro omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áyɨ́ eŋánáyɨ́, ayɨ́ sɨnɨ apɨ imónɨŋagɨ́a aí Gorɨxo rɨxa gwɨ́ roayíroŋɨ́yɨ́rɨnɨ. Gɨyɨ́ Ámɨnáo ámá nionɨyá oimónɨ́poyɨnɨrɨ wéyo ɨ́á umɨráná áxeŋwarɨ́ minɨgɨ́áyɨ́ eŋánáyɨ́, ayɨ́ xɨ́o wimónarɨŋɨ́pɨ epɨ́rɨ́a nánɨ xegɨ́ xɨnáíwánɨŋɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áyɨ́ imónɨŋagɨ́a nánɨ “Ududɨ́ mirɨnɨpanɨ.” seararɨŋɨnɨ. \v 23 Jisaso neaiiŋɨ́pimɨ dánɨ Ámɨnáo bɨ́nɨŋɨ́ nɨseairɨ gwɨ́ searoayíroŋɨ́ eŋagɨ nánɨ ámá wíyɨ́yá xɨnáíwayɨ́nénɨŋɨ́ mimónɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 24 Gɨ́ nɨrɨxɨ́meánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́né, Gorɨxo ámá nionɨyá oimónɨ́poyɨnɨrɨ wéyo ɨ́á seaumɨráná pí pí xɨxegɨ́nɨ imónɨgɨ́ápɨ o xegɨ́ sɨŋwɨ́yo dánɨ apɨnɨ imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \s1 Ámá mɨmeánɨgɨ́áyɨ́ nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 25 Seyɨ́né ámá sɨnɨ mɨmeánɨgɨ́áyɨ́ nánɨ payɨ́ nearɨ yarɨŋɨ́ nigɨ́ápɨ nánɨ Ámɨnáo sekaxɨ́ bɨ mɨnɨrɨŋɨ́ aiwɨ nionɨ —Nionɨ Ámɨnáo wá nɨnɨwianɨrɨ niiŋɨ́pimɨ dánɨ xwɨyɨ́á dɨŋɨ́ uŋwɨrárɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ seararɨŋáonɨrɨnɨ. Nionɨ gɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ bɨ osearɨmɨnɨ. \v 26 Xeanɨŋɨ́ neaímeámɨnɨrɨ yarɨŋɨ́pɨ rɨxa neaímeaarɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ nionɨ dɨŋɨ́ re moarɨŋɨnɨ, “Ámá agwɨ pí pí imónarɨgɨ́ápa anɨŋɨ́ axɨ́pɨ e imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. ‘E nerɨ́náyɨ́, ayɨ́ naŋɨ́rɨnɨ.’ nimónarɨnɨ.” Nionɨ dɨŋɨ́ e moarɨŋɨnɨ. \v 27 Woxɨ rɨxa apɨxɨ́ meaŋoxɨ eŋánáyɨ́, “Ímɨ arɨge wárɨmɨnɨréɨnɨ?” nɨyaiwirɨ mepanɨ. Woxɨ apɨxɨ́ mɨmeaŋoxɨ eŋánáyɨ́, “Apɨxɨ́ arɨge nerɨ meámɨnɨréɨnɨ?” nɨyaiwirɨ mepanɨ. \v 28 E nɨsearɨrɨ aí woxɨ apɨxɨ́ nɨmearɨ́ná ayɨ́ ɨ́wɨ́ bɨ mɨyarɨŋɨnɨ. Apɨyáíxɨ enɨ oxɨ́ nɨmeánɨrɨ́ná ayɨ́ ɨ́wɨ́ bɨ mɨyarɨŋɨnɨ. E nerɨ aí xeanɨŋɨ́ meánɨgɨ́áyɨ́ sɨnɨ xwɨ́á tɨ́yo ŋweaŋáná wímeanɨ́ápɨ seaímeanɨgɨnɨrɨ seararɨŋɨnɨ. \v 29 Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, e nɨsearɨrɨ́ná rɨpɨ́nɨŋɨ́ seararɨŋɨnɨ, “Jisaso weapɨnɨ́áyi nánɨ rɨxa aŋwɨ ayo eŋagɨ nánɨ ámá apɨxɨ́ rɨxa meagɨ́áyɨ́né re nimónɨro éɨ́rɨxɨnɨ. Apɨxɨ́ mayowa áxeŋwarɨ́ minɨpa nero nánɨ ‘Gorɨxo wimónarɨŋɨ́pɨnɨ oemɨnɨ.’ nɨyaiwiro yarɨgɨ́áwa yapɨ nimónɨro éɨ́rɨxɨnɨ. \v 30 Ámɨxɨ́á yarɨgɨ́áyɨ́né ámɨxɨ́á mɨyarɨgɨ́áyɨ́ yapɨ nimónɨro éɨ́rɨxɨnɨ. Dɨŋɨ́ niɨ́á seainarɨŋɨ́yɨ́né dɨŋɨ́ niɨ́á mɨwinarɨŋɨ́yɨ́ yapɨ nimónɨro éɨ́rɨxɨnɨ. Amɨpí bɨ́ nero tɨ́gɨ́áyɨ́né amɨpí mayɨ́yɨ́ yapɨ nimónɨro éɨ́rɨxɨnɨ. \v 31 Omɨŋɨ́ nerɨ́ná amɨpí xwɨ́á tɨ́yo weŋɨ́pimɨ dánɨ omɨŋɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́né ámá apɨ nánɨ wí ududɨ́ mɨwinarɨgɨ́áyɨ́ yapɨ nimónɨro éɨ́rɨxɨnɨ.” Amɨpí agwɨ ríná xwɨ́á rɨrímɨ eŋɨ́yɨ́ imónɨŋɨ́pa anɨŋɨ́ imónɨnɨ́á menɨnɨ. Xegɨ́ bɨ imónɨnɨ́a nánɨ aŋwɨ ayo eŋagɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. \v 32 “Amɨpí ayá wí nánɨ ududɨ́ mirɨnɨpa oépoyɨ.” nɨnimónɨrɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Ámá apɨxɨ́ mɨmeagɨ́áyɨ́ Ámɨnáo nionɨ yarɨŋápɨ nánɨ yayɨ́ owinɨnɨrɨ nánɨ o yayɨ́ winɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨnɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨmóa warɨgɨ́árɨnɨ. \v 33 E nerɨ aí ámá apɨxɨ́ meagɨ́áyɨ́ “Gɨ́ apɨxí yayɨ́ owinɨnɨrɨ nánɨ arɨge emɨnɨréɨnɨ?” nɨyaiwiro apɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨmóa nuro \v 34 dɨŋɨ́ bɨ biaú ɨ́á xɨrarɨgɨ́árɨnɨ. Apɨxɨ́ sɨnɨ oxɨ́ mɨmeánɨgɨ́íwa tɨ́nɨ apɨyáíwa tɨ́nɨ íwa wí wí re yaiwiarɨŋɨ́rɨnɨ, “Niínɨ gɨ́ nápɨ tɨ́nɨ dɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ sɨyikwɨ́ mínɨŋɨ́ Ámɨnáo gɨ́ ámá e oimónɨ́poyɨnɨrɨ wimónarɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ oimónɨmɨnɨ.” nɨyaiwirɨ o nánɨ wiipaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ nánɨnɨ dɨŋɨ́ moarɨŋɨ́rɨnɨ. E nerɨ aí apɨxɨ́ rɨxa oxɨ́ meánɨgɨ́íwa wí wí axɨ́pɨ e yarɨŋɨ́manɨ. “Gɨ́ oxo yayɨ́ owinɨnɨrɨ nánɨ arɨge emɨnɨréɨnɨ?” nɨyaiwirɨ xwɨ́á tɨ́yo dánɨ imónɨŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨmóa warɨŋɨ́rɨnɨ. \v 35 Nionɨ seararɨŋápɨ naŋɨ́ oniinɨrɨ mɨseararɨŋɨnɨ. Sewanɨŋɨ́yɨ́né nɨxɨ́dɨrɨ́ná naŋɨ́ oseaiinɨrɨ seararɨŋɨnɨ. Nionɨ áxeŋwarɨ́ oseaimɨnɨrɨ mɨrarɨŋɨnɨ. Seyɨ́né naŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨnɨ nero amɨpí pí pí imónɨŋɨ́pɨ nánɨ mɨmɨwiaíkɨ́ mɨseainɨpa yarɨ́ná “Ámɨnáo wimónarɨŋɨ́pɨnɨ oyaneyɨ.” nɨyaiwiro oépoyɨnɨrɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. \p \v 36 Ámá go go “Apɨyá nionɨ nánɨ rɨxɨŋɨ́ nurɨyigɨ́ímɨ nɨpɨkwɨnɨ mɨwikárarɨŋɨnɨ.” nɨyaiwirɨ́náyɨ́, í xwé nimónɨrɨ rɨxa meapaxɨ́ imónɨŋagɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨrɨ “Ímɨ rɨxa omeámɨnɨ.” nɨyaiwirɨ mɨŋɨ́ ninɨrɨ nánɨ “Kikiɨ́á bɨ epaxonɨmanɨ.” yaiwinɨrɨ nerɨ́náyɨ́, xe o xegɨ́ wimónarɨŋɨ́pɨ nerɨ ímɨ omeanɨ. E nerɨ́ná, ayɨ́ sɨpí bɨ mɨyarɨnɨnɨ. Ananɨrɨnɨ. \v 37 E nerɨ aí go go “Ná bɨnɨ apɨ oemɨnɨ.” rɨnɨŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ ínɨrɨ ɨ́eapá winɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ xe mɨŋɨ́ oninɨnɨrɨ mimónɨpa erɨ xewanɨŋo xegɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ “Apɨyá nionɨ nánɨ rɨxɨŋɨ́ nurɨyigɨ́í kikiɨ́á oŋweanɨ.” yaiwirɨ nerɨ́náyɨ́, ayɨ́ naŋɨ́ yarɨnɨ. \v 38 Ayɨnánɨ ámá apɨxɨ́ xegɨ́ rɨxɨŋɨ́ wurɨyigɨ́ímɨ nɨmearɨ́ná, ayɨ́ naŋɨ́ yarɨnɨ. Ámá apɨxɨ́ xegɨ́ rɨxɨŋɨ́ wurɨyigɨ́ímɨ mɨmeapa nerɨ́ná, ayɨ́ enɨ naŋɨ́ nerɨ seáyɨ e imónɨŋɨ́pɨ yarɨnɨ. \p \v 39 Apɨxɨ́ wíyá oxo sɨnɨ mɨpé ŋweaŋáná anɨŋɨ́ re yaiwíwɨnɨgɨnɨ, “Oyá apɨxínɨ rimónɨŋɨnɨ?” yaiwíwɨnɨgɨnɨ. E nerɨ aí xegɨ́ oxo rɨxa nɨperɨ́náyɨ́, sɨnɨ omɨ mɨmeánɨ́ “Go gomɨ omeánɨmɨnɨ?” nɨwimónɨrɨ́ná, ananɨ meánɨ́wɨnɨgɨnɨ. E nerɨ aí ámá sɨpɨ́á imónɨŋɨ́ womɨ mɨmeánɨ́ Jisaso tɨ́nɨ ikárɨnɨgɨ́áyɨ́ womɨnɨ meánɨ́wɨnɨgɨnɨ. \v 40 Ámɨ nɨmeánɨrɨ́ná, ananɨ eŋagɨ aiwɨ nionɨ gɨ́ dɨŋɨ́ ayɨ́ rɨpɨ nimónarɨnɨ, “Í ámɨ mɨmeánɨ́ sɨnɨ anɨŋɨ́ apɨxɨ́ anɨ́ nɨŋwearɨ́náyɨ́, yayɨ́ oxɨ́ tɨ́nɨ nɨŋwearɨ́ná winɨnɨ́ápimɨ seáyɨ e imónɨŋɨ́pɨ winɨnɨ́árɨnɨ.” nimónarɨnɨ. “Nionɨ enɨ Gorɨxoyá kwíyɨ́ tɨ́ŋáonɨrɨ́anɨ?” nɨyaiwirɨ seararɨŋɨnɨ. \c 8 \s1 Naŋwɨ́ mimónɨ́ ŋwɨ́ápɨ nánɨ rɨdɨyowá inɨŋɨ́pɨ nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Seyɨ́né payɨ́ nearo naŋwɨ́ ámá wigɨ́ mimónɨ́ ŋwɨ́á imónɨŋɨ́pɨ nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́ápɨ nánɨ yarɨŋɨ́ nigɨ́ápɨ nánɨ bɨ osearɨmɨnɨ. Ayɨ́ neparɨnɨ. Seyɨ́né rɨ́wamɨŋɨ́ nearo nɨrɨgɨ́ápa Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roŋwaéne nɨnenenɨ rɨxa nɨjɨ́á imónɨŋwaénerɨnɨ. Ayɨ́ nepa imónɨŋagɨ aiwɨ rɨpɨ osearɨmɨnɨ. Ámá “Rɨxa nɨjɨ́á imónɨŋáonɨrɨ́anɨ?” nɨwimónɨrɨ́ná, dɨŋɨ́ apimɨ dánɨ wárɨxa imónarɨgɨ́árɨnɨ. E nerɨ aí ámá wíyo dɨŋɨ́ sɨpí nɨwirɨ arɨrá nɨwirɨ́ná apimɨ dánɨ Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨŋwaéne sɨ́kɨ́kɨ́ ámɨ bɨ eámɨxɨnarɨŋwárɨnɨ. \v 2 None go go “Amɨpí bɨ nánɨ rɨxa nɨjɨ́á imónɨŋáonɨrɨ́anɨ?” nɨyaiwinɨrɨ́náyɨ́, nɨjɨ́á Gorɨxo “Ámá nɨ́nɨ e oimónɨ́poyɨ.” wimónarɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ sɨnɨ xɨxenɨ wí mimónɨŋorɨnɨ. \v 3 E nerɨ aí go go “Nɨjɨ́á imónɨŋáonɨrɨ́anɨ?” mɨyaiwinɨ́ Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ nuyirɨ́náyɨ́, Gorɨxo “Ámá o nionɨyá imónɨŋɨ́ worɨ́anɨ?” yaiwinɨ. \v 4 Ayɨnánɨ gɨ́wɨ́ ámá wí wigɨ́ ŋwɨ́ápɨ nánɨ rɨdɨyowá nemáná ámɨ makerɨ́á imɨxarɨ́ná Jisasoyá imónɨgɨ́áyɨ́né bɨ́ nero narɨgɨ́ápɨ nánɨ rɨpɨ osearɨmɨnɨ. Nene nɨjɨ́árɨnɨ. Xwɨ́á tɨ́yo mimónɨ́ ŋwɨ́ápɨ obaxɨ́ eŋagɨ aiwɨ bɨ nepaxɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨmanɨ. Nɨpɨnɨ nepa ŋwɨ́á mipɨmónɨŋɨ́pɨrɨnɨ. Ŋwɨ́á nepa imónɨŋɨ́pɨ, ayɨ́ ná wonɨ Gorɨxonɨrɨnɨ. \v 5 Ámá wí re rarɨgɨ́árɨnɨ, “Ŋwɨ́á rɨpɨ aŋɨ́namɨ dáŋɨ́pɨrɨnɨ.” Wí “Xwɨ́árímɨ dáŋɨ́pɨrɨnɨ.” rarɨgɨ́árɨnɨ. Ŋwɨ́á rarɨgɨ́á apɨ bɨ “Nepa ŋwɨ́á imónɨnɨ.” rɨnɨŋɨ́pɨrɨnɨ. Bɨ “Kwíyɨ́ seáyɨ e imónɨŋɨ́ tɨ́ŋɨ́rɨnɨ.” rɨnɨŋɨ́pɨrɨnɨ. Apɨ apɨ obaxɨ́ ayá wí imónɨŋagɨ aiwɨ \v 6 nene nánɨ ŋwɨ́á imónɨŋɨ́pɨ, ayɨ́ ná wonɨ Gorɨxorɨnɨ. O negɨ́ áporɨnɨ. Amɨpí nánɨ mɨ́kɨ́ ikiŋorɨnɨ. Ámá xɨ́o nánɨ imónɨŋwaéne ayɨ́ onɨrɨnɨ. Nene nánɨ seáyɨ e imónɨŋɨ́pɨ enɨ “Pírɨnɨ?” marɨ́áɨ, ayɨ́ ná wonɨ Ámɨná Jisasɨ Kiraisorɨnɨ. Omɨ dánɨ Gorɨxo amɨpí nɨ́nɨ imɨxɨrɨ sɨŋɨ́ nene imónɨŋwápɨ neaimɨxɨrɨ eŋorɨnɨ. \p \v 7 E nerɨ aí ámá Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ nɨjɨ́á apɨ nimónɨro “Negɨ́ ŋwɨ́á xɨ́dagwápɨ ná mɨ́kɨ́ mayɨ́ imónɨŋɨ́pɨrɨ́anɨ?” yaiwiarɨgɨ́ámanɨ. Segɨ́yɨ́ wí Jisasomɨ sɨnɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́ró nerɨ́ná wigɨ́ ŋwɨ́ápɨ ɨ́á nɨxɨra nɨwagɨ́asáná yarɨgɨ́áyɨ́ eŋagɨ́a nánɨ mimónɨ́ ŋwɨ́ápɨ nánɨ gɨ́wɨ́ rɨdɨyowá inɨ́ɨ́pɨ nɨnɨróná “Ayɨ́ gɨ́wɨ́ ŋwɨ́á imónɨŋɨ́pɨ nánɨ rɨdɨyowá éɨ́ápɨ rɨ́a narɨŋɨnɨ?” nɨyaiwiro wigɨ́ dɨŋɨ́ pɨ́wɨ́nɨŋɨ́ imónɨgɨ́ápimɨ dánɨ “Nɨpɨkwɨnɨ mɨyarɨŋɨnɨ.” nɨyaiwiro nánɨ apimɨ dánɨ piaxɨ́ nɨweánɨrɨ udunarɨŋɨ́rɨnɨ. \v 8 E nerɨ aiwɨ aiwá mɨnɨpa yarɨŋwápimɨ dánɨranɨ, narɨŋwápimɨ dánɨranɨ, Gorɨxo neamímɨnarɨŋɨ́manɨ. Mɨnɨpa nerɨ́ná oyá sɨŋwɨ́yo dánɨ sɨyikwɨ́pianénɨŋɨ́ imónarɨŋwámanɨ. Nɨnɨrɨ́ná enɨ oyá sɨŋwɨ́yo dánɨ seáyɨ e imónarɨŋwámanɨ. \v 9 E nerɨ aí ámá Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro aí wigɨ́ dɨŋɨ́ yóɨ́nɨŋɨ́ mimónɨgɨ́áyɨ́ wiyɨ́né ananɨ nɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ narɨŋagɨ́a nɨseanɨro nánɨ ayɨ́ enɨ nɨnɨmáná “Nɨpɨkwɨnɨ mimónɨŋɨ́pɨ rɨ́a éwɨnɨ?” nɨyaiwirɨŋɨ́pimɨ dánɨ óreámioapɨ́rɨxɨnɨrɨ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ nɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 10 Ámá Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro aiwɨ sɨnɨ dɨŋɨ́ yóɨ́nɨŋɨ́ mimónɨgɨ́áyɨ́ segɨ́ ámá “Ŋwɨ́á rɨnɨŋɨ́ rɨpɨ ná mɨ́kɨ́ mayɨ́rɨnɨ.” yaiwiarɨŋɨ́ wo ŋwɨ́á imónɨŋɨ́ apɨ nánɨ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́íwamɨ nɨŋweámáná aiwá rɨdɨyowá éɨ́ápɨ narɨŋagɨ nɨwɨnɨróná “Nene enɨ ananɨ nɨpaxenerɨ́anɨ?” nɨyaiwinɨro eŋɨ́ sɨxɨ́ nínɨmáná nɨpɨ́ráoɨ. \v 11 Rɨxa nɨnɨro wigɨ́ xwioxɨ́yo dánɨ wɨ́á mɨwókipa nerɨ udunáná re searɨmɨ́ɨnɨ, “Seyɨ́néyá nɨjɨ́á imónɨgɨ́ápimɨ dánɨ sɨnɨ yóɨ́nɨŋɨ́ mimónɨgɨ́á tɨyɨ́ —Ayɨ́ segɨ́ sérɨxɨ́meánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ. Kiraiso upeiŋɨ́yɨ́rɨnɨ. Ámá ayɨ́ seyɨ́né nɨjɨ́á nimónɨro ‘Pí pí ŋwɨ́á ámá mewegɨ́á nepa mimónɨnɨ.’ yaiwiarɨgɨ́ápimɨ dánɨ rɨxa xwɨrɨ́á ikɨxenáoɨ.” searɨmɨ́ɨnɨ. \v 12 Ayɨnánɨ nene negɨ́ nɨrɨxɨ́meá dɨŋɨ́ sɨnɨ yóɨ́ mimónɨgɨ́áyo sɨpí e wikárɨrane ayɨ́ wigɨ́ dɨŋɨ́ “Apɨ neranéná nɨpɨkwɨnɨ mɨyarɨŋwɨnɨ.” yaiwinarɨgɨ́ápimɨ wiaíkirane nerɨŋɨ́pimɨ dánɨ Kiraisomɨ enɨ sɨpí wikárarɨŋwɨnɨ. \v 13 Ayɨnánɨ nionɨ gɨ́wɨ́ narɨŋápimɨ dánɨ gɨ́ nɨrɨxɨ́meá imónɨgɨ́áyɨ́ óreámioapaxɨ́ eŋánáyɨ́, ayɨ́ nóreámioaro udunɨnɨgɨnɨrɨ nionɨ aga ná rɨ́wɨ́yo dánɨ aiwɨ ámɨ gɨ́wɨ́ bɨ nɨmɨ́ámanɨ. \c 9 \s1 “Wáɨ́ wurɨmeiarɨŋwáone nɨsearápɨpaxɨ́pɨ Poronɨ wí searápɨŋámanɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 “O áxeŋwarɨ́ inɨŋorɨnɨ.” rɨniaiwiarɨŋoɨ? “Jisasoyá wáɨ́ wurɨmeiarɨŋɨ́ wo mimónɨnɨ.” rɨniaiwiarɨŋoɨ? “O negɨ́ Ámɨná Jisasomɨ sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨŋorɨnɨ.” rɨniaiwiarɨŋoɨ? “O Ámɨnáo nánɨ wáɨ́ neararɨŋɨ́pimɨ dánɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roŋwaéne menɨnɨ.” rɨyaiwinarɨŋoɨ? \v 2 “Poro Jisasoyá wáɨ́ wurɨmeaiarɨŋɨ́ womanɨ.” niaiwiarɨgɨ́áyɨ́ wí eŋánáyɨ́ aí seyɨ́né aŋɨpaxɨ́ nionɨ wáɨ́ wurɨmeiarɨŋá imónɨŋápɨ nánɨ “Rɨxa xɨxenɨ nɨjɨ́á imónɨŋoɨ.” nimónarɨnɨ. Poronɨ wáɨ́ searáná seyɨ́né rɨxa Gorɨxo tɨ́nɨ nawínɨ ikárɨnɨgɨ́áyɨ́né nimónɨrɨŋɨ́pimɨ dánɨ ámáyo áwaŋɨ́ rénɨŋɨ́ urarɨŋoɨ, “O nepa Jisasoyá wáɨ́ wurɨmeiarɨŋɨ́ worɨnɨ.” urarɨŋoɨ. \p \v 3 Ámá pairɨrɨ́ niarɨgɨ́ápɨ wiaíkímɨnɨrɨ nánɨ rɨpɨ nura warɨŋárɨnɨ, \v 4 “Jisasoyá wáɨ́ wurɨmeiarɨŋwáone nánɨ re nɨneaiaiwiro rɨrarɨŋoɨ, ‘Awa yarɨgɨ́ápɨ nánɨ nɨgwɨ́ nánɨ wayɨ́á iniɨgɨ́ nɨro aiwá nɨro epaxɨ́ mimónɨŋoɨ.’ nɨneaiaiwiro rɨrarɨŋoɨ? \v 5 ‘Wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́á wɨ́a tɨ́nɨ Ámɨnáomɨ xogwáowa tɨ́nɨ Pitao tɨ́nɨ awa apɨxɨ́ nɨmearo apɨxɨ́ tɨ́nɨ nawínɨ emearɨgɨ́ápa Porowa axɨ́pɨ wí e epaxɨ́ mimónɨŋoɨ.’ nɨneaiaiwiro rɨrarɨŋoɨ? \v 6 Apɨ nɨyaiwiro rɨrarɨŋoɨ? Rɨ́mɨnɨ rɨpɨ nɨyaiwiro rɨrarɨŋoɨ? ‘Wáɨ́ wurɨmeaiarɨgɨ́á wɨ́a wigɨ́ nɨgwɨ́ omɨŋɨ́ pɨ́nɨ wiárɨpaxɨ́ aiwɨ Poro tɨ́nɨ Banabaso tɨ́nɨ awaúnɨ aiwá nɨpɨsi nánɨ nɨgwɨ́ omɨŋɨ́ yarɨgɨ́ípɨ pɨ́nɨ wiárɨpaxɨ́ mimónɨŋiɨ.’ nɨyeaiaiwiro rɨrarɨŋoɨ? \v 7 Sɨmɨŋɨ́ wínarɨgɨ́á ámá wo mɨxɨ́ oniípoyɨnɨrɨ wirɨmeáɨ́ gɨyɨ́ rɨxa eŋɨ́ nɨmeámáná wiwanɨŋɨ́ upɨ́rowárɨnarɨgɨ́árɨnɨ? Oweoɨ, wí e epaxɨ́ menɨnɨ. Ámá gɨyɨ́ aiwá omɨŋɨ́ nurɨmáná mɨmianɨ́ yarɨgɨ́árɨnɨ? Oweoɨ, apɨ enɨ wí epaxɨ́ menɨnɨ. Ámá gɨyɨ́ burɨmákaú nɨmeróná wiwanɨŋɨ́yɨ́ amɨŋɨ́ mɨnɨpa yarɨgɨ́árɨnɨ? Oweoɨ, apɨ enɨ wí epaxɨ́ menɨnɨ. \v 8 Nionɨ ámá dɨŋɨ́ moarɨgɨ́ápimɨnɨ nɨxɨ́dɨrɨ rɨ́a rarɨŋɨnɨ? Oweoɨ, ŋwɨ́ ikaxɨ́ Moseso nɨrɨrɨ eaŋɨ́pimɨ dánɨ enɨ axɨ́pɨ e rɨnɨnɨ. \v 9 Apimɨ dánɨ re nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ, ‘Burɨmákaú tɨ́nɨ witɨ́ aiwá exwexwɨmɨ́ nerɨ́ná bɨ mɨnɨpa oenɨrɨ maŋɨ́ gwɨ́ mɨjárɨpanɨ.’ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ ‘Gorɨxo burɨmákaú nánɨnɨ dɨŋɨ́ nɨmorɨ rɨŋɨ́rɨnɨ.’ rɨseaimónarɨnɨ? \v 10 ‘Ayɨ́ ámaéne nánɨ enɨ dɨŋɨ́ nɨmorɨ mɨrɨpa eŋɨ́rɨ́anɨ?’ mɨseaimónɨpa reŋoɨ? Oyɨ, ayɨ́ ámaéne nánɨ enɨ rɨŋɨ́rɨnɨ. Moseso ámá aiwá ɨwɨ́á urɨpɨ́rɨ nánɨ xwɨ́á yunɨ́ nikɨxéa warɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ aiwá yóɨ́ éáná miarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ nɨ́nɨ nawínɨ wigɨ́ bɨ nɨpɨ́rɨ́a nánɨ dɨŋɨ́ nikwɨ́moro éɨ́rɨxɨnɨrɨ e rárɨŋɨ́rɨnɨ. \v 11 Wáɨ́ wurɨmeiarɨŋwáone xwɨyɨ́á Gorɨxoyápɨ nɨsearɨrɨ́ná aiwá ɨwɨ́ánɨŋɨ́ seaurarɨŋagwɨ aí re rɨseaimónarɨnɨ, ‘Aiwá ɨwɨ́ánɨŋɨ́ neaurarɨgɨ́ápimɨ dánɨ bɨ nɨmiro aiwá nɨpɨ́rɨ nánɨ nɨnearápɨrónáyɨ́ranɨ, aikɨ́ yínɨpɨ́rɨ nánɨ nɨnearápɨrónáyɨ́ranɨ, ayɨ́ naŋɨ́ mɨyarɨŋoɨ.’ rɨseaimónarɨnɨ? \v 12 ‘Ámá wí ananɨ nɨsearápɨro nɨpaxɨ́ eŋánáyɨ́, ayɨ́ none aŋɨpaxɨ́rɨnɨ.’ nimónarɨnɨ.” rarɨŋárɨnɨ. \p E nerɨ aí none nɨsearápɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ mɨsearápɨŋwárɨnɨ. Ámá xwɨyɨ́á yayɨ́ neainɨpaxɨ́ urarɨ́ná “Amɨpí wí nearápanɨro nánɨ rɨ́a yarɨŋoɨ?” nɨyaiwiro dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́ropa epɨ́rɨxɨnɨrɨ nɨsearápɨpaxɨ́ nimónɨrane aí wí mɨsearápɨ́ dɨ́wɨ́ ikeamónɨŋwápimɨ xwámámɨ́ wiŋwárɨnɨ. \v 13 Ámá amɨpí aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ ínɨmɨ eŋɨ́yo mearɨgɨ́áwa aiwá nɨpɨ́rɨ nánɨ iwámɨ weŋɨ́pɨ meaarɨgɨ́ápɨ nánɨ seyɨ́né nɨjɨ́á mimónɨpa reŋoɨ? Ámá naŋwɨ́ Gorɨxo nánɨ nɨmeámɨ báná rɨdɨyowá wiiarɨgɨ́áwa rɨdɨyowá wiíɨ́ápɨ bɨ nɨmearo narɨgɨ́ápɨ nánɨ enɨ seyɨ́né nɨjɨ́á mimónɨpa reŋoɨ? \v 14 Axɨ́pɨ Ámɨná Jisaso sekaxɨ́ re rɨŋɨ́rɨnɨ, “Ámá xwɨyɨ́á yayɨ́ seainɨpaxɨ́pɨ wáɨ́ nurɨmeiarɨgɨ́áwa apimɨ dánɨ aiwá nɨpɨ́rɨ nánɨ meáɨ́rɨxɨnɨ.” \v 15 Ámɨnáo sekaxɨ́ e rɨŋɨ́ aí nionɨ seyɨ́né tɨ́nɨ nɨŋwearɨ́ná wí mɨsearápɨ́ nerɨ agwɨ enɨ apɨ bɨ nionɨ oniapɨ́poyɨnɨrɨ payɨ́ nearɨ mɨseamónaparɨŋɨnɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Nionɨ aiwá nɨsearápɨrɨ mɨnɨ́ nerɨ néra uŋápɨ nánɨ mɨxɨ́ meakɨ́nɨnarɨŋápɨ ámá wo aiwá nɨniapɨrɨ́ná nɨsaŋioŋwɨrárɨnɨgɨnɨrɨ nánɨ “Nionɨ xámɨ péɨmɨgɨnɨ.” nimónarɨnɨ. \v 16 Arɨ́á nípoyɨ. Nionɨ xwɨyɨ́á yayɨ́ neainɨpaxɨ́pɨ wáɨ́ nɨsearɨrɨ́ná Gorɨxo e éwɨnɨgɨnɨrɨ sekaxɨ́ nɨrowárénapɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ e yarɨŋápɨ nánɨ niɨwanɨŋonɨ mɨxɨ́ meakɨ́nɨnɨpaxɨ́ wí menɨnɨ. Nionɨ Gorɨxo e éwɨnɨgɨnɨrɨ nɨrowárénapɨŋɨ́pɨ mepa nerɨ́náyɨ́, sɨ́á wí nionɨ majɨ́á nórɨpaxɨ́rɨnɨ. \v 17 Gɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ “Wáɨ́ ourɨmemɨnɨ.” nɨnimónɨrɨ sɨŋwɨrɨyɨ́, “Gorɨxo yayɨ́ nimopaxɨ́pɨ emɨnɨrɨ yarɨŋɨnɨ.” rɨpaxɨ́rɨnɨ. Gɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ “Wáɨ́ ourɨmemɨnɨ.” mɨnimónɨ́ Gorɨxo sekaxɨ́ nɨrowárénapɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ nerɨ́náyɨ́, arɨge nɨyaiwirɨ “O yayɨ́ nimopaxɨ́pɨ yarɨŋɨnɨ.” rɨmɨ́ɨnɨ? \v 18 Ayɨnánɨ pípimɨ dánɨ nionɨ yayɨ́ nimopaxɨ́rɨnɨ? Nionɨ ámáyo xwɨyɨ́á yayɨ́ neainɨpaxɨ́pɨ wáɨ́ nurɨrɨ́ná apimɨ dánɨ urápɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ murápɨpa nerɨŋɨ́yo dánɨ yayɨ́ nimopaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ yarɨŋɨnɨ. \s1 “Ámá pí pí imónɨgɨ́ápa nionɨ enɨ imónarɨŋárɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 19 Nionɨ nepa ámá womɨ xɨnáínɨ́nɨŋɨ́ nimónɨrɨ omɨŋɨ́ wiiarɨŋáonɨ meŋagɨ aí ámá ayá wí Jisasomɨ oxɨ́dɨ́poyɨnɨrɨ nánɨ nionɨ gɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ ámá nɨyɨ́yá xɨnáínɨ́nɨŋɨ́ nimónɨrɨ omɨŋɨ́ wiiarɨŋáonɨ imónɨŋɨnɨ. \v 20 Nionɨ gɨ́ Judayɨ́ tɨ́nɨ nɨŋwearɨ́ná Jisasomɨ dɨŋɨ́ owɨkwɨ́rópoyɨnɨrɨ ayɨ́nɨŋɨ́ nimónɨrɨ yarɨŋárɨnɨ. Ŋwɨ́ ikaxɨ́ rɨnɨŋɨ́pimɨ ŋwɨ́á mɨxeŋwɨrárɨnɨŋáonɨ aiwɨ gɨ́ Judayɨ́ apimɨ ŋwɨ́á xeŋwɨrárɨnɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ nawínɨ nɨŋwearɨ́ná, “Nionɨ arɨge yarɨ́ná ayɨ́ Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́ropɨ́ráoɨ.” nɨyaiwirɨ nánɨ nionɨ enɨ apimɨ ŋwɨ́á xeŋwɨrárɨnɨŋáonɨ imónarɨŋárɨnɨ. \v 21 Gɨ́ Judayɨ́ tɨ́nɨ nɨŋwearɨ́ná ayɨ́nɨŋɨ́ nimónɨrɨ aiwɨ ámá Gorɨxoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ rɨnɨŋɨ́pimɨ ŋwɨ́á mɨxeŋwɨrárɨnɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ nawínɨ nɨŋwearɨ́ná, ayɨ́ Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́róɨ́rɨxɨnɨrɨ nionɨ enɨ ŋwɨ́á mɨxeŋwɨrárɨnɨŋáonɨ imónarɨŋárɨnɨ. Nionɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ rɨnɨŋɨ́pimɨ mɨxɨ́dɨ́ nerɨ marɨ́áɨ, Kiraiso rɨŋɨ́pimɨ xɨ́darɨŋáonɨ eŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. \v 22 Nionɨ ámá eŋɨ́ samɨŋɨ́ wegɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ nawínɨ nɨŋwearɨ́ná ayɨ́ Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́ropɨ́rɨ nánɨ nionɨ enɨ eŋɨ́ samɨŋɨ́ nɨweŋonɨ nimónɨrɨ uréwapɨyarɨŋárɨnɨ. Ámá nɨ́nɨ wíyo erɨ́kiemeáɨmɨgɨnɨrɨ ayɨ́ pí pí imónɨgɨ́ápa nionɨ enɨ axɨ́pɨ e imónarɨŋárɨnɨ. \v 23 Nionɨ apɨ nɨpɨnɨ yarɨŋápɨ, ayɨ́ rɨpɨ nánɨ yarɨŋárɨnɨ. Xwɨyɨ́á yayɨ́ neainɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ uráná arɨ́á nipɨ́rɨ nánɨ yarɨŋárɨnɨ. Xwɨyɨ́á apɨ ámáyo naŋɨ́ wimɨxarɨŋɨ́pimɨ nionɨ enɨ onímeanɨrɨ e yarɨŋárɨnɨ. \s1 “Gorɨxo yayɨ́ neaimonɨ́wɨnɨgɨnɨrɨ Jisasomɨ píránɨŋɨ́ ouxɨ́daneyɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 24 Ámá yamɨyamúrónɨgɨ́ inarɨgɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ aŋɨ́nɨ nero aí ná wonɨ, múróo xɨ́o dɨŋɨ́ nɨyaiwirɨ nɨyirɨ meaarɨŋɨ́pɨ nánɨ seyɨ́né nɨjɨ́á mimónɨpa reŋoɨ? Ayɨnánɨ seyɨ́né enɨ Jisasomɨ nɨxɨ́dɨróná yamɨyamúrónɨgɨ́ nero xámɨ rémoarɨgɨ́ápánɨŋɨ́ éɨ́rɨxɨnɨ. \v 25 Ámá re yaiwiarɨgɨ́áyɨ́, “Niɨ́á xɨxegɨ́nɨ yanɨro nánɨ awí eánarɨgɨ́e nánɨ nurɨ wínɨyo múróɨmɨgɨnɨ.” yaiwiarɨgɨ́áyɨ́ wiwanɨŋɨ́yɨ́ eŋɨ́ sɨxɨ́ ímɨxɨnanɨro nánɨ pí pí mɨŋɨ́ winarɨŋɨ́pɨ arɨ́á nikeamoro eŋɨ́ sɨxɨ́ eámɨxɨnarɨgɨ́árɨnɨ. E yarɨgɨ́áyɨ́ urɨ́ imɨxɨnɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ bɨ meaanɨro nánɨ yarɨŋagɨ́a aí nene urɨ́ imɨxɨnɨpaxɨ́ mimónɨŋɨ́pɨ meaanɨrane nánɨ yarɨŋwɨnɨ. \v 26 Ayɨnánɨ nionɨ Jisasomɨ nɨxɨ́dɨrɨ́ná yamɨyamúrónɨgɨ́nɨŋɨ́ ninɨrɨ irɨ́niɨ́ xɨxenɨ warɨŋárɨnɨ. Wé neánɨrɨ́ná xarɨxarɨ́ nerɨ meá píránɨŋɨ́ sopɨŋɨ́ norɨ nɨrómáná xɨxenɨ eaarɨŋáonɨrɨnɨ. \v 27 Niɨwanɨŋonɨ eŋɨ́ sɨxɨ́ oímɨxɨnɨmɨnɨrɨ nánɨ náonɨ iwaŋɨ́nɨŋɨ́ eánɨrɨ pí pí nionɨ mɨŋɨ́ ninarɨŋɨ́pɨ arɨ́á oikeamómɨnɨrɨ nánɨ iwaŋɨ́nɨŋɨ́ eánɨrɨ yarɨŋárɨnɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ e yarɨŋárɨnɨ. Nionɨ ámá wíyo wáɨ́ re nurɨméɨsáná, “Kiraisomɨ nɨxɨ́dɨróná yamɨyamúrónɨgɨ́nɨŋɨ́ ninɨro xɨ́dɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.” nurɨméɨsáná eŋáná Gorɨxo “Ayɨ́ tɨ́nɨ yamɨŋɨyɨ́ mimónɨŋɨnɨ.” nɨrɨnɨgɨnɨrɨ e yarɨŋárɨnɨ. \c 10 \s1 “Sɨpí Judayeneyá neárɨ́awéyɨ́ yagɨ́ápa mepa éwanɨgɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, negɨ́ neárɨ́awéyɨ́ yagɨ́ápɨ nánɨ dɨŋɨ́ mopɨ́rɨ nánɨ bɨ osearɨmɨnɨ. Ayɨ́ nɨ́nɨ Moseso Isipɨyɨ́ aŋɨ́yo dánɨ nɨwirɨmeámɨ nurɨ́ná agwɨ́ Gorɨxo nipemeámɨ úwɨnɨgɨnɨrɨ tɨŋɨ́pimɨ sɨmaŋwɨ́yónɨŋɨ́ ínɨmɨ nɨŋweámáná númɨ wagɨ́árɨnɨ. Nɨ́nɨ enɨ ipí Ragɨ́ rɨŋoyɨ rɨnɨŋɨ́wá nɨxeróná mɨdɨmɨdánɨ eadɨkiowárɨnɨŋáná áwɨnɨmɨ nɨxéa ugɨ́awixɨnɨ. \v 2 Nɨ́nɨ agwɨ́pimɨ sɨmaŋwɨ́yónɨŋɨ́ nɨŋweaxa uro ipíwámɨ xero neróná Moseso tɨ́nɨ nawínɨ anɨ nikárɨnɨro néra ugɨ́awixɨnɨ. \v 3 Aiwá mayɨ́ e nemeróná aiwá manáɨ rɨnɨŋɨ́ Gorɨxoyá kwíyɨ́yo dánɨ imónɨŋɨ́pɨ ayɨ́ nɨ́nɨ nɨga wagɨ́árɨnɨ. \v 4 Iniɨgɨ́ mayɨ́ e nemeróná Gorɨxoyá kwíyɨ́yo dánɨ sɨmɨŋɨ́ meaŋú ayɨ́ nɨ́nɨ nagɨ́árɨnɨ. Sɨ́ŋá iniɨgɨ́ sɨmɨŋɨ́ meaago —O wínɨyɨ́ úɨ́ámɨ númɨ emeagorɨnɨ. O, ayɨ́ Kiraiso nánɨ rarɨŋɨnɨ. \v 5 E nerɨŋɨ́ aiwɨ ayɨ́ nápɨ yarɨgɨ́ápɨ nánɨ Gorɨxo wikɨ́ nɨwónɨrɨ ámá dɨŋɨ́ meaŋe dánɨ amɨ amɨ opépoyɨnɨrɨ nɨwikára wagɨ́rɨnɨ. \p \v 6 Ayɨ́ amɨpí apɨ apɨ néra nuróná pegɨ́ápimɨ dánɨ nene nánɨ sɨŋwepɨgɨ́ neainɨnɨ. Ayɨ́ sɨpí imónɨŋɨ́pɨ nánɨ mɨŋɨ́ inagɨ́ápa nene enɨ axɨ́pɨ mɨŋɨ́ minɨpa éwanɨgɨnɨrɨ sɨŋwepɨgɨ́ neainɨnɨ. \v 7 Ayɨ́ wí wigɨ́ ŋwɨ́ápimɨ nɨxɨ́dɨróná Bɨkwɨ́yo dánɨ re nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ re egɨ́awixɨnɨ, “Ámáyɨ́ aiwá nɨro iniɨgɨ́ nɨro epɨ́rɨ nánɨ nɨŋweagɨ́asáná rɨkɨkɨrɨ́ó inanɨro nánɨ wiápɨ́nɨmeagɨ́awixɨnɨ.” nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ e egɨ́awixɨnɨ. Nene ayɨ́ yagɨ́ápa nerane mimónɨ́ ŋwɨ́á imónɨŋɨ́yo wí mɨxɨ́dɨpa éwanɨgɨnɨ. \v 8 Ayɨ́ wí ɨ́wɨ́ inɨgɨ́ápa —Ɨ́wɨ́ e inɨgɨ́ápɨ nánɨ Gorɨxo pɨrɨ́ umamópoyɨnɨrɨ uráná ámá xɨ́omɨ píránɨŋɨ́ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ sɨ́á axɨ́yimɨ ámá ɨ́wɨ́ inarɨgɨ́áyo, nɨ́nɨ 23,000 imónɨgɨ́áyo pɨpɨkímɨ́ emegɨ́ápɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. Ɨ́wɨ́ ayɨ́ e inagɨ́ápa nene enɨ axɨ́pɨ e minɨpa éwanɨgɨnɨ. \v 9 Ayɨ́ wí Ámɨná Gorɨxo nepa eŋɨ́ eánɨŋorɨ́anɨrɨ iwamɨ́ó wíwapɨyagɨ́ápa —E wíwapɨyíáná oyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ ámá ayo weaxɨ́á sidɨŋɨ́ óagɨ nánɨ pegɨ́íná nánɨ rarɨŋɨnɨ. E iwamɨ́ó wíwapɨyagɨ́ápa nene enɨ mɨwíwapɨyipa éwanɨgɨnɨ. \v 10 Ayɨ́ wí Gorɨxomɨ anɨŋúmɨ́ wirɨnagɨ́ápa —Anɨŋúmɨ́ e wirɨnáná aŋɨ́najɨ́ ámáyo xwɨrɨ́á wikɨxearɨŋo pɨkiŋɨ́pɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. Gorɨxomɨ anɨŋúmɨ́ wirɨnagɨ́ápa nene enɨ axɨ́pɨ e mepa éwanɨgɨnɨ. \v 11 Apɨ apɨ e nɨwímeáa uŋɨ́pɨ wigɨ́ wínɨyɨ́ éɨ́ oweayɨmeánɨ́poyɨnɨrɨ sɨŋwepɨgɨ́nɨŋɨ́ wirɨ nene agwɨ ríná sɨ́á yoparɨ́yi rɨxa nimónɨ́íná ŋweaŋwaéne íkwairɨrɨ́ neainɨ́a nánɨ Bɨkwɨ́yo ŋwɨrárɨnɨŋɨ́pɨrɨnɨ. \v 12 Ayɨnánɨ “Gorɨxomɨ píránɨŋɨ́ xɨ́darɨŋáonɨ ayɨ́ yagɨ́ápa wí epaxonɨmanɨ.” yaiwinarɨŋɨ́ goxɨ goxɨ, jɨwanɨŋoxɨ axɨ́pɨ nerɨ anɨ́nɨmɨgɨnɨrɨ píránɨŋɨ́ menɨ́ɨrɨxɨnɨ. \v 13 “Eŋɨ́ eánɨgɨ́áyɨ́rɨ́anɨrɨ ámáyo iwamɨ́ó wíwapɨyarɨgɨ́ápɨ axɨ́pɨ mɨneaímeá xegɨ́ bɨ imónɨŋɨ́pɨ neaímeaarɨnɨ.” mɨyaiwipanɨ. Gorɨxo —O ámá dɨŋɨ́ wikwiárɨnɨpaxɨ́ imónɨŋorɨnɨ. O iwamɨ́ó ámá seaíwapɨyíáná seyɨ́né xwámámɨ́ mɨwipaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ xe oseaíwapɨyípoyɨnɨrɨ wí sɨŋwɨ́ seanɨnɨ́á menɨnɨ. Ámá wí xe iwamɨ́ó oseaíwapɨyípoyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ nɨseanɨrɨ́ná seyɨ́né xopɨrárɨ́ wipɨ́rɨ́a nánɨ enɨ xwámámɨ́ wipaxɨ́yɨ́né seaimɨxɨyinɨ́árɨnɨ. \s1 Rɨdɨyowá mimónɨ́ ŋwɨ́ápɨ nánɨ inɨŋɨ́pɨ nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 14 Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, Gorɨxo negɨ́ neárɨ́awéyo naŋɨ́ wíagɨ aiwɨ obaxɨ́ ayá wí wigɨ́ sɨpí nerɨŋɨ́yo dánɨ xwɨrɨ́á ikɨxenagɨ́á eŋagɨ nánɨ nene dɨŋɨ́ nɨmorane mimónɨ́ ŋwɨ́ápɨ wí mɨxɨrɨpa nerane apɨ tɨ́ŋɨ́ e dánɨ éɨ́nɨŋɨ́ owaneyɨ. \v 15 Dɨŋɨ́ tɨ́gɨ́áyɨ́né, nionɨ dɨŋɨ́ tɨ́gɨ́áyo urarɨŋápa axɨ́pɨ nɨsearɨmɨnɨrɨ yarɨŋápɨ nánɨ sewanɨŋɨ́yɨ́né dɨŋɨ́ nɨyaikiroro “Sɨpírɨ́anɨ? Naŋɨ́rɨ́anɨ?” yaiwípoyɨ. \v 16 Kapɨxɨ́ iniɨgɨ́ wainɨ́ ínɨŋɨ́pɨ —Apɨ Ámɨná Kiraiso nene nánɨ nɨneapeirɨ́ná ragɨ́ puŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ neainɨnɨ́a nánɨ imónɨŋɨ́pɨrɨnɨ. Nene nɨnɨranéná Gorɨxomɨ yayɨ́ wiarɨŋwápɨrɨnɨ. Iniɨgɨ́ apɨ nɨnɨranéná o tɨ́nɨ mɨmɨŋínɨpa yarɨŋwáranɨ? Aiwá o nɨneapeirɨ́ná xɨ́o náo rɨ́nɨŋɨ́ winɨŋɨ́pɨ —Apɨ nánɨ dɨŋɨ́ neainɨnɨ́a nánɨ nɨkwɨrɨrɨ narɨŋwápɨrɨnɨ. Aiwá apɨ nɨnɨranéná enɨ o tɨ́nɨ nawínɨ mɨmɨŋínɨpa yarɨŋwáranɨ? \v 17 Aiwá nɨkwɨrɨrɨ narɨŋwá apɨ ná bɨnɨ eŋagɨ nánɨ nene ámá obaxene imónɨŋagwɨ aiwɨ ná bimɨ dánɨnɨ nɨkwɨrɨrɨ narɨŋwáyo dánɨ sɨyikɨ́ ná bɨnɨ mimónɨpa reŋwɨnɨ? \v 18 Gɨ́ Isɨrerɨyɨ́ yarɨgɨ́ápɨ nánɨ enɨ dɨŋɨ́ mópoyɨ. Rɨdɨyowá éɨ́ápɨ narɨgɨ́áyɨ́ Gorɨxo, e íráɨ́ onɨŋo tɨ́nɨ mɨŋínarɨgɨ́árɨnɨ. \v 19 Nionɨ searɨmɨnɨrɨ yarɨŋápɨ seyɨ́né rɨxa dɨŋɨ́ rɨmoŋoɨ? “Rɨdɨyowá ámá Gorɨxomɨ mɨxɨ́darɨgɨ́áyɨ́ wigɨ́ mimónɨ́ ŋwɨ́ápɨ nánɨ yarɨgɨ́ápɨ, ayɨ́ nepaxɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ nánɨ rɨ́a neararɨnɨ?” rɨyaiwiarɨŋoɨ? “Wigɨ́ ŋwɨ́á imónɨŋɨ́pɨ enɨ, ayɨ́ nepaxɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ nánɨ rɨ́a neararɨnɨ?” rɨyaiwiarɨŋoɨ? \v 20 Oweoɨ, wí e searɨmɨnɨrɨ mɨyarɨŋɨnɨ. Rɨpɨ oyaiwípoyɨnɨrɨ seararɨŋɨnɨ, “Ámá Gorɨxomɨ mɨxɨ́darɨgɨ́áyɨ́ wigɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́ápɨ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá mé wigɨ́ mimónɨ́ ŋwɨ́á kwíyɨ́ sɨpí tɨ́ŋɨ́pɨ nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́árɨ́anɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ seararɨŋɨnɨ. Seyɨ́né wigɨ́ rɨdɨyowá éɨ́ápɨ nɨnɨróná kwíyɨ́ apɨ tɨ́nɨ nawínɨ mɨŋínɨpɨ́rɨxɨnɨrɨ seararɨŋɨnɨ. \v 21 Wí re mɨyaiwinɨpa éɨ́rɨxɨnɨ, “Nene ananɨ kapɨxɨ́ Ámɨnáo neaiiŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ moanɨ́wá nánɨwá nɨrane mimónɨ́ kwíyɨ́yɨ́ nánɨwá nɨrane epaxenerɨnɨ. Nene ananɨ aiwá Ámɨnáo nánɨpɨ nɨrane mimónɨ́ kwíyɨ́yɨ́ nánɨ rɨdɨyowá éɨ́ápɨ nɨrane epaxenerɨnɨ.” mɨyaiwinɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 22 “Rɨdɨyowá mimónɨ́ ŋwɨ́á nánɨpɨ narɨŋwápimɨ dánɨ Ámɨná Gorɨxo wikɨ́ dɨŋɨ́ neaiaiwinɨ nánɨ sɨ́mirɨrɨ́ wíwanɨgɨnɨ.” rɨseaimónarɨnɨ? “Eŋɨ́ eánɨŋɨ́ nene eánɨŋwápɨ xɨ́oyápimɨ seáyɨ e imónɨŋagɨ nánɨ pɨrɨ́ neamamopaxenemanɨ.” rɨyaiwinarɨŋoɨ? \s1 “Gorɨxomɨ yayɨ́ umepaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨnɨ éwanɨgɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 23 Wiyɨ́né re rarɨgɨ́ápɨ, “Pí pí ‘Oyaneyɨ.’ nɨneaimónɨrɨ́ná nene ananɨ epaxɨ́rɨnɨ.” rarɨgɨ́ápɨ nepa nɨrɨro aiwɨ apɨ bɨ nerɨŋɨ́pimɨ dánɨ píránɨŋɨ́ imɨxɨnarɨgɨ́ámanɨ. Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roŋwaéne “Pí pí ‘Oyaneyɨ.’ nɨneaimónɨrɨ́ná ananɨ epaxenerɨnɨ.” yaiwinarɨŋwápɨ nepa imónɨŋagɨ aiwɨ apɨ bɨ nerɨŋɨ́pimɨ dánɨ sɨ́kɨ́kɨ́ omɨxɨnarɨŋwámanɨ. \v 24 Segɨ́yɨ́ wo “Naŋɨ́ niɨwanɨŋonɨnɨ nímeanɨ nánɨ arɨge emɨnɨréɨnɨ?” mɨyaiwipa erɨ “Naŋɨ́ ámá tɨ́yo enɨ wímeanɨ nánɨ arɨge emɨnɨréɨnɨ?” yaiwirɨ éwɨnɨgɨnɨ. \v 25 Pí pí gɨ́wɨ́ ámá wí makerɨ́á imɨxarɨgɨ́e dánɨ bɨ́ yarɨgɨ́ápɨ seyɨ́né ananɨ bɨ́ nero nɨnɨróná ayá sɨ́wɨ́ searonɨgɨnɨrɨ “Mimónɨ́ ŋwɨ́ápɨ nánɨ rɨdɨyowá éɨ́ápɨranɨ? Rɨdɨyowá mepa éɨ́ápɨranɨ?” yarɨŋɨ́ minɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 26 Bɨkwɨ́yo dánɨ “Xwɨ́á rɨríranɨ, amɨpí xwɨ́á tɨ́yo eŋɨ́pɨranɨ, nɨ́nɨ Ámɨnáoyá imónɨnɨ.” nɨrɨnɨrɨ eánɨŋagɨ nánɨ “Pí pí gɨ́wɨ́ eŋɨ́pɨ ananɨ nɨpaxenerɨnɨ.” seararɨŋɨnɨ. \v 27 Ámá Jisasomɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́roŋɨ́ wo “Aiwá bɨ onaneyɨ.” searepeáráná seyɨ́né “Ananɨ Owaneyɨ.” nɨseaimónɨrɨ́ná, sa nuro ayá sɨ́wɨ́ searonɨgɨnɨrɨ pí pí aiwá seaiapɨ́ɨ́pɨ nánɨ “Wigɨ́ mimónɨ́ ŋwɨ́ápɨ nánɨ rɨdɨyowá éɨ́ápɨranɨ? Mepa éɨ́ápɨranɨ?” mɨyaiwipa nero ananɨ nɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 28 E nerɨ aí ámá wo áwaŋɨ́ re nɨsearɨrɨ́náyɨ́, “Gɨ́wɨ́ rɨpɨ ŋwɨ́á imónɨŋɨ́pɨ nánɨ rɨdɨyowá inɨ́ɨ́pɨrɨnɨ.” nɨsearɨrɨ́náyɨ́, áwaŋɨ́ searɨ́o nánɨ dɨŋɨ́ nɨmoro o seyɨ́né narɨŋagɨ́a nɨseanɨrɨ́ná “Gɨ́wɨ́ apɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́á tɨyɨ́ mɨnɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ pí nánɨ rɨ́a narɨŋoɨ?” nɨyaiwirɨ ayá sɨ́wɨ́ uronɨgɨnɨrɨ mɨnɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 29 Seyɨ́né nɨnɨróná “Nɨpɨkwɨnɨ mɨyarɨŋwɨnɨ.” nɨyaiwiro ayá sɨ́wɨ́ searonɨgɨnɨrɨ mɨrarɨŋɨnɨ. Áwaŋɨ́ searɨ́o “Ayɨ́ nɨpɨkwɨnɨ mɨyarɨŋoɨ.” nɨseaiaiwirɨ ayá sɨ́wɨ́ uronɨgɨnɨrɨ rarɨŋɨnɨ. E seararɨŋagɨ nánɨ ámá wo nɨwiápɨ́nɨmearɨ re nɨrɨnɨŋoɨ, “Nene ananɨ nepaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ pí nánɨ ámá wí ayá sɨ́wɨ́ uropaxɨ́ imónɨŋɨ́pimɨ dánɨ ámɨ mepaxɨ́ imónɨŋwɨnɨ? \v 30 Nionɨ gɨ́wɨ́ apɨ nɨnɨrɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ nɨwirɨ́náyɨ́, gɨ́wɨ́ nionɨ yayɨ́ wíápɨ nánɨ mɨ́kɨ́ píyo dánɨ pairɨrɨ́ nipaxɨ́ imónɨnɨ?” Ámá wo e nɨrɨnɨ aí \v 31 rɨpɨ osearɨmɨnɨ, “Seyɨ́né gɨ́wɨ́ nɨnɨrónáranɨ, iniɨgɨ́ nɨnɨrónáranɨ, pí pí nerónáranɨ, ámá wí sɨŋwɨ́ nɨseanɨróná ‘Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro nánɨ rɨ́a yarɨŋoɨ?’ oseaiaiwípoyɨnɨrɨ omɨ seáyɨ e umɨ́eyoapaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ éɨ́rɨxɨnɨ.” osearɨmɨnɨ. \v 32 Judayɨ́ranɨ, Gɨrikɨyɨ́ranɨ, ámá Gorɨxoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ranɨ, ayɨ́ omɨ sɨnɨ xɨ́dɨpaxɨ́ eŋánáyɨ́, nene oyá sɨŋwɨ́yo dánɨ ananɨ epaxɨ́ aí ayo óreámioapaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ mepa éwanɨgɨnɨ. \v 33 Nionɨ yarɨŋápa seyɨ́né enɨ axɨ́pɨ éɨ́rɨxɨnɨ. Nionɨ pí pí nerɨ́ná niɨwanɨŋonɨ nánɨnɨ ayá tɨ́nɨ mɨmenɨ́ “Ámá obaxɨ́yo Gorɨxo yeáyɨ́ uyimɨxemeanɨ́a nánɨ omɨ dɨŋɨ́ owɨkwɨ́rɨ́poyɨnɨrɨ arɨge nerɨ ayo ayá tɨ́nɨ umemɨ́árɨ́anɨ?” nɨyaiwirɨ ayɨ́ yayɨ́ winɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨnɨ yarɨŋárɨnɨ. \c 11 \p \v 1 Nionɨ Kiraiso yagɨ́pɨ ikanɨŋɨ́ wiarɨŋápa seyɨ́né enɨ nionɨ ikanɨŋɨ́ níɨ́rɨxɨnɨ. \s1 “Apɨxíwa mɨŋɨ́yo wí pánɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 2 Seyɨ́né nionɨ nánɨ íníná dɨŋɨ́ arɨ́á mikeamó Jisasomɨ xɨ́darɨŋwaéne yarɨŋwápɨ nánɨ nionɨ seaiékwɨ́kwɨyiŋápɨ xaíwɨ́ ɨ́á nɨxɨrɨro yarɨŋagɨ́a nánɨ yayɨ́ bɨ oseaimɨnɨ. \v 3 Seyɨ́né seaiékwɨ́kwɨyiŋápɨ xaíwɨ́ ɨ́á nɨxɨrɨro aí “Rɨpɨ nánɨ enɨ nɨjɨ́á oimónɨ́poyɨ.” nimónarɨnɨ. Kiraiso ámá oxɨ́ nɨyonɨ seáyɨ e wimónɨrɨ oxowa xiepíwamɨ seáyɨ e wimónɨro Gorɨxo Kiraisomɨ seáyɨ e wimónɨrɨ enɨ. \v 4 Ayɨnánɨ oxɨ́ go go Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ nurɨrɨ́náranɨ, oyá xwɨyɨ́ápɨ wɨ́á nurókiamorɨ́náranɨ, wí mɨŋɨ́yo nɨpákínɨmáná e nerɨ́náyɨ́, o xegɨ́ seáyɨ e wimónɨŋomɨ —O ayɨ́ Kiraisorɨnɨ. Omɨ ayá wimoarɨnɨ. \v 5 E nerɨ aí apɨxɨ́ gí gí mɨŋɨ́yo wí mɨdɨ́kínɨpa nemáná Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ nurɨrɨ́náranɨ, oyá xwɨyɨ́ápɨ wɨ́á nurókiamorɨ́náranɨ, í xegɨ́ seáyɨ e wimónɨŋomɨ —O ayɨ́ xegɨ́ xiagworɨnɨ. Omɨ í ayá wimoarɨnɨ. Apɨxɨ́ e yarɨgɨ́íwa re imónɨgɨ́íwa tɨ́nɨ xɨxenɨ imónɨŋoɨ. Íwamɨ gwɨ́ nɨyirɨ́ná ayá xwé owinɨnɨrɨ dɨ́á nɨ́nɨ róáná mɨŋɨ́ wáɨ́ nero nánɨ ayá winarɨŋíwa tɨ́nɨ xɨxenɨ imónɨŋagɨ́a nánɨ rarɨŋɨnɨ. \v 6 Apɨxɨ́ gɨyɨ́ “Mɨŋɨ́yo wí mɨpákínɨpa oemɨnɨ.” nɨwimónɨrɨ́náyɨ́, wigɨ́ dɨ́á nɨ́nɨ enɨ rónɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. E nɨsearɨrɨ aí apɨxɨ́ dɨ́á nɨ́nɨ róánáyɨ́ mɨŋɨ́ wáɨ́ nimónɨrɨ nánɨ ayá nɨwinɨrɨ́náranɨ, úrapí róánáyɨ́ wiwiá ɨ́á nɨwerɨ nánɨ ayá nɨwinɨrɨ́náranɨ, mɨŋɨ́yo wí pákínɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 7 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. Gorɨxo ámá oxɨ́ iwamɨ́ó nimɨxɨrɨ nɨtɨrɨ́ná seáyɨ e xewanɨŋónɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pa wimɨxɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ oxɨ́yɨ́ Gorɨxo xɨ́o imónɨŋɨ́pɨ sɨwánɨŋɨ́ nɨwinɨrɨ nánɨ omɨ rɨxɨŋɨ́ nurɨrɨ́náranɨ, oyá xwɨyɨ́ápɨ wɨ́á nurókiamorɨ́náranɨ, amɨpí wí mɨŋɨ́yo mɨpánɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. E nerɨ aí apɨxɨ́yɨ́ wigɨ́ ɨ́wiagwɨ́yɨ́ imónɨgɨ́ápɨ sɨwánɨŋɨ́ nɨwinɨrɨ nánɨ ayɨ́ Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ nurɨrɨ́náranɨ, oyá xwɨyɨ́ápɨ wɨ́á nurókiamorɨ́náranɨ, amɨpí wí mɨŋɨ́yo pánɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 8 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Eŋíná Gorɨxo ámá oxɨ́ nimɨxɨrɨ́ná apɨxímɨ dánɨ bɨ nɨyorɨ imɨxɨŋɨ́manɨ. Apɨxɨ́ nimɨxɨrɨ́ná oxomɨ dánɨ bɨ nɨyorɨ imɨxɨŋɨ́rɨnɨ. \v 9 Apɨxímɨ oxo arɨrá wíwɨnɨgɨnɨrɨ imɨxɨŋɨ́manɨ. Oweoɨ, apɨxí oxomɨ arɨrá wíwɨnɨgɨnɨrɨ imɨxɨŋɨ́rɨnɨ. \v 10 Ayɨnánɨ “Oxɨ́yɨ́ apɨxɨ́yo seáyɨ e rɨ́a wimónɨŋoɨ?” yaiwipɨ́rɨ nánɨ imónɨŋɨ́pɨ wí apɨxíwa mɨŋɨ́yo pánɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. Íwa pí pí yarɨgɨ́ápɨ aŋɨ́najɨ́ sɨŋwɨ́ wɨnaxɨ́darɨgɨ́á eŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. \v 11 E seararɨŋagɨ aiwɨ oxɨ́ Ámɨnáo tɨ́nɨ nawínɨ nikárɨnɨrɨ́ná “Nionɨ apɨxɨ́ mayonɨ nerɨ aí sopɨŋɨ́ nonɨrɨ yarɨŋáonɨrɨnɨ.” rɨpaxɨ́ menɨnɨ. Apɨxɨ́ enɨ Ámɨnáo tɨ́nɨ nawínɨ nikárɨnɨrɨ́ná “Oxɨ́ mayínɨ nerɨ aí sopɨŋɨ́ nonɨrɨ yarɨŋáínɨrɨnɨ.” rɨpaxɨ́ menɨnɨ. \v 12 Neparɨnɨ. Gorɨxo apɨxɨ́ iwamɨ́ó nimɨxɨrɨ́ná ayɨ́ oxɨ́yo dánɨ nɨyorɨ imɨxɨŋɨ́rɨnɨ. E nerɨ aí rɨpɨ enɨ neparɨnɨ. Oxɨ́ nɨ́nɨ apɨxíwa xɨrarɨgɨ́árɨnɨ. E nerɨ aí apɨxɨ́ranɨ, oxɨ́ranɨ, píranɨ, amɨpí nɨpɨnɨ mɨ́kɨ́ ikiŋo, ayɨ́ Gorɨxorɨnɨ. \p \v 13 Sewanɨŋɨ́yɨ́né xwɨyɨ́á nionɨ seararɨŋá rɨpɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨyaikiroro “Sɨpírɨ́anɨ? Naŋɨ́rɨ́anɨ?” yaiwípoyɨ. Apɨxíwa amɨpí bɨ mɨŋɨ́yo mɨpákínɨpa nemáná Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ nurɨrɨ́náyɨ́, “Ananɨ yarɨŋoɨ.” rɨseaimónarɨnɨ? “Ananɨ mɨyarɨŋoɨ.” rɨseaimónarɨnɨ? \v 14 Ámaéne negɨ́ imónɨŋwápimɨ dánɨ sɨwá rénɨŋɨ́ neainarɨŋɨ́rɨnɨ. Ámá oxɨ́ dɨ́á sepiá xɨrá eŋáná ayɨ́ ayá winɨpaxɨ́ imónɨnɨ. \v 15 E nerɨ aí apɨxɨ́ dɨ́á sepiá eŋáná ayɨ́ dɨŋɨ́ niɨ́á winɨpaxɨ́ enɨ. Negɨ́ imónɨŋwápimɨ dánɨ sɨwá énɨŋɨ́ neainarɨŋɨ́rɨnɨ. Pí nánɨ marɨ́áɨ, Gorɨxo apɨxíwa rɨtɨ́ inɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ dɨ́á sepiá wiŋɨ́ eŋagɨ nánɨ sepiá eŋánáyɨ́ “Dɨŋɨ́ niɨ́á winɨpaxɨ́ enɨ.” seararɨŋɨnɨ. \v 16 Ámá wí “Xwɨyɨ́á Poro rarɨŋɨ́ rɨpɨ nánɨ xɨxewiámɨ́ ouraneyɨ.” nɨwimónɨrɨ́ná rɨpɨ urɨmɨ́ɨnɨ, “None ámɨ xegɨ́ bɨ yarɨŋwámanɨ. Sɨyikɨ́ Jisasoyá imónɨgɨ́á amɨ amɨ ŋweagɨ́áyɨ́ enɨ xegɨ́ bɨ xɨ́darɨgɨ́ámanɨ. Ayɨ́ nionɨ rɨ́ápɨnɨ yarɨgɨ́árɨnɨ.” urɨmɨ́ɨnɨ. \s1 “Aiwá Ámɨnáo nánɨ dɨŋɨ́ oneainɨnɨrɨ imɨxarɨŋwápɨ úrapí mɨnɨmepanɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 17 Seyɨ́né Gorɨxomɨ yayɨ́ wianɨro nánɨ awí neánɨróná naŋɨ́ mimónɨ́ sɨpípɨnɨ nimónɨrɨ yarɨgɨ́á eŋagɨ nánɨ ámɨ sekaxɨ́ rɨpɨ nɨrɨrɨ́ná segɨ́ yarɨgɨ́ápɨ nánɨ weyɨ́ nɨmearɨrɨ searɨmɨméɨnɨ. \v 18 Xámɨ rɨpɨ searɨmɨ́ɨnɨ. Nionɨ ámá wí re rarɨŋagɨ́a arɨ́á wiŋárɨnɨ, “Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́á Korinɨyo ŋweagɨ́áyɨ́ Gorɨxomɨ yayɨ́ umeanɨro nánɨ awí neánɨróná nawínɨ mimónɨ́ yaŋɨ́ epayónarɨgɨ́árɨnɨ.” rarɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwirɨ “Bɨ nepa e rɨ́a yarɨŋoɨ?” yaiwiarɨŋárɨnɨ. \v 19 Ayɨ́ neparɨnɨ. “Seyɨ́né dɨŋɨ́ ná bɨnɨ nɨmoro axɨ́pɨnɨ mimónɨgɨ́áyɨ́nérɨnɨ.” nimónarɨnɨ. Seyɨ́né re yaiwinɨpɨ́rɨ nánɨ “Negɨ́yɨ́ wiene Jisasomɨ xɨxenɨ nɨxɨ́dɨrane mɨmɨwiároarɨŋwaéne, ayɨ́ anerɨ́anɨ?” yaiwinɨpɨ́rɨ nánɨ xɨxegɨ́nɨ yaŋɨ́ nepayónɨro yarɨŋoɨ. \v 20 Ayɨnánɨ seyɨ́né awí neánɨróná “Aiwá Ámɨnáo nánɨ ‘Dɨŋɨ́ oseainɨnɨrɨ nɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.’ nearɨŋɨ́pɨ narɨŋwɨnɨ.” nɨyaiwiro aiwɨ nepa mɨnarɨŋoɨ. \v 21 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Awí neánɨro aiwá nɨnɨróná nɨyɨ́nénɨ sɨnɨ mé aiwá xɨxegɨ́nɨ rɨ́á yeaárɨ́ápɨ aŋɨ́nɨ nɨyoaro xɨxegɨ́nɨ nɨnɨro nánɨ wiyɨ́né agwɨ́nɨ ŋweaŋáná wiyɨ́né iniɨgɨ́ wainɨ́ xwapɨ́ nɨnɨmáná papɨkɨ́ yarɨgɨ́árɨnɨ. \v 22 Pí nánɨ e yarɨgɨ́árɨnɨ? Aiwá nɨro iniɨgɨ́ nɨro epɨ́rɨ́a nánɨ segɨ́ aŋɨ́ menɨranɨ? Jisasoyá sɨyikɨ́ seyɨ́né imónɨgɨ́ápimɨ peayɨ́ owiananeyɨnɨrɨ e yarɨgɨ́áranɨ? Sérɨxɨ́meá aiwá nánɨ dɨ́wɨ́ ikeamónarɨgɨ́áyo ayá owimoaneyɨnɨrɨ e yarɨgɨ́áranɨ? “Poro weyɨ́ neamearɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ yarɨŋwɨnɨ.” rɨseaimónarɨnɨ? Oweoɨ, apɨ néra warɨŋagɨ́a nánɨ wí weyɨ́ seamearɨmɨ́ámanɨ. \s1 Aiwá Ámɨnáo xɨ́o nánɨ dɨŋɨ́ winɨ́wɨnɨgɨnɨrɨ imɨxɨŋɨ́pɨ nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 23 Xwɨyɨ́á nionɨ eŋíná searéwapɨyiŋápɨ gɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ mɨsearéwapɨyiŋárɨnɨ. Ámɨnáo nɨréwapɨyiŋɨ́yo dánɨ searéwapɨyiŋápɨ, ayɨ́ rɨpɨrɨnɨ. Sɨ́á Ámɨná Jisaso nánɨ Judaso pasá uméɨ́yimɨ Ámɨnáo aiwá bɨ nɨmearɨ \v 24 aiwá apɨ nánɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ nɨwimáná nɨkwɨrɨrɨ re rɨŋɨnigɨnɨ, “Rɨpɨ gɨ́ warárɨnɨ. Seyɨ́né nánɨ rɨdɨyowánɨŋɨ́ inɨmɨ́pɨrɨnɨ. Soyɨ́né nionɨ seaiimɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ seainɨnɨ́a nánɨ nionɨ éápa axɨ́pɨ e yayíɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 25 Awa rɨxa aiwá nɨnɨmáná kapɨxɨ́ iniɨgɨ́ wainɨ́ ínɨŋɨ́ wá nɨmearɨ xegɨ́ yarɨŋɨ́pa axɨ́pɨ nemáná re rɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxo xwɨyɨ́á sɨŋɨ́ ‘E nɨseaiimɨ́árɨnɨ.’ raúroaárɨŋɨ́pɨ ‘Nepa xɨxenɨ nɨneaiinɨ́árɨ́anɨ?’ oyaiwípoyɨnɨrɨ nionɨ nɨperɨ́ná gɨ́ ragɨ́ púɨ́yɨ́ iniɨgɨ́ wainɨ́ sɨxɨ́ rɨwánɨŋɨ́ imónɨnɨ. Íníná soyɨ́né iniɨgɨ́ rɨwá nɨnɨrɨ́ná nionɨ nánɨ dɨŋɨ́ seainɨnɨ́a nánɨ nɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 26 Seyɨ́né o rɨŋɨ́pɨ nero aiwá apɨ nɨro iniɨgɨ́ awá nɨro nerɨŋɨ́pimɨ dánɨ o ámɨ weapɨnɨ́e nánɨ wáɨ́ rénɨŋɨ́ nɨra warɨgɨ́árɨnɨ, “Ámɨnáo nene nánɨ rɨxa neapeiŋɨ́rɨnɨ.” Énɨŋɨ́ nɨra warɨgɨ́árɨnɨ. \s1 “Ámɨnáoyá aiwápɨ gɨyɨ́né úrapí nɨnɨrɨ́ná xwɨyɨ́á meárɨnɨpaxɨ́ yarɨŋoɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 27 Ámá gɨyɨ́ xámɨ píránɨŋɨ́ dɨŋɨ́ mɨyaikiró Ámɨnáo ayá winɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ ero aiwáranɨ, iniɨgɨ́ranɨ, xɨ́o nánɨ dɨŋɨ́ winɨnɨ nánɨpɨ úrapí nɨro nerónáyɨ́, warápɨ tɨ́nɨ ragɨ́pɨ tɨ́nɨ xórórɨ́nɨŋɨ́ nero nánɨ xwɨyɨ́á meárɨnɨpaxɨ́ imónɨŋoɨ. \v 28 Ayɨnánɨ ámá woxɨ woxɨ, “Naŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ rɨ́a yarɨŋɨnɨ? Sɨpí imónɨŋɨ́pɨ rɨ́a yarɨŋɨnɨ?” nɨyaiwirɨ yarɨŋɨ́ niga núɨsáná aiwá apɨ tɨ́nɨ iniɨgɨ́ awá tɨ́nɨ xe nɨ́ɨrɨxɨnɨ. \v 29 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Ámá aiwá apɨ tɨ́nɨ iniɨgɨ́ awá tɨ́nɨ nɨnɨrɨ́ná “Ámɨnáo xegɨ́ warápimɨ dánɨ neaiiŋɨ́ eŋagɨ nánɨ rɨ́a narɨŋɨnɨ?” mɨyaiwipa nerɨ́náyɨ́, ayɨ́ xwɨyɨ́á meárɨnanɨro nánɨ narɨŋagɨ́a nánɨ rarɨŋɨnɨ. \v 30 Sa mɨ́kɨ́ apimɨ dánɨ segɨ́ obaxɨ́ wí sɨmɨxɨ́ nero nɨyɨpé nimónɨrɨ ero wí rɨxa pɨyɨ́ ero egɨ́árɨnɨ. \v 31 Nene xámɨ negɨ́ yarɨŋwápɨ nánɨ yarɨŋɨ́ niga nurane “Naŋɨ́ rɨ́a yarɨŋɨnɨ? Sɨpí rɨ́a yarɨŋɨnɨ?” nɨyaiwirane dɨŋɨ́ píránɨŋɨ́ nimɨxɨnɨmáná aiwá apɨ nɨnɨrane sɨŋwɨrɨyɨ́, Kiraiso xwɨyɨ́á bɨ nɨneameárɨrɨ sɨyikɨ́ neareámɨnɨrɨ eŋɨ́manɨ. \v 32 E nerɨ aí agwɨ ríná Ámɨnáo xwɨyɨ́á nɨneameárɨrɨ́ná rɨ́wéná nene ámá xɨ́omɨ mɨxɨ́darɨgɨ́áyo tɨ́nɨ nawínɨ xwɨyɨ́á umeárɨmɨgɨnɨrɨ rɨxa xwɨyɨ́á nɨneameárɨrɨ sɨyikɨ́ neareaarɨnɨ. \v 33 Ayɨnánɨ gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, aiwá nionɨ seararɨŋápɨ nanɨro nerɨmeánɨrɨ́ná axíná nawínɨ píránɨŋɨ́ onaneyɨnɨrɨ rɨ́wɨ́yo rémoarɨgɨ́áyɨ́ nánɨ wenɨŋɨ́ nerɨ ŋwearɨ́ɨnɨ. \v 34 Seyɨ́né aiwá apɨ nɨnɨróná úrapí nero xwɨyɨ́á meárɨnɨpɨ́rɨxɨnɨrɨ segɨ́yɨ́ wí agwɨ́ eŋɨ́ mɨweánɨŋánáyɨ́ sɨnɨ mɨbɨpa neróná wigɨ́ aŋiwámɨ dánɨ aiwá nɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. Aiwá apɨ nánɨ xwɨyɨ́á bɨ sɨnɨ nɨweŋagɨ aí ámɨ nɨseaímearɨ́ná searɨmɨ́árɨnɨ. \c 12 \s1 “Kwíyɨ́pimɨ dánɨ epaxɨ́ imónɨgɨ́ápɨ bɨ bɨ imónɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, seyɨ́né payɨ́ nearo Gorɨxo xegɨ́ kwíyɨ́pɨ sɨxɨ́ seamímoŋɨ́pimɨ dánɨ e e epaxɨ́ imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ seaimɨxɨŋɨ́ seyɨ́né yarɨŋɨ́ nigɨ́ápɨ nánɨ “Seyɨ́né xe majɨ́á nero oépoyɨ.” mɨnimónarɨnɨ. \v 2 Seyɨ́né sɨnɨ Gorɨxomɨ mɨxɨ́dɨpa neróná seaigɨ́ápɨ nánɨ nɨjɨ́á imónɨŋoɨ. Ámáyá mimónɨ́ ŋwɨ́á imónɨŋɨ́yo —Ayɨ́ xwɨyɨ́á bɨ rɨpaxɨ́ mimónɨŋɨ́yɨ́rɨnɨ. Ayo oxɨ́dɨ́poyɨnɨrɨ yapɨ́ pí pí seaiepɨsíáná seyɨ́né nepaxɨnɨrɨ xɨ́dagɨ́ápɨ nánɨ nɨjɨ́á imónɨŋoɨ. \v 3 Ayɨnánɨ “Seyɨ́né nɨjɨ́á re oimónɨ́poyɨ.” nimónarɨnɨ. Ámá wí Gorɨxoyá kwíyɨ́pimɨ dánɨ nɨrɨrɨ́ná wí re rɨpaxɨ́ menɨnɨ, “Jisaso xewanɨŋo roapɨkínɨŋorɨnɨ.” rɨpaxɨ́ menɨnɨ. Ámá wí Gorɨxoyá kwíyɨ́pimɨ dánɨ mɨrɨpa nerɨ́náyɨ́, “Jisaso negɨ́ Ámɨnáorɨnɨ.” enɨ wí rɨpaxɨ́ menɨnɨ. \p \v 4 Kwíyɨ́pimɨ dánɨ e e epaxɨ́ imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ sɨxɨ́ umímoarɨŋɨ́pɨ xɨxegɨ́nɨ imónɨŋagɨ aiwɨ kwíyɨ́ axɨ́pɨ ná bɨnɨ imónɨŋɨ́pimɨ dánɨnɨ yarɨgɨ́árɨnɨ. \v 5 E nerɨŋɨ́yo dánɨ ámáyo seáyɨ́ e e wíɨ́rɨxɨnɨrɨ Ámɨnáo wimɨxarɨŋɨ́pɨ xɨxegɨ́nɨ eŋagɨ aiwɨ Ámɨnáo, ayɨ́ ná wonɨ axorɨnɨ. \v 6 Ananɨ nepaxɨ́ imónɨgɨ́ápɨ xɨxegɨ́nɨ imónɨŋagɨ aiwɨ Gorɨxo, ayɨ́ ná wonɨ e e epaxɨ́ imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ eŋɨ́ sɨxɨ́ weámɨxarɨŋɨ́rɨnɨ. \v 7 E nerɨŋɨ́ aiwɨ o ámá xɨ́oyá imónɨgɨ́á nɨ́nɨ xɨxe arɨrá inɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ womɨnɨ womɨnɨ xegɨ́ kwíyɨ́yo dánɨ epaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ bɨ bɨ yaŋɨ́ wiarɨŋɨ́rɨnɨ. \v 8 Bɨ bɨ yaŋɨ́ nɨwirɨ́ná ámá wo kwíyɨ́pimɨ dánɨ xe dɨŋɨ́ émɨ́ saímɨ́ nɨmorɨ ámáyo píránɨŋɨ́ urɨpaxɨ́ oimónɨrɨ wirɨ wo kwíyɨ́ axɨ́pimɨ dánɨ xe nɨjɨ́á seáyɨ e nimónɨrɨ píránɨŋɨ́ uréwapɨyipaxɨ́ oimónɨrɨ wirɨ \v 9 ámɨ wo kwíyɨ́ axɨ́pimɨ dánɨ xe dɨŋɨ́ ayá wí onɨkwɨ́ronɨrɨ wirɨ ámɨ wo kwíyɨ́ axɨ́pimɨ dánɨ xe eŋɨ́ sɨxɨ́ neánɨrɨ ámá sɨmɨxɨ́ yarɨgɨ́áyo píránɨŋɨ́ owimɨxɨnɨrɨ wirɨ \v 10 ámɨ womɨ emɨmɨ́ epaxɨ́ oimónɨrɨ wirɨ ámɨ womɨ xɨ́oyá xwɨyɨ́á wɨ́á urókiamopaxɨ́ oimónɨrɨ wirɨ ámɨ womɨ ámá wí kwíyɨ́ bimɨ dánɨ rarɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwirɨ́ná adadɨ́ nɨwirɨ “Ayɨ́ kwíyɨ́ apimɨ dánɨ rɨ́a rarɨŋoɨ?” yaiwipaxɨ́ oimónɨrɨ wirɨ ámɨ wo ámá gwɨ́ wɨrɨ́ wɨrí xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ apɨ apimɨ dánɨ ananɨ rɨpaxɨ́ oimónɨrɨ wirɨ ámɨ womɨ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ apɨ apimɨ dánɨ arɨ́á nɨwirɨ yaŋɨ́ umeaipaxɨ́ oimónɨrɨ wirɨ yarɨŋɨ́rɨnɨ. \v 11 Gorɨxo ámá wíyɨ́ wíyo yaŋɨ́ xɨxegɨ́nɨ e e nɨwia nurɨ aiwɨ kwíyɨ́ axɨ́ ná bimɨ dánɨnɨ e e epaxɨ́ imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ nɨwimɨxɨrɨ́ná womɨ pípɨ owimɨnɨrɨ́ná apɨ wiarɨŋɨ́rɨnɨ. Ámɨ womɨ pípɨ owimɨnɨrɨ́ná apɨ wiarɨŋɨ́rɨnɨ. \s1 “Obaxene imónɨŋagwɨ aiwɨ wará ná bɨnɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋwɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 12 Ámáyá wará ná bɨnɨ eŋagɨ aiwɨ nápimɨ dánɨ wé sɨkwɨ́ amɨpí xɨxegɨ́nɨ bɨ bɨ imónɨnɨ. Warápimɨ dánɨ amɨpí xɨxegɨ́nɨ bɨ bɨ imónɨŋɨ́yɨ́ nɨ́nɨ obaxɨ́ imónɨŋagɨ aiwɨ nápɨ ná bɨnɨrɨnɨ. Ámá Kiraisoyá sɨyikɨ́pɨ imónɨgɨ́áyɨ́ ámá warápɨ tɨ́nɨ rɨ́ramɨŋɨyɨ́ imónɨpaxɨ́rɨnɨ. \v 13 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Nene —Wiene Judayeneranɨ, wiene Gɨrikɨyeneranɨ, wiene xɨnáíwanénɨŋɨ́ nimónɨrane omɨŋɨ́ wiiarɨŋwaéneranɨ, wiene áxeŋwarɨ́ mɨneainɨ́ negɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ emearɨŋwaéneranɨ, —Nɨnenenɨ enɨ kwíyɨ́ axɨ́pimɨ dánɨnɨ sɨyikɨ́ ná bɨnɨ imónanɨ nánɨ wayɨ́ neameairo kwíyɨ́ axɨ́pɨnɨ neaaínɨrɨ eŋɨ́ eŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. \v 14 Nene nɨjɨ́á re imónɨŋwɨnɨ. Ámá warápɨ, ayɨ́ ná bɨnɨ mimónɨ́ sɨkwɨ́ranɨ, wéranɨ, mɨŋɨ́ranɨ, xɨxegɨ́nɨ bɨ bɨ imónɨnɨ. \v 15 Sɨkwú xwɨyɨ́á rɨpaxɨ́ nimónɨrɨ re ránáyɨ́, “Niúnɨ wéúnɨ mimónɨŋagɨ nánɨ nápiyá bɨnɨmanɨ.” ránáyɨ́, “ ‘Nápimɨ dánɨ bɨ imónɨŋɨ́pɨmanɨ.’ yaiwipaxɨ́rɨnɨ.” rɨseaimónarɨnɨ? Oweoɨ. \v 16 Arɨ́ána enɨ re ránáyɨ́, “Niɨnanɨ sɨŋwɨ́yínɨ meŋagɨ nánɨ nápiyá bɨnɨmanɨ.” ránáyɨ́, “ ‘Nápimɨ dánɨ bɨ imónɨŋɨ́pɨmanɨ.’ yaiwipaxɨ́rɨnɨ.” rɨseaimónarɨnɨ? Oweoɨ. \v 17 Nápɨ nɨ́nɨ sɨŋwɨ́nɨ eŋánáyɨ́, arɨge nerɨ arɨ́á epaxɨ́rɨnɨ? Nápɨ nɨpɨnɨ arɨ́ánɨ eŋánáyɨ́, arɨge nerɨ dɨŋɨ́ weánɨpaxɨ́rɨnɨ? \v 18 Nápɨ, ayɨ́ axɨ́pɨ ná bɨnɨ mimónɨnɨ. Sɨŋwɨ́ranɨ, arɨ́áranɨ, apɨ apɨ e nimóga úwɨnɨgɨnɨrɨ Gorɨxo xɨ́o wimónɨŋɨ́pa dɨŋɨ́ neyírorɨ nimɨxɨrɨ tɨŋɨ́rɨnɨ. \v 19 Warápimɨ dánɨ amɨpí sɨkwɨ́ranɨ, wéranɨ, xɨxegɨ́nɨ imónɨŋɨ́pa mimónɨ́ axɨ́ ná bɨnɨ nimónɨrɨ́náyɨ́, warápɨ arɨge imónɨpaxɨ́rɨnɨ? Oweoɨ, e nerɨ́náyɨ́, wará xegɨ́ imónɨŋɨ́pa bɨ imónɨpaxɨ́ menɨnɨ. \v 20 Negɨ́ wará imónɨŋɨ́pɨ, ayɨ́ rɨpɨrɨnɨ. Warápimɨ dánɨ amɨpí xɨxegɨ́nɨ wéranɨ, sɨkwɨ́ranɨ, imónɨŋɨ́pɨ ayɨ́ obaxɨ́ aiwɨ warápɨ, ayɨ́ ná bɨnɨrɨnɨ. \v 21 Sɨŋwɨ́yi xwɨyɨ́á rɨpaxɨ́ nimónɨmáná wéúmɨ wí re urɨpaxɨ́ menɨnɨ, “Ná saŋɨ́ mɨnɨráparɨŋúxɨ, pí nánɨ júxɨ tɨ́nɨ nawínɨ imónɨmɨ́ɨnɨ? Niɨyínɨ ananɨ nɨgɨ́pɨ ŋweapaxɨ́yínɨrɨnɨ.” urɨpaxɨ́ menɨnɨ. Mɨŋɨ́yi enɨ sɨkwúmɨ wí re urɨpaxɨ́ menɨnɨ, “Ná saŋɨ́ mɨnɨráparɨŋúxɨ, pí nánɨ júxɨ tɨ́nɨ nawínɨ ŋweámɨ́ɨnɨ? Niɨyínɨ ananɨ nɨgɨ́pɨ ŋweapaxɨ́yínɨrɨnɨ.” urɨpaxɨ́ menɨnɨ. \v 22 Oweoɨ, pí pí nápimɨ dánɨ imónɨŋɨ́ “Eŋɨ́ meánɨŋɨ́pɨrɨ́anɨ?” yaiwiarɨŋwápɨ meŋánáyɨ́, omɨŋɨ́ amɨpí nene nápimɨ dánɨ yarɨŋwápɨ nɨpɨkwɨnɨ epaxɨ́ menɨnɨ. \v 23 Nápimɨ dánɨ imónɨŋɨ́ “Naŋɨ́ onɨmiápɨ imónɨŋɨ́pɨrɨnɨ.” yaiwiarɨŋwáyɨ́ nene ananɨ píránɨŋɨ́ okiyɨ́á mearɨŋwárɨnɨ. Nápimɨ dánɨ imónɨŋɨ́ sɨŋánɨ mɨmepaxɨ́ imónɨŋɨ́yɨ́ píránɨŋɨ́ rɨtɨ́ yarɨŋwárɨnɨ. \v 24 E nerɨ aí pí pí nápimɨ dánɨ imónɨŋɨ́ “Awiaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨrɨ́anɨ?” yaiwiarɨŋwápɨ, ayɨ́ rɨtɨ́ mepaxɨ́ imónɨŋagɨ nánɨ wí e yarɨŋwámanɨ. Gorɨxo ámá warápɨ nimɨxɨrɨ pí pí nápimɨ dánɨ eŋɨ́pɨ nɨŋwɨrárɨrɨ́ná “Naŋɨ́ onɨmiápɨ imónɨnɨ.” yaiwiarɨŋwápɨ seáyɨ e imónɨ́wɨnɨgɨnɨrɨ ŋwɨrárɨŋɨ́rɨnɨ. \v 25 Nápimɨ dánɨ imónɨŋɨ́yɨ́ mɨdɨmɨdánɨ mɨmearónɨpa ero xɨxe píránɨŋɨ́ menɨro epɨ́rɨ́a nánɨ e ŋwɨrárɨŋɨ́rɨnɨ. \v 26 Nápimɨ dánɨ imónɨŋɨ́ bɨ rɨ́nɨŋɨ́ wináná nápimɨ dánɨ imónɨŋɨ́ nɨpɨnɨ rɨ́nɨŋɨ́ winárarɨŋɨ́rɨnɨ. Bɨ imónɨŋɨ́pimɨ yayɨ́ uméáná nɨpɨnɨ dɨŋɨ́ niɨ́á nɨwiga warɨŋɨ́rɨnɨ. \p \v 27 Kiraisoyá sɨyikɨ́pɨ imónɨgɨ́áyɨ́né oyá warápɨ́nɨŋɨ́ imónɨro wiyɨ́nénɨ wiyɨ́nénɨ oyá nápimɨ dánɨ sɨkwɨ́nɨŋɨ́ranɨ, wénɨŋɨ́ranɨ, xɨxegɨ́nɨ imónɨro eŋoɨ. \v 28 Gorɨxo ámá xɨ́oyá sɨyikɨ́pɨ imónɨgɨ́áyɨ́ xɨxegɨ́nɨ bɨ bɨ nimóga úɨ́rɨxɨnɨrɨ rɨ́peaŋɨ́rɨnɨ. Wí wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áyɨ́ imónɨro wí xewanɨŋoyá xwɨyɨ́ápɨ wɨ́á urókiamoarɨgɨ́áyɨ́ imónɨro wí uréwapɨyarɨgɨ́áyɨ́ imónɨro epɨ́rɨ́a nánɨ rɨ́peaŋɨ́rɨnɨ. Xɨránɨ xɨránɨ imónɨŋɨ́ apɨ apɨ nɨrɨ́peámáná ámɨ wí emɨmɨ́ epɨ́rɨ́a nánɨ imónɨro wí sɨmɨxɨ́ yarɨgɨ́áyo naŋɨ́ wimɨxɨpɨ́rɨ́a nánɨ imónɨro wí dɨ́wɨ́ ikeamónarɨgɨ́áyo arɨrá wipɨ́rɨ́a nánɨ imónɨro wí pí pí omɨŋɨ́ yarɨgɨ́áyo mepɨ́rɨ́a nánɨ imónɨro wí ámá gwɨ́ wɨrɨ́ wɨrí xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ apɨ apimɨ dánɨ rɨpɨ́rɨ́a nánɨ imónɨro epɨ́rɨ́a nánɨ rɨ́peaŋɨ́rɨnɨ. \v 29 Nɨ́nɨ wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áyɨ́ rimónɨŋoɨ? Nɨ́nɨ wɨ́á rókiamoarɨgɨ́áyɨ́ rimónɨŋoɨ? Nɨ́nɨ uréwapɨyarɨgɨ́áyɨ́ rimónɨŋoɨ? Nɨ́nɨ emɨmɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ rimónɨŋoɨ? \v 30 Nɨ́nɨ sɨmɨxɨ́yo naŋɨ́ imɨxɨpɨ́rɨ́a nánɨ rimónɨŋoɨ? Nɨ́nɨ gwɨ́ wɨrɨ́ wɨrí xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ apɨ apimɨ dánɨ rɨpɨ́rɨ́a nánɨ rimónɨŋoɨ? Nɨ́nɨ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ apɨ apimɨ dánɨ rarɨgɨ́ápɨ yaŋɨ́ umeaipɨ́rɨ́a nánɨ rimónɨŋoɨ? Oweoɨ. \v 31 E nɨsearɨrɨ aí seyɨ́né woxɨnɨ woxɨnɨ, “Gorɨxo ámá e e epaxɨ́ imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ kwíyɨ́pimɨ dánɨ sɨxɨ́ umímoarɨŋɨ́ apɨ apɨ eŋagɨ aí sa seáyɨ e imónɨŋɨ́pɨ oimónɨmɨnɨ.” nɨyaiwirɨ sɨ́mɨ́ xeadɨ́pénɨ́ɨrɨxɨnɨ. \c 13 \s1 “Ámáyo nepa dɨŋɨ́ sɨpí nɨwirɨ́ná rɨpɨ rɨpɨ yarɨgɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p “Arɨge nerɨ Gorɨxo wimónarɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ yanɨréwɨnɨ?” nɨseaimónɨrɨ́ná epɨ́rɨ́ápɨ nánɨ áwaŋɨ́ bɨ osearɨmɨnɨ. \p \v 1 Nionɨ gwɨ́ wɨrɨ́ wɨrí xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ ámáranɨ, aŋɨ́najɨ́ranɨ, rarɨgɨ́ápimɨ dánɨ ananɨ rɨpaxɨ́ nimónɨrɨ aí ámáyo dɨŋɨ́ sɨpí mɨwipa nerɨ́náyɨ́, surɨ́má nɨrárɨrɨ berɨ́ ikaxɨ́ nɨrɨrɨ́ná yaiwínɨŋɨ́ yárarɨŋɨ́pánɨŋɨ́ imónɨmɨ́ɨnɨ. Soŋɨ́ udɨ́á xámɨ mɨŋwɨrárɨpa nemáná eááná rarɨŋɨ́pánɨŋɨ́ enɨ imónɨmɨ́ɨnɨ. \v 2 Nionɨ xwɨyɨ́á Gorɨxoyápɨ wɨ́á rókiamopaxɨ́ imónɨrɨ amɨpí nɨ́nɨ o éɨmɨgɨnɨrɨ eŋwɨpeárɨŋɨ́ ínɨmɨ imónɨŋɨ́pɨ nánɨ nɨjɨ́á imónɨrɨ amɨpí nɨ́nɨ ámá “Ayɨ́ apɨ rɨ́a imónɨnɨ?” nɨyaiwiro nɨjɨ́á imónɨgɨ́ápɨ nánɨ nɨjɨ́á imónɨrɨ nerɨ aí ámáyo dɨŋɨ́ sɨpí mɨwipa nerɨ́náyɨ́, surɨ́má imónɨmɨ́ɨnɨ. Nionɨ Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ eŋɨ́ neánɨrɨ nɨwɨkwɨ́rorɨŋɨ́pimɨ dánɨ “Dɨ́wɨ́ rɨpɨxɨ ná jɨ́e uɨ.” urɨpaxɨ́ nimónɨrɨ aiwɨ ámáyo dɨŋɨ́ sɨpí mɨwipa nerɨ́náyɨ́, surɨ́má imónɨmɨ́ɨnɨ. \v 3 Nionɨ gɨ́ iyɨ́á ɨ́á amɨpí yaŋɨ́ nɨmerɨ uyípeayɨ́yo nɨwirɨ aí ámáyo dɨŋɨ́ sɨpí mɨwipa nerɨ́náyɨ́, wí naŋɨ́ nimɨxɨpaxɨ́ menɨnɨ. Negɨ́ womɨ pɨkianɨro yarɨ́ná niaíwomɨ wárɨpɨ́rɨ nánɨ re nurɨrɨ aí, “Nionɨ ɨ́á nɨnɨxɨrɨro rɨ́á nɨwioárɨ́poyɨ.” nurɨrɨ aí ámáyo dɨŋɨ́ sɨpí mɨwipa nerɨ́náyɨ́, nionɨ éápɨ wí naŋɨ́ nimɨxɨpaxɨ́ mimónɨnɨ. \p \v 4 Ámá wínɨyo dɨŋɨ́ sɨpí nɨwirɨ́ná pípɨ marɨ́áɨ, rɨpɨ yarɨgɨ́árɨnɨ. Sɨpí wínɨyɨ́ wíɨ́ápɨ apaxɨ́ mé pɨrɨ́ umamoarɨgɨ́ámanɨ. Ayá nurɨmɨxɨrɨ naŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨnɨ wiiarɨgɨ́árɨnɨ. Wínɨyo sɨpí dɨŋɨ́ wí wiaiwiarɨgɨ́ámanɨ. Wínɨyo dɨŋɨ́ sɨpí wiarɨgɨ́áyɨ́ wiwanɨŋɨ́yɨ́ mɨxɨ́ meakɨ́nɨnɨro wárɨxa imónɨro \v 5 uyɨ́niɨ́ wikárɨro yarɨgɨ́ámanɨ. Amɨpí nenenɨ arɨge nerɨ neaímeanɨrɨ́enɨŋoɨnɨrɨ mepa ero apaxɨ́ mé sɨ́mɨ́ rɨ́nɨŋɨ́ mɨwinɨpa ero ɨ́wɨ́ wínɨyɨ́ wikárɨ́ápɨ nánɨ sɨ́mɨ́ xwaŋwɨ́ níkwónɨmɨ memepa ero yarɨgɨ́árɨnɨ. \v 6 Nɨpɨkwɨnɨ mimónɨŋɨ́ yarɨgɨ́ápɨ nánɨ dɨŋɨ́ niɨ́á mɨwinɨ́ wé rónɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ yarɨgɨ́ápɨ nánɨ dɨŋɨ́ niɨ́á winarɨŋɨ́rɨnɨ. \v 7 Ámá wínɨyo dɨŋɨ́ sɨpí wiarɨgɨ́áyɨ́ pí pí wímeááná “Xe oneaímeanɨ.” yaiwiro dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́ápɨ wí pɨ́nɨ mɨwiárɨpa ero amɨpí nɨ́nɨ Gorɨxo nɨwiirɨ́ná nánɨ dɨŋɨ́ nikwɨ́moro ŋwearo pí pí sɨpí imónɨŋɨ́ wímeááná xwámámɨ́ wiro yarɨgɨ́árɨnɨ. \p \v 8 Ámáyo dɨŋɨ́ sɨpí wiarɨŋwápɨ ná rɨ́wɨ́yo aí wí anɨpá imónɨnɨ́a meŋagɨ nánɨ anɨŋɨ́ ɨ́á xɨrɨpaxɨ́rɨnɨ. E nerɨ aiwɨ Gorɨxoyá kwíyɨ́pimɨ dánɨ wɨ́á rókiamopaxɨ́ imónɨŋwápɨranɨ, xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ apɨ apimɨ dánɨ rɨpaxɨ́ imónɨŋwápɨranɨ, pí pí nɨjɨ́á imónɨŋwápɨranɨ, apɨ nɨpɨnɨ anɨpá imónɨnɨ́árɨnɨ. \v 9 Nionɨ seararɨŋápɨ nánɨ áwaŋɨ́ bɨ osearɨmɨnɨ. Agwɨ ríná nene Gorɨxoyá kwíyɨ́pimɨ dánɨ nɨjɨ́á imónɨŋwápɨ sa bɨnɨ bɨnɨ imónɨŋwɨnɨ. Oyá xwɨyɨ́á wɨ́á rókiamoarɨŋwápɨ nɨpɨnɨ marɨ́áɨ, bɨnɨ bɨnɨ rókiamoarɨŋwárɨnɨ. \v 10 E nerɨŋɨ́ aiwɨ Kiraiso nɨweapɨrɨ amɨpí Gorɨxo éɨmɨgɨnɨrɨ yarɨŋɨ́pɨ rɨxa yóɨ́ imónáná agwɨ ríná nene bɨnɨ bɨnɨ imónɨŋwápɨ anɨpá imónɨnɨ́árɨnɨ. \v 11 Nionɨ seararɨŋápɨ niaíwɨ́ tɨ́nɨ rɨ́ramɨŋɨyɨ́ oemɨnɨ. Eŋíná nionɨ sɨnɨ niaíwɨ́ nimónɨrɨ́ná niaíwɨ́ rarɨgɨ́ápa xwɨyɨ́á axɨ́pɨ rɨrɨ niaíwɨ́ yaiwiarɨgɨ́ápa axɨ́pɨ yaiwirɨ niaíwɨ́ dɨŋɨ́ moarɨgɨ́ápa axɨ́pɨ morɨ néɨsáná aí rɨxa ámɨnáonɨ nimónɨmáná niaíwɨ́ yarɨgɨ́ápɨ sɨnɨ ɨ́á mɨxɨrɨ́ pɨ́nɨ wiárɨŋárɨnɨ. \v 12 Agwɨ nene Gorɨxo éɨmɨgɨnɨrɨ yarɨŋɨ́pɨ nánɨ nɨjɨ́á bɨnɨ bɨnɨ imónɨŋwápɨ xɨxɨ́eá sɨ́á yɨkínɨŋɨ́yo dánɨ nene sɨŋwɨ́ nɨpɨkwɨnɨ mainenarɨŋwápɨ tɨ́nɨ rɨ́ramɨŋɨyɨ́ oemɨnɨ. Agwɨ ríná xɨxɨ́eáyo sɨ́mɨmaŋɨ́nɨ roŋagɨ nɨwɨnɨrane aiwɨ rɨ́wéná nepa o tɨ́nɨ xɨxenɨ sɨ́mɨmaŋɨ́yo sɨŋwɨ́ ainenanɨ́wárɨnɨ. Agwɨ ríná nene bɨnɨ bɨnɨ nɨjɨ́á nimónɨrɨ aí rɨ́wéná xɨ́o nene nánɨ xɨxenɨ nɨjɨ́á imónɨŋɨ́pa nene enɨ xɨ́o nánɨ nɨjɨ́á imónanɨ́wárɨnɨ. \v 13 E nerɨŋɨ́ aiwɨ agwɨ ríná Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rorane o neaiinɨ́ápɨ nánɨ dɨŋɨ́ ikwɨ́morane wínɨyo dɨŋɨ́ sɨpí wirane yarɨŋwá biaú bɨ apɨ anɨŋɨ́nɨ imónɨnɨ́ápɨrɨnɨ. Biaú bɨ apɨ bɨ seáyɨ e imónɨŋɨ́pɨ, ayɨ́ ámáyo dɨŋɨ́ sɨpí wiarɨŋwápɨrɨnɨ. \c 14 \s1 Kwíyɨ́pimɨ dánɨ epaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ nánɨ ámɨ bɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Seyɨ́né “Ámáyo dɨŋɨ́ sɨpí owianeyɨ.” nɨyaiwiro anɨŋɨ́ minɨ́ xɨ́dɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. E nero aí Gorɨxo apɨ apɨ e imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ kwíyɨ́pimɨ dánɨ seaimɨxarɨŋɨ́pɨ “Apɨ apɨ oimónaneyɨ.” nɨyaiwiro sɨ́mɨ́ nɨxeadɨ́pénɨro aiwɨ ná bɨnɨ ayɨ́ oyá xwɨyɨ́á ámáyo wɨ́á urókiamopaxɨ́ imónɨpɨ́rɨ nánɨ aŋɨpaxɨ́ sɨ́mɨ́ xeadɨ́pénɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 2 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ gwɨ́ wɨrɨ́ wɨrí xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ wínɨyɨ́ majɨ́á imónɨgɨ́ápimɨ dánɨ nɨrɨrɨ́náyɨ́, ayɨ́ ámáyo murarɨŋoɨ. Wínɨyɨ́ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ apɨ nánɨ majɨ́á imónɨŋagɨ́a nánɨ Gorɨxomɨnɨ nurɨrɨ kwíyɨ́pimɨ dánɨ yumɨ́í imónɨŋɨ́pɨ rarɨŋoɨ. \v 3 E nerɨ aí gɨyɨ́ gɨyɨ́ xwɨyɨ́á Gorɨxoyápɨ wɨ́á nɨrókiamorónáyɨ́, ayɨ́ rɨ́ápimɨ dánɨ ámáyo sɨ́kɨ́kɨ́ womɨxɨro eŋɨ́ rɨrémɨxɨ́ wiro dɨŋɨ́ wɨ́á wókímɨxɨro epaxɨ́pɨ urarɨgɨ́árɨnɨ. \v 4 Ámá xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ xegɨ́ wíyo dánɨ rarɨŋɨ́ go go, ayɨ́ xewanɨŋo sɨ́kɨ́kɨ́ omɨxɨnarɨnɨ. Ámá Gorɨxoyá xwɨyɨ́ápɨ wɨ́á rókiamoarɨŋɨ́ go go, ayɨ́ Gorɨxo wimónarɨŋɨ́pɨ urɨ́ɨ́pimɨ dánɨ Jisasoyá sɨyikɨ́pɨ imónɨgɨ́áyo sɨ́kɨ́kɨ́ womɨxarɨŋɨ́rɨnɨ. \v 5 Nionɨ “Seyɨ́né nɨyɨ́nénɨ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ bɨ bimɨ dánɨ orɨ́poyɨ.” nɨnimónɨrɨ aiwɨ aga aŋɨpaxɨ́ ayá wí nimónarɨŋɨ́pɨ, ayɨ́ rɨpɨrɨnɨ. “Gorɨxoyá xwɨyɨ́ápɨ wɨ́á orókiamópoyɨ.” nimónarɨnɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Wɨ́á rókiamoarɨŋɨ́ go go Jisasoyá sɨyikɨ́pɨ imónɨgɨ́áyo nurɨrɨ́ná xɨ́o urɨ́ɨ́pimɨ dánɨ sɨ́kɨ́kɨ́ nɨwomɨxɨrɨ nánɨ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ xegɨ́ wíyo dánɨ rarɨŋɨ́ go gomɨ seáyɨ e wimónɨŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. Xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ xegɨ́ wíyo dánɨ rarɨŋɨ́ go go ráná ámá wo nɨwiápɨ́nɨmearɨ Jisasoyá sɨyikɨ́pɨ imónɨgɨ́á wínɨyo o rɨ́ɨ́pimɨ dánɨ sɨ́kɨ́kɨ́ owomɨxɨnɨrɨ yaŋɨ́ numeairɨ́ná enɨ ananɨrɨnɨ. \v 6 Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, rɨpɨ nánɨ píránɨŋɨ́ dɨŋɨ́ mópoyɨ. Nionɨ seyɨ́né tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨbɨrɨ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ wíyo dánɨ nɨsearɨrɨ́náyɨ́, “Apɨ wí naŋɨ́ neaimɨxɨpaxɨ́ imónɨnɨ.” rɨseaimónarɨnɨ? Oweoɨ. Nionɨ xwɨyɨ́á Gorɨxo wɨ́á nɨnókímɨxɨrɨ nɨrɨŋɨ́pɨ mɨsearɨpa nerɨ́náranɨ, nɨjɨ́á o nánɨ nionɨ imónɨŋá bɨ mɨsearɨpa nerɨ́náranɨ, xwɨyɨ́á oyápɨ bɨ wɨ́á mɨsearókiamopa nerɨ́náranɨ, bɨ mɨsearéwapɨyipa nerɨ́náranɨ, sa xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ wíyo dánɨ nɨseara nurɨ́náyɨ́, arɨge nerɨ naŋɨ́ wí seaiimɨ́árɨnɨ? Oweoɨ, wí e epaxɨ́manɨ. \p \v 7 Dɨŋɨ́ mayɨ́ imónɨŋɨ́pɨ, pékákɨ́ranɨ, gitáranɨ, ayɨ́ axɨ́pɨ imónɨnɨ. Yaiwínɨŋɨ́ nɨyárɨrɨ nɨpɨkwɨnɨ irɨ́ mɨrépepa nerɨ́náyɨ́, ámá arɨge “Ayɨ́ apɨ rɨ́a rarɨnɨ?” yaiwipaxɨ́rɨnɨ? Ámá kwíyɨ́pimɨ dánɨ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ wíyo dánɨ enɨ nɨrɨrɨ́náyɨ́, ámá arɨ́á mɨwiarɨgɨ́áyɨ́ arɨge nerɨ “Ayɨ́ apɨ rɨ́a rarɨnɨ?” yaiwipaxɨ́ imónɨnɨ? \v 8 Ámá mɨxɨ́ nánɨ awí roŋo xowieŋomɨ dánɨ rɨ́aiwá orɨnɨrɨ pɨ́rámɨ́ nɨpɨkwɨnɨ mepa nerɨ́náyɨ́, ámá gɨyɨ́ “Mɨxɨ́ nánɨ rɨ́aiwá iyɨ́ rɨráoɨ?” nɨyaiwiro éwaikɨ́ tɨ́nɨ nikɨ́nɨŋɨ́ tɨ́nɨ arɨ́kipaxɨ́rɨnɨ? Oweoɨ, pɨ́rámɨ́ nɨpɨkwɨnɨ mepa nerɨ́náyɨ́, wí e epaxɨ́ menɨnɨ. \v 9 Seyɨ́né enɨ ámá wíyo kwíyɨ́pimɨ dánɨ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ xegɨ́ wíyo dánɨ nurɨrɨ́náyɨ́, ámá arɨ́á seaiarɨgɨ́áyɨ́ arɨge nero “Apɨ nánɨ rɨ́a neararɨŋoɨ?” nɨyaiwiro nɨjɨ́á imónɨpaxɨ́rɨnɨ? Oweoɨ, seyɨ́né urarɨgɨ́ápɨ mɨmiaŋwɨ́ upaxɨ́ imónɨnɨ. \v 10 Ayɨ́ neparɨnɨ. Xwɨ́á rɨrímɨ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ xɨxegɨ́nɨ tɨ́ŋɨ́ rarɨgɨ́ápɨ obaxɨ́ imónɨnɨ. Xwɨyɨ́á bɨ mɨ́kɨ́ mayɨ́ imónɨŋɨ́manɨ. Nɨ́nɨ mɨ́kɨ́ tɨ́ŋɨ́ imónɨnɨ. \v 11 E nerɨ aí ámá wo xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ nionɨ majɨ́á imónɨŋɨ́pimɨ dánɨ rarɨŋagɨ arɨ́á nɨwirɨ́ná “Émáyɨ́ worɨ́anɨ?” yaiwimɨ́ɨnɨ. Xɨ́o enɨ nionɨ arɨ́á mɨwiarɨŋagɨ nɨnanɨrɨ́ná “Émáyɨ́ worɨ́anɨ?” niaiwinɨŋoɨ. \v 12 Seyɨ́né Gorɨxo apɨ apɨ imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ kwíyɨ́pimɨ dánɨ sɨxɨ́ seamímoarɨŋɨ́pɨ “Oimónaneyɨ.” nɨyaiwiro sɨ́mɨ́ nɨxeadɨ́pénɨro yarɨgɨ́áyɨ́né imónɨŋagɨ́a nánɨ pí pí neróná rɨpɨ éɨ́rɨxɨnɨ. Kwíyɨ́pimɨ dánɨ epaxɨ́ imónɨŋwápimɨ dánɨ Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨŋwaéne eŋɨ́ sɨ́kɨ́kɨ́ omɨxɨnɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ oyaneyɨnɨro ayá wí néra úɨ́rɨxɨnɨ. \p \v 13 Ayɨnánɨ segɨ́yɨ́ wo kwíyɨ́pimɨ dánɨ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ seyɨ́né majɨ́á imónɨgɨ́ápimɨ dánɨ nɨsearɨrɨ́náyɨ́, arɨ́á mɨwiarɨgɨ́áyɨ́né yaŋɨ́ seameaimɨnɨrɨ nánɨ Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ urɨ́wɨnɨgɨnɨ. \v 14 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Nionɨ gɨ́ ámá arɨ́á niarɨgɨ́e dánɨ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ xegɨ́ bimɨ dánɨ Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ nurɨrɨ́ná gɨ́ dɨŋɨ́ aí tɨ́nɨ murɨ́ sa maŋɨ́pámɨ dánɨ nurɨrɨ́náyɨ́, “Apɨ ourɨmɨnɨ.” nɨyaiwirɨ murɨpa éá eŋagɨ nánɨ nionɨ rɨ́ápɨ bɨ naŋɨ́ mɨniiarɨnɨ. \v 15 Ayɨnánɨ nionɨ pí emɨnɨréɨnɨ? Nionɨ Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ nurɨrɨ́náranɨ, soŋɨ́ nɨrɨrɨ omɨ yayɨ́ numerɨ́náranɨ, xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ bɨ bimɨ dánɨ maŋɨ́pá tɨ́nɨ nurɨrɨ aí “Ayɨ́ apɨ rɨ́a urarɨŋɨnɨ?” nɨyaiwirɨ gɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ enɨ nawínɨ urɨ́ɨmɨgɨnɨ. \v 16 Seyɨ́né e mepa nero Gorɨxomɨ yayɨ́ nɨwirɨ́ná dɨŋɨ́ tɨ́nɨ nawínɨ murɨ́ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ bɨ bimɨ, seyɨ́né majɨ́ápimɨ dánɨnɨ nurɨrɨ́náyɨ́, ámá sɨpɨ́á imónɨgɨ́á seyɨ́né tɨ́nɨ nawínɨ awí eánarɨgɨ́áyɨ́ arɨge nero “Ayɨ́ rɨ́ápɨ xɨxenɨ e imónɨ́wɨnɨgɨnɨ.” rɨpaxɨ́rɨnɨ? Oweoɨ, xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ seyɨ́né rarɨgɨ́ápɨ arɨ́á mɨwipaxɨ́ nimónɨro nánɨ wí e rɨpaxɨ́ menɨnɨ. \v 17 Seyɨ́né e nerɨ́náyɨ́, Gorɨxomɨ píránɨŋɨ́ yayɨ́ nɨwiro aiwɨ wínɨyo sɨ́kɨ́kɨ́ mɨwomɨxɨ́ ududɨ́ inɨ́ wikárarɨŋagɨ́a nánɨ seararɨŋɨnɨ. \v 18 Seyɨ́né kwíyɨ́pimɨ dánɨ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ wíyo dánɨ ayá wí nɨrɨro aí nionɨ enɨ kwíyɨ́pimɨ dánɨ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ bɨ bimɨ dánɨ seáyɨ e nɨseamúrorɨ nánɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ wiarɨŋárɨnɨ. \v 19 E nimónɨrɨ aí Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́á bɨ tɨ́nɨ nerɨmeánɨrɨ wigɨ́ arɨ́á egɨ́e dánɨ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ bɨ bimɨ dánɨ nurɨrɨ́ná “Ɨ́á mɨropaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ ourɨmɨnɨ.” mɨnimónarɨnɨ. Oweoɨ, “Poro ipɨ rɨneaíwapɨyarɨnɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ sa “Xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ nionɨ nɨjɨ́á imónɨŋápimɨ dánɨ nurɨrɨ ‘Ayɨ́ apɨ rɨ́a urarɨŋɨnɨ?’ yaiwimɨ́pɨ árɨ́nɨ́ ourɨmɨnɨ.” nimónarɨnɨ. “E nerɨ́ná seáyɨ e imónɨŋɨ́pɨ yarɨŋɨnɨ.” nimónarɨnɨ. \p \v 20 Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, seyɨ́né niaíwɨ́ onɨmiá dɨŋɨ́ mɨmaxɨrɨpa époyɨ. E nɨsearɨrɨ aí niaíwɨ́ pɨ́opia ɨ́wɨ́ oyaneyɨnɨro sɨnɨ dɨŋɨ́ mɨmoarɨgɨ́ápa seyɨ́né enɨ axɨ́pɨ imónɨ́poyɨ. E nero dɨŋɨ́ nɨmorɨ́ná ámɨná yapɨ móɨ́rɨxɨnɨ. \v 21 Isɨrerɨyɨ́ arɨ́á mɨwiarɨŋagɨ́a nánɨ Gorɨxo ámá wí e dáŋɨ́yɨ́ mɨxɨ́ nɨmeámɨ nɨbɨro xwɨrɨ́á wikɨxéɨ́rɨxɨnɨrɨ rɨŋɨ́pɨ nánɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́yo re nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ, “ ‘Gorɨxonɨ ámá mɨ́kɨ́ wí e dáŋɨ́yɨ́yá xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ bɨ tɨ́nɨ ámá tɨ́yo urɨrɨ wí e dáŋɨ́yɨ́yá maŋɨ́pimɨ dánɨ urɨrɨ emɨ́a eŋagɨ aiwɨ nionɨ wí arɨ́á nipɨrɨ́ámanɨ.’ Ámɨnáonɨ e rarɨŋɨnɨ.” nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ. \v 22 Ayɨnánɨ nene re yaiwiŋwɨnɨ, “Gorɨxoyá kwíyɨ́pimɨ dánɨ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ nene majɨ́á nimónɨrɨ aí rarɨŋwápɨ, ayɨ́ ámá omɨ rɨxa dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́á wínɨyɨ́ arɨ́á nɨneairóná óɨ́ nikárɨnɨro ‘Ayɨ́ eŋɨ́ eánɨŋɨ́ Gorɨxoyápimɨ dánɨ rɨ́a yarɨŋoɨ?’ oyaiwípoyɨnɨrɨ mimónɨnɨ. Sa omɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́roarɨgɨ́áyɨ́ óɨ́ nikárɨnɨro ‘Ayɨ́ eŋɨ́ eánɨŋɨ́ Gorɨxoyápimɨ dánɨ rɨ́a yarɨŋoɨ?’ oyaiwípoyɨnɨrɨ imónɨnɨ.” yaiwiŋwɨnɨ. E nerɨ aí oyá xwɨyɨ́ápɨ, nene wɨ́á urókiamoarɨŋwápɨ, ayɨ́ ámá xɨ́omɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́roarɨgɨ́áyɨ́ arɨ́á nɨneairóná “Eŋɨ́ eánɨŋɨ́ Gorɨxoyápimɨ dánɨ rɨ́a rarɨŋoɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ mimónɨnɨ. Sa xɨ́omɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́áyɨ́ e oyaiwípoyɨnɨrɨ imónɨnɨ. \v 23 Ayɨnánɨ ámá Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́né awí neánɨróná nɨyɨ́nénɨ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ seyɨ́né majɨ́á bɨ bimɨ dánɨ nɨra warɨ́ná ámá sɨpɨ́á imónɨgɨ́áyɨ́ wíranɨ, ámá sɨnɨ Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́rogɨ́áyɨ́ wíranɨ, nɨseaímearo nɨŋwearóná “Ámá tɨyɨ́ xóxwɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ menɨranɨ?” rɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 24 Seyɨ́né wí e mepa nero nɨyɨ́nénɨ xwɨyɨ́á Gorɨxoyápɨ wɨ́á nɨrókiamóa warɨ́ná ámá sɨpɨ́á imónɨgɨ́áyɨ́ wíranɨ, ámá sɨnɨ Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́rogɨ́áyɨ́ wíranɨ, nɨseaímearo nɨŋwearóná seyɨ́né rarɨgɨ́á nɨpimɨnɨ dánɨ “Ɨ́wɨ́ awa rarɨgɨ́ápɨ mɨyarɨŋwaénerɨ́anɨ?” nɨyaiwiro wairɨrɨ́ inɨro “Apɨ nene nánɨ enɨ rɨ́a rarɨŋoɨ?” nɨyaiwiro ayá mɨŋɨmɨŋɨ́ roro nemáná \v 25 sɨpí imónɨŋɨ́ wigɨ́pɨ yumɨ́í egɨ́ápɨ nánɨ waropárɨ́ nero mɨŋɨ́ xwɨ́áyo nɨkwɨ́rónɨro Gorɨxomɨ yayɨ́ numero “Neparɨnɨ. Gorɨxo seyɨ́né dɨŋɨ́ seakɨkayonɨ.” rɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \s1 Gorɨxomɨ yayɨ́ umeanɨro nánɨ nerɨmeánɨróná epaxɨ́pɨ nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 26 Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, pí oyaneyɨnɨrɨ neararɨnɨ? Seyɨ́né awí neánɨróná woxɨ soŋɨ́ searéwapɨyinɨ nánɨ imónɨrɨ woxɨ xwɨyɨ́á bɨ searéwapɨyinɨ nánɨ imónɨrɨ woxɨ xwɨyɨ́á Gorɨxo wɨ́á wókímɨxɨ́ɨ́pɨ bɨ searɨnɨ nánɨ imónɨrɨ woxɨ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ bɨ bimɨ dánɨ bɨ searɨnɨ nánɨ imónɨrɨ woxɨ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ bɨ bimɨ dánɨ rɨnɨ́ɨ́pɨ bɨ yaŋɨ́ seameainɨ nánɨ imónɨrɨ nerɨ aí nɨpɨnɨ nerɨ́ná Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́né sɨ́kɨ́kɨ́ omɨxɨnɨpɨ́rɨ nánɨ éɨ́rɨxɨnɨ. \v 27 Segɨ́yɨ́ wí “Xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ bimɨ dánɨ ouraneyɨ.” nɨwimónɨrɨ́ná obaxowa xe onearɨ́poyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨpanɨ. Waúnɨranɨ, waú woranɨ, ayɨ́ apánɨrɨnɨ. Axíná nawínɨ orɨ́poyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨpanɨ. Wo xámɨ nɨrɨmáná wo rɨ́wɨ́yo rɨ́wɨnɨgɨnɨ. E yarɨ́ná wo yaŋɨ́ seameaíwɨnɨgɨnɨ. \v 28 Ámá wo xwɨyɨ́á yaŋɨ́ seameaipaxɨ́ meŋánáyɨ́, xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ apɨ apimɨ dánɨ rarɨgɨ́áwa Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́néyá arɨ́á egɨ́e dánɨ maŋɨ́pá tɨ́nɨ sɨŋánɨ mɨrɨpa nero wigɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ Gorɨxo tɨ́nɨ nawínɨ ínɨmɨ rɨnɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 29 Awí neánɨróná segɨ́ xwɨyɨ́á Gorɨxoyápɨ wɨ́á rókiamoarɨgɨ́áyɨ́ waúranɨ, waú woranɨ, awa xe xwɨyɨ́á searɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. Rɨxa searáná wínɨyɨ́ o nepa kwíyɨ́pimɨ dánɨ rɨ́a rarɨnɨrɨ pɨ́á nɨmero mí ómɨxɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 30 E nerɨ aí segɨ́yɨ́ wo éɨ́ nɨŋwearɨ wɨ́á rókiamoarɨŋɨ́ womɨ arɨ́á wiarɨ́ná Gorɨxo xwɨyɨ́á bɨ wɨ́á wókímɨxánáyɨ́, o xwɨyɨ́á apɨ áwaŋɨ́ searɨnɨ nánɨ dao xámɨ rarɨŋo pɨ́nɨ wiárɨ́wɨnɨgɨnɨ. \v 31 Nionɨ seararɨŋápɨ nɨxɨ́dɨróná seyɨ́né nɨyɨ́nénɨ nɨjɨ́á imónɨro eŋɨ́ rɨrémɨxɨ́ inɨro epɨ́rɨ́a nánɨ woxɨ woxɨ ananɨ wɨ́á nɨrókiamóa upaxɨ́ imónɨŋoɨ. \v 32-33 Nene nɨjɨ́áranɨ. Gorɨxo yaiwínɨŋɨ́ yarɨŋomanɨ. “Xwɨyɨ́á nɨxeayirɨ nerɨ orɨ́poyɨ.” mɨwimónɨ́ “Nɨtɨwayɨrorɨ orɨ́poyɨ.” wimónarɨŋagɨ nánɨ wɨ́á rókiamoarɨgɨ́áwa kwíyɨ́pimɨ dánɨ rókiamopaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ úrapí mɨrɨ́ píránɨŋɨ́ dɨŋɨ́ ɨ́á nɨxɨrɨro rɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \p Gorɨxoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́á wí e wí e ŋweagɨ́á nɨ́nɨ yarɨgɨ́ápa \v 34 sɨyikɨ́ oyá Korinɨyo ŋweagɨ́áyɨ́né enɨ awí neánɨróná apɨxíwa xwɨyɨ́á wí mɨrɨpa oépoyɨ. Awí neánɨranéná apɨxíwa xe xwɨyɨ́á onearɨ́poyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨpa yarɨŋwá eŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́yo dánɨ rɨnɨŋɨ́pa oxoyɨ́né sɨmaŋwɨ́yónɨŋɨ́ seaurɨ́nɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 35 Íwa Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ awí eánɨgɨ́e dánɨ xwɨyɨ́á nɨrɨrɨ́ná ayá winɨpaxɨ́ yarɨŋagɨ́a nánɨ wínɨ wínɨ “Apɨ nánɨ nɨjɨ́á oimónɨmɨnɨ.” nɨwimónɨrɨ́ná aŋɨ́ xɨxegɨ́nɨyo dánɨ oxomɨ yarɨŋɨ́ wíwɨnɨgɨnɨ. \v 36 Seyɨ́né seáyɨ e seáyɨ e mimónɨpanɨ. “Xwɨyɨ́á Gorɨxoyápɨ nene tɨ́ámɨnɨ mɨ́kɨ́ imónɨŋwaénerɨnɨ.” rɨyaiwinarɨŋoɨ? “Xwɨyɨ́á oyápɨ Korinɨyo ŋweaŋwaénenɨ tɨ́ámɨnɨ rɨnɨŋɨ́rɨnɨ.” rɨseaimónarɨnɨ? \p \v 37 Ámá goxɨ goxɨ “Nionɨ Gorɨxoyá xwɨyɨ́ápɨ wɨ́á rókiamoarɨŋá wonɨrɨnɨ.” nɨyaiwinɨrɨ́náranɨ, “Oyá kwíyɨ́ sɨxɨ́ nɨmímoŋɨ́pimɨ dánɨ e epaxɨ́ nimónɨrɨ yarɨŋáonɨrɨnɨ.” nɨyaiwinɨrɨ́náranɨ, xwɨyɨ́á nionɨ nɨrɨrɨ eaarɨŋá rɨpɨ nánɨ dɨŋɨ́ re yaiwíɨrɨxɨnɨ, “Poro sekaxɨ́ Ámɨnáo urɨ́ɨ́pimɨ dánɨ rɨ́a nɨrɨrɨ eaŋɨ́rɨ́anɨ?” yaiwíɨrɨxɨnɨ. \v 38 Ámá go go e mɨyaiwipa yarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́náyɨ́, seyɨ́né enɨ “O nepa Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoarɨŋɨ́ wo menɨnɨ.” yaiwíɨ́rɨxɨnɨ. \v 39 Ayɨnánɨ gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, Gorɨxoyá xwɨyɨ́á wɨ́á orókiamoaneyɨnɨrɨ sɨ́mɨ́ xeadɨ́pénɨro oyá kwíyɨ́ tɨ́nɨ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ bɨ bimɨ dánɨ seyɨ́né rarɨgɨ́ápɨ pɨ́rɨ́ mɨrakínɨpa ero éɨ́rɨxɨnɨ. \v 40 E nero aí Gorɨxomɨ yayɨ́ umeanɨro nánɨ awí neánɨróná pí pí seyɨ́né yarɨgɨ́ápɨ nɨpɨnɨ nɨtɨwayɨroro píránɨŋɨ́ éɨ́rɨxɨnɨ. \c 15 \s1 Jisaso nɨpémáná xwárɨpáyo dánɨ wiápɨ́nɨmeaŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, xwɨyɨ́á yayɨ́ neainarɨŋɨ́ nionɨ wáɨ́ searɨŋápɨ —Apɨ seyɨ́né arɨ́á nɨnirɨ́ná “Neparɨnɨ.” nɨyaiwiro dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro íkɨ́á xwɨ́á aí tɨ́nɨ nerɨ́ná sɨ́kɨ́kɨ́ nonɨrɨ roarɨŋɨ́pa seyɨ́né enɨ axɨ́pɨ xwɨyɨ́á apɨ tɨ́nɨ sɨ́kɨ́kɨ́ nonɨrɨ rogɨ́ápɨrɨnɨ. Apɨ nánɨ dirɨrɨ́ oseaimɨnɨ. \v 2 Seyɨ́né nionɨ wáɨ́ searɨŋápɨ anɨŋɨ́ minɨ́ xaíwɨ́ ɨ́á nɨxɨra nurónáyɨ́, Gorɨxo apimɨ dánɨ yeáyɨ́ seayimɨxemeanɨ́árɨnɨ. Seyɨ́né sɨnɨ xaíwɨ́ ɨ́á rɨxɨrɨŋoɨ? E mepa nerɨ́náyɨ́, surɨ́má wɨkwɨ́ropaxɨ́rɨnɨ. \v 3 Nionɨ wáɨ́ nɨsearɨrɨ́ná xwɨyɨ́á xɨránɨ xɨránɨ imónɨŋɨ́ searɨŋápɨ —Apɨ nionɨ enɨ eŋíná arɨ́á wiŋápɨrɨnɨ. Apɨ, ayɨ́ rɨpɨrɨnɨ. Kiraiso nánɨ eŋíná Bɨkwɨ́yo dánɨ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pa o nene ɨ́wɨ́ yarɨŋwápɨ yokwarɨmɨ́ neaiinɨ́a nánɨ nɨperɨ \v 4 xwɨ́á nɨweyárɨmáná eŋáná Bɨkwɨ́yo dánɨ “O nɨwiápɨ́nɨmeanɨ́árɨnɨ.” nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pa sɨ́á wɨyaú wɨyi nórɨmáná eŋáná Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ wiápɨ́nɨmeaŋɨnigɨnɨ. \v 5 Nɨwiápɨ́nɨmeámo Pitaomɨ sɨŋánɨ nurónapɨrɨ rɨ́wɨ́yo xegɨ́ wiepɨsiŋɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú awamɨ sɨŋánɨ urónapɨŋɨnigɨnɨ. \v 6 E nemáná ámɨ rɨ́wɨ́yo xɨ́omɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rogɨ́áyɨ́ —Ayɨ́ 500 apimɨ wiárɨ́ múrogɨ́áyɨ́rɨnɨ. Nionɨ payɨ́ rɨpɨ eaarɨŋá ríná wínɨ wínɨ rɨxa nɨpero aiwɨ náyɨ́ sɨnɨ ŋweaŋoɨ. Apimɨ ná wínánɨ axíná sɨŋánɨ urónapɨŋɨnigɨnɨ. \v 7 E nemáná rɨ́wɨ́yo xegɨ́ xogwáo Jemisomɨ sɨŋánɨ nurónapɨmáná wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́á nowamɨnɨ enɨ sɨŋánɨ urónapɨŋɨnigɨnɨ. \v 8 E néɨsáná nionɨ —Nionɨ apɨxíwa niaíwɨ́ nɨxɨrɨróná kwíyɨ́ wiárɨgɨ́áyɨ́ wonɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋáonɨrɨnɨ. Nionɨ awamɨ aga rɨ́wɨ́ náyo yoparɨ́pɨ sɨŋánɨ nimónɨŋɨnigɨnɨ. \v 9 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. Nionɨ ámá Gorɨxoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyo xeanɨŋɨ́ wikáragáonɨ eŋagɨ nánɨ wáɨ́ wurɨmeiarɨŋwá nɨgɨ́ wɨ́a nɨwamɨnɨ sɨyikwɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋáonɨ, ayɨ́ nionɨrɨnɨ. Gorɨxoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyo xeanɨŋɨ́ wikáragá eŋagɨ nánɨ nepa “Wáɨ́ wurɨmeiarɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ woxɨnɨ.” nɨrɨpaxɨ́ menɨnɨ. \v 10 E nerɨ aí Gorɨxo wá nɨnɨwianɨrɨ niiŋɨ́pimɨ dánɨ agwɨ ríná nionɨ imónɨŋápɨ imónɨŋɨnɨ. O wá nɨwianɨŋɨ́pɨ surɨ́má nɨwianɨŋɨ́manɨ. Oweoɨ, nionɨ anɨŋɨ́ minɨ́ nerɨ nánɨ wáɨ́ wurɨmeiarɨŋwá nɨgɨ́ wɨ́amɨ múroŋárɨnɨ. E nerɨ aí niɨwanɨŋonɨ eŋɨ́ eánɨŋɨ́pimɨ dánɨ nerɨ múroŋámanɨ. Nionɨ eŋápɨ sa Gorɨxo wá nɨwianɨŋɨ́pimɨ dánɨ eŋá eŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. \v 11 Ayɨnánɨ seyɨ́né awamɨ wigɨ́ maŋɨ́yo dánɨ arɨ́á nɨwirɨ́náranɨ, nionɨyáyo dánɨ arɨ́á nɨnirɨ́náranɨ, wáɨ́ nɨnonenɨ seararɨŋwá seyɨ́né dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rogɨ́ápɨ, ná bɨnɨ ayɨ́ apɨrɨnɨ. \s1 “Rɨ́wéná pegɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ wiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 12 None wáɨ́ nɨsearɨrɨ́ná “Kiraiso Gorɨxoyá dɨŋɨ́yo dánɨ wiápɨ́nɨmeaŋɨnigɨnɨ.” seararɨŋwá eŋagɨ nánɨ segɨ́yɨ́ wí dɨŋɨ́ arɨge nɨyaiwiro “Pegɨ́áyɨ́ ámɨ sɨŋɨ́ nero wí wiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́á menɨnɨ.” rarɨgɨ́árɨnɨ? \v 13 Ayɨ́ rarɨgɨ́ápa ámá pegɨ́áyɨ́ nepa mɨwiápɨ́nɨmeapa nerɨ́náyɨ́, “Kiraiso aí Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ wiápɨ́nɨmeaŋɨ́manɨ.” ranɨgɨnɨ. \v 14 Kiraiso Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ mɨwiápɨ́nɨmeapa nerɨ sɨŋwɨrɨyɨ́, xwɨyɨ́á none wáɨ́ seararɨŋwápɨ ná mayɨ́ imónɨrɨ seyɨ́né dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́ápɨ ná mayɨ́ imónɨrɨ epaxɨ́rɨnɨ. \v 15 Sɨpí imónɨŋɨ́ apɨ yanɨrɨ eŋwá aí ámɨ bɨ rɨpɨ ámá yapɨ́ rarɨgɨ́áyɨ́ yapɨ imónanɨrɨ eŋwárɨnɨ. None “Gorɨxoyá dɨŋɨ́yo dánɨ Kiraiso wiápɨ́nɨmeaŋɨ́rɨnɨ.” xeŋwɨ́ ranɨrɨ eŋwá eŋagɨ nánɨ “Yapɨ́ rarɨgɨ́áyɨ́ yapɨ imónɨŋwɨnɨ.” rɨpaxɨ́rɨnɨ. Pegɨ́áyɨ́ nepa Gorɨxoyá dɨŋɨ́yo dánɨ mɨwiápɨ́nɨmeapa nerɨ́náyɨ́, “Kiraiso enɨ Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ wiápɨ́nɨmeaŋɨ́manɨ.” rɨpaxɨ́rɨnɨ. \v 16 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. Ámá pegɨ́áyɨ́ Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ mɨwiápɨ́nɨmeapa nerónáyɨ́, “Kiraiso aí wí wiápɨ́nɨmeaŋɨ́manɨ.” ranɨgɨnɨ. \v 17 Kiraiso Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ mɨwiápɨ́nɨmeapa nerɨ sɨŋwɨrɨyɨ́, seyɨ́né dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rogɨ́ápɨ sɨwiá wɨkwɨ́roro segɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ nánɨ sɨnɨ xwɨyɨ́á meárɨnɨpaxɨ́ imónɨro yanɨro egɨ́árɨnɨ. \v 18 Ámá Kiraisomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roárɨmáná pegɨ́áyɨ́ enɨ rɨxa anɨŋɨ́nɨ anɨ́nanɨro egɨ́árɨnɨ. \v 19 Nene re nɨyaiwirane, “Nene nɨpémáná eŋáná Kiraiso wí arɨrá neainɨnɨ́ámanɨ. Sa xwɨ́á rɨrímɨnɨ emearɨ́ná Kiraiso arɨrá neainɨnɨ́árɨnɨ.” E nɨyaiwirane omɨnɨ dɨŋɨ́ nikwɨ́moranénáyɨ́, ámá íkɨ́nɨŋɨ́ sɨpí wipaxɨ́ imónɨŋɨ́ nɨyonɨ nánɨ nene aŋɨpaxɨ́ neaipaxɨ́rɨnɨ. Ayɨ́ Kiraiso nepa xwárɨpáyo dánɨ mɨwiápɨ́nɨmeapa eŋɨ́ eŋánáyɨ́ nánɨ rarɨŋɨnɨ. \p \v 20 Nionɨ e nɨsearɨrɨ aiwɨ Kiraiso nɨperɨ weŋɨ́mɨ dánɨ Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ wiápɨ́nɨmeaŋɨ́rɨnɨ. O ámá rɨxa pegɨ́áyɨ́ nánɨ xámɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ́ná omɨŋɨ́yo aiwá nɨwákwínɨ́ wí xámɨ miarɨgɨ́ápánɨŋɨ́ wiápɨ́nɨmeaŋɨ́rɨnɨ. \v 21 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Ámá wo sɨpí yagɨ́pimɨ dánɨ ámaéne pearɨŋwárɨnɨ. E yarɨŋwápa ámá ámɨ wo eŋɨ́pimɨ dánɨ enɨ wiápɨ́nɨmeanɨ́wárɨnɨ. \v 22 Nɨnenenɨ Adamo tɨ́nɨ ikárɨnɨŋwaéne imónɨŋagwɨ nánɨ pearɨŋwárɨnɨ. E yarɨŋwápa Kiraiso tɨ́nɨ ikárɨnɨŋwaéne neperane aiwɨ ámɨ sɨŋɨ́ nerane wiápɨ́nɨmeanɨ́wá eŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. \v 23 Wiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́áyɨ́ wigɨ́ imónáná wiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́árɨnɨ. Kiraiso aiwá nɨwákwínɨ́ wínɨŋɨ́ xámɨ wiápɨ́nɨmeaŋɨ́rɨnɨ. Omɨ dánɨ rɨ́wɨ́yo xɨ́o weapáná xegɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ wiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 24 O ámɨ aŋɨ́namɨ dánɨ nɨweapɨrɨ́ná amɨpí nene tɨ́ŋɨ́ ríná imónɨŋɨ́pɨ yoparɨ́pɨ imónɨnɨ́árɨnɨ. Íná aŋɨ́najɨ́ranɨ, ámáranɨ, omɨ maŋɨ́ pɨ́rɨ́ wiaíkiarɨgɨ́á gɨyɨ́ gɨyɨ́, eŋɨ́ eánɨgɨ́áyɨ́ imónɨro nénɨ́ tɨ́gɨ́áyɨ́nɨŋɨ́ imónɨro meŋweagɨ́áyɨ́ imónɨro egɨ́áyo anɨpá nɨwimɨxɨmáná ámá xɨ́oyá xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ umeŋweanɨ́áyɨ́ xano Gorɨxomɨ sɨmaŋwɨ́yónɨŋɨ́ wurɨ́nɨpɨ́rɨ wiinɨ́árɨnɨ. \v 25 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. Gorɨxo ámá Kiraiso tɨ́nɨ sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ inarɨgɨ́áyo xopɨrárɨ́ nɨwirɨ íkwiaŋwɨ́ xegɨ́ sɨkwɨ́ ikwiárɨnɨ́ánánɨŋɨ́ wimɨxɨyinɨ́e nánɨ mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ meŋweanɨ́árɨnɨ. Bɨkwɨ́yo apɨ nánɨ e nɨrɨnɨrɨ eánɨŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. \v 26 Sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ inarɨgɨ́í yoparɨ́ anɨpá imɨxɨnɨ́ápɨ, ayɨ́ pɨyɨ́ nene pearɨŋwápɨrɨnɨ. \v 27 Bɨkwɨ́yo bɨ rɨpɨ xɨxenɨ nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ, “Gorɨxo amɨpí nɨ́nɨ omɨ sɨmaŋwɨ́yónɨŋɨ́ wimɨxɨyiŋɨ́rɨnɨ.” nɨrɨnɨrɨ eánɨŋagɨ aí ananɨ re yaiwipaxɨ́rɨnɨ, “Amɨpí nɨ́nɨyɨ rɨnɨŋɨ́pɨ, ayɨ́ amɨpí nɨ́nɨ Kiraisomɨ sɨmaŋwɨ́yónɨŋɨ́ oimónɨrɨ wimɨxɨyiŋo enɨ nánɨ mɨrɨnɨnɨ.” yaiwipaxɨ́rɨnɨ. \v 28 Amɨpí nɨpɨnɨ xewaxomɨ sɨmaŋwɨ́yónɨŋɨ́ yeáyɨ́ wurɨ́nɨŋáná o dɨŋɨ́ re nɨmorɨ enɨ́árɨnɨ, “Gɨ́ ápo Gorɨxo amɨpí nɨyonɨ ámáyoranɨ, amɨpíyoranɨ, seáyɨ e nɨwimónɨrɨ oumeŋweanɨrɨ xewanɨŋonɨ amɨpí nɨpɨnɨ sɨmaŋwɨ́yónɨŋɨ́ nimɨxɨyiŋomɨ sɨmaŋwɨ́yónɨŋɨ́ yeáyɨ́ owurɨ́nɨmɨnɨ.” nɨmorɨ e enɨ́árɨnɨ. \p \v 29 “Ámá pegɨ́áyɨ́ wiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́árɨnɨ.” seararɨŋwápɨ nepa mimónɨŋánáyɨ́, pí nánɨ wiyɨ́né segɨ́ pegɨ́á wínɨyo naŋɨ́ owimɨxaneyɨnɨro ámɨ wayɨ́ meaarɨgɨ́árɨnɨ? “Pegɨ́áyɨ́ wí wiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́ámanɨ.” rarɨgɨ́ápɨ nepa imónɨŋánáyɨ́, pegɨ́á wínɨyo naŋɨ́ rɨpɨ oimɨxaneyɨnɨro neróná pí naŋɨ́pɨ owianeyɨnɨro epaxɨ́rɨnɨ? Oweoɨ, sa surɨ́má epaxɨ́rɨnɨ. \v 30 “Pegɨ́áyɨ́ wiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́árɨnɨ.” rarɨŋwápɨ nepa mimónɨŋánáyɨ́, pí nánɨ Jisasoyá wáɨ́ wurɨmeiarɨŋwáone yoɨ́ mayɨ́ imónanɨrɨ yarɨŋwɨnɨ? \v 31 Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, sɨ́á ayɨ́ ayo nemerɨ́ná “Nionɨ nɨpémɨ́áonɨrɨnɨ.” yaiwinarɨŋápɨ sɨ́mɨ́ e nɨtɨnɨmɨ emearɨŋárɨnɨ. E seararɨŋagɨ aí “Xewanɨŋo seáyɨ e nimónɨrɨ rarɨnɨ.” mɨniaiwipanɨ. Seyɨ́né negɨ́ Ámɨná Kiraisɨ Jisaso tɨ́nɨ anɨ ikárɨnɨŋwaéne nimónɨrane nánɨ nionɨ mɨxɨ́ nɨmeakɨ́nɨrɨ “ ‘Nɨpémɨ́áonɨrɨnɨ.’ yaiwinarɨŋápɨ sɨ́mɨ́ e nɨtɨnɨmɨ emearɨŋɨnɨ.” seararɨŋɨnɨ. \v 32 “Pegɨ́áyɨ́ wiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́árɨnɨ.” rarɨŋwápɨ nepa mimónɨŋánáyɨ́, nionɨ pí nánɨ aŋɨ́ Epesasɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨŋwearɨ́ná xwɨyɨ́á Gorɨxoyápɨ arɨ́kí wáɨ́ urɨmemɨnɨrɨ nánɨ yoɨ́ mayɨ́ nimónɨrɨ ámá wí sidɨ́ iŋɨ́ rɨrómɨ́ yarɨŋɨ́pánɨŋɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ nawínɨ mɨxɨ́ inɨŋárɨnɨ? Pípɨ naŋɨ́ oniinɨrɨ e eŋárɨnɨ? E nerɨ aí pegɨ́áyɨ́ nepa mɨwiápɨ́nɨmeapa nerɨ́náyɨ́, ámá wínɨyɨ́ re rarɨgɨ́ápa, “Apaxɨ́ mé pearɨŋwaéne eŋagɨ nánɨ amɨpí wí nánɨ ‘Arɨge oyaneyɨ?’ mɨyaiwí sa maiwí iniɨgɨ́ nɨrane aiwá nɨrane oyaneyɨ.” rarɨgɨ́ápa nionɨ enɨ axɨ́pɨ e rɨpaxɨ́rɨnɨ. \v 33 E nerɨ aí ámá yapɨ́ oneaiepɨsípoyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨpanɨ. Ámá rɨ́á kɨroarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ nɨkumɨxɨnɨro nawínɨ nemerónáyɨ́, seyɨ́né naŋɨ́ yarɨgɨ́ápɨ pɨ́rɨ́ nɨseawiaíkiro sɨpí imónɨŋɨ́pɨ yapɨ́ seaiepɨsipɨ́rɨxɨnɨrɨ seararɨŋɨnɨ. \v 34 Seyɨ́né xaxá yarɨgɨ́ápɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmáná píránɨŋɨ́ dɨŋɨ́ nɨmoro segɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ enɨ pɨ́nɨ wiárɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. Segɨ́yɨ́ wí nepa Gorɨxo nánɨ dɨŋɨ́ mɨmoŋoɨ. Ayɨnánɨ ayá seainɨpaxɨ́pɨ rɨ́ɨnɨ. \s1 “Pegɨ́áyɨ́ nɨwiápɨ́nɨmearóná wará ámɨ xegɨ́ bɨ ninɨmɨ wiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 35 Ámá wí yarɨŋɨ́ re nipɨ́ráoɨ, “Ámá pegɨ́áyɨ́ ámɨ arɨge nero wiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́árɨnɨ? Wará ámɨ gɨ́mɨnɨ gɨ́pɨ ninɨmɨ wiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́árɨnɨ?” nɨráná \v 36 re urɨ́ɨmɨgɨnɨ, “Majɨmajɨ́á ikárɨnarɨgɨ́á tɨyɨ́né, ‘Aiwá siyɨ́ wiároarɨŋwáyɨ́ urɨ́ nerɨ mɨpiéropa nerɨ́náyɨ́, nerápɨrɨ nɨyapɨpaxɨ́rɨnɨ.’ rɨseaimónarɨnɨ? Oweoɨ, xámɨ urɨ́ nerɨ nɨpiérómáná rɨ́wɨ́yo nerápɨrɨ yaparɨŋɨ́rɨnɨ.” urɨ́ɨmɨgɨnɨ. \v 37 Siyɨ́ seyɨ́né wiároarɨgɨ́ápɨ witɨ́ siyɨ́ranɨ, ámɨ xegɨ́ wíranɨ, nɨwiáróa nurɨ́náyɨ́, rɨxa nerápɨrɨ nɨyapɨmáná imónɨŋɨ́pɨ wiároarɨgɨ́áranɨ? Oweoɨ, siyɨ́ anɨpápɨ wiároarɨgɨ́árɨnɨ. \v 38 Seyɨ́né siyɨ́ anɨpápɨ wiároarɨŋagɨ́a aí Gorɨxo “Apɨ nerápɨrɨ oyapɨnɨ.” yaiwiarɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ nerápɨrɨ yaparɨŋɨ́rɨnɨ. Siyɨ́ apɨ apɨ xegɨ́ ɨwɨ́ranɨ, eŋɨ́ranɨ, apɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ imónɨŋɨ́pɨ xɨxegɨ́nɨ apɨ yapɨ pɨ́á orɨxɨnɨrɨ imɨxarɨŋɨ́rɨnɨ. \v 39 Wará nɨ́nɨ axɨ́pɨ minɨnɨ. Ámá wará xegɨ́ enɨ bɨ inɨnɨ. Naŋwɨ́ wará xegɨ́ enɨ bɨ inɨnɨ. Iŋɨ́ wará xegɨ́ enɨ bɨ inɨnɨ. Peyɨ́ wará xegɨ́ enɨ bɨ inɨnɨ. \v 40 Amɨpí aŋɨ́namɨ dáŋɨ́ pɨ́á rɨxɨŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ xwɨ́árímɨ dáŋɨ́ pɨ́á rɨxɨŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ nánɨ enɨ dɨŋɨ́ mópoyɨ. Awiaxɨ́ amɨpí aŋɨ́namɨ dáŋɨ́ pɨ́á rɨxɨŋɨ́yɨ́ imónɨŋɨ́pɨ xegɨ́ bɨ imónɨnɨ. Awiaxɨ́ amɨpí xwɨ́árímɨ dáŋɨ́ pɨ́á rɨxɨŋɨ́yɨ́ xegɨ́ bɨ imónɨnɨ. \v 41 Wɨ́á ónarɨŋɨ́yɨ́ nánɨ enɨ dɨŋɨ́ mópoyɨ. Sogwɨ́ wɨ́á ókiarɨŋɨ́pɨ xegɨ́ bɨ imónɨnɨ. Emá wɨ́á ókiarɨŋɨ́pɨ xegɨ́ bɨ imónɨnɨ. Siŋɨ́ wɨ́á ókiarɨŋɨ́pɨ enɨ xegɨ́ bɨ imónɨnɨ. Siŋɨ́ nɨ́nɨyɨ́ enɨ wɨ́á ókiarɨŋɨ́yɨ́ axɨ́pɨ mimónɨnɨ. Xegɨ́ bɨ xegɨ́ bɨ imónɨnɨ. \p \v 42 Ámá pegɨ́áyɨ́ nɨwiápɨ́nɨmearóná wará inɨpɨ́rɨ́ápɨ nionɨ nɨra warɨŋápɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ. Wará agwɨ ríná ninɨrane ŋweaŋwápɨ —Apɨ urɨ́ epaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨrɨnɨ. Apɨ xwɨ́á weyárarɨŋwá eŋagɨ aí urɨ́ mepaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ ninɨmáná wiápɨ́nɨmeanɨ́wárɨnɨ. \v 43 Wará nene xwɨ́á weyárarɨŋwápɨ, ayɨ́ sɨpí imónɨŋagɨ aí sɨŋɨ́ ninɨmɨ wiápɨ́nɨmeanɨ́wápɨ, ayɨ́ aga awiaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨrɨnɨ. Wará xwɨ́á weyárarɨŋwápɨ eŋɨ́ meánɨŋɨ́pɨ imónɨŋagɨ aí sɨŋɨ́ ninɨmɨ wiápɨ́nɨmeanɨ́wápɨ eŋɨ́ eánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨrɨnɨ. \v 44 Wará nene xwɨ́á weyárarɨŋwápɨ xwɨ́á tɨ́yo dáŋɨ́ imónɨŋagɨ aí sɨŋɨ́ ninɨmɨ wiápɨ́nɨmeanɨ́wápɨ, ayɨ́ aŋɨ́namɨ dáŋɨ́ kwíyɨ́piyá wará imónɨnɨ. \p Wará xwɨ́á tɨ́yo dáŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ eŋagɨ nánɨ re yaiwipaxɨ́rɨnɨ, “Aŋɨ́namɨ dáŋɨ́ kwíyɨ́piyá wará imónɨŋɨ́pɨ enɨ rɨ́a wenɨ?” yaiwipaxɨ́rɨnɨ. \v 45 Bɨkwɨ́yo dánɨ apɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ imónɨŋɨ́ rɨpɨ rɨnɨŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. “Ámá iwamɨ́ó imónɨŋɨ́ Adamomɨ Gorɨxo nimɨxɨrɨ́ná dɨŋɨ́ sɨxɨ́ umímoŋɨ́ eŋagɨ nánɨ o dɨŋɨ́ tɨ́ŋɨ́ wo nimónɨmɨ sɨŋɨ́ wagɨ́rɨnɨ.” rɨnɨŋagɨ aí Adamomɨ rɨ́wɨ́yo imónɨŋo —O Kiraisorɨnɨ. O ámáyo dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́pɨ sɨxɨ́ umímonɨ́a nánɨ kwíyɨ́ imónɨŋorɨnɨ. \v 46 E nerɨ aí aŋɨ́namɨ dáŋɨ́ kwíyɨ́piyá wará xámɨ imónarɨŋwámanɨ. Wará xwɨ́á rɨrímɨ dáŋɨ́pɨ nimónɨmáná rɨ́wɨ́yo aŋɨ́namɨ dáŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ inanɨ́wárɨnɨ. \v 47 Ámá Gorɨxo iwamɨ́ó imɨxɨŋo xwɨ́á tɨ́nɨ imɨxɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ xegɨ́ wará xwɨ́árímɨ dáŋɨ́ inarɨŋwápɨ imónagɨ́rɨnɨ. E nerɨ aí ámá rɨ́wɨ́yo imónɨŋo —O Kiraisorɨnɨ. O wará aŋɨ́namɨ dáŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ imónɨŋɨ́rɨnɨ. \v 48 Xwɨ́á tɨ́yo ŋwearɨgɨ́á gɨyɨ́ wará ámá xwɨ́á tɨ́nɨ imɨxɨnɨŋo inagɨ́pa inarɨgɨ́árɨnɨ. Aŋɨ́namɨ ŋwearɨgɨ́á gɨyɨ́ wará ámá aŋɨ́namɨ dáŋo inɨŋɨ́pa axɨ́pɨ inarɨgɨ́árɨnɨ. \v 49 Ayɨnánɨ dɨŋɨ́ re oyaiwianeyɨ, “Agwɨ nene wará ámá xwɨ́á tɨ́nɨ imɨxɨnɨŋo inagɨ́pa rɨxa ninɨrane nánɨ rɨ́wéná wará ámá aŋɨ́namɨ dáŋo inɨŋɨ́pa inanɨ́wárɨnɨ.” oyaiwianeyɨ. \p \v 50 Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, rɨpɨ osearɨmɨnɨ. Ámá wará íkɨ́á ɨwɨ́ wɨnánɨŋɨ́ mimónɨ́ sɨnɨ gɨ́wɨ́ tɨ́nɨ eŋɨ́ tɨ́nɨ nene imónɨŋwápɨ Gorɨxoyá xwioxɨ́yo wí ŋweapaxɨ́ menɨnɨ. Negɨ́ wará urɨ́ epaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ amɨpí urɨ́ mepaxɨ́pɨ tɨ́ŋɨ́ e ŋweapaxɨ́ mimónɨnɨ. \v 51-52 Nionɨ rarɨŋápɨ nánɨ ududɨ́ rɨseainarɨnɨ? Ai, nionɨ yumɨ́í xwɨyɨ́á Gorɨxoyápɨ áwaŋɨ́ bɨ osearɨmɨnɨ. Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨŋwaéne nɨnenenɨ mɨpepa nerane aí pékákɨ́ yoparɨ́pɨ ráná sɨnɨ mé ápiaŋwɨ́ norɨ́mɨxɨrɨ yarɨŋɨ́pa nɨnenenɨ ámɨ wará xegɨ́ bɨ imónanɨ́wárɨnɨ. Pékákɨ́ ráná pegɨ́áyɨ́ wará urɨ́ mepaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ ninɨmɨ wiápɨ́nɨmearo sɨnɨ sɨŋɨ́ ŋweaŋwaéne wará xegɨ́ bɨ inɨrane yanɨ́wárɨnɨ. \v 53 Ayɨ́ rɨpɨ seararɨŋɨnɨ. Íná negɨ́ wará urɨ́ epaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ sɨnɨ anɨŋɨ́ minɨ́ axɨ́pɨ imónɨpaxɨ́manɨ. Urɨ́ mepaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ íkíkɨ́ inɨnɨ́árɨnɨ. Íná negɨ́ wará nɨpepaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ sɨnɨ anɨŋɨ́ minɨ́ axɨ́pɨ imónɨpaxɨ́manɨ. Mɨpepaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ íkíkɨ́ inɨnɨ́árɨnɨ. \v 54 Negɨ́ wará pɨyɨ́ erɨ urɨ́ erɨ epaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ xegɨ́ bɨ nimónɨrɨ pɨyɨ́ erɨ urɨ́ erɨ mepaxɨ́ imónɨŋɨ́pimɨ rɨxa íkíkɨ́ ináná Bɨkwɨ́yo dánɨ re nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ imónɨnɨ́árɨnɨ, “Pɨyɨ́pɨyɨ rɨnɨŋɨ́pɨ rɨxa anɨpá imɨxɨnɨnɨ. Rɨxa xopɨrárɨ́ winɨnɨ.” \v 55 Xwɨyɨ́á axɨ́ ámɨ wí e eánɨŋɨ́ rɨpɨ enɨ xɨxenɨ imónɨnɨ́árɨnɨ, “Pɨyɨ́ rɨpɨxɨnɨ, ‘Sɨnɨ ámáyo xopɨrárɨ́ wipaxɨ́pɨnɨrɨnɨ.’ rɨsimónarɨnɨ? Oweoɨ, sɨnɨ e wí epaxɨ́pɨxɨ menɨnɨ. Pɨyɨ́ rɨpɨxɨnɨ, ‘Ámáyo pɨkímɨ nánɨ sɨnɨ sidɨŋɨ́ opaxɨ́pɨnɨrɨnɨ.’ rɨsimónarɨnɨ? Oweoɨ, sɨnɨ e wí epaxɨ́pɨxɨ menɨnɨ.” Íná nánɨ e nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ enɨ xɨxenɨ imónɨnɨ́árɨnɨ. \v 56 Ɨ́wɨ́ ámaéne yarɨŋwápimɨ dánɨ Pɨyɨ́pɨ sidɨŋɨ́nɨŋɨ́ norɨ neapɨkipaxɨ́ imónɨnɨ. Pípimɨ dánɨ marɨ́áɨ, nene Gorɨxoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨwiaíkirɨ́ná ɨ́wɨ́ yarɨŋwárɨnɨ. Ayɨnánɨ “Pɨyɨ́pɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ rɨnɨŋɨ́pimɨ dánɨ eŋɨ́ eánɨŋɨ́ nimónɨrɨ ámá pɨkipaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨrɨnɨ.” rɨpaxɨ́rɨnɨ. \v 57 E nerɨ aí Gorɨxomɨ yayɨ́ owianeyɨ. O negɨ́ Ámɨná Jisasɨ Kiraiso neaiiŋɨ́pimɨ dánɨ Pɨyɨ́pimɨ xopɨrárɨ́ wipaxɨ́ neaimɨxɨŋɨ́rɨnɨ. \v 58 Ayɨnánɨ gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rogɨ́ápɨ xaíwɨ́ ɨ́á nɨxɨrɨróná bɨ éɨ́ mɨmɨxeánɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. Ámɨnáomɨ nuxɨ́dɨróná rɨ́wɨ́ nɨrɨ́kwínɨrɨ yarɨgɨ́ápɨ wí surɨ́má imónɨnɨ́a meŋagɨ nánɨ “Nene xɨ́o ‘E éɨ́rɨxɨnɨ.’ rɨŋɨ́pɨ bɨ onɨmiápɨ nerɨ́náyɨ́, ayɨ́ apánɨrɨnɨ.” mɨseaimónɨ́ anɨŋɨ́ minɨ́ xwapɨ́ ayá wí éɨ́rɨxɨnɨ. \c 16 \s1 Nɨgwɨ́ ámá Gorɨxoyá wínɨyo nánɨ awí eaarɨgɨ́ápɨ nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Agwɨ seyɨ́né payɨ́ nearo “Ámá Gorɨxoyá imónɨgɨ́á Judia pɨropenɨsɨ́yo ŋweagɨ́áyo nɨgwɨ́ wianɨ́wá nánɨ awí eaarɨŋwɨnɨ.” nɨrɨgɨ́ápɨ nánɨ bɨ osearɨmɨnɨ. Nionɨ Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́á Garesia pɨropenɨsɨ́yo wí e wí e ŋweagɨ́áyo “Nɨgwɨ́ awí eámeámɨ́ nerɨ́ná apɨ éɨ́rɨxɨnɨ. Apɨ éɨ́rɨxɨnɨ.” uréwapɨyiŋápɨ seyɨ́né enɨ axɨ́pɨ nero re éɨ́rɨxɨnɨ. \v 2 Nionɨ rɨxa seyɨ́né tɨ́ŋɨ́ e nɨseaímearɨ ŋweaŋáná seyɨ́né nɨgwɨ́ ámɨ wí awí eámeámɨ́ mepa epɨ́rɨ́a nánɨ Sadé ayɨ́ ayo awí neánɨróná woxɨnɨ woxɨnɨ omɨŋɨ́ néɨ́asáná nɨgwɨ́ meáɨ́ápɨ tɨ́nɨ yamɨŋɨyɨ́ nɨtɨróná píránɨŋɨ́ xegɨ́ wí e yómɨŋɨ́ tɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 3 Rɨ́wéná nionɨ seyɨ́né tɨ́e nɨrémorɨ́ná ámá seyɨ́né re nɨyaiwiro rɨ́peáɨ́áyo, “Nɨgwɨ́ rɨpɨ ananɨ Jerusaremɨ nánɨ nɨmeámɨ upaxɨ́yɨ́rɨnɨ.” nɨyaiwiro rɨ́peáɨ́áyo payɨ́ wí nearɨ wiowárɨmɨ́árɨnɨ. \v 4 E nerɨ aí “Ayɨ́ tɨ́nɨ nurɨ́ná ananɨrɨnɨ.” nimónánáyɨ́, nionɨ ayɨ́ tɨ́nɨ wanɨ́wárɨnɨ. \s1 “Rɨ́wéná seyɨ́né tɨ́ámɨnɨ bɨmɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 5 Rɨ́wɨ́yo nionɨ Masedonia pɨropenɨsɨ́yo imanɨ nɨbɨrɨ seaíménapɨmɨ́árɨnɨ. “Masedonia pɨropenɨsɨ́ tɨ́ŋɨ́mɨnɨ xámɨ úɨmɨgɨnɨ.” nimónarɨŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. \v 6 Imanɨ nɨbɨrɨ nɨseaíménapɨmáná seyɨ́né tɨ́nɨ ayá wí onɨmiápɨ ŋweámɨ́árɨ́anɨ? Emá rawɨrawá imeamɨ́kwɨ́ yarɨŋɨ́pɨ nɨpimɨnɨ seyɨ́né tɨ́nɨ ŋweámɨ́árɨ́anɨ? Nionɨ majɨ́árɨnɨ. Sa seyɨ́né tɨ́nɨ nɨŋweámonɨ ámɨ gɨ́mɨnɨ “Oumɨnɨ.” nɨnimónɨrɨ́ná seyɨ́né nionɨ óɨ́ e dɨŋɨ́ sɨxɨ́ níga umɨ́a nánɨ niapowárɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 7 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. Nionɨ “Agwɨ sɨŋwɨ́ nɨseaga oseamúrómɨnɨ.” mɨnimónarɨnɨ. “Seyɨ́né tɨ́nɨ ayá wí ŋweáɨmɨgɨnɨ.” nɨnimónɨrɨ dɨŋɨ́ e ikwɨ́moŋá eŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. Ámɨnáo xe éwɨnɨgɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ nɨnanɨrɨ́náyɨ́, e emɨ́árɨnɨ. \v 8 E nerɨ aiwɨ sɨ́á Judayene Pedikosɨyɨ rɨnɨŋɨ́yi imónɨ́e nánɨ Epesasɨyo re ŋweámɨ́árɨnɨ. \v 9 Pí nánɨ marɨ́áɨ, nionɨ yarɨŋápɨ nánɨ pɨ́rɨ́ mákɨ́mɨ́ nianɨro yarɨgɨ́á obaxɨ́ eŋagɨ aiwɨ Gorɨxo ámá ayá wí xɨ́o nánɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́ropɨ́rɨ nánɨ ouréwapɨyinɨrɨ ówaŋɨ́nɨŋɨ́ nɨ́kwiiŋɨ́rɨnɨ. \p \v 10 Timotio nɨseaímearɨ́náyɨ́, nionɨ Ámɨnáo nánɨ nemerɨ uréwapɨyarɨŋápa o enɨ axɨ́pɨ uréwapɨyarɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ seyɨ́né tɨ́nɨ nɨŋwearɨ́ná ayá sɨ́wɨ́ muropa enɨ́a nánɨ píránɨŋɨ́ wéyo uméɨ́rɨxɨnɨ. \v 11 Segɨ́yɨ́ wí Timotiomɨ xe peayɨ́ owianɨ́poyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. O tɨ́nɨ nɨrɨxɨ́meá imónɨgɨ́áyɨ́ wí tɨ́nɨ nawínɨ nionɨ tɨ́ŋɨ́ re nánɨ bɨpɨ́rɨ́a nánɨ wenɨŋɨ́ nerɨ ŋweaŋagɨ nánɨ o “Ámá tɨ́ naŋɨ́ nɨniro niowáráoɨ.” yaiwíwɨnɨgɨnɨrɨ seyɨ́né omɨ píránɨŋɨ́ wéyo nɨméra nuro nionɨ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ bɨnɨ́a nánɨ wɨ́rénapɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \p \v 12 Negɨ́ nɨrɨxɨ́meá imónɨŋɨ́ Aporoso nánɨ xwɨyɨ́á rɨpɨrɨnɨ. Nionɨ negɨ́ nɨrɨxɨ́meá wí seyɨ́né tɨ́ámɨnɨ nurowárénapɨrɨ́ná omɨ eŋɨ́ rɨrémɨxɨ́ ayá wí wíagɨ aiwɨ o “Ríná seyɨ́né tɨ́ŋɨ́ e nánɨ obɨmɨnɨ.” mɨwimónarɨnɨnɨ. E nerɨ aí “Seyɨ́né tɨ́ámɨnɨ bɨpaxɨ́ imónɨŋɨnɨ.” nɨwimónɨrɨ́ná bɨnɨ́árɨnɨ. \s1 Yoparɨ́pɨ nurɨrɨ́ná urɨŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 13 Seyɨ́né píránɨŋɨ́ awínɨŋɨ́ ŋwearo dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rogɨ́ápɨ xaíwɨ́ ɨ́á xɨrɨro dɨŋɨ́ sɨxɨ́ ínɨro eŋɨ́ eánɨro éɨ́rɨxɨnɨ. \v 14 E neróná pí pí seyɨ́né yarɨgɨ́ápɨ ámáyo dɨŋɨ́ sɨpí nɨwirɨŋɨ́yo dánɨ éɨ́rɨxɨnɨ. \p \v 15 Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, nionɨ eŋɨ́ rɨrémɨxɨ́ bɨ rɨpɨ oseaimɨnɨ. Sɨtepanasepówa nánɨ seyɨ́né nɨjɨ́árɨnɨ. Ámá Gɨrikɨ pɨropenɨsɨ́yo dáŋɨ́yɨ́ epówa aiwá nɨwákwínɨ́ miarɨgɨ́ápa Jisasomɨ xámɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro uxɨ́dɨgɨ́epówarɨnɨ. Wigɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ “Ámá Gorɨxoyá imónɨgɨ́áyo arɨrá owianeyɨ.” yaiwigɨ́ápɨ nánɨ sɨ́mɨ́ e nɨtɨnɨro yarɨgɨ́epówarɨnɨ. \v 16 Seyɨ́né ámá énɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyo yeáyɨ́ nɨwurɨ́nɨro ámá ayɨ́ tɨ́nɨ nɨkumɨxɨnɨro rɨ́wɨ́ nɨrɨ́kwínɨmáná Gorɨxoyá imónɨgɨ́áyo arɨrá wiarɨgɨ́á gɨyo enɨ yeáyɨ́ wurɨ́nɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \p \v 17 Sɨtepanaso tɨ́nɨ Potunetaso tɨ́nɨ Akaikaso tɨ́nɨ awa nionɨ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨbɨro seyɨ́né nɨbɨro mɨniipaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ arɨrá níagɨ́a nánɨ nionɨ dɨŋɨ́ niɨ́á ninarɨnɨ. \v 18 Awa nionɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ nɨmímoro seyɨ́né enɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ seamímoro éagɨ́a nánɨ seáyɨ e imónɨgɨ́áwa iwa rɨ́anɨrɨ sɨŋwɨ́ mí wómɨxɨ́poyɨ. \v 19 Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́á Esia pɨropenɨsɨ́yo dáŋɨ́yɨ́ yayɨ́ seawárénaparɨŋoɨ. Akwirao tɨ́nɨ xiepí Pɨrisiraí tɨ́nɨ ayaú egɨ́ aŋɨ́yo dánɨ Jisasoyá sɨyikɨ́pɨ imónɨgɨ́á awí eánarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ nawínɨ yayɨ́ nɨseawárénapɨrɨ́ná seyɨ́né enɨ Ámɨnáo tɨ́nɨ nawínɨ ikárɨnɨgɨ́áyɨ́né eŋagɨ́a nánɨ yayɨ́ bɨ onɨmiápɨ mɨseawárénaparɨŋoɨ. \v 20 Negɨ́ nɨrɨxɨ́meá re dáŋɨ́yɨ́ nɨ́nɨ enɨ yayɨ́ seawárénaparɨŋoɨ. Sewanɨŋɨ́yɨ́né yayɨ́ ninɨróná xɨxe yayɨ́ óɨ́ eánɨnɨ́poyɨ. \p \v 21 Xámɨ neága uŋɨ́pɨ ámá wo nionɨ rarɨ́ná eáɨ́ aiwɨ agwɨ nionɨ Poronɨ gɨ́ wé tɨ́nɨ yayɨ́ nɨseawárénapɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ rɨpɨ nearɨ wɨ́rénaparɨŋɨnɨ. \v 22 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ Ámɨnáomɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ muyipa nerɨ́náyɨ́, xe oroapɨkínɨ́poyɨ. “Ámɨnáo rɨxa oweapɨnɨ.” nimónarɨnɨ. \v 23 “Ámɨná Jisaso wá seawianɨ́wɨnɨgɨnɨ.” nimónarɨnɨ. \v 24 Kiraisɨ Jisaso tɨ́nɨ nawínɨ ikárɨnɨŋwaéne eŋagɨ nánɨ nɨyɨ́nénɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ nɨseaya úɨmɨgɨnɨ. “E éɨmɨgɨnɨ.” nimónarɨnɨ.